Mga Tauhan

Crisostomo Ibarra
Binatang nag-aral sa Europa; nangarap na makapagpatayo ng
paaralan upang matiyak ang magandang kinabukasan ng mga
kabataan ng San Diego.

Kapitan Tiago
Manganalakal na tiga-binondo; ama- amhan ni Maria Clara.

Sisa at anak nya na si Basilio at Crisipin.

Sisa; isang masintahing ina na ang tanging kasalanan ay pagkaroon ng
asawang pabaya at malupit.
Basilio at Crispin magkapatid na anak ni Sisa; sakristan at tagatugtog ng
kampana sa simbahan ng San Diego.

Ang Talambuhay ni Dr. Jose Rizal

 Si Jose Protasio Rizal ay ang Pambansang Bayani ng Pilipinas.
Siya ay isinilang sa Calamba, Laguna noong Hunyo 19, 1861.
Ang kanyang mga magulang ay sina Ginoong Francisco
Mercado at Ginang Teodora Alonzo.

Ang kanyang ina ang naging unang guro niya. Maaga siyang
nagsimula ng pag-aaral sa bahay at ipinagpatuloy niya ang
kanyang pag-aaral sa Biñan, Laguna. Nakapag tapos siya ng
Batsilyer sa Agham sa Ateneo de Manila noong Marso 23, 1876
na may mataas na karangalan.

Noong 1877, ipinagpatuloy niya ang kanyang pag-aaral sa Unibersidad ng Santos Tomas at
Unibersidad Central de Madrid hanggang sa matapos niya ng sabay ang medisina at
pilosopia noong 1885. Natuto rin siyang bumasa at sumulat ng iba’t ibang wika kabilang na
ang Latin at Greko. At nakapagtapos siya ng kanyang masteral sa Paris, France
at Heidelberg, Germany.
Ang kanyang dalawang nobela “Noli Me Tangere” at “El Filibusterismo” naglalahad ng mga
pang-aabuso ng mga prayle sa mga Pilipino at mga katiwalian sa pamahalaan ng Kastila.

Noong Hunyo 18, 1892 ay umuwi ng Pilipinas si Dr. Jose P. Rizal. Nagtatag siya ng
samahan tinawag ito na “La Liga Filipina.” Ang layunin ng samahan ay ang pagkakaisa ng
mga Pilipino at maitaguyod ang pag-unlad ng komersiyo, industriya at agricultura. Noong
Hulyo 6, 1892, si Jose Rizal ay nakulong sa Fort Santiago at ipinatapon sa Dapitan noong
Hulyo 14, 1892. Apat na taon siya namalagi sa Dapitan kung saan nanggamot siya sa mga
maysakit at hinikayat niya ang mamamayan na magbukas ng paaralan. Hinikayat din niya
ang ito sa pagpapaunlad ng kanilang kapaligaran.
Noong Setyembre 3, 1896, habang papunta siya sa Cuba upang magsilbi bilang siruhano,
inaresto siya. Noong Nobyembre 3, 1896 ibinalik sa Pilipinas at, sa pangalawang
pagkakataon, ikinulong siya sa Fort Santiago.

Noong Disyembre 26, 1896, si Jose Rizal ay nahatulan ng kamatayan sa dahilang

nagpagbintangan siya na nagpasimula ng rebelyon laban sa mga Kastila.

Bago dumating ang kanyang katapusan naisulat niya ang “Mi Ultimo Adios” (Ang Huling
Paalam) upang magmulat sa mga susunod pang henerasyon na maging makabayan.
Noong Disyembre 30, 1896, binaril si Jose P. Rizal sa Bagumbayan (na ngayon ay Luneta).
 

MGA KABANATA SA NOBELANG “NOLI ME TANGERE”

KABANATA 1: ISANG SALUSALO

KABANATA 2: SI CRISOSTOMO IBARRA
KABANATA 3: ANG HAPUNAN
KABANATA 4: EREHE AT PILIBUSTERO
KABANATA 5: ISANG BITUIN SA GABING MADILIM
KABANATA 6: SI KAPITAN TIAGO
KABANATA 7: SUYUAN AT ASOTEA
KABANATA 8: MGA ALALA
KABANATA 9: MGA BAGAY-BAGAY UKOL SA BAYAN
KABANATA 10: ANG BAYAN NG SAN SAN DIEGO
KABANATA 11: ANG MGA MAKAPANGYARIHAN
KABANATA 12: ARAW NG MGA PATAY
KABANATA 13: ANG UNANG BANTA AT SIGWA
KABANATA 14: TASYO, BILAW O PILOSOPO
KABANATA 15: ANG DALAWANG SAKRISTAN
KABANATA 16: SI SISA
KABANATA 17: SI BASILIO
KABANATA 18: MGA KALULUWANG NAGHIHIRAP
KABANATA 19: MGA KARANASAN NG ISANG GURO
KABANATA 20: ANG PAGPUPULONG SA TRIBUNAL
KABANATA 21: ANG KASAYSAYAN NI SISA
KABANATA 22: ANG LIWANAG AT DILIM
KABANATA 23: ANG PITNIK
KABANATA 24: ANG KAGUBATAN
KABANATA 25: SA BAHAY NI PILOSOPO TASYO
KABANATA 26: ANG ARAW BAGO ANG PISTA
KABANATA 27: ANG PAGTATAKIPSILIM
KABANATA 28: ILANG SULAT
KABANATA 29: ANG ARAW NG PISTA
KABANATA 30: SA SIMBAHAN
KABANATA 31: ANG SERMON
KABANATA 32: ANG PAGHUGOS
KABANATA 33: ANG MALAYANG ISIPAN
KABANATA 34: ANG PANANGHALIAN
KABANATA 35: ANG USAP-USAPAN
KABANATA 36: ANG UNANG SULIRANIN
KABANATA 37: ANG KAPITAN HENERAL
KABANATA 38: ANG PRUSISYON
KABANATA 39: SI DONYA CONSOLACION
KABANATA 40: ANG KARAPATAN AT LAKAS
KABANATA 41: DALAWANG DALAW
KABANATA 42: ANG MGA-ASAWANG DE ESPEDANA
KABANATA 43: MGA PLANO
KABANATA 44: PAGSUSURI NG BUDHI
KABANATA 45: ANG MGA PINAG-UUSIG
KABANATA 46: ANG SABUNGAN
KABANATA 47: ANG DALAWANG SENYORA
KABANATA 48: ANG PALAISIPAN
KABANATA 49: ANG HINAING NG MGA INUUSIG
KABANATA 50: MGA KAMAG ANAK NI ELLAS
KABANATA 51: ANG PAGBABAGO
KABANATA 52: ANG MGA ANINO
KABANATA 53: ANG MABUTING ARAW AY NAKILALA SA
UMAGA
KABANATA 54: WALANG LIHIM ANG HINDI NSBUBUNYANG
KABANATA 55: ANG PAGKAKAGULO
KABANATA 56: MGA SABI-SABI AT PALA-PALAGAY
KABANATA 57: VAE VICTUS O ANG MGA TALUNAN
KABANATA 58: ANG SINUMPA
KABANATA 59: PAGMAMAHAL SA BAYAN
KABANATA 60: ANG KASAL NI MARIA CLARA
KABANATA 61: ANG HABULAN SA LAWA
KABANATA 62: ANG PALIWANAG NI PADRE DAMASO
KABANATA 63: NOCHE BUENA
KABANATA 64: KATAPUSAN
Ang buod ng kabanata 3: Ang Hapunan

Handa na ang hapunan at ang bawat panauhin ay papalapit na sa hapag

kainan.
Habang nakikita sa mukha ni Padre Sibyla ang kasiyahan sa salu-salo,
kabaligtaran naman niya si Padre Damaso. Panay ang dabog ng pari at kitang-kita
sa mukha niya na siya ay naiinis.
Pinagmamasdan naman ni Tinyente Guevarra ang kulot na buhok ni Donya
Victorina. Hindi niya namalayan na natapakan na niya ang laylayan ng saya ng
Donya, bagay na ikinainis ng ginang.
Umupo sa kabisera si Crisostomo Ibarra. Sa kabilang dulo naman ng kabisera ay
nagtatalo pa ang dalawang pari kung sino ang mauupo.
Sabi ni Padre Damaso, si Padre Sibyla daw ang dapat maupo doon dahil siya ang
kura sa lugar na ‘yon.
Bagay na tinggihan ng pari dahil dapat daw ay si Padre Damaso ang maupo
bilang siya ang padre kumpesor ng pamilya ni Kapitan Tiago. Nang maihain na ang
pagkain sa hapag, lalong nainis si Padre Damaso dahil ang napunta sa kanyang
parte ng tinola ay mga leeg at pakpak ng manok. Lingid sa kaalaman ng pari, ang
espesyal na tinola ay para lamang kay Ibarra.
Sa hapag kainan ay napag-usapan ang mga bagay na ginawa, pinuntahan, at
mga natutunan ni Ibarra sa Europa. Bukod dito ay bahagya ding napag-usapan ang
kanyang ama na kaibigan din ni Padre Damaso. Nalaman ni Tinyente Guevarra sa
wala pala talagang nalalaman ang binata sa pagkamatay ng kanyang ama.
Samantala, matapos ang pagtitipon ay maagang nagpaalam si Ibarra kaya’t hindi na
sila nagkita ni Maria Clara, ang anak na dalaga ni Kapitan Tiago.

Ang aking natutunan sa Nobela.

 Matutong makisama sa iba. Hindi sa lahat ng pagkakataon ay ikaw

ang laging iintindihin ng mga tao sa paligid mo.
 Bagamat may mga bagay na hindi napagkakasunduan, ang respeto sa
isa’t isa ay di dapat mawala. Maaari namang hindi sumang-ayon sa
ibang bagay o usapin nang hindi nagiging bastos sa kausap.
 Padre Damaso
Isang kurang Prinsiskano na napalipat ng ibang parokya
matapos maglingkod ng matagal na panahon sa San Diego.

Padre Salvi
Kurang pumalit kay Padre Damaso, nagkaroon ng lihim
na pagtatangi kay Maria Clara.

Maria Clara
Mayuming kasintahan ni Crisostomo; mutya ng San Diego
na inihimatong na anak ng kanyang in ana si Dona Pia Alba
kay Padre Damaso.
Donya Victorina
Babaing nagpapanggap na maging mestisang Kastila kung
kaya abut-abot ang kolorete sa mukha at maling pangangastila.

Donya Consolacion
Napangasawa ng Alperes; dating labandera na may
malaswang bibig at pag-uugali.

Tiya Isabel
Hipag ni Kapitan Tiago na tumulong sa pagpapalaki kay
Maria Clara.