TALAMBUHAY NI JOSE RIZAL

Si Jose Protasio Rizal Mercado y Alonzo Realonda ay ang Pambansang Bayani ng

Pilipinas. Ipinanganak si Rizal sa isang mayamang angkan sa Calamba, Laguna at
ikapito siya sa labing-isang anak ng mag-asawang Francisco Engracio Rizal Mercado y
Alejandro at Teodora Morales Alonzo Realonda y Quintos.

Ang kanyang ina ang naging unang guro niya. Maaga siyang nagsimula ng pag-aaral sa
bahay at ipinagpatuloy niya ang kanyang pag-aaral sa Biñ an, Laguna. Nakapag tapos
siya ng Batsilyer sa Agham sa Ateneo de Manila noong Marso 23, 1876 na may mataas
na karangalan.

Noong 1877, ipinagpatuloy niya ang kanyang pag-aaral sa Unibersidad ng Santos

Tomas at Unibersidad Central de Madrid hanggang sa matapos niya ng sabay ang
medisina at pilosopia noong 1885. Natuto rin siyang bumasa at sumulat ng iba’t ibang
wika kabilang na ang Latin at Greko. At nakapagtapos siya ng kanyang masteral sa
Paris, France at Heidelberg, Germany.

Ang kanyang dalawang nobela “Noli Me Tangere” at “El Filibusterismo” naglalahad ng

mga pang-aabuso ng mga prayle sa mga Pilipino at mga katiwalian sa pamahalaan ng
Kastila.

Noong Hunyo 18, 1892 ay umuwi ng Pilipinas si Dr. Jose P. Rizal. Nagtatag siya ng
samahan tinawag ito na “La Liga Filipina.” Ang layunin ng samahan ay ang pagkakaisa
ng mga Pilipino at maitaguyod ang pag-unlad ng komersiyo, industriya at agricultura.

Noong Hulyo 6, 1892, si Jose Rizal ay nakulong sa Fort Santiago at ipinatapon

sa Dapitan noong Hulyo 14, 1892. Apat na taon siya namalagi sa Dapitan kung saan
nanggamot siya sa mga maysakit at hinikayat niya ang mamamayan na magbukas ng
paaralan. Hinikayat din niya ang ito sa pagpapaunlad ng kanilang kapaligaran.

Noong Setyembre 3, 1896, habang papunta siya sa Cuba upang magsilbi bilang
siruhano, inaresto siya. Noong Nobyembre 3, 1896 ibinalik sa Pilipinas at, sa
pangalawang pagkakataon, ikinulong siya sa Fort Santiago.

Noong Disyembre 26, 1896, si Jose Rizal ay nahatulan ng kamatayan sa dahilang

nagpagbintangan siya na nagpasimula ng rebelyon laban sa mga Kastila.

Bago dumating ang kanyang katapusan naisulat niya ang “Mi Ultimo Adios” (Ang Huling
Paalam) upang magmulat sa mga susunod pang henerasyon na maging makabayan.

Noong Disyembre 30, 1896, binaril si Jose P. Rizal sa Bagumbayan (na ngayon
ay Luneta).
 KALIGIRANG PANGKASAYSAYAN NG NOLI ME TANGERE
Isinulat ni Jose Rizal ang nobelang Noli Me Tangere upang maging isang
mabisang paraan sa paghihimagsik laban sa mga mananakop na Kastila.

Nagkaroon ng inspirasyon ang 24 anyos na si Rizal na isulat ang kaniyang

unang nobela nang mabasa niya ang mga aklat na The Wandering Jew, Uncle
Tom’s Cabin, at ang Bibliya.

Ang mga aklat na ito ang nagbigay ng lakas ng loob at ideya kay Rizal na
ipagtanggol ang mga Pilipinong labis na nakararamdam ng pang-aalipusta sa
mga mananakop.

Upang labis na maging makatotohanan ang kaniyang nobela ay ninais niyang

maisulat ang ilang kabanata nito ng mga kapuwa Pilipino na nakaranas ng
labis na kalupitan mula sa mga dayuhan.

Ngunit hindi niya ito naisakatuparan kaya naman siya na lamang ang
nagsulat nito. Isinulat niya ang mga unang bahagi ng aklat noong 1884 sa
Madrid at natapos ang ibang bahagi sa Paris noong 1885. Naisakatuparan
naman ni Rizal ang nobela at tuluyang natapos noong Pebrero 21 1887 sa
Alemanya.

Nang matapos ang nobela, ang pondo naman sa paglilimbag ang naging
suliranin ni Rizal. Pinahiram siya ng salapi ng kaniyang kaibigang si Maximo
Viola.

Nang lumaganap sa bansa ang 2,000 kopya ng nobela, nakarating din ito sa
mga Espanyol na labis na nagalit sa mga isinulat ni Rizal.
 MGA TAUHAN SA NOLI ME
TANGERE
Crisostomo Ibarra- Si Ibarra ay isa sa mga pangunahing tauhan
sa nobela. Siya ang nag-iisang anak at tagapag-mana ni Don Rafael
Ibarra. Dahil siya ay nagmula sa mayamang pamilya, nagkaroon siya ng
pagkakataon na makapag-aral sa Europa. Matapos ang kanyang
pamamalagi sa Europa, siya ay nagpasyang umuwi. Matagal na niyang
pangarap na makapag-patayo ng isang iskwelahan upang mapaunlad
ang kinabukasan ng mga bata sa kanilang bayan. Siya ay itinuring na
eskumulgado matapos niyang tangkain na saksakin ang Pransiskanong
prayle na si Padre Damaso. Bagamat siya ay pinalusot sa unang
pagkakataong, nadawit siya sa isang pag-aalsa kaya tuluyan siyang
tinugis ng mga kinauukulan.
Maria Clara- Si Maria Clara ay ang pinakamamahal na babae ni
Ibarra. Siya ay itinuturing na pinakaganda sa buong bayan. Kilala rin ang
dalaga sa kanyang angking kayumian. Sa mga unang kabanata, ipinakita
na si Maria Clara ay ang nag-iisang anak ni Kapitan Tiago at Donya Pia
Alba. Ngunit nang naglaon, ibinunyag niya kay Ibarra na siya ay anak ni
Padre Damaso.
Elias- Si Elias ang magsasakang nagpakita kay Ibarra ng tunay na
sitwasyon sa kanilang bayan. Bagamat siya ay kabilang sa angkan na
kaaway ng mga Ibarra, isinakripisyo niya ang kanyang buhay para
mailigtas si Crisostomo nang sinubukan nilang tumakas papalabas sa
lawa ng Bay. Nang siya ay nakarating sa kagubatan ng mga Ibarra at nag-
aagaw buhay, sinabi niyang hindi man lang niya.
Kapitan Tiago- Si Don Santiago de los Santos o Kapitan Tiago ay
isang kilalang Pilipinong elitista. Dahil sa kanyang mataas na posisyon sa
lipunan, malapit siya sa mga Pransiskanong prayle na sina Padre Salvi at
Padre Damaso. Wala siyang ibang gusto para sa kanyang nag-iisang anak
na si Maria Clara kundi makapag-asawa ng mayaman at
maimpluwensyang binata. Kaya ganun na lamang niya kabilis talikuran
ang napagkasunduang pagpapakasal ni Maria Clara kay Ibarra matapos
itong itiwalag ng simbahan.
Padre Salvi- Si Padre Salvi ay isa mga Pransiskanong prayle na
namumuno sa San Diego. Siya ay kilala bilang isang mapaglinlang na pari
na ginagamit ang kanyang posisyon sa lipunan upang mapalakas ang
kanyang impluwensya sa buong bayan. Mayroon siyang lihim na
pagtingin kay Maria Clara kaya gumawa siya ng paraan upang masira
ang reputasyon ni Ibarra. Si Padre Salvi ang nag-organisa ng rebelyon
laban sa mga Gwardya Sibil at pinaniwala ang mga kinauukulan na si
Ibarra ang nasa likod nito.
Padre Damaso- Kilala si Padre Damaso na isang arroganteng at
malupit pari na hindi marunong magsalita ng Filipino kahit pa matagal
na siyang naninirahan at nakikinig sa mga kumpisal ng mga taga San
Diego. Tuwing may kumakalaban sa kanya, ginagamit niya ang kanyang
mataas na posisyon sa simbahan upang magpataw ng parusa gaya na
lamang ng ekskomunikayon. Siya ang tunay na ama ni Maria Clara
matapos maki-apid sa kanya si Donya Pia Alba. Nakalaban siya ng ama ni
Ibarra na si Don Rafael. Dahil dito ay nakulong si Don Rafael at namatay
habang nasa kulungan. Siya ang naging mortal na kalaban ni Ibarra sa
buong nobela.
Pilosopong Tasyo- Si Tandang Tasyo o Don Anastasio ay
isa sa mga karakter na kumakampi kay Ibarra. Kilala siya sa
kanyang kakaibang pananaw sa mundo. Siya ang sumisimbolo sa
mga taong walang pakialam sa iniisip ng iba. Sa kasamaang palad,
dahil mas gusto niyang mapag-isa, namatay siyang walang
kasama.
Crispin- Si Crispin ay anak ni Sisa na isang sakristan sa
simbahan ng San Diego. Kasama ang kanyang kuya na si Basilio,
nagtratrabaho siya upang makapagbigay ng pera sa kanilang ina
na si Sisa. Sa kasamaang palad, napagbintangan siyang nagnakaw
ng pera sa simbahan kaya napilitan siyang magtrabaho upang
mabayadan ang kanyang utang. Isang gabi, plinano nilang
magkapatid na bumisita sa kanilang ina, ngunit pinigilan sila ng
punong maestro ng mga sakristan. Nang sinagot ni Crispin ang
punong maestro, pinalo siya ng paulit-ulit. Wala ng nakakita pa sa
binata matapos ang naturang pagmamaltrato sa kanya ng
simbahan.
Basilio- Siya ang nakakatandang kapatid ni Crispin. Tulad ng
kanyang kapatid, nagsasanay rin siya upang maging sakristan.
Sinubukan niyang hanapin ang kanyang kapatid matapos iton
kaladkarin ng punong maestro ng mga sakristan. Sa kasawiang
palad, hindi na niya nahanap ito. Tumakas na lang siya at
nagtungo sa tahanan ng kanyang ina. Nagpaalam siya na
magtratrabaho na lamang kay Crisostomo Ibarra.
Don Tiburcio- Si Doctor Tiburcio de Espadaña ay isang
Espanyol na nang-gagamot ng mga tao kahit hindi naman isang
tunay na doctor. Bagamat walang sapat na kaalaman sa medisina,
sinisingil niya ang kanyang mga pasyenteng ng napakataas na
bayad. Akala ng maraming tao na tunay siyang doctor dahil sa
kanyang mataas na singil. Sa kalaunan, nalaman ng mga tao na isa
siyang pekeng doktor, kaya napilitan siyang humanap ng ibang
pangkabuhayan.
Donya Victorina- Si Donya Victorina ay isang pilipinong
babae na nakapangasawa ng isang Espanyol na nag-ngangalang
Don Tiburcio. Walang ibang bagay na pinapahalagahan si Donya
Victorina kundi ang pag-ingatan ang kanyang imahe bilang isang
elitista. Siya ang nagsuhestiyon na ipakasal si Maria Clara sa
kanyang pamangking si Linares.
Tinyente Guevarra- Siya ay isang nakakatandang
Gwardya Sibil na lubos na rumerespeto sa pamilya ng mga Ibarra.
Ibinunyag niya kay Crisostomo kung paano nakulong ang kanyang
ama na si Don Rafael dahil siya ay nabansagang erehe at
pilibustero. Idinetalye niya kung paano ipinahukay ang mga labi ni
Don Rafael at pinalipat sa libingan ng mga Instik ng kalaban
nitong si Padre Damaso.
Linares- Ipinagkasundo siyang ipakasal kay Maria Clara
matapos itakwil ng simbahan si Ibarra. Si Linares ay pamangkin ni
Don Tiburcio. Siya ay nagtapos ng abogasya sa Espanya at
itinuturing na pinakamatalino sa angkan ng mga de Espadaña.
Pumayag si Padre Damaso na makasal si Linares sa kanyang anak
na si Maria Clara upang hindi makatuluyan ng dalaga ang kalaban
niyang si Crisostomo Ibarra.