Professional Documents
Culture Documents
Construtivismo Cap 8 Fernando Becker
Construtivismo Cap 8 Fernando Becker
S uyi é gstwzxyzmbmwqs
emtje egxijmzeq, uyi s ytmbix ws lsm gxmejs vsx Jiyw zer uyer é nspi; i s zixme
js ytmbixws; qew e vexzmx js wégyrs DBM zer gstgivçãs lsm jiwqsxstetjs, gsq
e efixqeçãs ji uyi tãs e Zixxe, qew s Wsr wixme s gitzxs. Nspi, “e Zixxe é yqe
vijxmtne uyi sxhmze yqe iwzxire viuyite uyi fige te vixmlixme ji yqe kerádme
74 qems 7556).
lef jiri yq jiwgitjitzi jsw wíqmsw. Lxiyj, ts mtígms js wégyrs DD, te vwmgetármwi,
efixqe uyi s nsqiq tiq es qitsw é jsts ji wye gstwgmêtgme i ji wiyw ezsw,
vsmw iwziw wãs jizixqmtejsw, iq rexke iwgere, virs mtgstwgmitzi, “wmwziqe jmtâ-
tãs é iwzázmgs i, qemw, uyi jiwji s wiy mtígms, ná 71 hmrnõiw ji etsw, iwzá iq
verebxe, zsjs s ytmbixws, tsw tíbimw qmgxs i qegxs, iwzá iq qsbmqitzs. Wi iri
qemw ji 9,0 hmrnõiw ji etsw, jmfiq sw hmórsksw. Vitwebe-wi uyi Jiyw gxmexe ew
iwvégmiw i uyi irew wi gstwixbebeq zer i uyer. Wehi-wi, nspi, uyi ew iwvégmiw uyi
bmbiq ezyerqitzi te Zixxe vsygs zêq e bix gsq ew uyi bmbixeq ná 014 sy ná 01
nspi, mtgrywmbi e nyqete, wãs nixjimxew jew uyi bmbixeq tiwwew évsgew – nixetçe
gnybe ji qizisxmzsw.
iwzá te iwwêtgme js vxóvxms wix. Ts wégyrs DD, pá wsh e mtflyêtgme je líwmge xirezm-
bmwze i je qigâtmge uyâtzmge, Vmekiz lef xiflizmx iwzew mjimew te vwmgsrskme, te firs-
Vmekiz bem qswzxex gsqs s nsqiq, rsks uyi tewgi, eviwex ji zxefix yqe
ezs wmqhórmgs. Bem qswzxex emtje uyi s qims wsgmer, vsx qemw uyi wmtzizmfi qm-
wi gstwzxsiq. Gsqs?
reçãs ji uyi s wypimzs jmwvõi ts qsqitzs. Vsx mwws, s wypimzs xieki, xilefitjs
sw uyemw wi zsxte gevef ji ewwmqmrex, mwzs é, ji zxetwlsxqex shpizsw geje bif qemw
virs qims wsgmer. S wypimzs gstwzxóm wiy gstnigmqitzs te mtzixeçãs gsq s qims
– zetzs líwmgs gsqs wsgmer. Iwwe gstwzxyçãs jivitji, vsxzetzs, jew gstjmçõiw
Bê-wi, vsmw, ewwmq gsqs Qexd jixxyhsy e mjime ji yqe wsgmijeji gstwzm-
zyíje vsx iwzxezsw, xmgsw i vshxiw, uyi idmwziq jiwji zsje e izixtmjeji, i gxmsy e
gsqs s qexdmwqs ezyer idixgi yqe gxízmge wshxi wye gstgimzyeçãs ji “grewwi
wsgmer”, yqe bif uyi “iwzyjsw gstgxizsw jiwbitjexeq lsxqew sxmkmtemw ji vxá-
Gstwzxyzmbmwqs wmktmfige mwzs: e mjime ji uyi teje, e xmksx, iwzá vxstzs, ege-
wye eçãs, i tãs vsx uyeruyix jszeçãs vxébme, te hekekiq nixijmzáxme sy ts qims,
ji zer qsjs uyi vsjiqsw efixqex uyi etziw je eçãs tãs ná vwmuymwqs tiq
çs jew gmêtgmew i je firswsfie jsw úrzmqsw wégyrsw. Yqe zisxme uyi tsw vixqmzi
mtzixvxizex s qytjs iq uyi bmbiqsw, eréq ji tsw wmzyex gsqs wypimzsw tiwzi
qézsjs; tãs é yqe zégtmge ji itwmts tiq yqe lsxqe ji evxitjmfekiq; tãs é
yq vxspizs iwgsrex; é, wmq, yqe zisxme uyi vixqmzi (xi)mtzixvxizex zsjew iwwew
iwuymwmzs jmfix uyi yq qézsjs é gstwzxyzm bmwze, jmfix uyi yq gyxxígyrs é gstw-
778 Lixtetjs Higoix
zxyzmbmwze vexigi qemw emtje; i emtje qemw iwuymwmzs é efixqex uyi yqe iwgsre é
gstwzxyzmbmwze.
çãs?
jêtgmew uyi zêq iq gsqyq e mtwezmwleçãs gsq yq wmwziqe ijygegmster uyi zim-
uyi gstwmwzi iq lefix xivizmx, xigmzex, evxitjix, itwmtex s uyi pá iwzá vxstzs, iq
bif ji jiwefiex s wypimzs vexe ekmx, svixex, gxmex, gstwzxymx, mtbitzex e vexzmx je
zyxer je nyqetmjeji”).
gsqs uyeruyix viwwse uyi wó yzmrmfe wye mtzirmkêtgme vexe xiwsrbix vxshriqew js
gstnigmqitzs é erks uyi itzxe virsw witzmjsw – erks uyi biq ji lsxe je viwwse,
witzmjs vsx iwwi mtjmbíjys gsqs yqe “bmbêtgme”. E viwwse, s mtjmbíjys sy, ji
qsjs kixer, s wypimzs tãs ziq qéxmzs tmwws, vsmw é vewwmbs. S shpizs, mwzs é, s
gstpytzs ji zyjs s uyi é tãs wypimzs, vsygs sy teje ziq e bix gsq mwws. Iwwi
é gneqejs ji iqvmxmwqs. Vsjiqsw jmfix uyi iqvmxmwzew wãs euyiriw uyi vitweq
qsw, izg., i tãs vsxuyi ekmqsw. S gstnigmqitzs wixá, itzãs, witwíbir ts gsqiçs,
Ijygeçãs i gstwzxyçãs js gstnigmqitzs 771
kme, vire zisxme je ewwsgmeçãs itzxi iwzíqyrs i xiwvswze. Vsji-wi jmfix uyi s ewws-
sy ji vitweqitzs.
syzxs, “wi já à qijmje uyi ew gsmwew bãs evexigitjs i witjs mtzxsjyfmjew vsx
tów tew gxmetçew”; s gstnigmqitzs, jmf yq zixgimxs, wi já vire xieçãs jew viwwsew
e jex yqe xiwvswze”; yq uyexzs jsgitzi efixqe uyi “s eryts é gsqs e etmrmte
ts vevir iq hxetgs uyi e kitzi zmtki: vewwe vexe s vevir; s eryts irehsxe, gsrs-
ehxeçew yqe áxbsxi, zitw e tsçãs vixlimze js uyi wixá lyzyxeqitzi yq gmrmtjxs,
euyiri zxstgs, js uyi wipe yqe gmxgytlixêtgme; [...] e áxbsxi wixxeje zi já s gst-
zew wãs zsjsw euyiriw uyi vitweq uyi s gstnigmqitzs egstzigi iq geje mtjm-
bíjys vsxuyi iri zxef pá, iq wiy wmwziqe tixbsws, s vxskxeqe vxstzs. S qytjs
jew gsmwew sy jsw shpizsw ziq lytçãs evitew wyhwmjmáxme: ehewzigi, gsq gstziújs,
xmwqs svõi-wi es iqvmxmwqs. Qew s lef tiwzi vstzs, vsxuyi zeqhéq iri egehe
ezmbmjeji js mtjmbíjys.
zxetwqmzmx. É s eryts uyi evxitji.”. Syzxs jmf: “En! Mwws é jmlígmr, vsxuyi egns
770 Lixtetjs Higoix
uyi tmtkyéq vsji itwmtex tmtkyéq; vsji zitzex zxetwqmzmx, vsji zitzex qsw-
zxex [...]. Egns uyi e viwwse evxitji vxezmgeqitzi vsx wm [...]”. Syzxs efixqe: “S
Syzxs, emtje, jmf: “S gstnigmqitzs é erkyqe gsmwe uyi e kitzi zitze jiwvix zex
evxmsxmwqs: wi iri tszex uyi e idvrmgeçãs iqvmxmwze tãs gstbitgi, retçe qãs ji
– e xyvzyxe egstzigi wi s vxsliwwsx vexe e wye vxázmge i xiflizi wshxi ire. S uyi
egstzigi vsx lsxçe jiwwe xiflidãs? S vxsliwwsx já-wi gstze (zsqe gstwgmêtgme =
qymzs rmqmzeje, ji uyi iri vxigmwe eqvrmex iwwe iwzxyzyxe sy, ezé, gstwzxymx yqe
tsbe.
gstwzxyçãs é vswwíbir yqe bif uyi iri ziq e vxázmge, e eçãs vxóvxme; i, zeqhéq,
vsxuyi iri wi evxsvxme ji zisxme(w) wyfigmitziqitzi gxízmge(w) vexe jex gstze jew
uyermjejiw i jsw rmqmziw ji wye vxázmge. Iwwew jyew gstjmçõiw wãs mtjmwvitwá-
Ji egsxjs gsq iwwi vstzs ji bmwze, s gstnigmqitzs tãs é jejs tiq tsw
xigstwzxóm (xiflidãs) s uyi pá ziq, vsx lsxçe jsw iriqitzsw tsbsw uyi egehe ji
*
“Iwvstzâtis wmktmfige mtjivitjitzi js itwmts iwgsrex, qew tãs, tezyxerqitzi, jsw iwzíqyrsw js
xegmstmwze, wypimzs i qims zêq zsje e mqvsxzâtgme uyi wi vsji mqekmtex, qew iwwe
e iwzehirigix xireçõiw gsq iwzi qytjs”. Syzxs jmf: “E gxmetçe pá zxef vexzi js
gstnigmqitzs. Ejuymxi syzxe vexzi gsq s qims i gstwzxóm e vexzmx jmwws”. Iwzi
gme, vitweqitzs jmbixkitzi, ire uyiwzmste, bem eréq”. Iwze jmf: “Gsqs vxsliwwsxe,
vxsgyxs mtzixlixmx s qítmqs vexe uyi e gxmetçe zsuyi, qide, idvixmqitzi i, vexe
zxeherns [Exuymzizyxe]. Ts syzxs witzmjs, bips gsqs euymrs uyi bsgê vxsjyfmy
jew bifiw mtgstwgmitzi, gsqs bmqsw – lsx iqvmxmwze, iri zitjixá e wikymx yq ji-
uyi e vxigijiy; é s qiwqs uyi efixqex uyi yqe zisxme tãs ziq nmwzóxme. Idmkmxá,
emtje, uyi wiy eryts xivmze, mtúqixew bifiw, e zisxme, ezé qiqsxmfá-re, vsmw iri
qitzi, tyq iqvshxigmqitzs je zisxme, eréq ji mqvijmx uyi erks tsbs wi gstw-
uyi pá zxef iq wm zsje e wehijsxme sy, virs qitsw, s wiy iqhxmãs. Mtgstwgmit-
ziqitzi sy tãs, egimzexá uyi wó gixzsw iwzxezsw wsgmemw wipeq vsxzejsxiw ji zer
vxmbmrékms: sw tãs ítjmsw, sw tãs tikxsw, sw tãs vshxiw, izg. Yq itwmts jizixqm-
772 Lixtetjs Higoix
je mtzixeçãs itzxi iwwi wypimzs i wiy qims wsgmer (gyrzyxer, vsrízmgs, igstôqmgs,
Vmekiz, gstlsxqi bmqsw, s eryts é yq wypimzs gyrzyxer ezmbs gype eçãs ziq jyvre
ew jyew legiw, gsqvriqitzexiw itzxi wm, ji zsjew ew wyew eçõiw. Vsx mwws, s vxsliw-
wsx tãs egimze uyi wiy eryts fiuyi vewwmbs, sybmtjs wye lere sy xivizmtjs rmçõiw
uyi gstwmwziq iq jex xiwvswzew qigâtmgew vexe vxshriqew uyi tãs ewwmqmrsy
lyzyxew.
E vexzmx jmwws, vswws efixqex uyi yqe wmqvriw qyjetçe ji gstgivçãs ivmw-
gegmster iq kixer. E were ji eyre jibi wix mtwixmje te nmwzóxme i ts iwveçs wsgmer.
wiy qims gstwmwziq tyqe mtzixeçãs xejmger, ji qsjs zer uyi e gstwgmêtgme tãs
gsqiçe virs gstnigmqitzs jsw shpizsw tiq virs je ezmbmjeji js wypimzs, qew
Ijygeçãs i gstwzxyçãs js gstnigmqitzs 775
qitzs js gstnigmqitzs nyqets. Vexe uyi e tsbmjeji tãs sgsxxe, jibi-wi shw-
eçõiw (vxázmge).