Fabriekskinderen – Jacob Jan Cremer (1827-1880)

1863
Leiden
Novelle/Pamflet

 Literair pleidooi voor de afschaffing van kinderarbeid wat in die tijd gebruikelijk
was
 Tijd van Romantiek, maar hoort bij realisme (wordt niet opgehemeld)
 Thema: 19e eeuw/armoede/kindertijd/maatschappijkritiek
 Motieven: kinderarbeid
 Boodschap auteur: ``afschaffing van kinderarbeid´´
 Doel auteur: dat de boodschap overkomt

Personages:
3 kinderen van Gerrit Zwarte (arme familie)
Evert (13)
Sander (10)
Saartje (12)
Gerrit zwarte (werkloze timmermansknecht die aan de drank is)
Gerrit Zwarte had nog een kind van een paar maanden en een van 4 jaar
Willem Baron van Hogenstad (jurist aan de Leidsche Academie)
Koenraads (melkboer)
Heintje Pink en Jaapje (de andere kinderen die in de fabriek werken)

Samenvatting:
Elke dag om 6 uur ´s ochtends worden de 3 kinderen van Gerrit Zwarte wakker om in een
stoomwolspinnerij te werken, aangezien hun ouders werkloos waren en aan de drank zaten.
Kinderarbeid was destijds gebruikelijk. Rijke mensen waren eigenaar van deze fabriek en
deelden vaak tikken met een rolstok.
Willem Baron van Hogenstad woonde bij een melkboer. Hij was jurist aan de Leidsche
Academie. Op een dag was hij onderweg naar de melkboer en kwam hij Sander tegen die op
de stoep lag te slapen, omdat hij heel erg moe was van het werken. Van Hogenstad nam
hem mee naar het huis van de melkboer (van Baks).
Sander trok in bij de rijke familie. Hij vertelde daar dat hij niet naar school kon en elke dag
13/14/15 uur moest werken. Ze besloten dat Sander daar bleef wonen. Saartje is kort
daarna overleden aan koorts.

Aanleiding schrijven van Fabriekskinderen:

 Geschreven op verzoek van A. de Vries Robbé (ingenieur van het stoomwezen).

 A. de Vries Robbé is door de regering aangesteld om te rapporteren over
kinderarbeid, dus schakelde hij Cremer in om een novelle te schrijven, omdat de
wetgeving hem te langzaam ging.
 De ingenieur nam Cremer mee naar een Leidse textielfabriek, waarna hij geschokt de
novelle binnen 6 weken schreef.
 Droeg het op 11 maart 1863 in Den Haag voor het eerst voor.
 Pas in 1874 werd een wet aangenomen die door kamerlid Samuel van Houten was
ingediend.
 Kinderwetje van Houten verbood kinderarbeid onder 12 jaar.
 Kinderarbeid verdween pas helemaal toen de leerplichtwet in 1901 werd ingevoerd.
 Na het overlijden van Cremer raakte zijn werk in vergetelheid
 Tegenwoordig dankt Cremer zijn historische bekendheid aan zijn inzet in de strijd
tegen de kinderarbeid.