ATATÜRK İLKELERİ VE İNKILAP TARİHİ DERS NOTLARI

Doç. Dr. Hilmi BENGİ

BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI
BİRİNCİ DÜNYA S AVAŞININ SEBEPLERİ
Siyasi ve sosyal açıdan, Fransız İhtilali sonucunda ortaya çıkan milliyetçilik akımının ve diğer
özgürlükçü düşünceler, ekonomik açıdan Sanayi Devrimi’nden sonra büyük fabrikaların
kurulması ile meydana gelen üretim artışının hammadde ve pazar ihtiyacını ortaya çıkarması
tüm dünyada çalkantılara yol açtı.
Özellikle Balkan savaşından sonra Osmanlı’nın çekildiği bu bölge kaynayan bir kazana
dönüştü. Balkan milletleri bağımsızlık mücadelesi verirken, Avusturya Macaristan, Almanya,
İtalya ve Rusya Osmanlı’nın bıraktığı boşluğu doldurmak için Balkanlara göz diktiler.
Avusturya Macaristan İmparatorluğu’nun Bosna-Hersek’i ele geçirmesi bir yandan Sırpları,
diğer yandan Balkanları Slavlaştırma politikası güden Rusları rahatsız etti.
Tüm bu sebeplerin yanı sıra Fransa’nın 1871 yılında Almanya’ya kaptırdığı, zengin kömür
yataklarına sahip Alsace-Lorraine bölgesini almak istemesi de Balkanlardan başlayan, sonra
Tüm Avrupa’ya yayılan ve daha sonra dünya savaşına dönüşen büyük savaşın çıkışında etkili
oldu.
Bardağı taşıran ise 28 Haziran 1914’te karısı ile birlikte Saraybosna’yı ziyaret eden Avusturya
Veliahdı Franz Ferdinand’ın bir Sırp milliyetçisi tarafından öldürülmesi oldu. Bu olay, üzerine
Avusturya Sırbistan’a savaş ilan ederken bir hafta içinde İtalya hariç bütün blok üyesi devletler
birbirlerine savaş ilan ettiler.
OSMANLI DEVLETİNİN BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞINA KATILMASI
Balkanlarda başlayıp tüm Avrupa’ya yayılan savaş karşısında Osmanlı Devleti bir süre tarafsız
kalmaya çalıştı. Balkan savaşlarının meydana getirdiği yorgunluk, moralsizlik ve ekonomik
sıkıntılar yüzünden başlangıçta savaşa girmek istemeyen Osmanlı İmparatorluğu savaşma
ihtimalini de göz önünde tutarak Seferberlik ilan etti ve diplomatik yollardan ittifak arayışlarına
girdi. İngiltere Osmanlı’nın ittifak arayışlarına olumlu yaklaşmadığı gibi Osmanlı’nın zayıf
olan deniz gücünü artırmak amacıyla bedelini ödeyerek sipariş verdiği 2 savaş gemisine de el
koydu. Fransa da Osmanlı’nın ittifak arayışlarını Rusya’nın onayı şartına bağlayarak reddetti.
Bu durumda Osmanlı adeta Almanya ile ittifaka zorlandı.
Halifenin İslam dünyasındaki nüfuzundan yararlanmak, Osmanlının stratejik konumundan ve
insan gücünden faydalanarak savaştaki yükünü hafifletmek isteyen Almanya Osmanlı Devletini
kendi yanında savaşa sokmak istiyordu. Bu amaçla Goben ve Breslau adlı iki savaş gemisini
Boğazlara çıkardı. İtilaf devletleri gemilerinin teslimini istediler. Osmanlı gemilerin satın
alındığını Yavuz ve Midilli adını alarak donanmaya katıldığını açıkladı. Bu iki geminin Enver
Paşa’nın emri ile Karadeniz’e çıkarak 29-30 Ekim 1914 gecesi Odessa ve Sivastopol’u
bombalaması üzerine önce Rusya ve sonra diğer İtilaf Devletleri Osmanlı’ya savaş ilan etti.
Osmanlı Devleti Birinci Dünya Savaşında birçok cephede savaşmak durumunda kaldı.


Bu ders notları TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi öğrencileri için hazırlanmıştır.