WYKŁAD 1

FIZJOPROFILAKTYKA
Postępowanie fizjoterapeutyczne polegające na przeciwdziałaniu, spowolnieniu, zahamowaniu lub wycofaniu
się, niekorzystnych skutków nieprawidłowego stylu życia, zmian inwolucyjnych oraz procesów chorobowych
m.in. poprzez popularyzacje aktywności fizycznej, edukację zdrowotna, redukcje czynników ryzyka oraz
diagnostyke funkcjonalną celem unikniecia lub zahamowania rozwoju
problemów emocjonalnych lub schorzeń.

PODZIAŁ FIZJOPROFILAKTYKI
Fizjoprofilaktyka wtórna:
Postepowanie fizjoterapeutyczne obejmujące uzupełnienie leczenia poprzez wdrozenie dostosowanej do
dysfunkcji aktywności fizycznej w celu powstrzymania rozwoju negatywnych skutków choroby i/lub
problemów zdrowotnych.
• Poziom oddziaływania: selektywny

Fizjoprofilaktyka III fazy (trzeciorządowa):

• Postępowanie fizjoterapeutyczne mające na celu zapobieganie skutkom przebytej/trwającej
choroby/problemu zdrowotnego oraz przeciwdziałanie ich nawrotom, a także minimalizacje wtornych
uszkodzeń, komplikacji 1/lub kompensacji.
Poziom oddziaływania: selektywny

DEFINICJA ZDROWIA
zdrowie to nie tylko brak choroby lub niepełnosprawności, lecz stan dobrego samopoczucia fizycznego,
psychicznego i społecznego"

ROLA EDUKACJI ZDROWOTNEJ

Posiadanie świadomości i umiejętności dbania o zdrowie, czyli tzw. prozdrowotnej postawy, jest obowiązkiem
każdego z nas. Narodowe Programy Zdrowia mają na celu poprawę świadomości społeczeństwa na temat
znaczenia prawidłowo zbilansowanej diety oraz korzyści z podejmowania regularnej aktywności fizycznej w
prewencji chorób cywilizacyjnych"

AKTYWNOŚCI FIZYCZNA JAKO PODSTAWA FIZJOPROFILAKTYKI

Od dawna wiadomo, że systematyczna, umiarkowana aktywność fizyczna skutecznie zapobiega wielu
chorobom cywilizacyjnym np. cukrzycy, chorobie wieńcowej, osteoporozie. Odpowiednio dobrane i regularnie
wykonywane ćwiczenia fizyczne stanowią prewencję zagrożeń rozwojowych, którymi są wady postawy, bóle
kręgosłupa, otyłość, częste upadki, napięcia, zwyrodnienia.

MIERNIK ZDROWIA
Pozytywne miemiki zdrowia
Cechy budowy fizycznej ciała:
-Ciężar ciala
-Grubość tkanki tłuszczowej

PŁASZCZYZNY ZDROWIA
Wymienia się trzy płaszczymy.
- pierwsza-zdrowie fizyczne, czyli somatyczne - odnosi się do ciala,
- druga zdrowie psychiczne-określa zgodę i niezgodę z samym sobą,
- trzecia-zdrowie społeczne-stanowi opozycję wobec tych odchyleń, które naruszają normy społeczne.

WYMIARY ZDROWIA
Wyróżnia się też dwa wymiary" zdrowia:
-zdrowie jednostkowe
- zdrowie publiczne,
a także dwie strony" zdrowia:
- subiektywną
obiektywną

SPRAWNOŚĆ CALEGO USTROJU

-pojemność życiowa płac
-próby wydolności układu krążenia

NEGATYWNE MIERNIKI
ZDROWIA (ŚWIADCZĄCE O BRAKU ZDROWIA)
Miary występowania chorób
Miary występowania zgonów
Miary dotyczące niepełnosprawności

DETERMINANTY ZDROWIA
Zgodnie z definicją sformułowaną przez WHO społecznymi determinantami zdrowia są warunki, w jakich ludzie
rodzą się, dorastają, żyją i starzeją się.

DO PODSTAWOWYCH DETERMINANTÓW SPOŁECZNO- EKONOMICZNYCH NALEŻĄ

- korzystanie z praw i swobod obywatelskich
- warunki pracy
- warunki mieszkaniowe
- kondycja psychofizycma stosowna do plci i wieku,
- wykształcenie
-zaopatrzenie w żywnold i odpowiedni stan odzywienia
- poczucie bezpieczeństwa
- komunikacja i łączność z innymi ladimi
-możliwość wypoczynku, regeneracji
- dostępność do odpowiedniej opieki

CHOROBA
Choroba to zaburzenie funkcjonowania narządów i tkanek.
Jest rezultatem oddziaływania czynnika chorobotwórczego na organizm czlowieka. Przyczyny choroby są
wieloczynnikowe. Powodują niekorzystne zmiany w homeostazie. Choroba to stan patologiczny w jakim
znajduje się organizm
czlowieka. Wywołuje ona cierpienia fizyczne i/lub psychiczne. Zazwyczaj proces chorobowy implikuje obniżona
zdolność do wykonywania zadań i ról społecznych.

SAMOLECZENIE
Samoleczenie jest to takie zjawisko, które charakteryzuje się stosowaniem środków leczniczych oraz
podejmowaniem różnych czynności mających na celu poprawę stanu zdrowia.
Istotą samoleczenia jest ordynacja środków mających działanie lecznicze bez zalecenia i konsultacji lekarza.
W języku angielskim pojęcie to zawarte jest w sformulowaniach self-medication, czyli samodzielne podawanie
leków oraz self-care definiowane jako dbanie o siebie samego, samoopieka.

WYKŁAD 2

Wykład 3

CHOROBY CYWILIZACYJNE
Do najważniejszych z nich należą choroby układu krążenia, nowotwory jelita grubego, żołądka, piersi u kobiet i
gruczołu krokowego u mężczyzn, cukrzyca, otyłość, niedokrwistość z niedoboru, osteoporoza.
Zapobieganie wszystkim tym chorobom, promocja zdrowia a także leczenie, wymagają właściwej diety.
Choroby cywilizacyjne to powszechnie występujące schorzenia, o globalnym zasięgu, które są konsekwencją
rozwoju cywilizacyjnego. Postęp technologiczny, siedzący tryb życia, nieprawidłowa dieta, stres to tylko
niektóre z czynników sprzyjających rozwojowi chorób cywilizacyjnych, które stanowią problem zdrowotny,
ekonomiczny i społeczny. Do chorób tych należą m.in. otyłość, cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, nowotwory,
alergie i miażdżyca

-Sposób odżywiania, stosunek do jedzenia, nawyki żywieniowe i preferencje w tym zakresie stanowią element
stylu życia.
• Niewłaściwe odżywianie stanowi bezpośrednią przyczynę bądź czynnik ryzyka wielu schorzeń.
• Szacuje się że istnieje ok. 30-50 jednostek chorobowych lub odchyleń od zdrowia, występujących w populacji,
których przyczyną jest niezadawalająca jakość żywności

OTYŁOŚĆ
Zasady klasyfikacji prawidłowej wagi, niedowagi, nadwagi i otyłości opierają się na pomiarach wagi oraz
wzrostu. Najpowszechniej stosowanym wskaźnikiem, służącym do rozpoznania i oceny stopnia niedożywienia
energetyczno- białkowego, prawidłowej masy ciała, nadwagi oraz otyłości (1, II i III stopnia) jest wskaźnik BMI
(ang. Body mass index, wskaźnik masy ciała).

Z problem otyłości i nadwagi zmaga się ponad połowy Polaków, czyli ok. 19,265 mln osób. Problem nadwagi i
otyłości przyczynia się do pogorszenia stanu budżetu i gospodarki państwa. Wynika to z tego,że osoby
zmagające się z nadmierną masą ciała w porównaniu do ludzi szczupłych bardziej są podatne na różnego
rodzaju choroby, również koszt związany z opieką medyczną osoby otyłej jest o 36% wyższy w porównaniu do
osoby zdrowej.

Osoby z otyłością narażone są na większe ryzyko wystąpienia:

- choroby niedokrwiennej serca,
-miażdżycy
-nadciśnienia tętniczego.
Otyłość to również problem psychospołeczny i może
skutkować zaburzeniami psychicznymi.

Czynników istotnie przyczyniających się do wystąpienia otyłości należą:

• czynniki genetyczne,
• czynniki środowiskowe (styl życia, dieta, aktywność
• fizyczna),
• czynniki społeczne,
• zaburzenia hormonalne
• zaburzenia emocjonalne.

Lokalizacja nadmiaru tkanki tłuszczowej w organizmie pozwala na wyróżnienie dwóch typów otyłości:
brzusznej
pośladkowo-udowej.

• Otyłość brzuszna (centralna, androidalna) jest typowa

dla mężczyzn, charakteryzuje się rozmieszczeniem tkanki tłuszczowej w okolicach jamy brzusznej.
Otyłość brzuszna wiąże się z zwiększonym ryzykiem wystąpienia chorób układu krążenia.
• Otyłość pośladkowo-udowa, nazywana inaczej otyłością gynoidalną lub otyłością typu,,gruszka", występuje
częściej u kobiet i charakteryzuje się nagromadzeniem tkanki tłuszczowej w dolnej części ciała. Ten rodzaj
otyłości znacznie rzadziej prowadzi do ciężkich zaburzeń metabolicznych.

OTYŁOŚĆ PIERWOTNA (SAMOISTNA) ORAZ WTÓRNĄ (OBJAWOWA).

Przyczyny powstania otyłości pierwotnej są związane z czynnikami środowiskowymi, takimi jak nieprawidłowe
nawyki żywieniowe lub siedzący tryb życia.

Do rozwoju otyłości wtórnej dochodzi z powodu przebiegu wielu chorób, zwłaszcza zaburzeń
endokrynologicznych. Otyłość polekowa jest przykładem otyłości wtórnej, występującej jako powikłanie terapii
farmakologicznej np. lekami antydepresyjnymi, hormonami steroidowymi.

Do problemów psychicznych chorych z otyłością należą:

niska samoocena,

poczucie bezsilności,

obniżony nastrój

depresja.

WSKAŹNIK WHR (ANG. WAIST-HIP CIRCUMFERENCE RATIO, WSKAŹNIK OBWODU TALII DO OBWODU BIODER).

W celu określenia wskaźnika WHR należy zmierzyć obwód talii w jej najwęższym miejscu oraz obwód bioder w
miejscu najszerszym, następnie podzielić obwód talii przez obwód bioder. Otrzymany wynik u mężczyzn nie
powinien przekroczyć wartości 0,9; natomiast u kobiet 0,8.

W organizmie zdrowego, dorosłego człowieka tkanka tłuszczowa stanowi 10-15% masy ciała w przypadku
mężczyzn i 15-20% masy ciała kobiet.
Nadmiar odkładającej się tkanki tłuszczowej, wiąże się z zwiększeniem masy ciała i wywiera negatywny wpływ
na jakość i długość życia.
Mimo bardzo złożonej patogenezy, otyłość jednoznacznie wynika z dodatniego bilansu energetycznego, który
powstaje, gdy ilość dostarczanej energii znacznie przekracza możliwości jej zużycia.

CZYNNIKI GENETYCZNE,
Występowanie otyłości u jednego z rodziców zwiększa ryzyko występowania otyłości wśród potomstwa w wie
dorosłym 4-5 krotnie. Otyłość uwarunkowana genetycz występuje w trzech typach:
-otyłości monogenowej,
-otyłości dziedziczonej wielogenowo
- otyłości jako składowej zespołów genetycznych.

Czynników istotnie przyczyniających się do wystąpienia otyłości należą:

- czynniki genetyczne,
czynniki środowiskowe (styl życia, dieta, aktywność fizyczna),
- czynniki społeczne,
zaburzenia hormonalne
zaburzenia emocjonalne.

CZYNNIKI EMOCJONALNE
Obniżony nastrój, niska samoocena, depresja to stany, w których często dochodzi do kompensacji dobrego
samopoczucia spożywaniem dużej ilości słodkich i kalorycznych posiłków.
Ponadto wyróżnia się zespoły zaburzeń emocjonalnych, takie jak: zespół NES (ang. night eating syndrome,
zespół nocnego jedzenia) oraz zespół BED (ang. binge eating disorder, zespół kompulsywnego jedzenia)
CZYNNIKI ŚRODOWISKOWE
Uważane są za główne przyczyny rozwoju otyłości, zwłaszcza otyłości pierwotnej.
Istotną rolę odgrywają nieprawidłowe nawyki żywieniowe. Zwiększone spożycie węglowodanów prostych i
tłuszczów, spadek spożycia błonnika, wysokokaloryczne przekąski, podjadanie między posiłkami, powszechna
dostępność posiłków typu fast-food, spożywanie obfitych posiłków w godzinach wieczornych stanowią
przykłady niewłaściwych nawyków żywieniowych.

CZYNNIKI GENETYCZNE.
Występowanie otyłości u jednego z rodziców zwiększa ryzyko występowania otyłości wśród potomstwa w
wieku dorosłym 4-5 krotnie. Otyłość uwarunkowana genetycznie występuje w trzech typach:
-otyłości monogenowej,
-otyłości dziedziczonej wielogenowo
- otyłości jako składowej zespołów genetycznych.

CZYNNIKI HORMONALNE
Zaburzenia endokrynologiczne to:
-nadczynność osi podwzgórzowo-przysadkowo -mózgowej.
niedobór testosteronu u mężczyzn oraz nadmiar u kobiet, niedobór hormonu wzrostu oraz insulinooporność.

Według raportu WHO otyłość znacznie zwiększa ryzyko zapadalności (ryzyko względnie >3) na cukrzycę,
nadciśnienie tętnicze, zespół bezdechu sennego, choroby pęcherzyka żółciowego i niewydolności serca. Osoby
cierpiące na otyłość lub nadwagę częściej chorują na różnego rodzaju nowotwory, do których zalicza się m.in.
rak sutka, endometrium, gruczołu krokowego i jelita grubego.

POWIKŁANIA OTYŁOŚCI
Powikłania otyłości można podzielić ma cztery rodzaje:
powikłania metaboliczne,
mechaniczne,
- psychologiczne i inne.

Powikłania metaboliczne, związane są z stanem zapalnym tkanki tłuszczowej trzewnej, jej dysfunkcją
hormonalną oraz rozwojem inulinooporności i hiperinsulinemii.
Dodatkowo w wyniku otyłości dochodzi do ektopowego rozmieszczenia tłuszczu w wątrobie i mięśniach. Do
najgorszych powikłań otyłości, zwłaszcza otyłości centralnej należą miażdżyca i choroba niedokrwienna serca.
Istnieje także ścisły związek pomiędzy otyłością a występowaniem nadciśnienia tętniczego.

Otyle kobiety zapadają często na zespół policystycznych jajników PCO (ang. policystic ovarian syndrome), który
charakteryzuje się zaburzeniami miesiączkowania,
niepłodnością i insulioopornością. Nadmierne gromadzenie tłuszczu w wątrobie doprowadza do stłuszczenia
wątroby. Jeśli tłuszcz stanowi 5-10% masy wątroby, zdiagnozuje się niealkoholowe stłuszczenie wątroby, które
może doprowadzić do marskości wątroby.

Do głównych problemów związanych z nadwagą i otyłością należą spadek jakości życia chorych oraz ryzyko
wystąpienia wielu powikłań. W związku ze złożoną patogenezą otyłości wyróżnia się otyłość pierwotną
(samoistną) oraz wtórną, będącą powikłaniem chorób metabolicznych. Czynnikami, które przyczyniają się do
rozwoju otyłości są czynniki środowiskowe (brak ruchu, niewłaściwa dieta, stres), genetyczne, społeczne i
zdrowotne. Otyłość jest chorobą przewlekłą, obarczoną powikłaniami sercowo-naczyniowymi,
endokrynologicznymi, onkologicznymi i psychicznymi. W procesie leczenia warto uwzględnić, że otyłość i
nadwaga to nie tylko problem zdrowia fizycznego, ale również i psychicznego.
Tkanka tłuszczowa trzewna gromadzi się głównie wokół narządów jamy brzusznej, a przede wszystkim w sieci
większej.
Uważa się, że to przede wszystkim trzewna tkanka tłuszczowa wydziela adipokiny oraz cytokiny prozapalne, a
zaburzenia jej funkcji prowadzą do zmiany profilu wydzielanych substancji.
Warto zwrócić uwagę na to, że zwiększone ryzyko wystąpienia cukrzycy oraz chorób sercowonaczyniowych
dotyczy nie tylko osób otyłych.
Osoby szczupłe, u których doszło do nagromadzenia tkanki tłuszczowej w obrębie jamy brzusznej są również
narażone na rozwój nadciśnienia tętniczego, dyslipidemii, nieprawidłowej tolerancji glukozy, czy cukrzycy typu
2.

U osób z otyłością stwierdzono zwiększoną ekspresję czynnika martwicy nowotworów w obrębie tkanki
tłuszczowej.
Naukowcy wskazują na jego rolę w rozwoju nadciśnienia tętniczego, insulinooporności oraz cukrzycy typu 2.
Podwyższone stężenie TNF-a wiąże się ze wzrostem insulinemii i wyższym współczynnikiem BMI, natomiast
zmniejszenie masy ciała prowadzi do zmniejszenia jego ekspresji.

ZABURZENIA ODŻYWIANIA - ZABURZENIA BEHAWIORALNE ZWIĄZANE Z ZABURZENIAMI FIZJOLOGICZNYMI I

CZYNNIKAMI FIZYCZNYMI
-Jadłowstręt psychiczny (anorexia nervosa)
-Jadłowstręt psychiczny atypowy
Żarłoczność psychiczna (bulimia nervosa)
-Atypowa żarłoczność psychiczna
- Przejadanie się związane z innymi czynnikami psychologicznymi
-
Wymioty związane z innymi czynnikami psychologicznymi
Inne zaburzenia odżywiania
Zaburzenia odżywiania się, nieokreślone

KRYTERIA DIAGNOSTYCZNE JADŁOWSTRĘTU PSYCHICZNEGO

WG ICD-10
Celowa utrata masy ciała lub brak oczekiwanego przyrostu wagi w okresie rozwoju dziecka, powodująca
niedowagę równą lub większą niż 15% oczekiwanej masy ciała.
U osób dorosłych i starszej młodzieży stosuje się kryterium odwołujące się do tzw. wskaźnika masy ciała tj.
BMI [BMI-masa (kg)/wzrost (cm)2].
• Pierwsze kryterium rozpoznawania jadłowstrętu psychicznego jest spełnione jeśli wskaźnik ten wynosi 17,5
lub mniej (w praktyce jednak jest to metoda nieprecyzyjna, mogąca powodować wiele błędów, zwłaszcza przy
ocenie młodszej młodzieży - lepiej jest stosować ocenę procentową

• Utrata masy ciała jest spowodowana unikaniem

kalorycznych pokarmów", a ponadto stosowana jest jedna z wymienionych czynności: przeczyszczanie,
wyczerpujące ćwiczenia fizyczne, prowokowanie wymiotów, stosowanie leków tłumiących łaknienie i/lub
środków moczopędnych

Wczesny początek, czyli pojawiający się przed okresem pokwitania, może powodować opóźnienie lub
zahamowanie tego procesu (wzrost ulega zatrzymaniu, u dziewcząt nie rozwijają się piersi i występuje
pierwotny brak miesiączek, u chłopców narządy płciowe pozostają w stanie dziecięcym)

Zaburzone jest wyobrażenie własnego ciała, które przyjmuje postać specyficznego zespołu
psychopatologicznego, gdzie obawa przed otyłością występuje w formie natrętnej myśli
Dochodzi do zaburzenia hormonalnych obejmujących oś przysadkowonadnerczową i gonady, co w przypadku
kobiet przejawia się zatrzymaniem miesiączki, natomiast u mężczyzn- spadkiem zainteresowań seksualnych i
potencji

INNE OBJAWY CHARAKTERYSTYCZNE DLA ANOREXIA NERVOSA

sucha i łuszcząca się skóra,
u pacjentek wymiotujących - powiększenie ślinianek
(przyusznice),
wypadanie włosów,
szybkie marznięcie,
unikanie wspólnego spożywania posiłków,
ukrywanie, wyrzucanie niezjedzonego pokarmu,
ukrywanie własnej szczupłości przez np. zakładanie kilku
warstw swetrów

POWIKŁANIA SOMATYCZNE W JADŁOWSTRĘCIE PSYCHICZNYM

wychudzenie lub wyniszczenie organizmu

zaniki korowe, zanik istoty białej, powiększenie przestrzeni płynowych,

trwale deficyty neuropsychologiczne.

apatia, trudności w koncentracp, depresja, napady padaczkowe

• bradykardia, zaburzenia rytmu serca spadki ciśnienia tętniczego krwi,

sinica

osteoporoza, podatność na złamania kości, zahamowanie wzrostu

oshbienie sily mięśniowej, skurcze i bóle mięśniowe, zaniki mięśni

zahamowanie rozwoju psychoseksualnego, zanik miesiączki, zanik libido

PRZYCZYNY CHOROBY MOŻNA

BOWIEM PODZIELIĆ NA:

• czynniki predysponujące do zachorowania,

• czynniki wyzwalające chorobę.

czynniki podtrzymujące objawy

Wśród czynników predysponujących wyróżnia się:

czynniki osobnicze, np. czynniki genetyczne (badania wykazały częstsze występowanie

anoreksji u bliźniąt jednojajowych niż dwujajowych),

zaburzenia endokrynologiczne,

cechy osobowości: osobowość obsesyjno-kompulsywna (perfekcjonizm w różnych

aspektach życia, przeszacowywanie rozmiarów własnego ciała).

osobowość schizoidalna lub schizotypowa (skłonność do dziwacznych zachowań może

obejmować zachowania związane z jedzeniem)

CZYNNIKI SOCJO- EKONOMICZNE

dobry status ekonomiczny (częstsze występowanie

anoreksji u dzieci z rodzin o średnim i wyższym statusie

ekonomicznym),

• propagowanie przez media szczupłej sylwetki oraz poglądu.

że bycie szczupłym zapewnia szczęście i sukces,

• wykonywanie niektórych profesji: modelka, aktorka,

tancerka, gimnastyczka.

CZYNNIKI RODZINNE (SPECYFICZNE WZORCE RELACJI W RODZINIE, SZCZEGÓLNIE W SYTUACJACH

STRESOWYCH):

• usidlenie, polegające na tym, że granice między poszczególnymi członkami rodziny

ulegają zatarciu; problemy jednego członka rodziny stają się problemami pozostałych

osób,

• nadopiekuńczość - rodzina jest zamknięta we własnym kręgu. U dziecka wykształca

się postawa bezradności, a rodzice chcąc ochronić dziecko przed wszelkim złem,

przyczyniają się do powstania dodatkowych stresów i problemów. Opieka związana

jest wyłącznie z poczuciem obowiązku, brak jest natomiast rodzinnej bliskości,

sztywność - nieumiejętność radzenia sobie z nowymi sytuacjami, jak np. dojrzewanie

dzieci, śmierć bliskiej osoby, choroba.

• unikanie konfliktów

Częste picie napojów alkoholowych, niekoniecznie wysokoprocentowych, obciążające organizm określoną

dawką działającego toksycznie etanolu w dłuższym okresie czasu prowadzi u około 20% osób nadużywających
alkoholu do rozwoju choroby alkoholowej, inaczej zespołu uzależnienia od alkoholu, inaczej alkoholizmu.

CHOROBY UKŁADU
NACZYNIOWEGO
Palenie tytoniu nasila proces miażdżycowy, zwiększa zapadalność na chorobę wieńcową (zawal serca), udar
mózgowy oraz ryzyko zachorowania na nadciśnienie tętnicze, chorobę Buergera i choroby degeneracyjne
mięśnia serca.
Palenie tytoniu powoduje zaburzenia gospodarki lipidowej:
podwyższa stężenie trójglicerydów i LD L-cholesterolu,
obniża stężenie I-ID L cholesterolu.
Lipoproteiny o niskiej gęstości (LDL) łatwiej ulegają utlenieniu niż u osób niepalących, co nasila aterogenezę,
U palaczy zaobserwowano niższy poziom witamin C, E i beta-karo ten u, które mogłyby zapobiegać u tlenianiu
LD L.

Palenie tytoniu a ciąża

Palenie tytoniu przez matkę powoduje stałe niedotlenienie i zatruwanie płodu tlenkiem węgla, co bardzo
niekorzystnie odbija się na rozwoju fizycznym i psychicznym dziecka (szczególnie komórki: ośrodkowego
układu nerwowego płodu są wrażliwe na niedobór tlenu.
Nienowotworowe schorzenia układu oddechowego
Palenie tytoniu zwiększa ryzyko zachorowania na przewlekłą zaporową chorobę płuc (POC HP), rozstrzenie
oskrzeli, astm ę oskrzelową.

Dym tytoniowy upośledza ruch rzęsek nabłonka migawkowego dróg oddechowych i powoduje nadmierne
wydzielanie śluzu przez komórki kubkowe. Upośledzenie wydalania wydzieliny śluzowej oraz zaburzenie
miejscowych reakcji
immunologicznych sprzyja rozwojowi przewlekłego zapalenia oskrzeli objawiającego się charakterystycznym
porannym kaszlem palacza.
Palenie tytoniu zwiększa też podatność na zakażenia bakteryjne i wirusowe układu oddechowego, a w
przypadku ich wystąpienia powoduje cięższy przebieg choroby.

PALENIE TYTONIU
Chociaż historia używania tytoniu przez człowieka liczy wiele setek lat, dopiero powszechne w prowadzenie
konsumpcji tytoniu w postaci papierosów w XX wieku doprowadziło do tak poważnych skutków zdrowotnych.
• WHO uznała palenie za czynnik
najpoważniejszego ryzyka zdrowotnego i główną przyczynę przedwczesnej umieralności.

• Nowotwory złośliwe płuc są w' 90% spowodowane paleniem tytoniu (szczególnie rak płaskonabłonkowy i
drobnokomórkowy).

SKUTKI ZDROWOTNE PALENIA

Nowotwory
Palenie tytoniu prowadzi do powstania nowotworów w narządach, które mają bezpośredni kontakt z dymem
tytoniowym, a więc nowotworów złośliwych płuca,
przełyku, krtani, gardła, jamy ustnej (języka, wargi) oraz do powstania nowotworów w organach odległych, ta k
ich jak pęcherz moczowy, nerki, trzustka, ponieważ dym tytoniowy zawiera dziesiątki chemicznych
kancerogenów, które są rozpuszczalne w płynach tkankowych.

INNE EFEKTY CHOROBOWE

W śród regularnych palaczy częściej występują nieżyty przewodu pokarmowego, choroba wrzodowa żołądka i
dwunastnicy, choroba Leśniowskiego -Crohna (odcinkowe zapalenie jelita krętego), leukoplakia (rogowacenie
białe) jamy ustnej. Palenie tytoniu ma także niekorzystny wpływ na narządy zmysłów:
powoduje obniżenie ostrości wzroku, osłabienie węchu i smaku.
Osteoporoza występuje częściej w śród palących kobiet, co może być spowodowane zaburzeniem
metabolizmu hormonów przez tytoń.
Palenie tytoniu wpływa również ujemnie na płodność.

NOWOTWORY
Z chorobami nowotworowymi zmaga się zmaga się od 350 do 450 tysięcy Polaków.
W skuteczności leczenia nowotworów Polska znajduje się na przedostatnim miejscu w Europie.
Według statystyk skuteczne wyleczenie raka w polskich szpitalach wynosi zaledwie 43%.

Alkoholizm

Według kryteriów WHO rozpoznanie zespołu uzależnienia od alkoholu wymaga stwierdzenia, co najmniej 3 z
wymienionych 7 objawów w okresie ostatnich 12 miesięcy;
1.Głód alkoholu" - silna potrzeba lub przymus picia alkoholu,
2. Utrata kontroli nad piciem - niemożność skutecznego decydowania o ilości wypitego alkoholu i o momencie
przerwania picia.
3.Wystąpienie zespołu abstynencyjnego po odstawieniu alkoholi! lub zmniejszeniu dawki, który charakteryzuje
się wystąpieniem następujących objaw ów: tachykardia, wysokie ciśnienie tętnicze, niepokój i drażliwość,
drżenie kończyn, skurcze mięśniowe, halucynacje wzrokowe i dotykowe.

4. Wzrost tolerancji na alkohol.

5. Narastające zaniedbywanie przyjemności i zainteresowań z powodu picia, zwiększona ilość czasu
poświęcana zdobywaniu alkoholu, jego wypiciu lub odzyskaniu równowagi po jego wypiciu.
6. Kontynuowanie picia mimo oczywistych dowodów na występowanie szkodliwych następstw w każdej sferze
życia
- osobistej, społecznej, ekonomicznej.
7. Zaburzenia pamięci i świadomości

PICIE ALKOCHOLU

Alkohol jako substancja zmieniająca nastrój i świadomość czlowieka jest znana od dawna

Populację ludzi pijących alkohol możemy podzielić na 3grupy

-rozsądnie pijacy-większość ludzi pije rozsądnie,

- nadmiernie pijacy-nadużywający alkoholu

-alkoholicy - uzależnieni od alkoholu.

PODSTAWOWE FAZY ROZWOJU WG. JELINKA ALKOHOLIZMU

• Faza wstępna - picie napojów alkoholowych jest zawsze umotywowane zewnętrzną przyczyną,

-Faza zwiastunów (ostrzegawcza) rozpoczyna się od wystąpienia pierwszych palimpsestów. Palimpsest jest to

niepamięć okresu upicia występująca po dawkach alkoholu nie zaburzających w sposób istotny zachowania

• Faza krytyczna (ostra) - początek uzależnienia - utrata kontroli nad ilością wypijanego alkoholu. Pierwsze
dawki alkoholu powodują niepohamowana potrzebę dalszego picia, które z reguły kończy się stanem
głębokiego upojenia.

• Faza chroniczna (zejściowa) - nadal występuje picie poranne, pojawiają się ciąg i pijacze (wielodniowe okresy

niekontrolowanego picia).

Istotą uzależnienia alkoholowego jest utrata kontroli nad ilością wypijanego alkoholu, a nie jego obiektyw na
ilość.
• Utrata kontroli jest nieodwracalna i nie można jej przywrócić nawet w wyniku terapii. Dlatego alkoholizm jest
chorobą chroniczną,

Negatywny wpływ alkoholu na zdrowie nie ogranicza się tylko do możliwości wywoływania uzależnienia.
• Alkohol jest substancją toksyczną dla większości narządów i układów organizm.

Układ krążenia. Nadużywanie alkoholu zwiększa ryzyko wystąpienia nadciśnienia tętniczego, zaburzeń rytmu
serca (migotanie i trzepotanie przedsionków, częstoskurcz komorowy i migotanie komór), kardiomiopatii
alkoholowej (zwyrodnienie komórek miąższowych, stłuszczenie i powiększenie serca), udarów krwotocznych
mózgu i krwawień śródczaszkowych

Układ pokarmowy. Nadmierne spożycie alkoholu zwiększa częstość występowania refluksu żołądkowo -
przełykowego, zapalenia przełyku, przełyku Baneta.

Żylaki przełyku powstające w przebiegu alkoholowej marskości wątroby mogą pękać, powodując często
zagrażające życiu krwawienia. Etanol poprzez swoje działanie bezpośrednio drażniące może powodować ostre
zapalenie żołądka oraz przewlekłe zapalenie żołądka i dwunastnicy.
Nowotwory. Picie alkoholu sprzyja rozwojowi co najmniej czterech typów raka: jamy ustnej i gardła, przełyku,
krtani, wątroby. Stwierdzono także wpływ substancji zawartych w piwie na rozwój raka odbytnicy.

Układ nerwowy. W układzie obwodowym występuje przede wszystkim polineuropatia alkoholowa,

spowodowana toksycznym uszkodzeniem funkcji nerwów obwodowych. U szkodzenie ośrodkowego układu
nerwowego przebiega pod postacią kilku zespołów klinicznych, tzw. psychoz alkoholowych pojawiających się u
około 10% alkoholików w fazie zejściowej alkoholizm u. Ich podłożem są zmiany organiczne w mózgu, związane
z wieloletnim zatruciem alkoholem.

ZESPÓŁ METABOLICZNY

Zespół metaboliczny definiujemy występowania przynajmniej 3 z 5 cech, dotyczących: zwiększonego obwodu

brzucha, stężenia trójglicerydów, stężenia HDL2, ciśnienia tętniczego, glikemii.

W zespole metabolicznym dochodzi do uwalniania do krążenia nadmiernych ilości kwasów tłuszczowych.

Zwiększenie ich ilości jest spowodowane opornością tkanek na działanie insuliny, której fizjologiczną rolą jest
hamowanie lipolizy.W związku z powyższym, w insulinooporności dochodzi do nasilenia lipolizy i ilość
krążących we krwi wolnych kwasów tłuszczowych zwiększa się, działając toksycznie na komórki ẞ trzustki oraz
prowadząc do dysfunkcji śródbłonka.

Objawami zespołu metabolicznego jest insulinooporność i otyłość centralna

• Na genetyczne podłoże zespołu metabolicznego może wskazywać rodzinne występowanie schorzeń,
będących jego składowymi: nadciśnienia tętniczego, otyłości, insulinooporności, dyslipidemii.

Zespół metaboliczny zwiększa ryzyko rozwoju chorób sercowonaczyniowych, które stanowią najczęstszą
przyczynę zgonów w Polsce. Dlatego tak ważne jest wczesne wdrożenie działań profilaktycznych bądź
rozpoczęcie leczenia, a do ustalenia metod leczenie konieczna jest znajomość mechanizmów rozwoju
zaburzenia.

Dotąd poznane przyczyny rozwoju zespołu metabolicznego wskazują na to, że podstawową metodą
terapeutyczną powinno być wdrożenie odpowiedniego postępowania dietetycznego, którego podaż energii
powinna być dostosowana do wydatku energetycznego pacjenta. Ważne jest unikanie pokarmów o wysokim
indeksie glikemicznym, które prowadzą do hiperinsulinemii, a następnie insulinooporności prowadzącej do
dalszych powikłań metabolicznych.

Rozwój zespołu metabolicznego wiązano również z zaburzeniami działania hormonów płciowych. Naukowcy
uważają, że niskie stężenie testosteronu może pełnić rolę patogenetyczną w jego rozwoju.

• Na rozwój zespołu metabolicznego może również wpływać powstawanie nadmiernych ilości reaktywnych
form tlenu. Uważa się, że dodatni bilans energetyczny i w związku z tym zwiększone stężenie glukozy i wolnych
kwasów tłuszczowych w obrębie tkanki tłuszczowej prowadzi do powstawania nadmiernych ilości reaktywnych
form tlenu
.
Komórki ẞ trzustki są bardzo wrażliwe na ich działanie z uwagi na brak enzymów usuwających wolne rodniki.
Ponadto stres oksydacyjny wywołuje napływ makrofagów, co jeszcze bardziej nasila rozwój procesu zapalnego.

CZYNNIKI ŚRODOWISKOWE
Przyczyny rozwoju zespołu metabolicznego są związanych ze stylem życia, jak bogatokaloryczna dieta, z
przewagą pokarmów o wysokim indeksie glikemicznym, niewielka aktywność fizyczna, czy stres, prowadzące
do wzrostu masy ciała i wynikających z niego dalszych powikłań.

ZABURZENIA HORMONALNYCH
Nadmierne pobudzenie osi podwzgórze-przysadkanadnercza może wpływać na rozwój otyłości,
insulinooporności oraz miażdżycy.
U pacjentów obciążonych zespołem metabolicznym
obserwowano zwiększone wydalanie wolnego kortyzolu z
moczem.
W komórkach mięśni szkieletowych u pacjentów z otyłością stwierdzono nadmierne ilości enzymu
dehydrogenazy II B- hydroksysteroidowej typu I, która przekształca nieaktywny kortyzon w aktywny kortyzol,
oraz nadmierną ekspresję receptora dla glikokortykosteroidów

Rozwój zespołu metabolicznego może być spowodowany zaburzeniami flory jelitowej.

•Na jej skład wpływa z kolei rodzaj stosowanej diety.

Istotną rolę w rozwoju zespołu metabolicznego, przypisuje się

wydzielaniu czynników zapalnych

Zestawienie zaburzeń, będących składowymi zespołu metabolicznego stanowi czynnik ryzyka rozwoju przede
wszystkim chorób sercowo-naczyniowych (zwiększając je dwukrotnie) oraz cukrzycy typu 2 (zwiększając je
pięciokrotnie).
Uważa się, że u osób z zespołem metabolicznym występuje zwiększone ryzyko rozwoju przewlekłej choroby
nerek, niektórych nowotworów, kamicy żółciowej oraz zaburzeń funkcji poznawczych.

Zestawienie zaburzeń, będących składowymi zespołu metabolicznego stanowi czynnik ryzyka rozwoju przede
wszystkim chorób sercowo-naczyniowych (zwiększając je dwukrotnie) oraz cukrzycy typu 2 (zwiększając je
pięciokrotnie)
Uważa się, że u osób z zespołem metabolicznym występuje zwiększone ryzyko rozwoju przewlekłej choroby
nerek, niektórych nowotworów, kamicy żółciowej oraz zaburzeń funkcji poznawczych.

Do czynników wyzwalających chorobę zalicza się przede wszystkim:

- okres dojrzewania,
- dietę redukująca masę ciała,
- krytyczne uwagi dotyczące masy ciała, przejście w kolejny etap życia,
sytuacje stresowe,
traumatyczne np.: problemy w szkole, urodzenie dziecka, zmiana sytuacji rodziny

ROLA FIZJOTERAPEUTY

Od lekarzy oraz fizjoterapeutów oczekuje się zlecania odpowiedniego wysiłku fizycznego w walce z chorobami,
na równi z innymi metodami leczenia. Informowanie pacjenta o korzyściach płynących z aktywności fizycznej,
przyczynia się do zwiększenia szans jego podjęcia. Chęć wdrożenia zasad zdrowego stylu życia, musi wypływać
od osoby zainteresowanej poprawą swojego stanu zdrowia. Przy braku motywacji chorego, lekarze,
fizjoterapeuci, czy samorządy nie są w stanie zmusić go, do podejmowania aktywności fizycznej.

Fizjoterapeuta znając mechanizm działania choroby( cukrzyca typu 2), może dobrać odpowiednią terapię. W jej
skład wchodzi wysiłek fizyczny, powodujący zwiększenie wychwytu glukozy przez mięśnie oraz poprawę ich
wrażliwości na insulinę. Opieka nad chorymi rozpoczyna się w momencie rozpoznania choroby i ma na celu
zapobieganie powstawaniu dalszych powikłań.

Pacjent musi być świadomy, że podejmowana aktywność fizyczna idzie w parze ze zmniejszeniem się poziomu
cukru we krwi i powinien on znać zasady postępowania przed, w trakcie i po wysiłku. Wysiłek fizyczny nie może
zaburzać bilansu węglowodanowego, intensywność winna być dobierana indywidualnie, tak by obciążenie
ćwiczeniami było zbliżone każdego dnia i występować o stałej porze.

Edukacja osoby chorej ma ogromne znaczenie w postępowaniu rehabilitacyjnym. Zmiana stylu życia,
wdrożenie odpowiedniej diety oraz aktywność fizyczna pacjenta prowadzi do remisji choroby a także poprawia
jakość życia. Wczesne rozpoznanie choroby i wdrożenie rehabilitacji pozwala na uniknięcie rozwoju
mikroangiopatii, makroangiopatii, stopy cukrzycowej oraz amputacji kończyn.

Trening oporowy i wytrzymałościowy jest najczęściej stosowany w rehabilitacji osób borykających się z
problemami kardiologicznymi. Fizjoterapeuta w celu przeprowadzenia kompleksowej terapii, powinien
pamiętać aby przeprowadzić wywiad z pacjentem pod kontem jakości życia, obejmujący stan psychiczny oraz
relacje z otoczeniem. Prawidłowo przebiegająca rehabilitacja ma na celu nie tylko poprawę stanu zdrowia
pacjenta ale także powrót do pełnienia ról społecznych.
Osoby rozpoczynające aktywność fizyczną, charakteryzują się niską wydolnością i sprawnością. Fizjoterapeuta
mając to na uwadze, dobiera częstotliwość sesji, intensywność treningu oraz jego rodzaj. Podczas terapii
ważne jest także uświadomienie pacjenta, jaki wpływ wywiera aktywność fizyczna na jego układ krążenia.

FIZJOTERAPIA FORMĄ LECZENIA CHORÓB CYWILIZACYJNYCH

Osoby zmagające się z otyłością powinny zostać objęte kompleksową rehabilitacją, składającą się z
zastosowania środków medycznych, socjalnych, zawodowych i wychowawczych. Umożliwi to choremu
osiągnięcie większej sprawności fizycznej, a także poprawi jego jakość życia. Leczenie otyłości powinno
rozpocząć się od modyfikacji stosowanej diety oraz zintensyfikowania aktywności fizycznej. Zbyt wysoka ilość
kalorii dostarczana do organizmu wraz z pożywieniem, w stosunku do dziennego zapotrzebowania
energetycznego, powoduje powstanie dodatniego bilansu energetycznego.

Odpowiednio dobrany przez fizjoterapeutę trening osoby otyłej, przyczynia się nie tylko do obniżenia jej masy
ciała ale również do zmniejszenia ryzyka wystąpienia chorób sercowo naczyniowych. Nadwaga u pacjentów
wiąże się z zwiększoną zapadalnością na choroby układu krążenia.
Czynnikami ryzyka rozwoju tych zaburzeń są: mała aktywność fizyczna, stres, nieodpowiednia dieta oraz
niektóre cechy psychologiczne.

Przed rozpoczęciem aktywności fizycznej osoba otyła powinna skorzystać z porady lekarza lub fizjoterapeuty.
Układając program treningowy dla chorego, należy w pierwszej kolejności przeprowadzić testy
wytrzymałościowe, pozwalające określić stan pacjenta. Na tej podstawie dobiera się odpowiednią
intensywność treningu. Najlepsze efekty w walce z otyłością przynosi trening aerobowy, powoduje on
obniżenie masy ciała, zmianę wskaźnika BMI oraz zmniejsza zawartość tkanki tłuszczowej.

Oprócz diety, również aktywność fizyczna wpływa na obniżenie dodatniego bilansu energetycznego. Ćwiczenia
fizyczne są najlepszym sposobem, na przyśpieszenie przemiany materii i zużycie energii pochodzącej między
innymi z tkanki tłuszczowej.

Rehabilitacja społeczna pacjentów zmagających się z nadwagą jest cięższa w porównaniu z innymi chorobami
cywilizacyjnymi. Panująca moda na smukłą sylwetkę, promowana w środkach masowego przekazu, wywołuje
w śród osób otyłych poczucie osamotnienia, dyskryminacji oraz zmniejszenie akceptacji własnego wyglądu.
Brak pewności siebie oraz niedocenianie swojego potencjału, wiąże się z otrzymywaniem mało płatnych
stanowisk pracy i eliminacją z otrzymania awansu.

• Edukacja zdrowotna prowadzona przez fizjoterapeutę, polega na dostarczeniu informacji osobie chorej, jak
zmienić styl życia, aby nie przyczyniał się do pogłębiania dysfunkcji. Proces edukacyjny nie powinien
wywoływać u pacjenta poczucia zagrożenia, lecz skutecznie przekonać go do zmiany nieprawidłowych
nawyków takich jak: mała aktywność fizyczna, nieprawidłowa dieta, spożywanie alkoholu i palenie papierosów.
Walka z czynnikami ryzyka jest bardzo ciężka, ponieważ pacjentom trudno odzwyczaić się od postępowania,
które uważają za prawidłowe

• Zanieczyszczenie środowiska, nieprawidłowe zachowania prozdrowotne, stres związany z rosnącym tempem

życia, stają się podłożem rozwoju chorób cywilizacyjnych.
• Szerzenie działań edukacyjnych, mających na celu obniżenie częstotliwości zachowań pacjentów
predysponujących do powstawania chorób cywilizacyjnych, należą do fizjoterapeutów, lekarzy, dietetyków i
psychologów

DZIAŁANIA Z ZAKRESU ZDROWIA PUBLICZNEGO POWINNY SKŁADAĆ SIĘ Z PEWNYCH ETAPÓW

analizy aktualnej, rzeczywistej sytuacji zdrowotnej, gdzie poznanie wybranej zbiorowości pod względem
czynników wpływających na jej zdrowie, jak i pod względem struktury i organizacji świadczonych usług
zdrowotnych,
wybór priorytetów, gdzie istotą jest weryfikacja pożądanych działań, ale również tych, które są realne,
zdefiniowanie celów i strategii działania, gdzie określamy cel główny oraz cele operacyjne uzależnione od
konkretnych czynności
Zespół interdyscyplinarny to współpraca różnych grup zawodowych, które wykorzystując wiedzę z dziedzin
swoich specjalizacji i są w stanie lepiej podejść do rozwiązania problemu

PROGRAM ZDROWOTNY
Czynnikiem zwiększającym zasięg i skuteczność programu zdrowotnego lub społecznego jest odpowiednio
dobrany zespół projektowy posiadający wiedzę na temat planowanego projektu. Obecność interdyscyplinarnej
grupy pozwala: przygotować dokładną analizę potrzeb, poprawnie zaplanować działania i zasoby niezbędne do
realizacji
projektu, ale także uzyskać oczekiwane efekty i dotrzeć do określonej grupy odbiorców (uczestnicy projektu,
ale także sponsorzy, wolontariusze, media itp.)

DOSTĘPNOŚCI PROJEKTU
Tutaj kluczowa może okazać się odpowiednia motywacja odbiorcy do udziału w projekcie
ludzie muszą chcieć uczestniczyć w projekcie, a nie być do niego zmuszani.
Często członek rodziny, osoby niepełnosprawnej, wiele poświęcił i sam również ma swoje potrzeby. W
programie, należy uwzględnić jego potrzeby.
• Powrót do życia zawodowego, społecznego, a nawet czasami emocjonalnego może zostać zapoczątkowany
właśnie przez jeden projekt.

Likwidacja barier architektonicznych również jest zadaniem wielu programów i koncentruje się na ludziach z
niepełnosprawnościami ruchowymi, poznawczymi oraz sensorycznymi. Angażowanie ludzi w aktywne
spędzanie wolnego czasu, proponowanie oraz organizowanie imprez związanych z szeroko pojętą aktywnością
ruchową jest tematem, jaki podejmuje się przy tego typu programach.

PO ZAWALE

Tradycyjny podział prowadzonej rehabilitacji

kardiologicznej obejmuje cztery etapy:
-szpitalny,
-poszpitalny,
-ambulatoryjny
-późny
- i podtrzymujący

W pierwszym etapie celem pracy fizjoterapeuty z chorym po zawale mięśnia sercowego jest poprawa
wentylacji oraz profilaktyka przeciwzakrzepowa. Uruchamianie następuje stopniowo z uwzględnieniem
aktualnego stanu pacjenta, a wprowadzana aktywność ruchowa zakłada kontrolowany powrót do
podejmowania czynności życia codziennego. Kolejne postępy i doskonalenie ruchowe wynikają z osiągniętych
już możliwości funkcjonalnych. Istotnym elementem tego okresu terapii jest edukacja chorego jak zachować
się w sytuacji pogorszenia stanu zdrowia, wystąpienia powikłań, względnie kolejnego incydentu
kardiologicznego.

Pacjent kończąc etap rehabilitacji ambulatoryjnej, przestaje ściśle współpracować z fizjoterapeutą. Od tego
momentu osiąganie lepszych parametrów wydolności fizycznej i sprawności czynnościowej powinno stać się
indywidualną troską chorego

Następne etapy usprawniania związane są z narastającym obciążeniem fizycznym adekwatnym do aktualnego

stanu zdrowia i potrzeb chorego. Zalecana jest duża
indywidualizacja i ostrożność w tym okresie, gdyż istnieje ryzyko wystąpienia powikłań.
Prowadzona edukacja zdrowotna chorego w zakresie aktywności ruchowej powinna wskazać na celowość
regularnego wykonywania ćwiczeń i zmiany stylu życia.

EDUKACJA ZDROWOTNA CHOREGO PO ZAWALE A NADCIŚNIENIE TĘTNICZE

• Edukacja zdrowotna powinna być prowadzona u pacjentów obciążonych tą chorobą, jak i u osób z grupy
ryzyka.
Głównymi celami edukacji pacjentów z nadciśnieniem
tętniczym są: uzyskanie lepszej kontroli ciśnienia tętniczego, możliwość stosowania mniejszej liczby leków lub
mniejszych ich dawek, zmniejszenie wystąpienia powikłań sercowo-naczyniowych.
Poradnictwo i edukacja powinny być tak prowadzone, by chorzy zrozumieli istotę swoich problemów
zdrowotnych.

EDUKACJA ZDROWOTNA CHOREGO PO ZAWALE A ZABURZENIA LIPIDOWE

Niezbędne jest przekazanie informacji o metodach leczenia zaburzeń gospodarki lipidowej i uzyskanie
prawidłowych stężeń cholesterolu w surowicy krwi.
O skuteczności prowadzonego postępowania profilaktyczno- leczniczego decydują cztery składowe: zdrowe
odżywianie i unikanie błędów dietetycznych, redukcja masy ciała (u osób z podwyższonym BMI), aktywność
fizyczna oraz przyjmowanie zgodnie ze zaleceniami leków obniżających ich stężenie. Regularne ćwiczenia
ruchowe zwiększają stężenie,,dobrego" cholesterolu HDL a zmniejszają złego" LDL, wspomagają leczenie
farmakologiczne i dietetyczne.

Do zadań fizjoterapeuty należy przede wszystkim edukacja w zakresie zalecanych form aktywności fizycznej,
skutecznego i dopuszczalnego poziomu wysiłku fizycznego. Wyróżniamy tu zajęcia o charakterze
wytrzymałościowym redukujące profil lipidowy.

EDUKACJA ZDROWOTNA CHOREGO PO ZAWALE A OTYŁOŚĆ

Jednym z zadań fizjoterapeuty (w ramach wszystkich etapów prewencji otyłości) jest wyjaśnienie znaczenia
prawidłowego poziomu masy ciała oraz zagrożeń dla zdrowia jakie niesie za sobą nadmiar kilogramów.
Obecnie powszechnie stosowany jest wskaźnik BMI, łatwy do obliczenia.

Chory powinien umieć rozpoznawać objawy, stanowiące podstawę do przerwania aktywności ruchowej,
zażycia leków (wg wcześniejszych zaleceń), wezwania pomocy i ponownej kontroli lekarskiej. Powinien też
stosować się do wskazań i przeprowadzonej edukacji. Obciążenie organizmu w trakcie samodzielnych zajęć
ruchowych nie może być większe od osiągniętych parametrów wydolnościowych w trakcie treningów
wykonywanych pod kontrolą.

• Najprostszymi formami rehabilitacji własnej chorego są spacer i marsz, jako wysiłki ciągłe o średniej
intensywności. Dodatkowym atutem jest naturalne środowisko otwarta przestrzeń i czyste powietrze. Dystans,
tempo i zróżnicowanie terenu stanowią podstawowe parametry modyfikujące zajęcia. Konieczna jest stała
kontrola tętna oraz odpowiednie zachowanie w sytuacji przekroczenia wartości granicznych lub zmęczenia.

EDUKACJA ZDROWOTNA CHOREGO PO ZAWALE A OGRANICZONA AKTYWNOŚĆ

FIZYCZNA
• Efektów podjętych działań edukacyjno-prewencyjnych należy upatrywać w podniesieniu aktywności
ruchowej z eliminacją czynnika ryzyka miażdżycy i otyłości oraz pozytywnych zmian metabolicznych,
unormowaniu ciśnienia tętniczego, obniżeniu poziomu zagrożenia depresją.

Poprzez zastosowane działania fizykoterapeutyczne, kinezyterapeutyczne oraz zabiegi masażu może

przywrócić jego sprawność fizyczną, która wspólnie ze sprawnością psychiczną, stanowi podstawę do
przywrócenia pełnego zdrowia pacjenta. Ma to ogromne znaczenie w rehabilitacji społecznej, rozumianej jako
przywrócenie samodzielnego funkcjonowania osoby w społeczeństwie, pełnienia przez nią zadań i ról
społecznych.

WYKŁAD 4

KARTA OTTAWSKA
DEFINICJA PROMOCJI ZDROWIA
Jest to nowa koncepcja, która pojawiła się z powstawaniem kierunku myślenia w medycynie,,Zdrowie dla
wszystkich do 2000 roku".
Pierwsze próby jej definiowania podjęte zostały w AlmaAcie w 1974 roku, a następnie w 1 9 8 6 roku na
Międzynarodowej Konferencji Promocji Zdrowia w Olfawde, gdzie powstał do k ument; Karta Ottawska
Promocji Zdrowia.
Odnajdujemy w nim pełną definicję, a mianowicie, że promocja zdrowia to proces umożliwiający każdemu
człowiekowi zwiększenie oddziaływania na własne zdrowie w sensie jego poprawy i utrzymania.

Bardzo duży wpływ na stan zdrowia mają działania profilaktyczne, przede wszystkim:
poprawa świadomości zdrowotnej ludzi
zwiększenie wczesnego wykrywalności chorób poprzez wykonywanie badań przesiewowych
• wykonywanie szczepień, np. dzięki bezpłatnym powszechnym szczepieniom
ochronnym dzieci i młodzieży w Polsce rzadziej występują choroby zakaźne
•przeciwdziałanie powikłaniom chorób i trwałej niepełnosprawności.

ŚREDNIA DŁUGOŚĆ TRWANIA ŻYCIA W POLSCE

Pomimo pozytywnych zmian przeciętnego trwania długości życia, średnia ta jest dalej niższa od średniej dla
Europy:
- mężczyzn krótsza o ok. 8 lat (71,8 roku)

-kobiet krótsza o ok. 4 lata (79,7 roku)

Na świecie plasujemy się dopiero na 70. miejscu pod względem przeciętnej oczekiwanej długości trwania życia
- nie jest to niestety dobry wynik

WSPARCIE SPOŁECZNE
• Dobre relacje ze społeczeństwem powodują lepszy stan zdrowia dzięki wzajemnemu wsparciu.
• Więzi rodzinne, sąsiedzkie i przyjacielskie przyczyniają się do rozwiązywania problemów, a co za tym idzie do
kontroli warunków życia.
• Troska i szacunek jako zabezpieczenie przed problemami zdrowotnymi.

WYKSZTAŁCENIE
Posiadając większą wiedzę zdobywamy zdolności radzenia sobie w trudnych sytuacjach życiowych.
• Kontrola nad sposobem życia.
Poprzez wykształcenie najmłodszej grupy wiekowej podnosimy poziom całego społeczeństwa i jego warunków
życia

ZATRUDNIENIE I WARUNKI W PRACY

• Niebezpieczne warunki na stanowisku pracy.
• Negatywny wpływ stresującej pracy lub stres wynikający z jej braku.
• Stres w pracy wpływa również na nieprawidłowy stan emocjonalny oraz ogólne przemęczenie.

DOCHÓD I STATUS SPOŁECZNY

Jest to jeden z najistotniejszych czynników.
Zwiększony poziom statusu społecznego oraz dochodów umożliwia nam pelniejszą kontrolę nad warunkami
życia.
Wyższy dochód daje możliwość skuteczniejsze i pełniejszej dostępności do świadczeń zdrowotnych.
Stan zdrowia poprawia się wraz ze wzrostem statusu społecznego (nowotwory, choroby układu krążenia)

NIERÓWNOŚCI WYNIKAJĄCE Z CZYNNIKÓW SPOŁECZNO-EKONOMICZNYCH

Nierówności spowodowane tymi czynnikami sprzyjają powstawaniu wielu negatywnych zjawisk. Ludzie których
one dotyczą mają zarówno problemy zdrowotne jak i finansowe. Utrudnione jest pełnienie przez nich swoich
ról społecznych. A co za tym idzie powoduje to duże straty ekonomiczne i gospodarcze na poziomie kraju.
Z tego powodu podejmowane są działania mające na celu wyrównać przeciwdziałać nierównością na
płaszczyźnie zdrowotnej.

METODY OCENY STANU ZDROWIA POPULACJI

Badania przesiewowe (skriningowe) - to stosowanie prostych, operatywnych testów, mających na celu
wstępne selekcjonowanie z całej zbiorowości ludzkiej osobników, którzy prawdopodobnie dotknięci są chorobą
lub wadą, bądź w większym stopniu o pozostałych są na nie narażeni. Badana te dają możliwość uzyskania
danych pozwalających na bardziej dokładną ocenę częstości występowania poszczególnych chorób w
społeczeństwie.

• Badania specjalne (badania epidemiologiczne) - ich celem jest ustalenie częstotliwości występowania różnych
chorób oraz ich rozmieszczenie w poszczególnych grupach ludności oraz prześledzenie związków pomiędzy
natężeniem występowania chorób, ciężkością przebiegu a różnymi czynnikami środowiskowymi.
Badanie przekrojowe, badanie częstości choroby, badanie rozpowszechnienia choroby - mają na celu opis
pewnego stanu lub zjawiska w określonym czasie. W badaniu oceniane są jednocześnie narażenie na czynnik
ryzyka oraz stan chorobowy wśród przedstawicieli dobrze określonej populacji.

Wskaźnik DALY - wskaźnik stosowany do określenia stanu zdrowia danego społeczeństwa.

Wyraża on łącznie lata życia utracone wskutek
przedwczesnej śmierci bądź uszczerbku na zdrowiu w wyniku urazu lub choroby; służy do pomiaru obciążenia
chorobami w badanej populacji, pozwala dokładnie śledzić i rejestrować skutki chorób, bądź okaleczeń
wskutek urazów; ujawnia również informacje o niezdrowych nawykach.
Stan zdrowia populacji mierzony jest częstotliwością występowania chorób i zgonów populacji.

DETERMINANTY ZDROWIA
-styl życia (50%)
-służba zdrowia (10%)
-czynniki genetyczne (20%)
-środowisko fizyczne i społeczne (20%)

M.DEMEL ETAPY WYCHOWANIA ZDROWOTNEGO POGRUPOWAŁ W' TRZY DZIEDZINY DZIAŁAŃ

Do pierwszej zalicza te, które mają na celu ochronę zdrowia i zapobiegają jego uszkodzeniu (higiena osobista,
otoczenia, żywienia, pracy i wypoczynku, wychowanie w zasadach bezpieczeństwa osobistego i zbiorowego),
ochronę zdrowia psychicznego, walkę z nalogami (alkoholizm, nikotynizm) oraz profilaktykę przed chorobami
zakaźnym.

Do drugiej wchodzą kwestie ratownictwa (pierwsza pomoc

w nagłych wypadkach), umiejętność współdziałania w chorobie i rehabilitacji pacjenta z lekarzem, zasady
korzystania z leków.

Trzecią grupę tworzą działania prowadzące do czynnego doskonalenia zdrowia, a więc hartowanie (również
psychiczne), umiejętność stymulowania i samokontroli swojego rozwoju somatycznego, motorycznego i
psychospołecznego oraz stanu zdrowia, świadome stosowanie ćwiczeń ruchowych, wychowanie seksualne,
przygotowanie jednostki do samodzielnego życia i pracy ze zdrowotnego punktu wadzenia.

Ważny szczebel nazywany przez M. Demela etap autoedukacji, występuje w pełni w okresie pokwitania.
Na tym szczeblu zaczyna się tworzyć życiowy program zbudowany często na rewizji dotychczasowych nawyków
higienicznych lub proponowanych przez otoczenie modeli i wzorców.
Pojawiają się nowe zainteresowania, pogłębiają dotychczasowe (zainteresowanie własnym ciałem, wyglądem ),
rozwijają nowe ambicje i zamiłowania, a równocześnie poszerza się wiedza o własnym organizmie i rządzących
nim prawach. One stanowią podłoże autoedukacji w zakresie wychowania zdrowotne.

Freuch i Kaufm przedstawiają działania profilaktyczne, które mają na celu wspieranie rozwoju fizycznego i
społecznego człowieka, a przez to wspieranie zdrowia poprzez umożliwienie uzyskania pomocy potrzebnej do
konfrontacji ze złożonym i stresującymi warunkami życia oraz poprzez umożliwienie osiągania subiektywnie,
satysfakcjonującego go i społecznie akceptowanego bogatego życia".

Profilaktyka ma sens tylko wtedy, kiedy zapobiega zachowaniom negatywnym, antyzdrowotnym,

antyspołecznym w stosunku do osób, które jeszcze nie ujawniają symptomów niedostosowania społecznego,
ale także wówczas, gdy przeciwdziała ponownemu pojawieniu się np. zachowań dewiacyjnych u młodzieży
będącej przedmiotem oddziaływań resocjalizacyjnych w zakładzie poprawczym lub wychowawczym.
RODZAJE PROFILAKTYKI MEDYCZNEJ
Profilaktyka pierwszej fazy obejmuje działania nastawione na umacnianie zdrowia,. zapobieganie nieswoiste,
tj. zagrożenia chorobą oraz zapobieganie swoiste.
Działanie nieswoiste obejmujące promowanie postaw prozdrowotnych człowieka zdrowego to głównie
edukacja zdrowotna i wychowanie zdrowotne.

Profilaktyka drugiej fazy to działania ukierunkowane na w czesne wykrywanie chorób i ich przyczyn, a także
diagnozowanie. Przykładem takich działań są:
-czynne poradnictwo,
- badania przeglądowe,
bilanse zdrowia,
profilaktyka przeciw nowotworowa,
profilaktyka miejsc pracy i inne

Profilaktyka trzeciej fazy - to działania wobec samej choroby, która zaistniała, rozwinęła się i w związku z tym
istnieje, np. zagrożenia trwałego upośledzenia czynności danego narządu, niepełnosprawność lub kalectwo.

Przykładem swoistych działań profilaktycznych są np. szczepienia ochronne, zapobieganie zanieczyszczeniom

środowiska (ochrona środowiska), nadzór epidemiczny nad produkcją żywności i jej dystrybucją oraz wiele
innych działań, które możemy nazwać zapobiegawczo kontrolnym i w obrębie profilaktyki

PROFILAKTYKA SPOŁECZNA

Wielopłaszczyznowe spojrzenie na zdrowie młodych ludzi wymaga od profesjonalistów, zajmujących się

profilaktyką, podjęcia różnorodnych działań i zastosowania metod niwelujących zagrożenie zdrowia. W ramach
zarówno profilaktyki formalnej prowadzonej przez edukację i wychowanie zdrowotne w szkołach, jak i
nieformalnej, za którą odpowiedzialna jest rodzina i grupy rówieśnicze - akcent powinien być położony na
eksponowaniu tych argumentów, które świadczą o korzyściach płynących ze zdrowia.

CELE ZDROWIA PUBLICZNEGO

Zmniejszenie chorobowości i liczby przedwczesnych zgonów oraz stanów powodujących cierpienia i
niepełnosprawności.
Zdrowie publiczne stanowi wiec połączenie działań praktycznych, dyscypliny naukowej i funkcji instyt
społecznych.

DZIAŁANIA PODEJMOWANE W ZAKRESIE ZDROWIA PUBLICZNEGO, OCHRONY ZDROWIA I OPIEKI ZDROWOTNEJ

NA RZECZ INDYWIDUALNYCH OSÓB SKUPIAJA SIĘ NA:
1. Profilaktyce indywidualnej, organizacji służb zapobiegawczych, np. szczepienia ochronne,
2.Profilaktyce zakażeń szerzących się drogą kontaktów seksualnych, planowaniu rodziny,
3.Profilaktyce i leczeniu chorób o znaczeniu społecznym: chorób zakaźnych, w tym AIDS, gruźlicy, chorób
psychicznych, uzależnień, wybranych chorób cywilizacyjnych, np. cukrzycy,

DZIAŁANIA PODEJMOWANE W ZAKRESIE ZDROWIA PUBLICZNEGO, OCHRONY ZDROWIA I OPIEKI ZDROWOTNEJ

NA RZECZ OGÓŁU LUDNOŚCI DOTYCZĄ:
1.Monitorowania stanu zdrowia populacji, walki z chorobami o znaczeniu społecznym, wypadkami i urazami,
2. Identyfikacji i zwalczania zagrożeń zdrowotnych w środowisku, miejscu zamieszkania, pracy, w żywności i
wodzie,
3. Nadzoru epidemiologicznego, kontroli laboratoryjnej chorób zakaźnych - w tym transgranicznych, oraz
zagrożeń środowiskowych,

DEFINICJA ZDROWIA PUBLICZNEGO WG WIOSŁOWA

Zdrowie publiczne to nauka i sztuka zapobiegania chorobom, przedłużania życia i promocji zdrowia fizycznego
poprzez wysiłek społeczności, higienę środowiska, kontrolę zakażeń, nauczanie zasad higieny indywidualnej,
organizację służb medycznych i pielęgniarskich, ukierunkowana na zapobieganie chorobom i wczesną
diagnozę, rozwój mechanizmów społecznych zapewniających każdemu indywidualnie i społeczności warunki
życia pozwalające na utrzymanie zdrowia"

DEFINICJA ZDROWIA PUBLICZNEGO WG WHO

,,Podczas gdy tradycyjnie termin ten odnosi się do higieny środowiska i walki z chorobami zakaźnym i, obecnie
jest stale poszerzany. W szerokim znaczeniu zdrowie publiczne obejmuje: problemy dotyczące zdrowia
populacji, stan zdrowotny zbiorowości, ogólne usługi zdrowotne, administracyjną opiekę zdrowotną".

DZIAŁANIA NA RZECZ OCHRONY ZDROWIA INDYWIDUALNYCH OSÓB

1. Zapewnienie pełnej dostępności szczepień ochronnych, w czesnego wykrywania i leczenia chorób zakaźnych,
w tym gruźlicy, A ID S, chorób wenerycznych, chorób zawleczonych z zagranicy.
2. Zapewnienie pełnej dostępności pomocy medycznej dla osób bezrobotnych, bezdomnych i innych grup
mogących mieć utrudniony dostęp do świadczeń zdrowotnych,
3. Objęcie niezbędnym zakresem w pełni bezpłatnych świadczeń leczniczych wybranych chorób o znaczeniu
społecznym, w tym chorób psychicznych, uzależnień, cukrzycy itp.
4. Objęcie badaniami skriningowymi i czynnym poradnictwem grup wysokiego ryzyka zachorowania na
wybrane choroby o znaczeniu społecznym.
5. Nadzór merytoryczny i pomoc finansowa dla instytucji charytatywnych udzielających pomocy medycznej i
społecznej osobom ubogim oraz upośledzonym.

4. Zapobieganie wypadkom i urazom oraz zapewnienie kompleksowej pomocy ofiarom katastrof, kataklizm ów
i klęsk żywiołowych.
5. Zapewnienie nadzoru epidemiologicznego, w tym laboratoryjnej kontroli przeciwepidemicznej (zarówno
chorób zakaźnych, zawleczonych z zagranicy) oraz laboratoryjnej kontroli zagrożeń środowiskowych
(powietrza, wody, gleby, żywnośc i zagrożeń mogących wynikać z wymiany handlowej z zagranicą.
6. Promowanie aktywnego współuczestnictwa społeczeństw a w działaniach na rzec zdrowia poprzez promocję
zdrowego stylu życia wszystkich obywateli, ze szczególnym uwzględnieniem promocji zachowań
prozdrowotnych wśród dzie młodzieży oraz w wybranych grupach wysokiego ryzyka zachorowania.

7.Kształcenie i doskonalenie zawodowe lekarzy i innego personelu medycznego, zgodnie z wymogami w

spółczesnej wiedzy medycznej, nowych technologii diagnostyczno- leczniczych oraz zgodnie ze skalą potrzeb
zdrowotnych społeczeństw a, w tym zapewnienie warunków rozwoju nauk medycznych.
8. Zapewnienie jednolitych kompleksowych regulacji prawnych dotyczących system u organizacji, finansowania
i zarządzania placówkami opieki medycznej, ekonomil zdrowia, zasad orzecznictwa lekarskiego - zgodnych z
konstytucyjnymi uprawnieniami obywateli.

9. Monitorowanie jak oświadczeń medycznych, ich dostępności, przestrzegania zasad bioetyki zawodowej
personelu, przestrzegania praw pacjenta i
międzynarodowych regulacji prawnych w ochronie zdrowia.
10, Ocena sytuacji zdrowotnej kraju na tle porównań międzynarodowych, analiza wyzwań i zagrożeń
wynikających z procesu globalizacji. Miejsce i rola kraju w pracach Światowej Organizacji Zdrowia i innych
międzynarodowych i międzyrządowych organizacji działających na rzecz zdrowia.

DEFINICJA PROFILAKTYKI UZALEŻNIEŃ

Profilaktyk a (wg O 'Goiman) jest kombinacją przepisów i strategii zmierzających do eliminowania lub redukcji
potencjału uzależnień innych czynników predystynujących do rozwoju uzależnienia.
W takim ujęciu przepisy mają charakter reguł administracyjnych, prawnych, ograniczających dostęp do
środków odurzających.

PROFILAKTYKA UZALEŻNIEŃ
• Problem uzależnienia od nikotyny, alkoholu, środków uzależniających nabiera coraz większego znaczenia
społecznego.
Aby skutecznie przeciwdziałać tej chorobie współczesnego świata, która pochłania liczne ofiary, wytrąca
młodych ludzi z życia szkolnego, zawodowego i rodzinnego, należy w pływać na ogólną wiedzę i kulturę
społeczeństwa.

WYKŁAD 5

ROLA ORGANIZACJI PAŃSTWOWYCH I SPOŁECZNYCH DZIAŁAJĄCYCH NA RZECZ ZDROWIA PUBLICZNEGO

Międzynarodowe Organizacje Zdrowia powstają po to, aby pomagać ludziom na całym świecie bez względu na
ich rasę, pochodzenie, religię. Są to organizacje humanitarne, które w swoim działaniu kierują się
bezstronnością, niezależnością i powszechnością.
Ich zadania są bardzo różnorodne, od ratowania ofiar
wojennych poprzez ratowanie ofiar klęsk żywiołowych, aż do badań na rzecz ochrony zdrowia, życia,
zapobiegania chorobom i zwalczania ich.

NAJBARDZIEJ ZNANYMI ORGANIZACJAMI MIĘDZYNARODOWYMI DS. ZDROWIA SĄ:

1. Światowa Organizacja Zdrowia WHO.
,,My, kraje członkowskie WHO, potwierdzamy nasze poparcie dla zasady zawartej w jej konstytucji, która głosi,
że jednym z podstawowych praw każdej istoty ludzkiej jest najwyższy możliwy do uzyskania standard zdrowia; i
aby tak się stało, potwierdzamy wartość i godność każdej osoby oraz równe prawa, jednakowe obowiązki i
wspólną odpowiedzialność wszystkich za zdrowie."

3.,,Każdy ma prawo do ochrony zdrowia. Obywatelom, niezależnie od ich sytuacji materialnej, władze
publiczne zapewniają równy dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych.
Warunki i zakres udzielania świadczeń określa ustawa(...)"

2. Czerwony Krzyż, który jest międzynarodową organizacją społeczną.

Podstawową misją Czerwonego Krzyża jest zapobieganie oraz łagodzenie cierpienia ludzkiego, ochrona
godności ludzkiej bez dyskryminacji narodowościowej, rasowej oraz dotyczącej płci, wyznania czy przekonań
politycznych. Czerwony Krzyż kieruje się w swojej pracy humanitaryzmem, bezstronnością, neutralnością oraz
niezależnością.

3. Organy kontroli i nadzoru:

SANEPID - Państwowa Inspekcja Sanitarna,
Państwowa Inspekcja Farmaceutyczna,
Wojewódzkie centra zdrowia publicznego oraz działający przy nich konsultanci w poszczególnych
specjalnościach medycznych,
Ministerstwo Zdrowia wytyczające kierunki polityki zdrowotnej kraju oraz konsultanci krajowi w
poszczególnych specjalnościach medycznych działający przy ministerstwie.

UCZESTNIKÓW SYSTEMU OCHRONY ZDROWIA MOŻNA PODZIELIĆ NA NASTĘPUJĄCE KATEGORIE

I.Świadczeniobiorców - czyli pacjentów Narodowego Funduszu Zdrowia - instytucji ubezpieczenia
zdrowotnego,
II.Świadczeniodawców - czyli:
ZOZ - publiczne lub niepubliczne Zakłady Opieki Zdrowotnej,
Różnego rodzaju praktyki medyczne, np. lekarze, stomatolodzy, pielęgniarki lub położne,
Apteki,
Inne, np. sklepy rehabilitacyjne.

NARODOWY PROGRAM ZDROWIA NA LATA 2007-2015 CELE OPERACYJNE NARODOWEGO PROGRAMU

ZDROWIA :
1Zwiększenie aktywności fizycznej ludności.
2Poprawa sposobu żywienia ludności i jakości zdrowotnej żywności.
3Zmniejszenie rozpowszechnienia palenia tytoniu.
4Zmniejszenie i zmiana struktury spożycia alkoholu oraz zmniejszenie szkód zdrowotnych spowodowanych
alkoholem.
5Ograniczenie używania substancji psychoaktywnych i związanych z tym szkód zdrowotnych.

6. Zwiększenie skuteczności edukacji zdrowotnej społeczeństwa oraz działań w zakresie promocji zdrowia.
7.Promocja zdrowia psychicznego i zapobieganie występowaniu zaburzeń psychogennych.
8. Zmniejszenie narażenia na czynniki szkodliwe w środowisku życia i pracy.
9. Poprawa stanu sanitarnego kraju.

10. Zmniejszenie częstości wypadków, szczególnie drogowych.

II. Zwiększenie sprawności i skuteczności pomocy doraźnej w nagłym zagrożeniu życia.
12. Zwiększenie dostępności i usprawnienie podstawowej opieki zdrowotnej.
13. Zapobieganie występowaniu oraz skutkom wcześniactwa i małej urodzeniowej masy ciała.
14. Usprawnienie wczesnej diagnostyki i czynnej opieki nad osobami z ryzykiem rozwoju niedokrwiennej
choroby serca.
15. Usprawnienie wczesnej diagnostyki i zwiększenie efektywności leczenia nowotworów złośliwych szyjki
macicy i sutka.

16. Stwarzanie warunków umożliwiających osobom

niepełnosprawnym włączenie się lub powrót do czynnego
życia.
17. Zwiększenie skuteczności zapobiegania chorobom zakaźnym.
18. Intensyfikacja profilaktyki próchnicy zębów i chorób przyzębia u dzieci, młodzieży oraz kobiet ciężarnych.

SYSTEM OCHRONY ZDROWIA W POLSCE, PODZIAŁ NA

STREFY DZIAŁANIA
1. Opicka zdrowotna - dzieląca się na medycynę leczniczą i medycynę naprawczą,
2. Ochrona zdrowia - jest zespołem działań na rzecz zdrowia publicznego realizowanym przez różne sektory
życia społecznogospodarczego,
3.Struktura zarządzania opieką zdrowotną oraz ochroną zdrowia,
4. Źródła i drogi finansowania wszystkich działań na rzecz zdrowia

Istnieją cztery resortowe instytucje służby zdrowia, posiadające swoje placówki ochrony zdrowia i są to:
Ministerstwo Obrony Narodowej,
Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji,
Ministerstwo Sprawiedliwości,
Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego.

Do zadań Ministerstwa Zdrowia należy opracowywanic szczegółowych regulacji prawnych, które określają
poziom i zakres odpowiedzialności poszczególnych instytucji za realizację podstawowych funkcji zdrowia
publicznego, stanowiących bazę bezpieczeństwa zdrowotnego obywateli. Od I stycznia 2007 roku z budżetu
państwa finansowane jest również w całości przedszpitalne ratownictwo medyczne. Narodowy Fundusz
Zdrowia organizuje konkursy ofert na udzielanie świadczeń zdrowotnych.

Lekarz specjalista medycyny rodzinnej jest podstawowym podmiotem w systemie podstawowej opieki
zdrowotnej. Jest on odpowiedzialny za leczenie oraz prowadzenie profilaktyki zdrowotnej swoich pacjentów.
W przypadku, kiedy choroba pacjenta wymaga leczenia specjalistycznego, lekarz podstawowej opieki
zdrowotnej wydaje skierowanie do poradni specjalistycznej bądź szpitala.

Finansowanie usług medycznych w Polsce spoczywa na

państwie, bez względu na skalę wprowadzonych do systemu ochrony zdrowia mechanizmów rynkowych, które
regulują sposoby finansowania świadczeń medycznych.

PODSTAWA DO OTRZYMANIA POMOCY W ZAKRESIE ŚWIADCZEŃ ZDROWOTNYCH JEST DOKUMENT

POTWIERDZAJĄCY POSIADANIE UBEZPIECZENIA
ZDROWOTNEGO
1.Legitymacja ubezpieczeniowa,
2. Legitymacja ubezpieczeniowa dla członków rodziny pracownika,
3. Legitymacja emeryta-rencisty.

DZIAŁANIA PODEJMOWANE W ZAKRESIE ZDROWIA PUBLICZNEGO, OCHRONY ZDROWIA I OPIEKI ZDROWOTNEJ

NA RZECZ OGÓŁU LUDNOŚCI DOTYCZĄ:
I.Monitorowania stanu zdrowia populacji, walki z chorobami o znaczeniu społecznym, wypadkami i urazami,
2.Identyfikacji i zwalczania zagrożeń zdrowotnych w środowisku, miejscu zamieszkania, pracy, w żywności i
wodzie,
3. Nadzoru epidemiologicznego, kontroli laboratoryjnej chorób zakaźnych - w tym transgranicznych, oraz
zagrożeń środowiskowych.

4. Promocji zdrowia, organizacji aktywnego współuczestnictwa społeczeństwa w działaniach na rzecz zdrowia,

determinanty zdrowia i choroby.
5. Zarządzania opieką zdrowotną, ekonomiki zdrowia, systemów organizacji i finansowania ochrony zdrowia.
6. Oceny jakości świadczeń zdrowotnych, zagadnień prawnych w medycynie, bioetyki, orzecznictwa
lekarskiego.

ZAPOBIEGANIE NEGATYWNYM SKUTKOM PROCESU STARZENIA

STARZENIE SIĘ
• Starzenie definiuje się jako postępujące zmniejszanie się rezerw czynnościowych ustroju, utrudniające
adaptację do zmian środowiskowych i prowadzące do pogarszania się sprawności organizmu.
W tkankach dochodzi do wielu zmian biochemicznych (np. w zakresie syntezy, modyfikacji i degradacji białek).
• Konsekwencją tych zmian jest rozwój typowych objawów starości i zmniejszenie się intensywności wielu
procesów życiowych.

Redukcji ulega np. pojemność życiowa płuc i pojemność minutowa serca, zmniejsza się filtracja nerkowa,
absorpcja z przewodu pokarmowego i aktywność szpiku kostnego.
W normalnych warunkach zmiany te nie są przyczyną chorób. Jednak ubytki funkcji ustrojowych mogą stać się
widoczne w przypadku dodatkowych obciążeń ustroju, sytuacji stresowych i ekspozycji na czynniki szkodliwe.
W tym kontekście starzenie się jest procesem, który ułatwia rozwój chorób i powoduje, że ich przebieg jest
cięższy i obarczony większą śmiertelnością niż w przypadku osób młodych. Stąd wzięło się przekonanie, że
starość to okres chorób i niedołęstwa.
Należy jednak podkreślić,że,, normalny" proces starzenia nie jest chorobą.

Okres późnej dorosłości dzielony jest na 3 etapy, z których każdy ma swoją specyfikę. W pierwszym okresie
(65-75 lat) funkcjonowanie poznawcze pozostaje na podobnym poziomie co w okresie średniej dorosłości.
Widoczne zmiany zachodzą dopiero u tzw. średnich starszych (75-85 lat) i u najstarszych starszych. Jedną z
najistotniejszych kwestii może się okazać relacja z otoczeniem.
• Wyrozumiałość i cierpliwość osób bliskich z pewnością ułatwią przystosowanie się do ograniczeń, które w
innym wypadku mogą być źródłem wielu utrudnień w życiu codziennym.

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA POCZUCIE JAKOŚCI ŻYCIA W OKRESIE STAROŚCI

W okresie późnej dorosłości przede wszystkim ogranicza się w znacznym stopniu przestrzeń fizyczną.
Ograniczeniu ulega również przestrzeń społeczna ( umierają bliscy ludzie, kurczy się krąg znajomych i
sąsiadów). Ograniczeniu a nawet likwidacji ulegają nie tylko kontakty grupowe ale także wiele osobistych
kontaktów interpersonalnych. Ograniczeniu ulega przestrzeń psychiczna - pogorszeniu ulega wzrok, pojawiają
się problemy ze słuchem i pamięcią, zainteresowanie otoczeniem stopniowo się zmniejsza, ludzie z bliskiego
otoczenia coraz mniej chętnie słuchają powieści z okresu młodości.

ZMIANY W SFERZE EMOCJONALNEJ

Starsi ludzie doświadczają wielu przykrych sytuacji. Często samouświadomienie sobie swojego wieku,
starzejącego się ciała, zbliżającej się śmierci może być źródłem negatywnych emocji. W późnych latach życia
wielu ludzi zyskuje swoisty dystans do życia, wypracowuje rodzaj wewnętrznej pogody ducha. Stan ten jest
wynikiem ich dojrzałości społecznej i emocjonalnej oraz pozytywnego bilansu życia. Regulacja emocjo oznacza
w tym wypadku umiejętność podtrzymywania pozytywnego nastroju i minimalizowania nastroju negatywnego.
Zgodnie z tą teorią ludzie zdają sobie sprawę z tego, ile życia pozostaje przed nimi. Zdrowi starsi ludzie rzadziej
doświadczają emocji związanej z depresją, częściej bywają zadowoleni.

ZMIANY W SFERZE POZNAWCZEJ

• Większość procesów poznawczych ulega znacznemu spowolnieniu. Starsi ludzie wolniej zapamiętują i wolniej
przypominają sobie informacje. Lepiej radzą sobie z rozpoznawaniem. Upośledzona zostaje pamięć
kontekstualna (źródłowa). Pojawiają się trudności z koncentracją uwagi. Zdolności poznawcze u osób starszych
(pamięć, zasób słownictwa, zdolności analityczne) sa bardzo zróżnicowanie i zależą w dużej mierze i jakości
wcześniejszego życia.

ZMIANY W SFERZE SPOŁECZNEJ

Kontakty z innymi ludźmi w tym okresie są głównym źródłem dobrego samopoczucia. Kobiety częściej
utrzymują rozległa sieć różnych kontaktów społecznych.
Mężczyźni chętniej się żenią jednak sieć kontaktów ogranicza się głównie do żony i bliskich osób w rodzinie. W
miarę starzenia się i występowania różnych niedogodności pojawia się coraz większa zależność osób starszych
od otoczenia. Pojawianie się takich zależności powoduje zmiany istniejących dotąd relacji
społecznych. Szczególnego znaczenia nabiera postać opiekuna, który służy pomocą w zaspokajaniu
podstawowych życiowych potrzeb.

ASPEKT SOCJOEKONOMICZNY
Zmiany w strukturach demograficznych współczesnych społeczeństw pozwala dostrzec jeden z najważniejszych
procesów zachodzących w większości krajów świata - starzenie się ludności. Jeden z najprostszych podziałów
ludności według grup wieku stosowany to podział na osoby w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym i
poprodukcyjnym. Wiek poprodukcyjny (emerytalny) nie jest tożsamy ze starością, ale mówi o granicy wieku
emerytalnego jako o granicy wieku ekonomicznego..

PROBLEMY ZDROWOTNE I OPIEKUŃCZE LUDZI STARYCH

Podeszły wiek to jeden z najważniejszych czynników determinujących skalę potrzeb zdrowotnych
społeczeństwa w zakresie zarówno stacjonarnej, jak i ambulatoryjnej opieki medycznej, w tym
długookresowych świadczeń rehabilitacyjnych, pielęgnacyjnych oraz z zakresu pomocy społecznej. W wielu
wysoko rozwiniętych krajach ludność powyżej 65 roku życia, choć stanowi ok. 12-20% ogółu ludności,
wykorzystuje ponad 50% udzielanych świadczeń medycznych.

NAJCZĘŚCIEJ POJAWIAJĄCE SIĘ ZABURZENIA (LUB CHOROBY) FIZYCZNE I PSYCHICZNE, KTÓRE DOPROWADZAJĄ
DO ZABURZEŃ FUNKCJONOWANIA OSÓB W
WIEKU STARSZYM
Należą do nich:
- upadki lub zaburzenia mobilności,
- nietrzymanie moczu i/lub stolca,
- upośledzenie wzroku i słuchu,
- zaburzenia otępienne
- starcze depresje.

Ze względu na swą przewlekłość, wieloprzyczynowość, trudności w leczeniu powodują stopniową utratę

niezależności osób starszych i w zdecydowany sposób wpływają na obniżenie jakości życia seniorów poprzez
ograniczenie ich aktywności życiowej, mobilności, kontaktu z innymi osobami oraz otoczeniem

W PROCESIE OSOBNICZEGO STARZENIA SIĘ WYRÓŻNIA SIĘ TRZY TORY

1. tzw. zdrowe starzenie się, czyli obejmujące wyżej wspomniane procesy starzenia się struktur ciała,
ograniczania rezerw narządowych i pogarszania się adaptacji do obciążeń, ale z punktu widzenia fizjologii
jakościowo najlepsze;
2. tzw. zwykłe starzenie się, czyli jeszcze nie ujawniające objawów chorobowych mimo przewlekłego i
dyskretnego działania czynników patogennych takich jak: a) używki (np. alkohol, nikotyna), b) niewłaściwa
dieta (np. niedożywienie, przekarmianie), c) obarczający tryb życia (np. stresogenny, ograniczający ruch), d)
zatrucie środowiska i lekomania;

STARZENIE SIĘ A SIŁA MIĘŚNI SZKIELETOWYCH

Siła i moc mięśni szkieletowych to dwie główne cechy charakteryzujące możliwości funkcjonalne mięśni
szkieletowych.
Maksymalna siła mięśni szkieletowych człowieka (ang. maximal voluntary contraction, MVC) koreluje z masą
mięśni, a ściślej z powierzchnią przekroju poprzecznego mięśnia. MVC określonej grupy mięśniowej człowieka
osiąga swoje maksimum między 20 a 30 rokiem życia i utrzymuje się na stałym poziomie do około 50-55 roku
życia, po czym wyraźnie maleje.

W procesie starzenia się spotykamy się z dwoma istotnymi problemami, tj. zawsze ze spadkiem absolutnej
wielkości MPO (wyrażanej w watach) oraz, często
towarzyszącym temu zjawisku, wzrostem masy ciała (ang. body mass, BM).
Pierwszy z nich wynika przede wszystkim z postępującej utraty szybkach jednostek motorycznych oraz, w
mniejszym stopniu, z redukcji masy mięśni.
Drugi z nadmiernego gromadzenia masy tkanki tłuszczowej.

EDUKACJA W KONCEPCJI AKTYWNEGO STARZENIA SIĘ

Według Światowej Organizacji Zdrowia to niski poziom wykształcenia jest głównym czynnikiem prowadzącym
do bezrobocia, a także zwiększającym ryzyko
niepełnosprawności, utraty zdrowia i życia wśród osób starszych.
Osoby lepiej wykształcone, uczestniczące w procesie kształcenia przez całe życie, łatwiej adaptują się do
zachodzących zmian, także w starszym wieku. Łagodniej przechodzą proces,,stawania się człowiekiem starym" i
rzadziej doświadczają wykluczenia społecznego.

EFEKTY TRENINGU FIZYCZNEGO

Trening fizyczny powoduje szereg korzystnych zmian w organizmie człowieka zmniejszających skutki starzenia
się.
Już po pierwszych sesjach treningu zarówno siłowego, jak i wytrzymałościowego, poprawie ulega stan
psychiczny ćwiczących, tj. wzrasta samoocena, maleje poziom lęku oraz w późniejszym okresie wzrasta również
poziom funkcji poznawczych. Ważnym przejawem adaptacji organizmu człowieka do treningu
wytrzymałościowego jest redukcja masy ciała, zwłaszcza zmniejszenie masy tkanki tłuszczowej. Prowadzi to do
poprawy zdolności wysiłkowych poprzez zwiększenie stosunku mocy mięśni do masy ciała (W/kg masy ciała)
oraz do zmniejszenia negatywnych jej wpływów na organizm człowieka, w tym na mięśnie szkieletowe
człowieka

TRENING PSYCHOLOGICZNY
Pomocnym w utrzymaniu dobrej kondycji psychofizycznej osoby w starszej wieku, niezależnie od stosowania
treningu siłowego i wytrzymałościowego, może być trening
psychologiczny.

Profilaktyką jest również poszerzenie oferty edukacyjnej dla seniorów poprzez

- uruchomienie nowych miejsc w ramach regularnych kursów po zniżonych stawkach lub bezpłatnie,
- organizowanie specjalnych kursów dla seniorów na tematy bezpośrednio związane z problemami starzenia
się, takich jak troska o zdrowie, zabezpieczanie dochodów i zmieniające się wyobrażenia osób starszych;
-prowadzenie wspólnie z seniorami badań przy opracowywaniu lokalnych planów i programów edukacyjnych
adresowanych do ludzi w wieku emerytalnym i ich rodzin.

Symptomy starzenia się skóry

- wysuszenie i szorstkość
- zmatowienie i poszarzenie skóry
- pojawienie się zmarszczek
- występowanie przebarwień
- problemy ze złuszczaniem naskórka
• zmniejszenie odporności skóry na wpływ czynników zewnętrznych
- dłuższe gojenie się ran

Programy profilaktyczne opierają się na zweryfikowanej w badaniach masowych tezie, że biologiczne starzenie
jest dość uniwersalne, a większość jego przejawów jest modyfikowalna. Takie oznaki starzenia się jak
skurczowe ciśnienie krwi, tworzenie rezerwy dla pobudzania akcji serca, osteoporoza, tolerancja na cukier
(glukozę), wytrzymałość i siła fizyczna, pojemność płuc, poziom cholesterolu, próchnica, czas reakcji, pamięć,
poziom inteligencji, poddają się korekcie przy stosowaniu odpowiedniej diety, ćwiczeń fizycznych, regularnej
kontroli masy ciała i stanu zdrowia oraz ćwiczeń poprawiających sprawność intelektualną.

CELE DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNO- PREWENCYJNYCH ADRESOWANYCH DO OSÓB, KTÓRE PRZEKROCZYŁY 75 ROK

ŻYCIA, ZDANIEM GERONTOLOGÓW OBEJMOWAĆ POWINNY:
1) dążenie do optymalnego przedłużania okresu rzeczywistej aktywności i jak najdłuższego
2)zachowania zdolności do niezależnego życia bez konieczności instytucjonalizacji,
3.minimalizowanie bierności i dyskomfortu będących rezultatem przewlekłych stanów chorobowych,
4.zapewnienie warunków do minimalizowania fizycznego i psychicznego stresu w przypadku choroby
terminalnej, dostarczanie emocjonalnego wsparcia choremu i jego rodzinie (opieka hospicyjna).

Większość chorób trapiących współcześnie ludzi, to przypadłości będące rezultatem wyboru:

1)jednostkowego (wiedza; postawy; zachowania; styl życia), społecznego, zbiorowego (warunki życia - zarówno
ubóstwo, jak i nadmiar dóbr; stan środowiska
2. naturalnego; organizacja życia społecznego; instytucje zabezpieczenia społecznego - w tym opieka
zdrowotna).

ICF

1. Zintegrowany biopsychospołeczny model funkcjonowania I niepełnosprawności ICF

ICF to model uniwersalny, który odnosi się do wszystkich ludzi, niezależnie od kultury, schorzenia, płci czy
wieku. Nie tworzy z niepełnosprawności cechy wyróżniającej mniejszość, lecz opisuje wszystkie dziedziny
funkcjonowania i niepełnosprawności, które dotyczą każdego człowieka.

CZYM JEST ICF

1. ICF nie jest klasyfikacją ludzi, natomiast jest klasyfikacją cech charakterystycznych stanu zdrowia człowieka w
kontekście jego indywidualnej sytuacji życiowej oraz wpływów otaczającego środowiska. Wskazane jest faczne
stosowanie ICD-101 ICF, gdyż oble informacje dotyczące rozpoznania choroby i funkcjonowania dają szerszy
obraz, przedstawiający zarówno zdrowie poszczególnych osób, jak i całej populacji.

• Obie te klasyfikacje są narzędziem opisującym za pomocą ustalonych kodów i przez to umożliwiającym

elektroniczne zapisywanie we wspólnym języku, a więc i porównywanie zdrowia populacji na poziomle
jednostki w różnych regionach kraju i międzynarodowym, w tych samych oraz różnych okresach.

Zintegrowany biopsychospołeczny model funkcjonowania I niepełnosprawności ICF

• Laczy modele medyczne i społeczne

• Łaczy różne podejścia do funkcjonowania (blologiczne, indywidualne l społeczne)

• Jest modelem wielowymiarowymi (funkcje życiowe I struktury ciala, aktywność i uczestnictwo)

-Charakteryzuje go dynamika, a nie liniowość czy progresywność

• Odzwierciedla dynamiczne zależności między elementami

U podstaw ICF leży wielowymiarowe podejście, które umożliwia opis funkcjonowania i niepełnosprawności
jednostki oraz tworzy ramy organizujące niezbędne do jej opisu.

Każdy stan chorobowy niezależnie od jego przyczyny i charakteru może zakończyć się wyzdrowieniem, zgonem
lub powodować lub trwałe upośledzenie długotrwałe sprawności fizycznej i/lub psychicznej.

NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ

Od końca XIX wieku przyjęto termin inwalidztwo, a od lat 80- tych XX wieku zaczęto określać ten stan
upośledzenia funkcjonalnego w następstwie chorób lub urazów jako niepełnosprawność.

Według Światowej Organizacji Zdrowia niepełnosprawność to wynikające z uszkodzenia funkcji organizmu

ograniczenie lub brak zdolności do wykonywania czynności w sposób lub w zakresie uważanym za normalny u
człowieka. Za niepełnosprawne uważa się osoby, które nie mogą, całkowicie lub częściowo, zapewnić sobie
możliwości samodzielnego, normalnego życia indywidualnego i społecznego na skutek wrodzonego lub
nabytego upośledzenia sprawności fizycznych i/lub psychicznych.

śWIATOWY RAPORT WHO o NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI

Ponad miliard ludzi na świecie jest niepełnosprawnych

1 na 7 osób na świecie jest niepelnosprawna

Niepełnosprawni 2 razy częściej cierplą z powodu nieodpowiedniego przygotowania placówek medycznych i

pracowników służby zdrowia

Niepełnosprawni 3 razy częściej narażeni są na odmowę opieki medycznej

Niepełnosprawni 4 razy częściej cierpią z powodu niewłaściwego podejścia służby zdrowia

ŚWIATOWY RAPORT WHO O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI

Opracowany przez Światową Organizację Zdrowia i Bank Światowy raport wykazał, że na świecie żyje ponad
miliard ludzi niepełnosprawnych w tym 110-190 milionów boryka się ze znacznymi trudnościami w
funkcjonowaniu.

Według szacunków WHO w latach 70-tych poprzedniego stulecia osoby niepełnosprawne stanowiły 10% ogółu
ludności świata. Ale liczba osób niepełnosprawnych rośnie i obecnie stanowi 15 % wszystkich ludzi.

BARIERY W NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI POWODUJA:

• Gorsze zdrowie niż populacji ogólnej

• Niższe osiągnięcia edukacyjne
• Mniejszy udział w gospodarce
• Wyższe wskaźniki ubóstwa
• Zwiększona zależność i zmniejszone uczestnictwo

NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ W POLSCE

Polska jest krajem, gdzie gwałtownie zachodzi proces starzenia się populacji. Dotychczas Polska należała do
grupy krajów europejskich z najniższą średnią wieku mieszkańców (obecnie 38,6 lat). Prognozy Głównego
Urzędu Statystycznego wskazują, że za mniej niż czterdzieści lat średnia wieku w naszym kraju będzie należała
do jednej z najwyższych w Europie (52 lata). Według danych Głównego Urzędu Statystycznego głównymi
przyczynami niepełnosprawności w Polsce są: choroby (80%), urazy (14%) oraz wady wrodzone (5%).

Najczęstszymi przyczynami niepełnosprawności w latach 2012 - 2014 były:

uszkodzenia i choroby narządu ruchu (59%), schorzenia układu krążenia (47%), schorzenia neurologiczne (38%)
oraz uszkodzenia i choroby wzroku (ponad 35%), słuchu (19%), oraz schorzenia psychiczne (11%). Wśród osób
niepełnosprawnych w starszym wieku najczęstszą przyczyną niepełnosprawności były schorzenia układu
krążenia (63,7%), następnie narządu ruchu (62,2%), wzroku i neurologiczne.

POLSKA SZKOŁA REHABILITACJI

• Powszechność
• Wczesność
• Kompleksowość
• Clągłość

Rehabilitacja jest procesem medyczno-społecznym, który dąży do poprawy jakości życia osób
niepełnosprawnych. Rozwój rehabilitacji jako jednej ze specjalności medycznych rozpoczął się po II wojnie
światowej uznano ją wtedy za integralną, 3 faze procesu obok diagnozowania terapeutycznego, 1 leczenia.
Głównymi twórcami rehabilitacji medycznej w Polsce byli profesorowie: Wiktor Dega, Adam Gruca, Kazimiera
Milanowska oraz Marian Welss. Dzięki ich zaangażowaniu i olbrzymiej wiedzy uznawanej na całym świecie
powstała w Polsce idea rehabilitacji oparta na 4 zasadach: powszechność, kompleksowość, wczesność, ciągłość

STOCER - Konstancin WHO nadało status ośrodka dydaktyki międzynarodowej.

POLSKA SZKOŁA REHABILITACJI

"Jeśli rehabilitacja lecznicza nie będzie ściśle powiązana z rehabilitacją socjalną i zawodową, wynik rehabilitacji
nie będzie pełny." prof. W. Dega (1995)

REHABILITACJA

Rehabilitacja według światowej Organizacji Zdrowia to kompleksowe i skoordynowane stosowanie środków

medycznych, socjalnych I zawodowych w celu usprawnienia osób z naruszoną sprawnością organizmu i
uzyskania możliwie najlepszego stanu funkcjonalnego.

Efektywność procesu rehabilitacji wymaga, aby działania rehabilitacyjne były podejmowane jak najwcześniej.
Uważa się, że wcześnie rozpoczęta rehabilitacja skraca okres leczenia oraz zapobiega powstawaniu lub
utrwaleniu kalectwa. Rehabilitacja medyczna jest warunkiem niezbędnym przygotowania do pracy i
odpowiedniego zatrudnienia, przy czym im lepsze jest usprawnianie funkcjonalne, tym łatwiejsze jest
przywrócenie zdolności do pracy zarobkowej.

PROCES CYKLU REHABILITACJI WG WHO

- Identyfikacja problemów i potrzeb

- Odniesienie problemów do czynników modyfikowalnych i ograniczających
- Zdefiniowanie problemów i mediatorów osoby docelowej, wybór odpowiednich środków
- Plan, wdrozenie i skoordynowana interwencja
- Ocena wyników