… Zoeken

Psychopathie
persoonlijkheidsstoornis

… … …

Neem het voorbehoud bij medische

informatie in acht.
Raadpleeg bij gezondheidsklachten een arts.

Psychopathie, psychopathische
persoonlijkheidsstoornis en soms ook primaire en
secundaire psychopathie is een zeldzame
persoonlijkheidsstoornis waarbij de
gewetensfunctie, die zich in de baby- en peuterfase
ontwikkelt, achterblijft in de ontwikkeling of geheel
niet tot stand komt. De stoornis komt voor bij minder
dan of ongeveer 1% van de wereldbevolking.[1]
Psychopathie maakt met machiavellisme en
narcisme onderdeel uit van de duistere drie.

Hoe herken je een psychopaat? -

Universiteit van Vlaanderen

Psychopaten staan vooral bekend om hun

veronachtzaming voor de sociale en morele normen,
waarbij ze vaak relaties hebben die zich kenmerken
door geweld, uitbuiting of verleiding. Ze zijn niet tot
nauwelijks in staat om empathie en berouw te voelen
en reageren vaak abnormaal op angst en pijn.
Andere emoties worden vaak oppervlakkiger
gevoeld dan door niet-psychopaten. Psychopaten
hebben geen respect voor de sociale en morele
normen, omdat zij niet beïnvloed worden door
gevoelens als schuld, wroeging en soms ook angst.
[2][3]

In 1941 publiceerde Hervey Cleckley het boek The

Mask of Sanity, waarin hij zestien criteria voor de
psychopathische persoonlijkheid gaf. Robert Hare,[4]
een vooraanstaande Canadees
psychopathieonderzoeker, ontwikkelde in de jaren
zeventig van de 20e eeuw een vernieuwde checklist,
de Hare Psychopathy Checklist. Deze checklist
wordt vrijwel altijd gebruikt voor het meten van
psychopathie.

Psychopathie staat niet meer in de hedendaagse

classificatiehandboeken van de algemene
psychiatrie (zoals de DSM), maar de term wordt wel
gebruikt in de forensische psychiatrie. Er zijn zowel
overeenkomsten als verschillen met sociopathie
oftewel antisociale persoonlijkheidsstoornis (AsPS),
die voorkomt bij ongeveer 4% van de
wereldbevolking.

Verkeerde beeldvorming

Psychiatrische visie …

Psychopathie wordt gezien als een handicap met als

kenmerk dat men slecht kan afstemmen op de
emoties van anderen. Deze verminderde of zelfs
volledige afwezigheid van empathie is onder meer
aangetoond bij onderzoek waarbij hersenactiviteit is
gemeten in situaties waarbij psychopaten anderen
een fout zien maken.[7] Gebieden in de hersenen
zoals de cortex cingularis anterior, waar emotionele
prikkels (zoals beloning en straf) worden verwerkt,[8]
lieten daarbij minder activiteit zien dan bij
controleproefpersonen. Chronisch agressieve
mannen vertonen een kleinere neurale respons in de
dorsomediale prefrontale cortex op plaatjes met
emotionele gezichtsuitdrukkingen, dan niet-
agressieve mannen.[9] Deze kenmerken kunnen
wijzen op een gebrek aan empathie. Dit kan een
belemmering vormen in het sociale contact met
anderen en is vermoedelijk ook moeilijk te
corrigeren.

Hervey Cleckley …

Hervey Cleckley, een psychiater, beschreef in 1941

de stoornis in zijn boek The Mask of Sanity,
vernoemd naar het feit dat psychopaten zich
normaal kunnen voordoen en met een masker hun
psychische stoornis verbergen. De zestien
kenmerken volgens Cleckley:

1. Oppervlakkige charme en normale tot

bovengemiddelde intelligentie

2. Afwezigheid van wanen en irrationeel denken

3. Gebrek aan angst of andere neurotische

symptomen, is kalm en verbaal soepel

4. Onbetrouwbaarheid, veronachtzaming van

verplichtingen en geen gevoel van
verantwoordelijkheid

5. Leugenachtig gedrag en onbetrouwbaarheid

6. Ongepland antisociaal gedrag

7. Antisociaal gedrag met inadequate motieven

8. Slecht beoordelingsvermogen of falen om te

leren uit ervaringen

9. Pathologisch egocentrisme en afwezigheid van

liefde en gehechtheid

10. Afwezigheid van diepe en blijvende emoties

11. Het ontbreken van zelfinzicht en onvermogen

zichzelf te zien zoals anderen dat doen

12. Ondankbaarheid voor vriendelijkheid en

vertrouwen

13. Hinderlijk gedrag, vulgariteit, grofheid, snelle

stemmingswisselingen, streken voor
entertainment

14. Geen geschiedenis van echte

zelfmoordpogingen

15. Onpersoonlijk en triviaal seksleven

16. Het ontbreken van een levensplan en een

geordend leven, behalve voor destructieve
doeleinden

Robert Hare …

Robert Hare, een Canadese psycholoog,

ontwikkelde een betrouwbare test voor het
vaststellen van psychopathie. Hij ziet psychopathie
en de antisociale persoonlijkheidsstoornis als twee
verschillende aandoeningen en pleit ervoor dat
psychopathie als aparte diagnose wordt opgenomen
in de DSM-V. Hare is ook van mening dat iedere
psychopaat lijdt aan de antisociale
persoonlijkheidsstoornis, zoals beschreven in de
DSM, maar dat niet iedere AsPS-lijder een
psychopaat is. Bij een combinatie van de DSM-IV
criteria van de antisociale persoonlijkheidsstoornis
en de kenmerken volgens Hare, kan er van
psychopathie gesproken worden. Op elk item kan
een persoon 0, 1 of 2 (nooit-soms-altijd) punten
scoren. Een score van 30 punten of hoger indiceert
psychopathie. De test is betrouwbaar in het geval
van gewelddadige en criminele psychopaten, maar
kan niet worden toegepast op psychopaten die niet
in een gevangenissysteem verblijven. Hersenscans
door middel van MRI zijn het meest doorslaggevend
omdat psychopathie hiermee vastgesteld kan
worden.

Hare-psychopathiechecklist - Revised (PCL-R),

verkorte versie:

Factor 1 (primaire psychopathie)

…
Oppervlakkige charme en welbespraaktheid

Gevoelens van grandiositeit

Pathologisch liegen

Manipulatief en sluw gedrag

Gebrek aan berouw of schuldgevoel

Ontbreken van emotionele diepgang (vluchtige

emoties)

Kil en/of gebrek aan empathie

Geen verantwoordelijkheid nemen voor het eigen

gedrag
Factor 2 (secundaire psychopathie)
…
Prikkelhongerig en afkeer van verveling

Parasitaire levensstijl

Ontbreken van doelen op lange termijn

Gebrekkige beheersing van het gedrag

Impulsiviteit

Onverantwoordelijk gedrag

Jeugdcriminaliteit

Gedragsproblemen in de (vroege) jeugd

Schending van voorwaardelijke invrijheidsstelling

of proeftijd

Criminele veelzijdigheid

Deze kenmerken zijn meer dan die van factor 1 terug

te vinden in de DSM-criteria voor antisociale
persoonlijkheidsstoornis.

Resterende kenmerken
…
Seksuele losbandigheid

Korte relaties

Er is ook kritiek op de checklist. Zo zou de score

onder andere afhankelijk zijn van hoe empathisch de
psycholoog is die hem afneemt en ligt de nadruk te
veel op crimineel en antisociaal gedrag. Bovendien
kunnen de kenmerken ook veroorzaakt worden door
omgevingsfactoren of andere psychische
aandoeningen en maakt de test te weinig
onderscheid tussen psychopathisch en menselijk
gedrag.[10][11][12]

Spectrumstoornis …

Niet elke psychopaat is exact zoals beschreven in de

checklist. Sinds het begin van de eenentwintigste
eeuw wordt ook wel gesproken van een
spectrumstoornis. Daarmee wordt bedoeld dat ernst
en uitingsvorm(en) per persoon kan verschillen: zo
zijn er ook prosociale, functionele en
hoogfunctionerende psychopaten.

Beschrijving

Sociopathie

Functionele psychopathie

Oorzaken

Behandeling

Zie ook

Externe links

Literatuurverwijzing

4 maanden geleden voor het laatst bewerk…

GERELATEERDE PAGINA'S

Antisociale persoonlijkheidsstoornis
gewetenloos gedrag zonder normbesef

Theatrale persoonlijkheidsstoornis

Robert Hare
Canadees psycholoog

De inhoud is beschikbaar onder deCC BY-SA 3.0 tenzij

anders aangegeven.

Gebruiksvoorwaarden • Privacybeleid •
Desktopweergave