Page 224 of 349

PIVOT 4A BUDGET OF WORK IN EDUKASYON SA PAGPAPAKATAO (EsP)

A. Mga Katangian/Salik

Ang Edukasyon sa Pagpapakatao ay isa sa mga asignatura na isinusulong ng Kagawaran ng

Edukasyon na naglalayon na linangin at paunlarin ang pagkataong etikal ng bawat Pilipinong mag-
aaral. Ito ay nakabatay sa Pilosopiyang Personalismo at sa Etika ng Kabutihang Asal. Lubhang
mahalaga at kailangan ang asignaturang ito upang turuan at hubugin ang mga mag-aaral sa
pagpapasya at pagkilos nang mapanagutan tungo sa kabutihang panlahat. Nagsisilbi itong gabay sa
payapa at maunlad nilang pamumuhay.

Ang tunguhin o ”outcome” ng pag-aaral sa batayang edukasyon ay ang panlahatang pag–unlad

taglay ang mga kasanayan sa ika–dalawampu’t isang siglo. Taglay ito ng isang mag-aaral kung
mayroon siyang mga kakayahang pangkaalaman, pandamdamin at pangkaasalan na magbibigay sa
kanya ng kakayahan upang mamuhay at magtrabaho; malinang ang kanyang mga potensiyal;
magpasiya nang mapanuri at batay sa impormasyon; makakilos nang epektibo sa lipunan at
pamayanan sa konteksto ng sandaigdigan upang mapabuti ang uri ng kanyang pamumuhay at ng
kanyang lipunan (CG, 2016).

Hinuhubog sa asignaturang ito ang limang pangunahing kakayahan (macro skills): pag-unawa,
pagninilay, pagsangguni, pagpapasya at pagkilos upang magabayan ang mag-aaral na mahanap ang
kabuluhan ng kanyang buhay at magampanan ang mahalagang papel sa pagtatayo ng pamayanang
pinaiiral ang kototohanan, kalayaan, katarungan at pagmamahal.

Ang mga sumusunod ay ang apat na pangunahing kakayahang nililinang sa bawat antas at
markahan sa Edukasyon sa Pagpapakatao (EsP): Unang Markahan– Pananagutang Pansarili at
Mabuting Kasapi ng Pamilya, Ikalawang Markahan- Pakikipagkapwa-tao, Ikatlong Markahan-
Paggawa Tungo sa Pambansang Pagunlad at Pakikibahagi sa Pandaigdigang Pagkakaisa at Ikaapat na
MarkahanPananalig at Pagmamahal sa Diyos at Paninidigan sa Kabutihan. Ito ay nakabatay sa
pagkakasunud-sunod ng paksa sa iba pang asignatura sa kurikulum.

Upang matugunan ang maayos na daloy ng paglinang ng kaalaman at kasanayan ng mga bata
tungo sa pagkamit ng tunguhin ng ESP, ang sangay ng rehiyon ay gumawa ng badyet ng mga aralin.
Ang Badyet ng mga Aralin sa Edukasyon sa Pagpapakatao ay ginawa upang mabigyan ang mga guro
ng madaling paraan ng pagsasakatuparan ng pamantayang pagkatuto at mapagaan ang sistema ng
pagtuturo na hango sa gabay pangkurikulum. Ito ay balangkas ng mga aralin hango sa pinaunlad na
programa ng Batayang Edukasyon na K to 12 na gagabay at huhubog sa mga mag-aaral. Kasabay nito
ang pagsasaalang-alang sa tunguhin na ang mga mag-aaral ay nagpapasya at kumikilos nang
mapanagutan tungo sa kabutihang panlahat.

Ito ang tugon sa pangangailangan ng mga guro sa pagtuturo ng Edukasyon sa

Pagpapakatao(EsP). Magsisilbi itong mahalagang kagamitan at patnubay sa kanilang pagtuturo na
magbubukas ng kanilang malikhaing kaisipan sa pagpaplano ng mga makabuluhang gawain upang
patuloy na linangin at isagawa ng bawat mag-aaral ang pagiging Maka-Diyos, Makatao,
Makakalikasan at Makabansa.

Ang PIVOT 4A Badyet ng Aralin ay magiging matibay na batayan sa pagkuha ng datos ng

akademikong pagganap ng mga mag-aaral. Ito rin ang magsisilbing gabay ng mga kinauukulan sa
pagpaplano ng kinakailangang interbensyon sa susunod na markahan.

B. Paraan ng Paggamit ng Badyet ng Aralin

Ang Badyet ng Aralin ay binubuo ng apat na hanay ang bawat hanay ay nagsasaad ng
mahalagang detalye na dapat malaman ng guro sa kanyang pagpaplano o pagsasagawa ng aralin. Ang
sumusunod ang paraan ng paggamit ng badyet ng aralin.
 3. Sa ikatlong hanay ay matatagpuan ang mga tiyak na pamantayan sa pagkatuto na hango sa
Gabay Pangkurikulum ng EsP at ang naitakdang “Most Essential Learning Competencies”na
kinakailangan maisakatuparan ng bawat guro. NIlalaman din nito ang mga kasanayang
“enabling skills” na may tanda ng ibang kulay na maaring gamitin ng guro para sa lubos na
pagkatuto ng mga bata.

1. Gamitin ang PIVOT 4A Badyet ng Aralin upang malaman ang mga

pamant ayan sa pagkatuto na dapat ituro sa bawat antas at markahan.

2. Tingnan ang pangalawang hanay upang malaman ang kabuuang bilang ng

pinakamahalagang pamantayan sa pagkatuto na dapat ituro sa bawat
markahan. Nilalaman din ng ikalawang hanay na ito ang pagkakasunud -
sunod ng bilang ng ituturong kompetensi sa bawat markahan.

4. Sa ika -apat na hanay makikita ang bilang ng araw na nakalaan upang ituro
ang bawat pamantayan sa pagkatuto na nasa ikatlong hanay. Sa
elementarya , ang limang araw na nakalaa n sa bawat linggo na makikita sa
unang hanay ay tumutukoy sa limang araw n a pagproseso ng bertud na
dapat malinang sa mga bata. Inaa sahang na m agamit ang 5 proseso : pag -
unawa, pagninilay, pagsangguni, pagpapasya at pagkilos upang lubos na
mapalalim ang kaasalan ng bawat bata.
EDUKASYON SA PAGPAPAKATAO (EsP)

Pinakamahalang Pamantayan sa Bilang ng

BAITANG 1 Pamantayan sa Pagkatuto
Pagkatuto Araw
Unang
Markahan
Nakikilala ang sariling:
a. gusto
b. interes
1 5
c. potensyal
d. kahinaan
e. damdamin / emosyon
Naisasakilos ang sariling kakayahan sa iba’t ibang pamamaraan
a. pag-awit
b. pagsayaw
2 5
c. pakikipagtalastasan
d. at iba pa

Nakapaglalarawan ng iba’t ibang gawain na maaaring makasama o

makabuti sa kalusugan
3 5
- nakikilala ang iba’t ibang gawain/paraan na maaaringmakasama
o makabuti sa kalusugan
Nakakikila ng mga gawaing nagpapakita ng
pagkakabuklod ng pamilya tulad ng
4 a. pagsasama-sama sa pagkain 5
b. pagdarasal/pamamasyal
c. pagkukuwentuhan ng masasayang pangyayari
ng
ng

5 5

at

Ikalawang
Markahan
Nakapagpapakita ng pagmamahal at paggalang sa mga magulang
6 5
Nakapagpapakita ng pagmamahal sa pamilya at kapwa sa lahat ng
7 5
pagkakataon lalo na sa oras ng pangangailangan
Nakapagpapakita ng paggalang sa pamilya at sa kapwa sa pamamagitan
ng:
- pagmamano/paghalik sa nakatatanda
bilang pagbati
8 5
- pakikinig habang may nagsasalita
- pagsagot ng “po" at “opo”
- paggamit ng salitang “pakiusap” at
“salamat”
Nakapagsasabi ng totoo sa magulang/ nakatatanda at iba pang kasapi ng
mag- anak sa lahat ng pagkakataon upang maging maayos ang samahan
9 a. kung saan papunta/ nanggaling 5
b. kung kumuha ng hindi kanya

c. mga pangyayari sa paaralan na nagbunga ng hindi

pagkakaintindihan
10 5
d. kung gumamit ng computer sa paglalaro imbis na sa pag-aaral

Ikatlong
Markahan
Nakapagpapakita ng iba’t ibang paraan ng pagiging masunurin at
magalang tulad ng:
a. pagsagot kaagad kapag tinatawag ng kasapi ng pamilya
11 5
b. pagsunod nang maluwag sa dibdib kapag inuutusan
 Pinakamahalang Pamantayan Bilang ng
Markahan Pamantayan sa Pagkatuto
sa Pagkatuto Araw
c. pagsunod sa tuntuning itinakda ng:
- tahanan
- paaralan
Nakapagpapakita ng pagpapahalaga sa mga
karapatang tinatamasa
12 Hal. 5
- Pagkain ng masusustansyang pagkain
- Nakapag-aaral
*Nakasusunod sa utos ng magulang at nakatatanda. Nakapagpapakita
ng mga paraan upang makamtam at mapanatili ang kaayusan at
kapayapaan sa tahanan at paaralan tulad ng:
a. pagiging masaya para sa tagumpay ng ibang kasapi ng
13 5
pamilya at ng kamag-aral
b. pagpaparaya
c. pagpapakumbaba

Nakapagpapakita ng mga paraan upang makamtam at mapanatili ang

kaayusan at kapayapaan sa tahanan at paaralan tulad ng:
a. pagiging masaya para sa tagumpay ng ibang kasapi ng pamilya
at ng kamag- aral
b. pagpaparaya
c. pagpapakumbaba

Nakatutulong sa pagpapanatili ng kalinisan at kaayusan sa loob ng

tahanan at paaralan para sa mabuting kalusugan Hal.
14 - Pagtulong sa paglilinis ng tahanan Pagtulong sa paglilinis ng 5
paaralan Pag-iwas sa pagkakalat

Nakagagamit ng mga bagay na patapon ngunit maaari pang

15 5
pakinabangan
Ikaapat na
Markahan
16 Nakasusunod sa utos ng magulang at nakatatanda 5
17 Nakapagpapakita ng paggalang sa paniniwala ng kapwa 5
18 Nakasusunod sa mga gawaing panrelihiyon 5
19 Nakapagdarasal nang mataimtim 5
Naipapakita ang paraan ng pagdarasal ano mang rehiyon kinaaaniban
20 5
nito.

2
Pinakamahalang Pamantayan Bilang ng
BAITANG 2 Pamantayan sa Pagkatuto
sa Pagkatuto Araw
Unang
Markahan
Naisakikilos ang sariling kakayahan sa iba’t ibang pamamaraan:
a. pag-awit
1 b. pagguhit 5
c. pagsayaw pakikipagtalastasan at iba pa

Napahahalagahan ang saya o tuwang dulot ng pagbabahagi ng anumang

2 5
kakayahan o talent.
EDUKASYON SA PAGPAPAKATAO (EsP)

Nakapagpapakita ng kakayahang labanan ang takot kapag may nangbubully

3 5
Naisakikilos ang mga paraan ng pagpapanatili ng kalinisan, kalusugan at pag-
4 5
iingat ng katawan
Nakapagpapakita ng pagsunod sa mga tuntunin at pamantayang itinakda sa
loob ng tahanan:
a. paggising at pagkain sa tamang oras
5 5
b. pagtapos ng mga gawaing bahay
c. paggamit ng mga kagamitan
d. at iba pa
Ikalawang
Markahan
Nakapagpapakita ng pagkamagiliwin at pagkapalakaibigan na
may pagtitiwala sa mga sumusunod:
a. kapitbahay
6 b. kamag-anak 5
c. kamag-aral
d. panauhin/ bisita bagong kakilala taga-ibang lugar

Nakapa
ng:
a.

7 b. antas ng kabuhayan 5
c. pinagmulan

d. pagkakaroon ng kapansanan

Nakagagamit ng magalangna pananalita sa kapwa bata at matatanda

8 5
Nakapagpapakita ng iba’t ibang kilos na nagpapakita ng paggalang sa kaklase
at kapwa bata
Nakagagawa ng mabuti sa kapwa
Nakapaglalahad na mahalaga ang paggawa ng mabuti sa kapwa
9 5
Nakatutukoy ng mga kilos at gawaing nagpapakita ng pagmamalasakit sa
mga kasapi ng paaralan at pamayanan

Nakapagpapakita ng pagmamalasakit sa kasapi ng paaralan at pamayanan sa

10 5
Iba’t ibang paraan
Ikatlong
Markahan
Nakapagpapakita ng paraan ng pagpapasalamat sa
anumang karapatang tinatamasa
11 Hal. 5
- pag-aaral nang mabuti pagtitipid sa anumang kagamitan

Nakatutukoy ng mga karapatang maaaring ibigay ng mag-anak

12 5
Nakapagpapahayag ng kasiyahan sa karapatang tinatamasa

Nakapagbabahagi ng pasasalamat sa tinatamasang karapatan sa pamamagitan

13 5
ng kuwento.
Pinakamahalang Pamantayan Bilang ng
Pamantayan sa Pagkatuto
sa Pagkatuto Araw

Nakatutukoy ng natatanging kakayahan Hal. talentong ibinigay ng Diyos

1 5
Nakapagpapakita ng mga natatanging kakayahan nang may pagtitiwala sa
sarili
Napahahalagahan ang kakayahan sa paggawa

2 Nakatutukoy ng mga damdamin na nagpapamalas ng katatagan ng kalooban 5

Nakatutukoy ng mga damdamin na nagpapamalas ng katatagan ng kalooban

Napahahalagahan ang pagkilala sa kayang gawin ng mag-aaral na

sumusukat sa kanyang katatagan ng loob tulad ng:
a. pagtanggap sa puna ng ibang tao sa mga hindi magandang gawa,
3 kilos, at gawi 5
b. pagbabago ayon sa nararapat na resulta

Nakagagawa ng mga wastong kilos at gawi sa pangangalaga ng sariling

4 5
kalusugan at kaligtasan.
5 Nakasusunod sa mga pamantayan/tuntunin ng mag-anak 5

Nakapagpapadama ng malasakit sa kapwa na may karamdaman sa

pamamagitan ng mga simpleng Gawain
6 - pagtulong at pag-aalaga, pagdalaw, pag-aliw at pagdadala ng 5
pagkain o anumang bagay na kailangan
 EDUKASYON SA PAGPAPAKATAO (EsP)

Nakapagpapakita ng malasakit sa may mga kapansanan

sa pamamagitan ng:
7 a. pagbibigay ng simpleng tulong sa kanilang 5
pangangailangan

b. pagbibigay ng pagkakataon upang sumali at lumahok sa mga

palaro o larangan ng isport at iba pang programang pampaaralan
c. pagbibigay ng pagkakataon upang sumali at lumahok sa mga
8 5
palaro at iba pang paligsahan sa pamayanan

Naisasaalang-alang ang katayuan/ kalagayan/ pangkat etnikong

kinabibilangan ng kapwa bata sa pamamagitan ng:
9 - pagbabahagi ng pagkain, laruan, damit, gamit at iba pa 5

Nakapagpapakita nang may kasiyahan sa pakikiisa sa mga gawaing pambata

Hal.
- Paglalaro
10 5
- programa sa paaralan (paligsahan, pagdiriwang at iba pa)

Nakapagpapakita ng mga kaugaliang Pilipino tulad ng:

11 5
a. Pagmamano
b. paggamit ng "po" at "opo"
12 c. pagsunod sa tamang tagubilin ng mga nakatatanda 5
 Nakapagpapahayag na isang tanda ng mabuting paguugali ng Pilipino ang
13 pagsunod sa tuntunin ng pamayanan 5

Nakasusunod sa mga tuntuning may kinalaman sa kaligtasan tulad ng mga

14 babala at batas trapiko 5
- pagsakay/pagbaba sa takdang lugar
Pinakamahalang Pamantayan Bilang ng
Markahan Pamantayan sa Pagkatuto
sa Pagkatuto Araw
Nakapagpapanatili ng ligtas na pamayanan sa pamamagitan ng pagiging
15 5
handa sa sakuna o kalamidad
Ikaapat na
Markahan
16 Nakapagpapakita ng pananalig sa Diyos 5

17 Nakapagpapakita ng paggalang sa paniniwala ng iba tungkol sa Diyos 5

Naipamamalas ang pagmamahal sa lahat ng nilikha ng Diyos at kanyang

mga biyaya sa pamamagitan ng:
18 5
a. pagpapakita ng kahalagahan ng pag-asa para makamit ang
tagumpay
b. pagpapakita at pagpapadama ng kahalagahan ng pagbibigay ng
pag- asa sa iba
19 5
c. pagpapakita ng suporta sa mga kaibigan o pagiging mabuting
kaibigan
d. pagpapakita ng kabutihan at katuwiran
20 e. pagtulong sa mga nangangailangan
f. pag-iingat at pangangalaga sa kalikasan

4
Pinakamahalang Pamantayan Bilang ng
Pamantayan sa Pagkatuto
sa Pagkatuto Araw

Nakapagsasabi ng katotohanan anuman ang maging bunga nito

1 5
Nakapagsusuri ng katotohanan bago gumawa ng anumang hakbangin
2 a. pagsangguni sa taong kinauukulan 5

b. balitang napakinggan
c. patalastas na nabasa/narinig
3 5
d. napanood na programang pantelebisyon
e. pagsangguni sa taong kinauukulan
Nakapagninilay ng katotohanan mula sa mga:
a. balitang napakinggan
b. patalastas na nabasa/narinig
4 5
c. napapanood na programang pantelibisyon
d. napanood sa internet at mga social networking
sites
Nakpagsasagawa nang may mapanuring pag-iisip ng tamang
5 pamamaraan/pamantayan sa pagtuklas ng katotohanan. 5
 EDUKASYON SA PAGPAPAKATAO (EsP)

Nakapagpapakita ng pagkamahinahon sa damdamin at

kilos ng kapwa tulad ng:
a. pagtanggap ng sariling pagkakamali at
pagtutuwid nang bukal sa loob
b. pagtanggap ng puna ng kapwa nang maluwag sa
kalooban
6 c. pagpili ng mga salitang di -nakakasakit ng 5
damdamin sa pagbibiro

Nakapagbaba-hagi ng sariling karanasan o makabuluhang pangyayaring

7 nagpapakita ng pang-unawa sa kalagayan/ pangangailangan ng kapwa 5

Naisasabuhay ang pagiging bukas-palad sa:

8 a. mga nangangailangan 5
b. panahon ng kalamindad
Nakapagpapakita ng paggalang sa iba sa mga nod na sitwasyon:
sumusu oras ng pamamahinga kapag may
a. nag-aaral kapag mayroong sakit
9 pakikinig kapag may nagsasalita/nagpapaliwanag 5
b.
c.
d.
c. paggamit ng pasilidad ng paaralan nang may pag-aalala sa
kapakanan ng kapwa
- palikuran
10 - silid-aralan - palaruan pagpapanatili ng tahimik, 5
malinis at kaaya-ayang kapaligiran bilang paraan ng
d. pakikipagkapwa-tao
 Nakapagpapakita ng kawilihan sa pakikinig o pagbabasa ng mga pamanang
kulturang material (hal. kuwentong bayan, alamat, mga epiko) at di-material
11 (hal. mga magagandang kaugalian, pagpapahalaga sa nakakatanda at iba pa) 5

Naipagmamalaki/ napapahalagahan ang nasuring kultura ng iba’t ibang

12 pangkat etniko tulad ng kuwentong–bayan, katutubong sayaw, awit, laro at iba 5
pa
 EDUKASYON SA PAGPAPAKATAO (EsP)

13 Nakasusunod sa mga batas/panuntunang pinaiiral tungkol sa pangangalaga ng

kapaligiran kahit walang nakakakita.

5
Pinakamahalang Pamantayan Bilang ng
Pamantayan sa Pagkatuto
sa Pagkatuto Araw
 Napahahalagahan ang katotohanan sa pamamagitan ng pagsusuri sa mga:
a. balitang napakinggan
1 b. patalastas na nabasa/narinig
c. napanood na programang pantelebisyon 5
d. nabasa sa internet

Nakasusuri ng mabuti at di-mabuting maidudulot sa sarili at

miyembro ng pamilya ng anumang babasahin, napapakinggan at napapanood
a. dyaryo
b. magasin
2 c. radyo 5
d. telebisyon
e. pelikula
f. Internet

Nakapagpapakita ng kawilihan at positibong saloobin sa pag-aaral

a. pakikinig
b. pakikilahok sa pangkatang gawain
c. pakikipagtalakayan
3 d. pagtatanong 5
e. paggawa ng proyekto (gamit ang anumang
technology tools)
f. paggawa ng takdang-aralin
g. pagtuturo sa iba

4 5

Nakapagpapakita ng matapat na paggawa sa mga

proyektong pampaaralan
 EDUKASYON SA PAGPAPAKATAO (EsP)

Nakahihikayat ng iba na maging matapat sa lahat ng uri ng paggawa

Nakapagpapatunay na mahalaga ang pagkakaisa sa pagtatapos ng gawain

Nakapagpapakita ng kawilihan sa pagbabasa/ pagsuri ng mga aklat at magasin

a. nagbabasa ng diyaryo araw-araw
5 5
b. nakikinig/nanonood sa telebisyon sa mga “Update” o bagong
kaalaman
c. nagsasaliksik ng mga artikulo sa internet

Nakapagsisimula ng pamumuno para makapagbigay ng kayang tulong para sa

nangangailangan
6 a. biktima ng kalamidad 10
b. pagbibigay ng babala/impormasyon kung may bagyo, baha, sunog,
lindol, at iba pa
Nakapagbibigay-alam sa kinauukulan tungkol sa kaguluhan, at iba pa
(pagmamalasakit sa kapwa na sinasaktan/kinukutya/binubully) 5

Nakapagpapakita ng paggalang sa mga dayuhan sa pamamagitan ng:

a. mabuting pagtanggap/pagtrato sa mga katutubo at mga dayuhan
7
b. paggalang sa natatanging kaugalian/paniniwala ng mga katutubo at
dayuhang kakaiba sa kinagisnan 5

Nakabubuo at nakapagpapahayag nang may paggalang sa anumang

ideya/opinion
8 5
Nakapagpapaubaya ng pansariling kapakanan para sa kabutihan ng kapwa

9 Nakapagsasaalang-alang ng karapatan ng iba 5

Pinakamahalang Pamantayan Bilang ng
Pamantayan sa Pagkatuto
sa Pagkatuto Araw
Nakikilahok sa mga patimpalak o paligsahan na ang layunin ay
pakikipagkaibigan
Nagagampanan nang buong husay ang anumang tungkulin sa programa o
10 proyekto gamit ang anumang teknolohiya sa paaralan 5

Nakapagpapakita ng mga kanais-nais na kaugaliang

Pilipino
11 a. nakikisama sa kapwa Pilipino 5
b. tumutulong/lumalahok sa bayanihan at palusong
c. magiliw na pagtanggap ng mga panauhin
Nakapagpapamalas ng pagkamalikhain sa pagbuo ng mga sayaw, awit at
sining gamit ang anumang multimedia o teknolohiya
12 5
Napananatili ang pagkamabuting mamamayang Pilipino sa pamamagitan ng
pakikilahok
Nakasusunod ng may masusi at matalinong pagpapasiya para sa
kaligtasan Hal.
a. paalala para sa mga panoorin at babasahin
13 5
b. pagsunod sa mga alituntunin tungkol sa pag-iingat sa sunog at
paalaala kung may kalamidad

Nakapagpapakita ng magagandang halimbawa ng pagiging responsableng

tagapangalaga ng kapaligiran
14 a. pagiging mapanagutan 5
b. pagmamalasakit sa kapaligiran sa pamamagitan ng pakikiisa sa mga
programang pangkapaligiran
 Napatutunayan na di -nakukuha sa kasakiman ang
pangangailangan
a. pagiging vigilant sa mga illegal na gawaing
nakasisira sa kapaligiran

Nakikiisa nang may kasiyahan sa mga programa ng pamahalaan na may

kaugnayan sa pagpapanatili ng kapayapaan
a. paggalang sa karapatang pantao
15 5
b. paggalang sa opinyon ng iba
c. paggalang sa ideya ng iba

Nakalalahok sa pangangampanya sa pagpapatupad ng mga batas para sa

kabutihan ng lahat
a. pangkalinisan
16 b. pangkaligtasan 5
c. pangkalusugan
d. pangkapayapaan
e. pangkalikasan
Nakagagawa ng isang proyekto gamit ang iba’t ibang multimedia at
technology tools sa pagpapatupad ng mga batas sa kalinisan, kaligtasan,
17 kalusugan at kapayapaan 5
Nakikiisa nang buong tapat sa mga gawaing nakatutulong sa bansa at daigdig

Nakapagpapakita nang tunay na pagmamahal sa kapwa tulad ng:

a. pagsasaalang-alang sa kapakanan ng kapwa at sa kinabibilangang
18 5
pamayanan

b. pakikiisa sa pagdarasal para sa kabutihan ng lahat

19 5
c. pagkalinga at pagtulong sa kapwa
 EDUKASYON SA PAGPAPAKATAO (EsP)

Nakapagpapakita ng iba’t ibang paraan ng pasasalamat sa Diyos

20 5

6
Pinakamahalang Pamantayan Bilang ng
Pamantayan sa Pagkatuto
sa Pagkatuto Araw

pagsusuri nang mabuti sa mga bagay na may kinalaman sa sarili at

pangyayari
1 5
Naisa-Isa ang mga tamang hakbang sa pagbuo ng desisyon.

2 pagsang-ayon sa pasya ng nakararami kung nakabubuti ito 5

Naipahahayag at nakabubuo ng pasya batay sa malayang pananaw ng ibang
3 5
tao sa sitwasyon
4 paggamit ng impormasyon 5
Naisasagawa ang mga tamang hakbang na makatutulong sa pagbuo ng isang
5 5
desisyon na makabubuti sa pamilya

Naipakikita ang kahalagahan ng pagiging responsable sa kapwa:

6 5
7 a. pangako o pinagkasunduan 5
8 b. pagpapanatili ng mabuting pakikipagkaibigan 5
9 c. pagiging matapat 5
d. Nakapagpapakita ng paggalang sa ideya o suhestyon ng kapwa
10 5
 Napahahalagahan ang magaling at matagumpay na mga
Pilipino sa pamamagitan ng:
a. pagmomodelo ng kanilang pagtatagumpay
b. kuwento ng kanilang pagsasakripisyo at
pagbibigay ng sarili para sa bayan
11 5
c. pagtulad sa mga mabubuting katangian na
naging susi sa pagtatagumpay ng mga Pilipino

Nakagagamit nang may pagpapahalaga at pananagutan sa kabuhayan at

12 5
pinagkukunang-yaman
Nakapagpapakita ng tapat na pagsunod sa mga batas pambansa at
13 pandaigdigan tungkol sa pangangalaga sa kapaligiran 5

Naipagmamalaki ang anumang natapos na gawain na nakasusunod sa

14 5
pamantayan at kalidad
Naipakikita ang pagiging malikhain sa paggawa ng anumang proyekto na
15 makatutulong at magsisilbing inspirasyon tungo sa pagsulong at pag- unlad ng 5
bansa
Naisasakilos ang pagtupad sa mga batas pambansa at pandaigdigan
a. pagtupad sa mga batas para sa kaligtasan sa daan; pangkalusugan;
b. pangkapaligiran; pag-abuso sa paggamit ng
ipinagbabawal na gamot;
c. lumalahok sa mga kampanya at programa para sa pagpapatupad ng
16 batas tulad ng pagbabawal sa
paninigarilyo, pananakit sa hayop, at iba pa;
d. tumutulong sa makakayanang paraan ng pagpapanatili ng 5
kapayapaan

Napatutunayan na nagpapaunlad ng pagkatao ang ispiritwalidad

17 5
Nasasabi ang mga paraan ng pagpapunlad ng pagkatao ang ispiritwal.
18 5
 EDUKASYON SA PAGPAPAKATAO (EsP)

- pagpapaLiwanag na ispiritwalidad ang pagkakaroon ng mabuting

19 pagkatao anuman ang paniniwala 5

Pinakamahalang Pamantayan Bilang ng

Pamantayan sa Pagkatuto
sa Pagkatuto Araw
Naipapakita ang ispiritwalidad ng mabuting pagkatao anumang relihiyong
5
kinaaaniban.
- pagkakaroon ng positibong pananaw, pag-asa, at pagmamahal sa kapwa
20 5
at Diyos
 7
Pinakamahalang Pamantayan Bilang ng
Pamantayan sa Pagkatuto
sa Pagkatuto Araw

Natutukoy ang mga pagbabago sa kanyang sarili mula sa gulang na 8 o 9

hanggang sa kasalukuyan sa aspetong:
a. Pagtatamo ng bago at ganap na pakikipag- ugnayan (more mature
relations) sa mga kasing edad (Pakikipagkaibigan)
b. Pagtanggap ng papel o gampanin sa lipunan
1 c. Pagtanggap sa mga pagbabago sa katawan at paglalapat ng tamang
pamamahala sa mga ito
d. Pagnanais at pagtatamo ng mapanagutang asal sa pakikipagkapwa/ 2
sa lipunan
e. Pagkakaroon ng kakayahang makagawa ng maingat na pagpapasya

f. Pagkilala ng tungkulin sa bawat gampanin bilang nagdadalaga /

nagbibinata***
Natatanggap ang mga pagbabagong nagaganap sa sarili sa panahon ng
1
pagdadalaga/pagbibinata
NaipaliLiwanag
panaho na ang paglinang ng mga angkop na inaasahang kakayahan
at
sa:kilos (developmental tasks) sa n ng pagdadalaga / pagbibinata ay
nakatutulong
a.

pagkakaroon ng tiwala sa sarili, at paghahanda sa limang

inaasahang kakayahan at kilos na nasa mataas na antas (phase) ng
pagdadalaga/pagbibinata (middle and late adoscence): (paghahanda
sa paghahanapbuhay,
2
 EDUKASYON SA PAGPAPAKATAO (EsP)

b. 1

paghahanda sa pag -aasawa / pagpapamilya, at

pagk akaroon ng mga pagpapahalagang gabay
sa mabuting asal), at pagiging mabuti at
mapanagutang tao.

c. pag-unawa ng kabataan sa kanyang mga

tungkulin sa sarili, bilang anak, kapatid, mag-aaral, mamamayan,
mananampalataya, kosyumer ng media at bilang tagapangalaga ng
kalikasan ay isang paraan upang maging mapanagutan bilang
paghahanda sa susunod na yugto ng buhay

Naisasagawa ang mga angkop na hakbang sa paglinang ng limang inaasahang

3 kakayahan at kilos (developmental tasks) sa panahon ng pagdadalaga / 2
pagbibinata
Natutukoy ang kanyang mga talento at kakayahan 1
4 Natutukoy ang mga aspekto ng sarili kung saan kulang siya ng tiwala sa
sarili at nakikilala ang mga paraan kung paano lalampasan ang mga ito 1

Napatutunayan na ang pagtuklas at pagpapaunlad ng mga angking talento at

kakayahan ay mahalaga sapagkat ang mga ito ay mga kaloob na kung
pauunlarin ay makahuhubog ng sarili tungo sa pagkakaroon ng tiwala sa sarili,
5 2
paglampas sa mga kahinaan, pagtupad ng mga tungkulin, at paglilingkod sa
pamayanan

Naisasagawa ang mga gawaing angkop sa pagpapaunlad ng sariling mga

6 1
talento at kakayahan
Natutukoy ang kaugnayan ng pagpapaunlad ng mga hilig sa pagpili ng
6 kursong akademiko o teknikal- bokasyonal, negosyo o hanapbuhay. 2
 Nakasusuri ng mga sariling hilig ayon sa larangan at tuon ng mga ito.
7 1
NaipaliLiwanag na ang pagpapaunlad ng mga hilig ay makatutulong sa
8 pagtupad ng mga tungkulin, paghahanda tungo sa pagpili ng propesyon, 1
kursong

Pinakamahalang Pamantayan Bilang ng

Markahan Pamantayan sa Pagkatuto
sa Pagkatuto Araw
akademiko o teknikal-bokasyonal, negosyo o hanapbuhay, pagtulong sa
kapwa at paglilingkod sa pamayanan
Ikalawang
Markahan
Natutukoy ang mga katangian, gamit at tunguhin ng isip at kilos-loob
9 2
Nasusuri ang isang pasyang ginawa batay sa gamit at tunguhin ng isip at
1
kilos-loob
NaipaliLiwanag na ang isip at kilos-loob ang nagpapabukod-tangi sa tao, kaya
10
ang kanyang mga pagpapasiya ay dapat patungo sa katotohanan at kabutihan.
1

Naisasagawa ang pagbuo ng angkop na pagpapasiya tungo sa katotohanan at

11 kabutihan gamit ang isip at kilosloob 2

Nakikilala na natatangi sa tao ang Likas na Batas Moral dahil ang pagtungo
sa kabutihan ay may kamalayan at kalayaan. Ang unang prinsipyo nito ay
12 2
likas sa tao na dapat gawin ang mabuti at iwasan ang masama.

Nailalapat ang wastong paraan upang baguhin ang mga pasya at kilos na
taliwas sa unang prinsipyo ng Likas na Batas Moral 1

13 Nahihinuha na nalalaman agad ng tao ang mabuti at masama sa kongkretong

sitwasyon batay sa sinasabi ng konsiyensiya. Ito ang Likas na Batas Moral na
1
itinanim ng Diyos sa isip at puso ng tao.

Nakabubuo ng tamang pangangatwiran batay sa Likas na

Batas Moral upang magkaroon ng angkop na pagpapasiya at kilos araw- 1
14 araw
Nakikilala ang mga indikasyon / palatandaan ng pagkakaroon o kawalan ng
1
kalayaan
EDUKASYON SA PAGPAPAKATAO (EsP)

1
Nasusuri kung nakikita sa mga gawi ng kabataan ang
15 kalayaan

Nahihinuha na likas sa tao ang malayang pagpili sa mabuti o sa masama;

ngunit ang kalayaan ay may kakambal na pananagutan para sa kabutihan 1

Naisasagawa ang pagbuo ng mga hakbang upang baguhin o paunlarin ang

1
kaniyang paggamit ng kalayaan
16 Nakikilala na may dignidad ang bawat tao anoman ang kanyang
kalagayang panlipunan, kulay, lahi, edukasyon, relihiyon at iba pa 2

Nakabubuo ng mga paraan upang mahalin ang sarili at kapwa na may

17 1
pagpapahalaga sa dignidad ng tao
Napatutunayan na ang
a. paggalang sa dignidad ng tao ay ang nagsisilbing daan upang
mahalin ang kapwa tulad ng pagmamahal sa sarili at
1
b. ang paggalang sa dignidad ng tao ay nagmumula sa pagiging pantay
18 at magkapareho nilang tao

Naisasagawa ang mga konkretong paraan upang ipakita ang paggalang at

pagmamalasakit sa mga taong kapus- palad o higit na nangangailangan kaysa 1
sa kanila
Ikatlong
Markahan
Nakikilala ang pagkakaiba at pagkakaugnay ng birtud at pagpapahalaga
19 2
 Natutukoy ang mga birtud at pagpapahalaga na isasabuhay at ang mga tiyak
20 na kilos na ilalapat sa pagsasabuhay ng mga ito 2

Napatutunayan na ang paulit-ulit na pagsasabuhay ng mga mabuting gawi

batay sa mga moral na pagpapahalaga ay patungo sa paghubog ng mga birtud
21 2
(acquired virtues)
 Page 248 of 349

Pinakamahalang Pamantayan Bilang ng

Markahan Pamantayan sa Pagkatuto
sa Pagkatuto Araw
Naisasagawa ang pagsasabuhay ng mga pagpapahalaga at birtud na
22 magpapaunlad ng kanyang buhay bilang nagdadalaga/ nagbibinata 2

Natutukoy ang iba’t ibang antas ng pagpapahalaga at ang mga halimbawa ng

1
mga ito
23
Nakagagawa ng hagdan ng sariling pagpapahalaga batay sa Hirarkiya ng mga
1
Pagpapahalaga ni Max Scheler
Napatutunayang ang piniling uri ng pagpapahalaga batay sa hirarkiya ng
24 mga pagpapahalaga ay gabay sa makatotohanang pag-unlad ng ating 2
Pagkatao
Naisasagawa ang paglalapat ng mga tiyak na hakbang upang mapataas ang
25 antas ng kaniyang mga pagpapahalaga 2

Ikaapat na
Markahan
Nakikilala na ang mga pangarap ang batayan ng mga pagpupunyagi tungo sa
makabuluhan at maligayang buhay 1

Nakapagtatakda ng malinaw at makatotohanang mithiin upang magkaroon ng

tamang direksyon sa buhay at matupad ang mga pangarap
26
Naisasagawa ang paglalapat ng pansariling plano sa pagtupad ng mga
1
minimithing kursong akademiko o teknikal-bokasyonal, negosyo o
hanapbuhay batay sa pamantayan sa pagbuo ng Career Plan gamit ang Goal
Setting at Action Planning Chart**

NaipaliLiwanag ang kahalagahan ng makabuluhang pagpapasiya sa uri ng

1
buhay
27 Nasusuri ang ginawang Personal na Pahayag ng Misyon sa Buhay kung ito ay
may pagsasaalang-alang sa tama at matuwid na pagpapasiya 1
 Page 249 of 349

1
Nahihinuha na ang pagbuo ng Personal na Pahayag ng
28 Misyon sa Buhay ay gabay sa tamang pagpapasiya upang
magkaroon ng tamang direksyon sa buhay at matupad
ang mga pangarap

Naisasagawa ang pagbuo ng Personal na Pahayag ng

Misyon sa Buhay batay sa mga hakbang sa mabuting Pagpapasiya 1

Natutukoy ang mga personal na salik na kailangang paunlarin kaugnay ng

29 pagpaplano ng kursong akademiko o teknikal-bokasyonal, negosyo o 2
hanapbuhay
NaipaliLiwanag na mahalaga ang pagtutugma ng mga personal na salik at
mga kailanganin (requirements) sa pinaplanong kursong akademiko o
teknikal-bokasyonal, sining o isports, negosyo o hanapbuhay upang
30 magkaroon ng makabuluhang negosyo o hanapbuhay, maging produktibo at 2
makibahagi sa pag-unlad ng ekonomiya ng bansa

pag-aaral ay naglilinang ng mga kasanayan, pagpapahalaga, talento at mga

kakayahang makatutulong, sa pagtatagumpay sa pinaplanong buhay, negosyo
o hanapbuhay*

Nakikilala ang (a) mga kahalagahan ng pag-aaral bilang paghahanda sa

pagnenegosyo at paghahanapbuhay at ang (b) mga hakbang sa paggawa ng 1
Career Plan
31 Natutukoy ang mga sariling kalakasan at kahinaan at nakapagbabalangkas ng
mga hakbang upang magamit ang mga kalakasan sa ikabubuti at malagpasan
1
ang mga kahinaan
 Page 250 of 349

NaipaliLiwanag na sa pag-aaral nalilinang ang mga kasanayan,

pagpapahalaga, talento at mga kakayahang makatutulong, sa pagtatagumpay
32 2
sa pinaplanong buhay, negosyo o hanapbuhay

BAITANG 8 – EDUKASYON SA PAGPAPAKATAO

(EsP)

Pinakamahalang Pamantayan Bilang ng

Markahan Pamantayan sa Pagkatuto
sa Pagkatuto Araw
Unang
Markahan
Natutukoy ang mga gawain o karanasan sa sariling pamilya na kapupulutan ng
aral o may positibong impluwensya sa sarili 1
1
Nasusuri ang pag-iral ng pagmamahalan,pagtutulungan at pananampalataya
sa isang pamilyang nakasama, naobserbahan o napanood 1

Napatutunayan kung bakit ang pamilya ay natural na institusyon ng

pagmamahalan at pagtutulungan na nakatutulong sa pagpapaunlad ng sarili
1
tungo sa makabuluhang pakikipagkapwa
2
Naisasagawa ang mga angkop na kilos tungo sa pagpapatatag ng
pagmamahalan at pagtutulungan sa sariling pamilya 1

Nakikilala ang mga gawi o karanasan sa sariling pamilya na nagpapakita ng

pagbibigay ng edukasyon, paggabay sa pagpapasya at paghubog ng 1
pananampalataya
3
Nasusuri ang mga banta sa pamilyang Pilipino sa pagbibigay ng
edukasyon, paggabay sa pagpapasya at paghubog ng pananampalataya 1
 Page 251 of 349

NaipaliLiwanag na:
a. Bukod sa paglalang, may pananagutan ang mga
magulang na bigyan ng maayos na edukasyon
ang kanilang mga anak, gabayan sa pagpapasya
at hubugin sa pananampalataya.
b. Ang karapatan at tungkulin ng mga magulang na
magbigay ng edukasyon ang bukod -tangi at
pinakamahalagang gampanin ng mga magulang. 1
4

Natutukoy ang mga gawain o karanasan sa sariling pamilya o pamilyang

nakasama, naobserbahan o napanood na nagpapatunay ng pagkakaroon o
1
kawalan ng bukas na komunikasyon

Nabibigyang-puna ang uri ng komunikasyon na umiiral sa isang pamilyang

1
nakasama, naobserbahan o napanood
Nahihinuha na:
a. Ang bukas na komunikasyon sa pagitan ng mga magulang at mga
anak ay nagbibigay-daan sa mabuting ugnayan ng pamilya sa
kapwa.
5
b. Ang pag-unawa at pagiging sensitibo sa pasalita, di-pasalita at
virtual na uri ng komunikasyon ay nakapagpapaunlad ng 1
pakikipagkapwa
c. Ang pag-unawa sa limang antas ng komunikasyon ay
makatutulong sa angkop at maayos na pakikipag-ugnayan sa
kapwa
Naisasagawa ang mga angkop na kilos tungo sa pagkakaroon at pagpapaunlad
6 ng komunikasyon sa pamilya 2

Natutukoy ang mga gawain o karanasan sa sariling pamilya na nagpapakita

ng pagtulong sa kapitbahay o pamayanan (papel na panlipunan) at
7 pagbabantay sa mga batas at institusyong panlipunan (papel na pampulitikal) 1
 Page 252 of 349

Nasusuri ang isang halimbawa ng pamilyang

ginagampanan ang panlipunan at pampulitikal na papel nito 1

Nahihinuha na may pananagutan ang pamilya sa pagbuo ng mapagmahal na

pamayanan sa pamamagitan ng pagtulong sa kapitbahay o pamayanan (papel
8 na panlipunan) at pagbabantay sa mga batas at institusyong panlipunan (papel 1
na pampolitikal)

Pinakamahalang Pamantayan Bilang ng

Markahan Pamantayan sa Pagkatuto
sa Pagkatuto Araw
Naisasagawa ang isang gawaing angkop sa panlipunan at pampulitikal na
1
papel ng pamilya
Ikalawang
Markahan
Natutukoy ang mga taong itinuturing niyang kapwa 1
9 Nasusuri ang mga impluwensya ng kanyang kapwa sa
kanya sa aspektong intelektwal, panlipunan, pangkabuhayan, at pulitikal 1

Nahihinuha na:
a. Ang tao ay likas na panlipunang nilalang, kaya’t nakikipag-
ugnayan siya sa kanyang kapwa upang malinang siya sa aspetong
intelektwal, panlipunan, pangkabuhayan, at politikal.
b. Ang birtud ng katarungan (justice) at pagmamahal (charity) ay
10 kailangan sa pagpapatatag ng pakikipagkapwa 1
c. Ang pagiging ganap niyang tao ay matatamo sa paglilingkod sa
kapwa - ang tunay na indikasyon ng pagmamahal.

Naisasagawa ang isang gawaing tutugon sa pangangailangan ng mga mag-

aaral o kabataan sa paaralan o pamayanan sa aspetong intelektwal,
10 2
panlipunan, pangkabuhayan, o pulitikal

Natutukoy ang mga taong itinuturing niyang kaibigan at ang mga natutuhan
1
niya mula sa mga ito
11
Nasusuri ang kanyang mga pakikipagkaibigan batay sa tatlong uri ng
1
pakikipagkaibigan ayon kay Aristotle
 Page 253 of 349

Nahihinuha na:
a. Ang pakikipagkaibigan ay nakatutulong sa
paghubog ng matatag na pagkakakilanlan at
pakikis alamuha sa lipunan.
12 1
b. Maraming kabutihang naidudulot ang
pagpapanatili ng mabuting pakikipagkaibigan:
ang pagpapaunlad ng pagkatao at
pakikipagkapwa at pagtatamo n g mapayapang
lipunan/pamayanan.
c. Ang pagpapatawad ay palatandaan ng
pakikipagkaibigang batay sa kabutihan at
pagmamahal. Nakatutulong i to sa pagtamo ng
integrasyong pansarili at pagpapaunlad ng
pakikipagkapwa.

Naisasagawa ang mga angkop na kilos upang mapaunlad ang

13 2
pakikipagkaibigan (hal.: pagpapatawad)
Natutukoy ang magiging epekto sa kilos at pagpapasiya ng wasto at hindi
14 wastong pamamahala ng pangunahing emosyon. 2

Nasusuri kung paano naiimpluwensyahan ng isang emosyon ang

pagpapasiya sa isang sitwasyon na may krisis, suliranin o pagkalito 1

Napangangatwiranan na:
a. Ang pamamahala ng emosyon sa pamamagitan ng pagtataglay ng
15 mga birtud ay nakatutulong sa pagpapaunlad ng sarili at
pakikipagkapwa.
1
b. Ang katatagan (fortitude) at kahinahunan (prudence) ay
nakatutulong upang harapin ang matinding pagkamuhi, matinding
kalungkutan, takot at galit.

Naisasagawa ang mga angkop na kilos upang mapamahalaan nang wasto ang
16 2
emosyon.
Natutukoy ang kahalagahan ng pagiging mapanagutang lider at tagasunod
1
17
Nasusuri ang katangian ng mapanagutang lider at tagasunod na nakasama,
1
naobserbahan o napanood

Pinakamahalang Pamantayan Bilang ng

Markahan Pamantayan sa Pagkatuto
sa Pagkatuto Araw
 Page 254 of 349

Nahihinuha na ang pagganap ng tao sa kanyang gampanin bilang lider at

tagasunod ay nakatutulong sa pagpapaunlad ng sarili tungo sa mapanagutang
pakikipag-ugnayan sa kapwa at makabuluhang buhay sa lipunan. 1
18
Naisasagawa ang mga angkop na kilos upang mapaunlad ang kakayahang
maging mapanagutang lider at tagasunod. 1

Ikatlong
Markahan
Natutukoy ang mga biyayang natatanggap mula sa kabutihang-loob ng
kapwa at mga paraan ng pagpapakita ng pasasalamat 1
19
Nasusuri ang mga halimbawa o sitwasyon na nagpapakita ng pasasalamat o
1
kawalan nito
Napatutunayan na ang pagiginig mapagpasalamat ay ang pagkilala na ang
maraming bagay na napapasaiyo at malaking bahagi ng iyong pagkatao ay
nagmula sa kapwa, na sa kahuli-hulihan ay biyaya ng Diyos.
Kabaligtaran ito ng Entitlement Mentality, isang paniniwala o pag-iisip na
anomang inaasam mo ay karapatan mo na dapat bigyan ng dagliang pansin.
20 Hindi naglalayong bayaran o palitan ang kabutihan ng kapwa kundi gawin 2
sa iba ang kabutihang ginawa sa iyo.

21 Naisasagawa ang mga angkop na kilos ng pasasalamat 2

 Page 255 of 349

Nakikilala ang mga paraan ng pagpapakita ng paggalang

na:
- ginagabayan ng katarungan at pagmamahal
bunga ng hindi pagpapamalas ng pagsunod at
paggalang sa magulang, nakatatanda at may
22 2
awtoridad

Nasusuri ang mga umiiral na paglabag sa paggalang sa magulang, nakatatanda

1
at may awtoridad
Nahihinuha na dapat gawin ang pagsunod at paggalang sa mga magulang,
nakatatanda at may awtoridad dahil sa pagmamahal, sa malalim na
pananagutan at sa pagkilala sa kanilang awtoridad na hubugin, bantayan at 1
23 paunlarin ang mga pagpapahalaga ng kabataan

Naisasagawa ang mga angkop na kilos ng pagsunod at paggalang sa mga

magulang, nakatatanda at may awtoridad at nakaiimpluwensiya sa kapwa
2
kabataan na maipamalas ang mga ito

Nakikilala ang
a. kahalagahan ng katapatan,
1
b. mga paraan ng pagpapakita ng katapatan, at
24
c. bunga ng hindi pagpapamalas ng katapatan
Nasusuri ang mga umiiral na paglabag ng mga kabataan sa katapatan
1
NaipaliLiwanag na:
- Ang pagiging tapat sa salita at gawa ay pagpapatunay ng
pagkakaroon ng komitment sa katotohanan at ng mabuti/ matatag na
25 konsensya. May layunin itong maibigay sa kapwa ang nararapat 1
para sa kanya, gabay ang diwa ng pagmamahal.
 Page 256 of 349

Naisasagawa ang mga mga angkop na kilos sa pagsasabuhay ng katapatan sa

1
salita at gawa
Ikaapat na
Markahan
Natutukoy ang tamang pagpaqpakahulugan sa sekswalidad
1
26
Nasusuri ang ilang napapanahong isyu ayon sa tamang pananaw sa
1
sekswalidad
 Page 257 of 349

BAITANG 9 – EDUKASYON SA PAGPAPAKATAO

(EsP)

Pinakamahalang Pamantayan Bilang ng

Markahan Pamantayan sa Pagkatuto
sa Pagkatuto Araw
Unang
Markahan
Natutukoy ang mga elemento ng kabutihang panlahat 1

1 Nakapagsusuri ng mga halimbawa ng pagsasaalang-alang sa kabutihang

panlahat sa pamilya, paaralan, pamayanan o lipunan 1

Napangangatwiranan na ang pagsisikap ng bawat tao na makamit at

mapanatili ang kabutihang panlahat sa pamamagitan ng pagsasabuhay ng
moral na pagpapahalaga ay mga puwersang magpapatatag sa lipunan 1
2
Naisasagawa ang isang proyekto na makatutulong sa isang pamayanan o
sektor sa pangangailangang pangkabuhayan, pangkultural, at 1
pangkapayapaan.
Naipaliliwanag ang:
a. dahilan kung bakit may lipunang pulitikal
1
Prinsipyo ng Subsidiarity b.
Prinsipyo ng Pagkakaisa
3
Natataya ang pag-iral o kawalan sa pamilya, paaralan, baranggay, pamayanan,
o lipunan/bansa ng:
1
a. Prinsipyo ng Subsidiarity
b. Prinsipyo ng Pagkakaisa
 Page 258 of 349

Napatutunayan na:
a. May mga pangangailangan ang tao na hindi niya
makakamtan bilang indibidwal na makakamit niya
lamang sa pamahalaan o organisadong pangka t
tulad ng mga pangangailangang
pangkabuhayan, p angkultural, at
4 pangkapayapaan. 2
b. Kung umiiral ang Prinsipyo ng Subsidiarity,
mapananatili ang pagkukusa, kalayaan at
pananagutan ng pamayanan o pangkat na nasa
mababang antas at maisasaalang - alang ang
dignidad ng bawat ka sapi ng pamayanan.
c. Kailangan ang pakikibahagi ng bawat tao sa mga
pagsisikap na mapabuti ang uri ng pamumuhay sa
lipunan/bansa, lalo na sa pag -angat ng kahirapan,
dahil nakasalalay ang kaniyang pag -unlad sa pag -
unlad ng lipunan (Prinsipyo ng Pagkakaisa).

Nakikilala ang mga katangian ng mabuting ekonomiya 1

5
Nakapagsusuri ng maidudulot ng magandang ekonomiya 1
Napatutunayan na:
- Ang mabuting ekonomiya ay iyong napauunlad ang lahat –
walang taong sobrang mayaman at maraming mahirap.
- Ang ekonomiya ay hindi para lamang sa sariling pag-unlad kundi 1
6 sa pag-unlad ng lahat.

Nakatataya ng lipunang ekonomiya sa isang baranggay/pamayanan, at

lipunan/bansa gamit ang dokumentaryo o photo/video journal (hal.YouScoop) 1

Natutukoy ang mga halimbawa ng lipunang sibil at ang kani-kaniyang papel

na ginagampanan ng mga ito upang makamit ang kabutihang panlahat 1
7
Nasusuri ang mga adhikaing nagbubunsod sa mga lipunang sibil upang
1
kumilos tungo sa kabutihang panlahat
Nahihinuha na:
a. Ang layunin ng Lipunang Sibil, ang likas- kayang pag-unlad, ay isang
ulirang lipunan na pinagkakaisa ang mga panlipunang
8 1
pagpapahalaga tulad ng katarungang panlipunan, pang-
ekonomiyang pag-unlad

Pinakamahalang Pamantayan Bilang ng

Markahan Pamantayan sa Pagkatuto
sa Pagkatuto Araw
 Page 259 of 349

(economic viability), pakikilahok ng mamamayan, pangangalaga ng

kapaligiran, kapayapaan, pagkakapantay ng kababaihan at
kalalakihan (gender equality) at ispiritwalidad.
b. Ang layunin ng media ay ang pagpapalutang ng katotohanang
kailangan ng mga mamamayan sa pagpapasya.
c. Sa tulong ng simbahan, nabibigyan ng mas mataas na antas ng
katuturan ang mga materyal na pangangailangan na tinatamasa
natin sa tulong ng estado at sariling pagkukusa.

- Natataya ang adbokasiya ng iba’t ibang lipunang sibil batay sa

kontribusyon ng mga ito sa katarungang panlipunan, pang-
ekonomiyang pag-unlad (economic viability), pakikilahok ng
mamamayan, pangangalaga ng kapaligiran, kapayapaan,
pagkakapantay ng kababaihan at kalalakihan (gender equality) at
ispiritwalidad (mga
pagpapahalagang kailangan sa isang lipunang sustainable)
- Nakapagsasagawa ng mga pananaliksik sa pamayanan upang 1
matukoy kung may lipunang sibil na kumikilos dito, matukoy ang
adbokasiya ng lipunang sibil sa pamayanan, at matasa ang antas ng
pagganap nito sa pamayanan

Ikalawang
Markahan
Natutukoy ang mga karapatan at tungkulin ng tao 1

9 Nasusuri ang mga paglabag sa karapatang pantao na umiiral sa pamilya,

paaralan, baranggay/pamayanan, o lipunan/bansa 1
 Page 260 of 349

10 2
Napatutunayan na ang karapatan ay magkakaroon ng
tunay na kabuluhan kung gagampanan ng tao ang
kanyang tungkulin na kilalanin at unawain, gamit ang
kanyang katwiran, ang pagkakapantay -pantay ng
dignidad ng lahat ng tao

Naisasagawa ang mga angkop na kilos upang ituwid ang mga nagawa o
naobserbahang paglabag sa mga
karapatang pantao sa pamilya, paaralan, baranggay/pamayanan, o 1

11 lipunan/bansa
Natutukoy ang mga batas na nakaayon sa Likas na Batas Moral
1
Nasusuri ang mga batas na umiiral at panukala tungkol sa mga kabataan batay
sa pagsunod ng mga ito sa Likas na Batas Moral 1

Nahihinuha na ang pagsunod sa batas na nakabatay sa Likas na Batas Moral

12 (Natural Law), gumagaratiya sa pagtugon sa pangangailangan ng tao at
umaayon sa dignidad ng tao at sa kung ano ang hinihingi ng tamang katwiran,
1
ay mahalaga upang makamit ang kabutihang panlahat

Naipahahayag ang pagsang-ayon o pagtutol sa isang umiiral na batas batay sa

pagtugon nito sa kabutihang panlahat 1
13
Naipaliliwanag ang kahalagahan ng paggawa bilang tagapagtaguyod ng
1
dignidad ng tao at paglilingkod
Nakapagsusuri kung ang paggawang nasasaksihan sa pamilya,
14 paaralan opamayanan ay nagtataguyod ng dignidad ng tao at 1
paglilingkod.
 Page 261 of 349

Napatutunayan na sa pamamagitan ng paggawa, nakapagpapamalas ang tao ng

mga pagpapahalaga na makatutulong upang patuloy na maiangat, bunga ng
15 1
kanyang paglilingkod, ang antas kultural at moral ng

Pinakamahalang Pamantayan Bilang ng

Markahan Pamantayan sa Pagkatuto
sa Pagkatuto Araw
lipunan at makamit niya ang kaganapan ng kanyang pagkatao.

Nakabubuo ng sintesis tungkol sa kabutihang naidudulot ng paggawa gamit

ang panayam sa mga manggagawang kumakatawan sa taong nangangailangan
2
(marginalized) na nasa iba’t ibang kurso o trabahong teknikal-Bokasyonal
16
Naiuugnay ang kahalagahan ng pakikilahok at bolunterismo sa pag-unlad ng
1
mamamayan at lipunan
Nakapagsusuri ng kwentong buhay ng mga taong inilaan ang malaking bahagi
ng kanilang buhay para sapagboboluntaryo
17 Hal. Efren Peñaflorida, greenpeace volunteers, atbp. 1

Napatutunayan na:
a. Ang pakikilahok at bolunterismo ng bawat mamamayan sa mga
gawaing pampamayanan,
panlipunan/ articul, batay sa kanyang artic, kakayahan, at papel sa
lipunan, ay makatutulong sa pagkamit ng kabutihang panlahat
17-18 b. Bilang obligasyong likas sa dignidad ng tao, ang pakikilahok ay 2
nakakamit sa pagtulong o paggawa sa mga aspekto kung saan
mayroon siyang personal na pananagutan

Nakalalahok sa isang proyekto o gawain sa barangay o mga sector na

may partikular na pangangailangan Hal. Mga batang may kapansanan o
18 1
mga matatandang walang kumakalinga

Ikatlong
Markahan
Nakikilala ang mga palatandaan ng katarungang panlipunan
19 2
 Page 262 of 349

Nakapagsusuri ng mga paglabag sa katarungang

1
panlipunan ng mga tagapamahala at mamamayan
20-21

Napatutunayan na may pananagutan ang bawat mamamayan na ibigay sa

2
kapwa ang nararapat sa kanya
Natutugunan ang pangangailangan ng kapwa o pamayanan sa mga angkop na
21 1
pagkakataon
Natutukoy ang mga indikasyon na may kalidad o kagalingan sa paggawa ng
isang gawain o produkto kaakibat ang wastong paggamit ng oras para rito 1

22 Nakabubuo ng mga hakbang upang magkaroon ng kalidad o kagalingan sa

paggawa ng isang gawain o produkto kasama na ang pamamahala sa oras na
1
ginugol dito

Naipaliliwanag na kailangan ang kagalingan sa paggawa at paglilingkod na

may wastong pamamahala sa oras upang maiangat ang sarili, mapaunlad
ang ekonomiya ng bansa at mapasalamatan ang Diyos sa mga talentong 1
23 Kanyang kaloob

Nakapagtatapos ng isang gawain o produkto na mayroong kalidad o

1
kagalingan sa paggawa
Natutukoy ang mga indikasyon ng taong masipag, nagpupunyagi
sa paggawa, nagtitipid at pinamamahalaan ang naimpok 1
24
Nakagagawa ng journal ng mga gawaing natapos nang pinaghandaan, ayon sa
pamantayan at may motibasyon sa paggawa 1
 Page 263 of 349

Napatutunayan na:
- Ang kasipagan na nakatuon sa disiplinado at produktibong gawain
na naaayon sa itinakdang mithiin ay kailangan upang umunlad ang
sariling pagkatao, kapwa, lipunan at bansa
25 - Ang mga hirap, pagod at pagdurusa ay nadadaig ng pagpupunyagi 1
tungo sa pagtupad ng itinakdang mithiin
 Page 264 of 349

BAITANG 10 – EDUKASYON SA PAGPAPAKATAO (EsP)

Pinakamahalang Pamantayan Bilang ng

Markahan Pamantayan sa Pagkatuto
sa Pagkatuto Araw
Unang
Markahan
Natutukoy ang mataas na gamit at tunguhin ng isip at kilosloob
1
1 Nakikilala ang kanyang mga kahinaan sa pagpapasya at nakagagawa ng mga
kongkretong hakbang upang malagpasan 1

Napatutunayan na ang isip at kilos-loob ay ginagamit para

lamang sa paghahanap ng katotohanan at sa paglilingkod/ pagmamahal 1
2
Nakagagawa ng mga angkop na kilos upang maipakita ang kakayahang
mahanap ang katotohanan at maglingkod at magmahal 1

Natutukoy ang mga prinsipyo ng Likas na Batas Moral 1

3 Nakapagsusuri ng mga pasiyang ginagawa sa araw-araw batay sa paghusga ng
1
konsiyensiya
Napatutunayan na ang konsiyensiyang nahubog batay sa Likas na Batas Moral
ay nagsisilbing gabay sa tamang pagpapasiya at pagkilos 1
4
Nakagagawa ng angkop na kilos upang itama ang mga maling pasyang
1
ginawa
Naipaliliwanag ang tunay na kahulugan ng Kalayaan 1
5 Natutukoy ang mga pasya at kilos na tumutugon sa tunay na gamit ng
1
kalayaan
Napatutunayan na ang tunay na kalayaan ay ang kakayahang tumugon sa
6 tawag ng pagmamahal at paglilingkod 1
 Page 265 of 349

Nakagagawa ng angkop na kilos upang maisabuhay ang

1
paggamit ng tunay na kalayaan: tumugon sa tawag ng
pagmamahal at paglilingkod

NakapagpapaLiwanag ng kahulugan ng dignidad ng tao 1

7 Nakapagsusuri kung bakit ang kahirapan ay paglabag sa dignidad ng mga
1
mahihirap at indigenous groups
Naipatutunayan na nakabatay ang dignidad ng tao sa kanyang pagkabukod-
tangi (hindi siya nauulit sa kasaysayan) at sa pagkakawangis niya sa Diyos
1
(may isip at kalooban)
8
Nakagagawa ng mga angkop na kilos upang maipakita sa kapwang itinuturing
na mababa ang sarili na siya ay bukodtangi dahil sa kanyang taglay na 1
dignidad bilang tao
Ikalawang
Markahan
NaipaliLiwanag na may pagkukusa sa makataong kilos kung nagmumula ito
sa kalooban na malayang isinagawa sa pamamatnubay ng isip/kaalaman 1
9
Natutukoy ang mga kilos na dapat panagutan 1
Napatutunayan na gamit ang katwiran, sinadya
(deliberate) at niloob ng tao ang makataong kilos; kaya pananagutan niya ang 1
kawastuhan o kamalian nito
10
Nakapagsusuri ng sariling kilos na dapat panagutan at nakagagawa ng paraan
upang maging mapanagutan sa pagkilos 1

NaipaliLiwanag ang bawat salik na nakaaapekto sa pananagutan ng tao sa

11 kahihinatnan ng kaniyang kilos at pasya 1
 Page 266 of 349

Nakapagsusuri ng isang sitwasyong nakaaapekto sa pagkukusa sa kilos dahil

sa kamangmangan, masidhing damdamin,takot, karahasan, gawi 1

Napatutunayan na nakaaapekto ang kamangmangan, masidhing damdamin,

12 takot, karahasan at ugali sa pananagutan ng tao sa kalalabasan ng kanyang 1
mga

Pinakamahalang Pamantayan Bilang ng

Markahan Pamantayan sa Pagkatuto
sa Pagkatuto Araw
pasya at kilos dahil maaaring mawala ang pagkukusa sa kilos

Nakapagsusuri ng sarili batay sa mga salik na nakaaapekto sa pananagutan

ng tao sa kahihinatnan ng kilos at pasiya at nakagagawa ng mga hakbang
1
upang mahubog ang kanyang kakayahan sa pagpapasiya

NaipaliLiwanag ang bawat yugto ng makataong kilos 1

13 Natutukoy ang mga kilos at pasiyang nagawa na umaayon sa bawat yugto ng
1
makataong kilos
NaipaliLiwanag na ang bawat yugto ng makataong kilos ay kakikitaan ng
14 kahalagahan ng deliberasyon ng isip at kilos- loob sa paggawa ng moral na 2
pasya at kilos
Nakapagsusuri ng sariling kilos at pasya batay sa mga yugto ng makataong
15 kilos at nakagagawa ng plano upang maitama ang kilos o pasya 2

NaipaliLiwanag ng mag-aaral ang layunin, paraan at mga sirkumstansya ng

1
makataong kilos.
16 Nakapagsusuri ng kabutihan o kasamaan ng sariling pasya o kilos sa isang
sitwasyon batay sa layunin, paraan at sirkumstansya nito 1

Napatutunayan na ang layunin, paraan at sirkumstansya ay nagtatakda ng

17 pagkamabuti o pagkamasama ng kilos ng tao 2

Nakapagtataya ng kabutihan o kasamaan ng pasiya o kilos sa isang

18 sitwasyong may dilemma batay sa layunin, paraan at sirkumstansya nito 2

Ikatlong
Markahan
NakapagpapaLiwanag ng kahalagahan ng pagmamahal ng Diyos
19 1
 Page 267 of 349

Natutukoy ang mga pagkakataong nakatulong ang 1

pagmamahal sa Diyos sa kongretong pangyayari sa buhay

Napangangatwiranan na: Ang pagmamahal sa Diyos ay pagmamahal sa

1
kapwa.
20
Nakagagawa ng angkop na kilos upang mapaunlad ang pagmamahal sa Diyos
1
NakapagpapaLiwanag ng kahalagahan ng paggalang sa buhay
21 1
Natutukoy ang mga paglabag sa paggalang sa buhay 1
22 Nasusuri ang mga paglabag sa paggalang sa buhay 1
Napangangatwiranan na: Mahalaga ang buhay dahil kung wala ang buhay,
hindi mapahahalagahan ang mas mataas na pagpapahalaga kaysa buhay; di
1
makakamit ang higit na mahalaga kaysa buhay.

Ang pagbuo ng posisyon tungkol sa mga isyu sa buhay bilang kaloob ng

Diyos ay kailangan upang mapatibay ang ating pagkilala sa Kaniyang
1
23 kadakilaan at kapangyarihan at kahalagahan ng tao bilang nilalang ng Diyos.

Nakabubuo ng mapaninindigang posisyon sa isang isyu tungkol sa paglabag

sa paggalang sa buhay ayon sa moral na batayan 1

Napangangatwiranan na: Nakaugat ang pagkakakilanlan ng tao sa

24 pagmamahal sa bayan.(“Hindi ka global citizen pag di ka mamamayan.”) 1

Nakagagawa ng angkop na kilos upang maipamalas ang pagmamahal sa bayan

1
(Patriyotismo)
 Page 268 of 349

NakapagpapaLiwanag ng kahalagahan ng pangangalaga sa kalikasan

25 1
Natutukoy ang mga paglabag sa pangangalaga sa kalikasan na umiiral sa
1
lipunan
Ikaapat na
Markahan
Page 269 of 349