Professional Documents
Culture Documents
Để hoàn thành bài báo cáo này, nhóm chúng em xin gửi lời cảm ơn
chân thành đến Ban giám hiệu Trường Đại Học Mở TP.HCM vì đã đạo
điều kiện, cơ sở vật chất với hệ thống thư viện, tài liệu, các loại sách giúp
ích cho chúng em trong quá trình tìm tài liệu, thông tin nghiên cứu.
Xin cảm ơn giảng viên bộ môn - thầy Như Xuân Thiện Chân đã tận
tình giảng dạy và giúp đỡ chúng em trong quá trình hoàn thành bài báo
cáo.
Do chưa có nhiều kinh nghiệm làm để tài cũng như những hạn chế về
kiến thức, trong bài tiểu luận có thể sẽ vướng mắc những thiếu sót. Rất
mong nhận được sự nhận xét, ý kiến đóng góp, phê bình từ phía thầy/cô
để bài báo cáo được hoàn thiện một cách tốt nhất.
Lời cuối cùng, em xin kính chúc thầy/cô nhiều sức khỏe, thành công và
hạnh phúc.
2
MỤC LỤC
I. Giới thiệu chung:..................................................................................4
1. Khái niệm và phân loại phô mai.......................................................4
2. Khái niệm phô mai Mozzarella.........................................................5
II. Các nguyên liệu trong quá trình sản xuất:............................................5
1. Sữa và chất béo:................................................................................5
2. Các tác nhân đông tụ sữa..................................................................6
3. Các giống vi sinh vật.........................................................................6
4. Phụ gia và một số nguyên liệu khác:................................................7
III. Quy trình sản xuất phô mai Mozzarella:...........................................8
1. Sơ đồ quy trình công nghệ sản xuất phô mai Mozzarella:................8
2. Thuyết minh quy trình công nghệ sản xuất phô mai Mozzarella:...10
3. Tiêu chí đánh giá chất lượng phô mai Mozzarella:.........................14
IV. Tài liệu tham khảo:.........................................................................16
3
1. Giới thiệu chung:
4
2. Khái niệm phô mai Mozzarella:
- Phô mai Mozzarella: có nguồn gốc từ nước Ý, nguyên liệu là từ sữa trâu nước
hoặc bò. Mozzaarella sẽ có màu trắng hơi ngả vàng, sẽ được dùng ngay sau
khi sản xuất. Bảo quản bằng cách để sản phẩm trong các túi hút chân không là
cách phổ biến hiện nay với hạn sử dụng là một vài tháng. Có thể dùng kèm
với mì Ý, salad…
2. Các nguyên liệu trong quá trình sản xuất:
5
2. Các tác nhân đông tụ sữa
- Enzyme Rennet: trong quy trình sản xuất phô mai Rennet được bổ sung vào
với vai tròn là tác nhân enzyme đông tụ sữa. Nó là một protease có tính acid,
chủ yếu được chiết rút từ ngăn dạ dày bê dưới 5 tháng tuổi. Rennet là hỗn hợp
của chymosin và pepsin với đặc tính thủy phân casein của rennet phụ thuộc
vào rất nhiều vào pH.
- Rennet là một bộ enzyme phức tạp, là chất dùng để làm đông sữa mỗi khi làm
phô mai. mục đích của việc sử dụng rennet là loại hoặc hạn chế tác dụng của
κ-casein. Rennet với thành phần chủ chốt là chymosin, là các protease có khả
năng phân hủy hạn chế κ-casein trong sữa. Khi mất thành phần hiếu nước, các
hạt keo casein có thể liên kết với nhau và kết tủa.
3. Các giống vi sinh vật
- Trong sản xuất phô mai, tùy thuộc loại sản phẩm mà các nhà sản xuất có thể
sử dụng một loài hoặc tổ hợp nhiều loài vi sinh vật khác nhau.
- Phổ biến nhất trong sản xuất phô mai là vi khuẩn lactic. Người ta sử dụng
nhóm vi khuẩn lactic ưa ấm (Topt =25 ÷350C ) và ưa nhiệt (Topt =37 ÷450C)
như: Lactobacillus helveticus, Streptococcus thermophilus, Leuconotoc lactis,
Lactobacillus bulgaricum,…với cơ chế lên men lactic đồng hình hoặc dị hình.
Lên men lactic đồng hình hoặc dị hình tạo acid lactic làm casein đông tụ.
Chúng có chức năng tạo acid lactic trong quá trình lên men góp phần gây
đông tụ casein trong sữa , với nguyên lý là hạ pH, khi pH thấp thì protein
casein sẽ bị biến tính và đông tụ. Đồng thời tạo vị chua cho trong khối đông.
Ngoài ra vi khuẩn lactic còn tạo ra các sản phẩm phụ từ quá trình lên men như
CO2, acetaldehyde, diacetyl… Một số chủng vi khuẩn lactic tham gia vào quá
trình chuyển hóa acid citric, quá trình phân giải protein…để tạo nên giá trị
cảm quan và các chỉ tiêu hóa lý đặc trưng cho phô mai thành phẩm.
- Vi khuẩn propionic (giống Propionibacterium): Propionibacterium,
Bifidobacterium,… Nhóm vi khuẩn propionic (giống Propionibacterium)
được sử dụng trong giai đoạn ủ chín một số loại phô mai như Jarlsberg,
Grevé, Emmenthal, Maasdam…Chúng lên men đường hoặc chuyển hóa acid
lactic thành acid propionic, CO2 và một số sản phẩm phụ khác. Góp phần
hình thành nên hương vị đặc trưng của sản phẩm.
- Các loài nấm mốc thuộc giống Propionibacterium freudenreichii, Penicillum
như P. camemberti, P. roqueforti… được sử dụng trong giai đoạn ủ chín một
số loại phô mai bán mềm và cứng. Nhóm vi sinh vật này có khả năng sinh
tổng hợp enzyme protease và lipase ngoại bào, xúc tác chuyển hóa protein và
lipid trong khối đông tạo nên mùi vị đặc trưng cho sản phẩm.
6
4. Phụ gia và một số nguyên liệu khác:
- Axit xitric: Ngành công nghiệp phô mai sử dụng axit citric làm chất xúc tác
để nhanh chóng lên men sữa. Quá trình lên men nhanh giúp phô mai có thể
sản xuất quy mô lớn hơn.
- CaCl2: ion Ca2+ có vai trò quan trọng làm thời gian đông tụ diễn ra nhanh hơn
vì nó tác động đến cấu trúc phân tử làm các protein casein nhanh kết tụ cũng
như độ bền của nó. Ngoài ra bổ sung Ca2+ dưới dạng muối CaCl2 để hiệu
chỉnh thời gian động tụ và cấu trúc, độ cứng của khối đông.
- CO2:
+ Làm giảm nhẹ pH của sữa
+ Rút ngắn thời gian đông tụ casein.
+ Tiết kiệm được lượng chymosin cần sử dụng.
- NaNO3 hoặc KNO3
+ Sử dụng như một tác nhân ức chế và kìm hãm các vi sinh vật gây hư hỏng
nhiễm trong sữa.
+ Hàm lượng tối đa cho phép là 30g/100kg sữa.
+ Nhưng nếu sử dụng muối nitrit quả nhiều sẽ gây vị không tốt cho sản
phẩm và cũng có thể ức chế giống vi sinh vật sử dụng trong sản xuất phô
mai.
- Chất màu: tùy vào mục đích sử dụng của mỗi người, đa phần màu được sử
dụng để kích thích sự hấp dẫn thị hiếu người dùng. Được sử dụng để ổn định
màu sắc cho phô mai, thường sử dụng các chất màu tự nhiên như: carotenoids
hoặc chlorophylle.
- Những nguyên liêu khác đường saccharose, nước ép trái cây, mặt ông... làm
da dạng hóa sản phẩm phô mai.
7
3. Quy trình sản xuất phô mai Mozzarella:
Xử lý nguyên liệu
Thanh trùng
Vi khuẩn Lactic
Tạo hình
Ngâm muối
Đóng gói
8
- Quá trình sản xuất phô mai Mozzarella gồm 4 giai đoạn chính là:
+ Giai đoạn 1: Cấy giống và lên men
+ Giai đoạn 2: Đông tụ
+ Giai đoạn 3: Tạo hình
+ Giai đoạn 4: Ngâm muối
9
2. Thuyết minh quy trình công nghệ sản xuất phô mai Mozzarella:
- Giai đoạn thu nhận nguồn nguyên liệu từ bò sữa sau đó đem về nhà máy xử
lý, kiểm tra các chất có trong sữa, sau khi đạt chuẩn thì đến bước thanh trùng
sữa đến nhiệt độ từ 74 - 76 độ C, bằng máy thanh trùng dạng tấm bản mỏng,
quá trình này được thực hiện ở ngăn thứ nhất của máy nhờ cơ chế trao đổi
nhiệt với nước nóng, nhằm mục đích tiêu diệt các vi sinh vật không cần thiết,
làm cho sữa có môi trường thích hợp cho vi sinh vật phát triển.
10
Hệ thống thiết bị lên men vi sinh
11
- Giai đoạn 2: Đông tụ
+ Là giai đoạn ép phô mai nhằm mục đích tách huyết thanh sữa khỏi khối
đông, thời gian ép kéo dài khoảng 20 - 24 tiếng ở 30 - 35 độ C.
+ Khi sữa đông đặc, nó tạo thành sữa đông và váng sữa. Các sữa đông là
phần rắn và whey là chất lỏng. Khi quá trình này hoàn thành, váng sữa sẽ
được rút đi, để lại phần sữa đông trở thành phô mai.
+ Trong lúc này, quá trình lên men vẫn tiếp tục. Phô mai lúc này cấu tạo
chủ yếu từ casein và lipid, còn huyết thanh bị loại bỏ khỏi lactose.
- Giai đoạn 3: Tạo hình
+ Ngay sau khi ép cục đông huyết thanh phô mai được ngâm vào bể nước
muối trong vài ngày để tạo sự đồng nhất của phô mai và tăng vị.
+ Casein trương lên nên tính đàn hồi tăng lên, muối còn có tác dụng ngăn
chặn các vi sinh vật có hại nhất là nhóm vi khuẩn trực tràng.
+ Kết quả của việc ngâm nước muối ở nồng độ cao là các chất ở bề mặt phô
mai như đường, sữa và các muối khoáng thoát ra ngoài, ngược lại muối
ăn thấm vào phô mai và lớp muối trên bề mặt phô mai tạo ra lớp bảo vệ
phô mai khỏi vi sinh vật có hại.
+ Hiện nay, trong sản xuất các loại phô mai nói chung, các quá trình tách
huyết thanh, xử lý, nghiền khối đông và ướp muối được thực hiện trên
cùng một thiết bị hoạt động liên tục:
12
+ Các khối đông từ bồn đông tụ sữa được đưa vào thiết bị qua rây để tách
huyết thanh sữa. Bên trong thiết bị có tất cả bốn băng tải, có thể chuyển
động với tốc độ hiệu chỉnh được. Nguyên liệu sẽ lần lượt đi qua bốn băng
tải này. Trên băng tải có đặt những cánh khuấy để cắt nhỏ khối đông.
Tiếp đó băng tải thứ ba đưa sản phẩm đến máy nghiền. Trên đường đi
được thiết bị số 7 rắc muối, sau đó được băng tải đưa đi sang thiết bị tạo
hình.
- Giai đoạn 4: Ngâm muối
+ Sau khi phô mai hoàn thành các công đoạn chế biến thành phẩm thì phải
thông qua kiểm tra và đánh giá chất lượng sau đó sẽ được đóng gói và
đem ra thị trường tiêu dùng.
+ Do hệ vi sinh vật trong phô mai tiếp tục thực hiện quá trình trao đổi chất
trong suốt thời gian bảo quản, nên bao bì gói phô mai phải có độ thấm khí
nhất định. Thông thường, người ta sử dụng bao bì có nguồn gốc cellulose.
Độ thấm nước của bao bì trung bình 160g/m2 trong 24 giờ.
+ Một số nhà máy còn sử dụng giấy nhôm để bao gói sản phẩm. Tuy nhiên,
giấy nhôm có độ thấm khí kém làm giảm chậm trọng lượng của sản phẩm
nhưng lại gây ngưng tụ nước trong sản phẩm thúc đẩy sự biến đổi sinh
học và hoá sinh trong phô mai. Hiện tượng này nhanh chóng làm thay đổi
mùi vị và cấu trúc sản phẩm.
+ Trong quá trình bảo quản, có sự thoát CO2 và hơi nước ra khỏi sản phẩm
do sự trao đổi chất của VSV. Hiện tượng này làm giảm khối lượng phô
mai. Nếu lượng CO2 và hơi nước thoát ra càng nhiều, độ ẩm của phô mai
giảm dần và làm chậm các biến đổi sinh học và sinh hóa trong sản phẩm.
13
3. Tiêu chí đánh giá chất lượng phô mai Mozzarella:
3.1 Tiêu chuẩn cảm quan:
- Tiêu chuẩn cảm quan của phô mai Mozzarella đóng vai trò quan trọng trong
việc đảm bảo chất lượng và trải nghiệm thưởng thức của người tiêu dùng.
Những yếu tố như hình dạng, màu sắc, mùi hương, cấu trúc và vị của phô mai
đều được xem xét trong quá trình đánh giá. Điều này giúp đảm bảo rằng sản
phẩm cuối cùng đáp ứng được sự mong đợi của người tiêu dùng và mang lại
sự hài lòng khi thưởng thức.
- Đây là một số tiêu chuẩn đánh giá cơ bản:
+ Hình dạng: Phô mai Mozzarella nên có hình dạng tròn hoặc oval, đồng
đều và không bị biến dạng. Điều này giúp phô mai có diện tích tiếp xúc
đồng đều với các bề mặt khác trong các món ăn.
+ Kết cấu: Phô mai nên có kết cấu mịn, nhẹ và mềm mượt, mà không bị nát
ra thành từng mảnh nhỏ. Điều này tạo ra cảm giác mượt mà và dễ dàng
khi thưởng thức.
+ Màu sắc: Phô mai Mozzarella chất lượng cao có màu sữa trắng tự nhiên,
không có màu vàng hay bất kỳ sắc tố nào khác. Màu sắc trắng tinh khiết
đóng vai trò quan trọng trong việc thẩm mỹ hóa món ăn và tạo nên sự hấp
dẫn cho người tiêu dùng.
+ Hương vị: Phô mai Mozzarella nên có mùi nhẹ nhàng, thơm ngon, không
có mùi hôi hoặc mùi khó chịu. Nó cũng nên có vị đậm đà, ngọt nhẹ và
hòa quyện với hương vị tự nhiên của sữa. Không nên có vị chua, đắng
hoặc mặn quá mức. Hương vị hấp dẫn và cân bằng là yếu tố quan trọng để
tăng cường trải nghiệm thưởng thức của người tiêu dùng.
+ Độ đàn hồi: Khi kéo phô mai Mozzarella, nó nên có khả năng co giãn cao
và không bị vỡ ra thành từng mảnh nhỏ. Điều này cho thấy phô mai có độ
đàn hồi tốt và đáp ứng tốt trong quá trình chế biến và thưởng thức.
+ Độ tan chảy: Khi phô mai Mozzarella được nấu chảy, nó nên có khả năng
tan chảy đồng đều, tạo ra lớp màng phủ trên bề mặt thực phẩm. Độ tan
chảy tốt của phô mai là quan trọng để đảm bảo tính thẩm mỹ và sự ngon
miệng của các món ăn.
+ Khả năng giữ hình dạng: Phô mai Mozzarella nên giữ được hình dạng ban
đầu khi được sử dụng trong các món ăn nóng, không bị nhão hoặc biến
dạng quá nhiều. Điều này đảm bảo rằng phô mai giữ được tính thẩm mỹ
và cấu trúc tốt trong quá trình chế biến và trên đĩa thức ăn.
14
3.2 Tiêu chuẩn hóa lí:
Theo phương pháp kiểm định được công nhận bởi ISO/ IEC 17025, dưới đây là
kết quả kiểm định về chất lượng của phô mai Mozzarella được thực hiện bởi
Viện Năng Suất Chất Lượng DEMING:
15
4. Tài liệu tham khảo:
- Lê Văn Việt Mẫn, Công Nghệ Sản Xuất Các Sản Phẩm Từ Sữa, NXB Đại
Học Quốc Gia TPHCM, 2004
- Dairy Processing Handbook (chapter 14)
- Machine,Mozzarella Cheese Packing Machine,Shredded Cheese Packing
- Reference Manual for U.S. Cheese - ThinkUSAdairy.org
- https://cokhitanminh.vn/day-chuyen-san-xuat-pho-mai/
- https://luanvan.net.vn/luan-van/quuy-trinh-cong-nghe-san-xuat-pho-mai-
4516/
- https://halong123.wordpress.com/2013/06/04/quy-trinh-san-xuat-pho-mai-
tuoi/
- https://tailieuthamkhao.com/cong-nghe-len-men-thuc-pham-phan-2-truong-
cd-luong-thuc-thuc-pham-7-84695
- https://www.youtube.com/watch?v=YQGai2PVHBs
- https://toc.123docz.net/document/306958-chuong-4-cac-phuong-phap-kiem-
tra-va-danh-gia-chat-luong-san-pham-pho-mai.htm
- https://123docz.net/document/72654-quy-trinh-san-xuat-pho-mai.htm
- https://chatluongthucpham.com/quy-trinh-san-xuat-pho-mai/
- https://romanhords.com/quy-trinh-san-xuat-phomai/
16