‫‪KHUTBAH JUMAT‬‬

‫‪DMDI‬‬
‫‪DEWAN MASJID DIGITAL INDONESIA‬‬
‫‪https://seruanmasjid.com‬‬

‫‪MALLIMBANG FOLE‬‬
‫‪RI SISTEM JAHILIYAH‬‬
‫‪KATOBBA MAMMULANGNGE‬‬

‫إن ْال َح ْم َد هَّلِل ِ‪ ,‬نَحْ َم ُدهُ‪َ ,‬ونَ ْستَ ِعينُهُ‪,‬‬ ‫َّ‬

‫ُور َأ ْنفُ ِسنَا‪,‬‬ ‫ِ‬ ‫ر‬ ‫ُ‬
‫ش‬ ‫ن‬‫ْ‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫هَّلل‬ ‫ا‬ ‫ب‬ ‫ُ‬
‫َونَ ْستَ ْغفِ ُرهُ‪َ ,‬ونَعُو ِ‬
‫ذ‬
‫ض َّل لَهُ‪,‬‬ ‫ت َأ ْع َمالِنَا َم ْن يَ ْه ِد ِه هَّللا ُ فَالَ ُم ِ‬ ‫َو َسيَِّئا ِ‬
‫ي لَهُ‪َ,‬أ ْشهَ ُد َأ ْن الَ اِلَهَ‬ ‫َو َم ْن يُضْ لِلْ فَالَ هَا ِد َ‬
‫ك لَهُ‪َ ،‬شهَا َدةَ َم ْن هُ َو‬ ‫اِالَّ هللاُ َوحْ َدهُ اَل َش ِر ْي َ‬
‫‪َ .‬خ ْي ٌر َّمقَا ًما َوَأحْ َس ُن نَ ِديًّا‬
‫َوَأ ْشهَ ُد َأ َّن َسيِّ َدنَا م َح َّم ًدا َع ْب ُدهُ َو َرس ُْولُهُ‬
‫صبِيًّا‬‫ار ِم ِكبَا ًرا َو َ‬ ‫ِ َ ِ‬ ‫ك‬‫َ‬ ‫م‬ ‫ْ‬
‫ال‬ ‫ب‬ ‫ُ‬
‫ف‬ ‫ص‬
‫ِ‬ ‫َّ‬ ‫ت‬ ‫م‬
‫ُ‬ ‫ْ‬
‫‪.‬ال‬
 َ ‫ص ِّل َو َسلِّ ْم َعلَى َسيِّ ِدنَا ُم َح َّم ٍد َك‬
‫ان‬ َ َ‫اَللَّهُ َّم ف‬
‫ َو َعلَى‬،‫ان َرس ُْوالً نَبِيًّا‬ َ ‫ق ْال َو ْع ِد َو َك‬ َ ‫صا ِد‬َ
‫صحْ بِ ِه الَّ ِذي َْن يُحْ ِسنُ ْو َن ِإ ْسالَ َمهُ ْم َولَ ْم‬ َ ‫آلِ ِه َو‬
‫ فَيَا َأيُّهَا‬،‫ َأ َّما بَ ْع ُد‬،‫يَ ْف َعلُ ْوا َش ْيًئا فَ ِريًّا‬
‫ص ْينِ ْي نَ ْف ِس ْي‬ ِ ‫ اُ ْو‬،ُ‫اضر ُْو َن َر ِح َم ُك ُم هللا‬ ِ ‫ْال َح‬
‫ فَقَ ْد فَا َز ْال ُمتَّقُ ْو َن‬،ِ‫ َوِإيَّا ُك ْم بِتَ ْق َوى هللا‬.
‫ قَا َل هللاُ تَ َعالَى‬:
‫ق تقىتِ ٖه َواَل‬ ٰ ُ ‫هّٰللا‬
َّ ‫ٰيٓاَيُّهَا الَّ ِذي َْن ٰا َمنُوا اتَّقُوا َ َح‬
‫تَ ُم ْوتُ َّن اِاَّل َواَ ْنتُ ْم ُّم ْسلِ ُم ْو َن‬
(QS Ali ‘Imran [3]: 102)

Alhamdulillah, agafi fappedalle’—Na maelo muassakkareng?

Nasaba Fappedalle’—Na mitu nasibawai Fammase, nassabari nato
fada engka ri laleng teppe’ nennia asellengengta. Natofada
maddeppungeng ri onrong nennia esso mabbarakka’E sibawa
silessureng sellengta iya mamuare fada engka maneng ri laleng rio—
Na Fuang Allahu subhanahu wata'ala. Shalawat nennia
mappassalama’ lao ri Nabitta Muhammad shallallahu 'alaihi
wasallam.
Fada etawukki ri Fuang Allahu subhanahu wata'ala, nasaba
iyami matti mancaji bokongtemmawarita ri lino lettu akhera.
Mamuare fada mannennungengngi istiqamah nasibawai
amaetawureng masero lettu ri cappa akkatuwongengta nari lolongeng
onrong arewekeng malebbita ri sese—Na.

Hadirin jamaah jumah rahimakumullah,

Fada engkani’ ri cappa’na taung 1444 H. Siagamani essona
natofada muttama’ ri Taung Baru Hijriyah 1445. Saisanna fole ri
umma sellengnge fada nafakkeguna taung barue mancaji momentum
refleksi ri wettu sitaung mappurallaloe. Muhasabah, ri sininna gau
furae ifukangka nainappani ifassadia matti kedota ri taung mangoloe.
Nawedding fede’ makessing akkatuwongengta.
Neekiya lebbi makessingngi narekko muhasabah iya engkae
ifukangka iyanaritu ri sininna umma sellengnge na tannia ri seseta
mibawang. Bettuwanna ada, simata engka fakkutana, fada engka
manengni’ ri akkatuwongeng Nafurioe Fuangnge? Iyanaritu
akkatuwongeng iya simata engka ri lalengna appasilennereng ri
sininna aturan iya engkae Nafaturung Fuang Mappancajie. Ifakkeguna
manengniga ri akkatuwongengta, hukum, ekonomi, politik,
pendidikan, sosial makkotofaro laingnge?
 Ajakkammengna fada engka mufi’ mancaji wawang sekuler, iya
engkae tunru’ ri Fuangnge nasaba watakkaletami bawang massompa
tongeng-tongeng neekiya temmappakkua silessureng sellengta iya
engkae makkatuwo ri seseta. Iyana nassabari nafede’ macifi fahangta
ri sesena hijrah, natengengka atappinrangeng masero ri umma
sellengnge nasaba tungke-tungke taumi naranreng fahang ri tujunna
hijrah.

Hadirin jamaah jumah rahimakumullah,

Ritujunna fabbetuangeng bahasana, al hijrah iyanaritu isim fole
ri fi’il ha-ja-ra. Bettuwanna mallibbang, iyaregga iwelai. Turu’ fada
toha haddese’na Nabitta shallallahu 'alaihi wasallam makkeda:

ِ َ‫« َو ْال ُمه‬

»ُ‫اج ُر َم ْن هَ َج َر َما نَهَى هَّللا ُ َع ْنه‬
“Naiya to mallimbangnge iyaregga to mallekkae ri decengnge fole ri
fangkaukeng maja’E iyanaritu rufa tawu massampeangnge fole ri
sininna Nappesangkangnge Fuang Allahu Ta’ala”
(HR al-Bukhari)

Hijrah iya engkae ri fahang fole ri bettuwang iya engkae ri

laleng haddese’ iyanaritu, fangkaukeng iwajikengnge ri sininna umma
sellengnge. Neekiya engka bettuwang khusus natampu’ ri lalengna.

Turu’ fadatoha nafuadae Ar-Raghib al-Ashfahany (w. 502 H),

hijrah iyanaritu messu fole ri dârul kufr (wanua iya engkae
mappajokka hukum kufur) manguju lao ri Dârul Îman (Wanua iya
engkae mappukangka aturan iya engkae ri lalengna agama sellengnge
nasaba sukku makkalefu). [Al-Ashfahâny, Al-Mufradât fii Gharîb
al-Qur’ân, hlm. 833].

Sinrufani iya engkae nafuada Al-Jurjâni (w. 471 H) nennia al-

Qurthubi (w. 671 H) makkeda:

ِ ْ‫ار ْال َحر‬

‫ب‬ ِ ‫ال ِهجْ َرةُ َو ِه َي ال ُخر ُْو ُج ِم ْن َد‬
‫ار اِإل ْسالَ ِم‬
ِ ‫ِإلَى َد‬
“Hijrah iyanaritu messu, iyaregga lette fole ri wanua iya engkae
imusu’ fole wawang kafere’E lao ri wanuana umma’ sellengnge” (Al-
Qurthuby, Al-Jâmi’ li Ahkâm al-Qur’ân, 5/349; Al-Jurjani, At-
Ta’rîfât, 1/83).

Iyanae bettuwangna hijrah, turu’ fadatoha nafukangkae Nabitta

shallallahu 'alaihi wasallam fole ri Tana Mekkah [dârul kufr]
manguju lao ri Tana Madina [Dârul Islâm]. Seddi wanua tappinrae
fole ri wanua kafere mallimbang lao ri wanuana umm sellengnge.

Hadirin jamaah jumah rahimakumullah,

Kiyajeppuini makkeda, hijrah ri fabbettuwangeng iya engkae ki
bicara mancaji fammulang ifattentu tanggala’E ri lalengna agama
sellengnge. Iyatona fassabareng nasaba abicarana sahaba’E nennia
tangngana Khalifah Umar bin Khaththab ra mabberekkada makkeda:
 ‫ فَِإ َّن‬،‫بَلْ نَُؤ ِّر ُخ لِ ُمها َج َر ِة َرس ُْو ِل هللا‬
ِ َ‫ق َو ْالب‬
‫اط ِل‬ ِّ ‫ق بَي َْن ْال َح‬
ٌ ْ‫ُمهَا َج َرتَهُ فَر‬
Neekiya, fada mabbilangki’ nasaba wettu mallimbangna Nabitta
shallallahu 'alaihi wasallam, iya tona mancaji tanra
appassarangengna gau maja’E nennia gau decengnge”
(Ibn Al-Atsîr, Al-Kâmil Fî at-Târîkh, 1/3).

Iyanae kajajiang nassabari natappinra umma sellengnge iyaro

wettue. Umma iya engkae manrasa-rasa ri tanah Mekkah 13 taung
ettana. Ri monri furana malekka dafureng, mallimbang ri decengnge
manguju tana Madinah, tappinrani rufa tawue mancaji fabbanua
malebbi na madeceng akkatuwongengna. Mawatang nennia
ifetangngari ri balin—na.
Hadirin jamaah jumah rahimakumullah,
Kiyajeppuini makkeda, namoni aga sistemna. Ri saliwengna
sistem islam, sistem jahiliyah aseng—na. Muttama’ ri lalengna sistem
sekuler iya engkae nafakkeguna wanuwatta. Aga tanranna? Tenri
fatettongngi Syariah islam, sangadinna saisannami na cedde’E
bilangengna. Fada-fadanna, nikah, talak, nennia rujuk; enrengnge haji
lettu ri zekke’E. Makkotofaro ri laingna, ekonomi, politik, hukum,
peradilan, sosial, politik, lettu apparentangengnge. Neekiya tenri
fakkeguna angengkangeng—na. Na furatanroni ri Fuangnge rufa tawu
temmakkatenningnge ri aturan nennia hukum iya engkae Nafaturung
Fuangnge. Lebbifi ri appajokkangengna hukum jahiliyah. Makkedai
Fuang Allahu Ta’ala.
‫اَفَ ُح ْكم ْالجاهليَّة ي ْب ُغ ْو ۗ َن وم ْن اَحْ س ُن م َن هّٰللا‬
ِ ِ َ َ َ َ ِ ِِ َ َ
‫ُح ْك ًما لِّقَ ْو ٍم ي ُّْوقِنُ ْو َن‬
“Hukum jahiliyah fada nafuelo? Engkaga kaminang makessing
hukum sangadinna ri sese—Na Fuang Allahu Ta’ala ri to
makkatenning masse’E” (TQS al-Maidah [5]: 50).

Hadirin jamaah jumah rahimakumullah,

Iyanaro fassabareng, hijrah ri laleng tangngana agama
sellengnge sisompungngi nasaba amaelorengna umma sellengnge
mallimbang fole ri aturan nennia sistem jahiliyah manguju lao ri
sistem nennia aturan islam. Mappatettong ri lempu’E nainappani
ifajokka asellengengnge nasaba sukku makkalefu’ ri sininna
akkatuwongengna. Iyanae nafukangka Nabitta shallallahu 'alaihi
wasallam ri Madinah.
Tennatarima bawangngi akowasangengnge, nasaba narekko
akowasangengmi nafuelo wedding mua nalolongeng ri tana Mekkah.
Akowasangengna Nabitta shallallahu 'alaihi wasallam ri tana
Madinah iyanaritu akowasangeng mattulung (shultân[an]
nashîr[an]). Turu’ fada toha ayat iya engkae iyapparentangngi ri
sesena ri appukangkana hijrah:
‫ق َوَأ ْخ ِرجْ نِي‬ ٍ ْ
‫د‬ ‫ص‬ِ ‫ل‬
َ َ
‫خ‬ ْ
‫د‬ ‫م‬
ُ ‫ي‬ ِ ‫ن‬ ْ
‫ل‬ ‫خ‬ِ ْ
‫د‬ ‫َأ‬ ِّ ‫َوقُلْ َر‬
‫ب‬
‫ك س ُْلطَانًا‬
َ ‫ق َواجْ َعلْ لِي ِم ْن لَ ُد ْن‬ ٍ ‫ص ْد‬ ِ ‫ُم ْخ َر َج‬
‫صي ًرا‬ِ َ‫ن‬
“Fuadani makkeda, E…Fuangku, futtama’ka nasaba tongeng,
nainappani mufaessuka nasaba tongeng enrengnge werengka fole ri
sesemu tu mennang akowasangeng mabberewe fattulung” (TQS al-
Isrâ’ [17]: 80).

Akowasangeng mattulung, iyanaritu akowasangeng ifajokkae

nasaba lempu’ na adatongeng enrengnge sukku ri lalengna
appasilennerengnge ri sininna Fassurowang—Na. Imam Ibnu Katsir,
turu’ fada toha nafuadae Qatadah (w. 117 H), ri wettunna
nafallebbang abbereka ‘akowasangeng mattulungnge’
mabberekkadani makkeda:

،ِ ‫ َولِ ُح ُدو ِد هَّللا‬،ِ ‫ب هَّللا‬ ِ ‫صي ًرا لِ ِكتَا‬ِ َ‫]ن‬....

[ِ ‫ين هَّللا‬
ِ ‫د‬
ِ ‫ة‬ِ ‫م‬ ‫ا‬َ ‫ق‬
َ ‫ِإِل‬ ‫و‬َ ،ِ ‫هَّللا‬ ‫ض‬
ِ ‫ِئ‬ ‫ا‬‫ر‬َ َ ‫َولِف‬
“… iya kiyaparelluangnge ri allinrungengna Kitabullah, hudûd Allah,
nennia Napparelluangnge Fuang Allahu Ta’ala, enrengnge
appatettongengna agama—Na” (Ibnu Katsir, Tafsîr al-Qur’ân al-
Adzîm, 5/111).
 ‫‪Iyanaro‬‬ ‫‪fassabareng,‬‬ ‫‪apparelluangna‬‬ ‫‪hijrah‬‬ ‫‪sitongeng-‬‬
‫‪tongengna. Hijrah nasaba sukku’ makkalefu. Massampeang ri sistem‬‬
‫‪jahiliyah,‬‬ ‫‪appatettongengna‬‬ ‫‪sistem‬‬ ‫‪Islam‬‬ ‫‪ri‬‬ ‫‪sininna‬‬
‫][ ‪akkatuwongengnge.‬‬

‫آن ْال َع ِظي ِْم‪،‬‬

‫ك هللا لِي َولَ ُك ْم فِى ْالقُرْ ِ‬ ‫بَا َر َ‬
‫ت َوال ِّذ ْك ِر‬ ‫َونَفَ َعنِي َوِإيَّا ُك ْم بِ َمافِ ْي ِه ِم َن اآْل يَا ِ‬
‫ْال َح ِك ِيم َوتَقَبَّ َل هللاُ ِمنَّا َو ِم ْن ُك ْم تِالَ َوتَهُ َوِإنَّهُ‬
‫هُ َو ال َّس ِم ْي ُع ال َعلِ ْي ُم‪َ ،‬وَأقُ ْو ُل قَ ْولِي هَ َذا‬
‫فَأ ْستَ ْغفِ ُر هللاَ ال َع ِظ ْي َم ِإنَّهُ هُ َو ال َغفُ ْو ُر الر ِ‬
‫َّحيْم‬

‫‪KATOBBA MAKADUAE‬‬

‫اَ ْل َح ْم ُد هللِ َعل َى ِإحْ َسانِ ِه َوال ُّش ْك ُر لَهُ َعل َى‬
‫تَ ْوفِ ْيقِ ِه َواِ ْمتِنَانِ ِه‪َ .‬وَأ ْشهَ ُد َأ ْن الَ اِلَهَ ِإالَّ هللاُ‬
‫أن َسيِّ َدنَا‬‫ك لَهُ َوَأ ْشهَ ُد َّ‬ ‫َوهللاُ َوحْ َدهُ الَ َش ِر ْي َ‬
‫ُم َح َّم ًدا َع ْب ُدهُ َو َرس ُْولُهُ ال َّدا ِعى إل َى‬
 ‫ص ِّل َعلَى َسيِّ ِدنَا ُم َح َّم ٍد‬ ‫ِرضْ َوانِ ِه‪ .‬اللهُ َّم َ‬
‫ِو َعلَى اَلِ ِه َوَأصْ َحابِ ِه َو َسلِّ ْم تَ ْسلِ ْي ًما ِكث ْي ًرا‬
‫َأ َّما بَ ْع ُد فَيا َ اَيُّهَا النَّاسُ اِتَّقُواهللاَ فِ ْي َما َأ َم َر‬
‫َوا ْنتَه ُْوا َع َّما نَهَى َوا ْعلَ ُم ْوا َأ َّن هللاَ َأ َم َر ُك ْم‬
‫بَِأ ْم ٍر بَ َدَأ فِ ْي ِه بِنَ ْف ِس ِه َوثَـنَى بِ َمآل ِئ َكتِ ِه‬
‫ْال ُم َسبِّ َح ِة بِقُ ْد ِس ِه َوقَا َل تَعاَلَى ِإ َّن هللاَ‬
‫صلُّ ْو َن َعل َى النَّبِى يآ اَيُّهَا الَّ ِذي َْن‬ ‫َو َمآلِئ َكتَهُ يُ َ‬
‫صلُّ ْوا َعلَ ْي ِه َو َسلِّ ُم ْوا تَ ْسلِ ْي ًما‪ .‬اللهُ َّم‬ ‫آ َمنُ ْوا َ‬
‫صلَّى هللاُ َعلَ ْي ِه‬ ‫ص ِّل َعلَى َسيِّ ِدنَا ُم َح َّم ٍد َ‬ ‫َ‬
‫آل َسيِّ ِدنا َ ُم َح َّم ٍد َو َعلَى اَ ْنبِيآِئ َ‬
‫ك‬ ‫َو َسلِّ ْم َو َعلَى ِ‬
‫ض اللّهُ َّم‬ ‫ك َو َمآلِئ َك ِة ْال ُمقَ َّربِي َْن َوارْ َ‬ ‫َو ُر ُسلِ َ‬
‫َّاش ِدي َْن َأبِى بَ ْك ٍر َو ُع َمر‬ ‫َع ِن ْال ُخلَفَا ِء الر ِ‬
‫ص َحابَ ِة‬ ‫َو ُع ْث َمان َو َعلي َو َع ْن بَقِيَّ ِة ال َّ‬
 ‫َوالتَّابِ ِعي َْن َوتَابِ ِعي التَّابِ ِعي َْن لَهُ ْم بِاِحْ َس ٍ‬
‫ان‬
‫ض َعنَّا َم َعهُ ْم بِ َرحْ َمتِ َ‬
‫ك‬ ‫اِلَى يَ ْو ِم ال ِّدي ِْن َوارْ َ‬
‫يَا َأرْ َح َم الر ِ‬
‫َّاح ِمي َْن‬

‫اَللهُ َّم ا ْغفِرْ لِ ْل ُمْؤ ِمنِي َْن َو ْال ُمْؤ ِمنَا ِ‬

‫ت‬
‫ت اَالَحْ يآء ِم ْنهُ ْم‬ ‫َو ْال ُم ْسلِ ِمي َْن َو ْال ُم ْسلِ َما ِ‬
‫ت اللهُ َّم َأ ِع َّز ْاِإل ْسالَ َم َو ْال ُم ْسلِ ِمي َْن‬ ‫َو ْاالَ ْم َوا ِ‬
‫صرْ ِعبَا َد َ‬
‫ك‬ ‫ك َو ْال ُم ْش ِر ِكي َْن َوا ْن ُ‬ ‫َوَأ ِذ َّل ال ِّشرْ َ‬
‫اخ ُذلْ‬ ‫ص َر ال ِّدي َْن َو ْ‬ ‫صرْ َم ْن نَ َ‬ ‫ْال ُم َو ِّح ِدي َْن َوا ْن ُ‬
‫َم ْن َخ َذ َل ْال ُم ْسلِ ِمي َْن َو َد ِّمرْ َأ ْع َدا َء ال ِّدي ِْن‬
‫ك ِإلَى يَ ْو ِم ال ِّدي ِْن‪ .‬اللهُ َّم ا ْدفَ ْع‬ ‫َوا ْع ِل َكلِ َماتِ َ‬
‫َعنَّا ْالبَالَ َء َو ْال َوبَا َء َوال َّزالَ ِز َل َو ْال ِم َح َن‬
‫َوس ُْو َء ْالفِ ْتنَ ِة َو ْال ِم َح َن َما ظَهَ َر ِم ْنهَا َو َما‬
 ‫صةً َو َساِئ ِر‬ ‫بَطَ َن َع ْن بَلَ ِدنَا اِ ْن ُدونِي ِْسيَّا خآ َّ‬
‫ان ْال ُم ْسلِ ِمي َْن عآ َّمةً يَا َربَّ ْال َعالَ ِمي َْن‪.‬‬ ‫ْالب ُْل َد ِ‬
‫َربَّنَا آتِنا َ فِى ال ُّد ْنيَا َح َسنَةً َوفِى ْا ِ‬
‫آلخ َر ِة‬
‫ار‪َ .‬ربَّنَا ظَلَ ْمنَا اَ ْنفُ َسنَا‬ ‫ِ‬ ‫َّ‬ ‫ن‬‫ال‬ ‫اب‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫ذ‬ ‫ع‬
‫َ‬ ‫ا‬ ‫َ‬ ‫ن‬‫ِ‬ ‫ق‬‫و‬‫َ‬ ‫ً‬ ‫َح َسنَة‬
‫اإن لَ ْم تَ ْغفِرْ لَنَا َوتَرْ َح ْمنَا لَنَ ُك ْونَ َّن ِم َن‬ ‫َو ْ‬
‫اس ِري َْن‬‫ْ‪.‬ال َخ ِ‬

‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْأ‬

‫ان‬
‫ِ‬ ‫س‬ ‫َ‬ ‫حْ‬ ‫ا‬ ‫و‬
‫ِ َ ِإل‬ ‫ل‬ ‫د‬ ‫ع‬
‫َ‬ ‫ل‬ ‫ا‬‫ِعبَا َدهللاِ ! ِإ َّن هللاَ يَ ُ ِ‬
‫ب‬ ‫ر‬
‫ُ‬ ‫م‬
‫َوِإيْتآ ِء ِذي ْالقُرْ ب َى َويَ ْنهَى َع ِن ْالفَحْ شآ ِء‬
‫َو ْال ُم ْن َك ِر َو ْالبَ ْغي يَ ِعظُ ُك ْم لَ َعلَّ ُك ْم تَ َذ َّكر ُْو َن‬
‫َو ْاذ ُكرُوا هللاَ ْال َع ِظ ْي َم يَ ْذ ُكرْ ُك ْم َوا ْش ُكر ُْوهُ‬
‫َعل َى نِ َع ِم ِه يَ ِز ْد ُك ْم َولَ ِذ ْك ُر هللاِ َأ ْكبَرْ‬