28/02/2023

Chương 6

TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH

VỀ VĂN HÓA, ĐẠO ĐỨC, CON NGƯỜI

NỘI DUNG
I. TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ VĂN HÓA

II. TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ ĐẠO ĐỨC

III. TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ CON NGƯỜI

IV. XÂY DỰNG VĂN HÓA, ĐẠO ĐỨC CON NGƯỜI

HIỆN NAY THEO TƯ TƯỞNG HCM

3/14/2021 Chương 6 2

1
 28/02/2023

I. TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ VĂN HÓA

Một số nhận thức chung về văn hóa và quan hệ giữa văn

1 hóa với các lĩnh vực khác

2 Quan điểm của Hồ Chí Minh về văn hóa

Quan điểm của Hồ Chí Minh về xây dựng nền văn hóa
3 mới

3/14/2021 Chương 6 3

3/14/2021 Chương 6 4

2
 28/02/2023

1. Một số nhận thức chung về văn hóa

và quan hệ giữa văn hóa với các lĩnh vực khác

a. Quan niệm của HCM về văn hóa

b. Quan điểm của HCM về quan hệ

giữa văn hóa với các lĩnh vực khác
28/02/2023 Chương 6 5

a. Quan niệm của Hồ Chí Minh về văn hóa

Hồ Chí Minh có bốn cách tiếp cận chủ yếu về văn hóa:

01 Nghĩa rộng là tổng hợp mọi phương thức sinh hoạt của
con người

02 Nghĩa hẹp là đời sống tinh thần của xã hội, thuộc kiến
trúc thượng tầng

03 Nghĩa hẹp hơn là bàn bền đến các trường học, số người
đi học, xóa nạn mù chữ, biết đọc biết viết

04 Theo “phương thức sử dụng công cụ sinh hoạt”.

3/14/2021 Chương 6
6

3
 28/02/2023

3/14/2021 “Vì lẽ sinh tồn cũng như mục đích của cuộc sống,
7

loài người mới sáng tạo và phát minh ra ngôn ngữ,

chữ viết, đạo đức, pháp luật, khoa học, tôn giáo,
văn học, nghệ thuật, những công cụ cho sinh hoạt
hằng ngày về mặc, ăn, ở và các phương thức sử
Chương 6

dụng. Toàn bộ những sáng tạo và phát minh đó tức

là văn hóa. Văn hóa là sự tổng hợp của mọi phương
thức sinh hoạt cùng với biểu hiện của nó mà loài
người đã sản sinh ra nhằm thích ứng những nhu
cầu đời sống và đòi hỏi của sự sinh tồn”

Hồ Chí Minh đưa ra quan niệm văn

hóa này trong bối cảnh như thế
nào?

a. Quan niệm của Hồ Chí Minh

về văn hóa

Quan niệm nêu trên của Hồ Chí

Minh xuất hiện trong một bối cảnh
thời gian và không gian đặc biệt, khi
UNESCO chưa thành lập, cả nước
đang tập trung cho nhiệm vụ giải
phóng dân tộc.

3/14/2021 Chương 6 8

4
 28/02/2023

giữa văn
ệ giữa vănhóa
hóa
chính trịtrị
i chính
đời sống
thượng XH có bốn
trọng
đó tầng ngang nhau,
b. QUAN ĐIỂM CỦA HỒ CHÍ MINH
thế là:
văn hóachính trị, KT
kinh
về mối quan hệ giữa văn hóa
dânđứng
ng phải kiện ngoài với các lĩnh vực khác
thuộc
lệ tứcđịa,
g chính trị, là trước hết CT
nhiệmgiành
không
khôngvụ thểĐLDT, xóa ách
chính
dân,tổ do
động củatrong chứcdân,
và vì dân. CT
phóng
ượngchính
văn chính trị để mở
không
hóa.
tri,
tế, mà
đối với

3/14/2021 Chương 6 9

• Về giữ gìn bản sắc dân tộc, tiếp

thu tinh hoa văn hóa nhân loại
(SV tham khảo giáo trình)

10

5
 28/02/2023

2. Quan điểm của Hồ Chí Minh về vai trò của văn hóa

a Văn hóa là mục tiêu, động lực của sự nghiệp CM

b Văn hóa là một mặt trận

c Văn hóa phục vụ quần chúng nhân dân

3/14/2021 Chương 6 11

11

BÀI TẬP NHÓM

• Quan điểm của Hồ Chí Minh về văn hóa. Liên hệ với
việc xây dựng bản sắc văn hóa của Trường Đại học
Công nghiệp Tp.HCM.

3/14/2021 Chương 6 12

12

6
 28/02/2023

a. Văn hóa là mục tiêu,

động lực của sự nghiệp cách mạng
Văn hóa là mục tiêu

Mục tiêu của CMVN là:

ĐLDT và CNXH, ĐLDT
gắn liền với CNXH.
Như vậy, cùng với chính trị,
kinh tế, xã hội, văn hóa nằm
Bác Hồ với đồng bào các dân tộc trong mục tiêu chung của
(Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam) toàn bộ tiến trình CM.

3/14/2021 Chương 6 13

13

Văn hóa là mục tiêu

Là một XH mà đời sống vật chất và tinh thần của
nhân dân luôn được quan tâm và không ngừng được
nâng cao, con người có điều kiện phát triển toàn diện.
Đó là một xã hội dân chủ - dân là chủ và dân làm chủ
- công bằng, văn minh, ai cũng có cơm ăn áo mặc, ai
cũng được học hành;

Là khát vọng của nhân dân về các giá trị chân-thiện-mỹ;

Nhìn một cách tổng quát là quyền sống, quyền sung

sướng, quyền tự do, quyền mưu cầu hạnh phúc;
3/14/2021 Chương 6 14

14

7
 28/02/2023

a. Văn hóa là mục tiêu,

động lực của sự nghiệp cách mạng

• Văn hóa là động lực

Động lực là cái thúc đẩy làm cho phát triển.
Động lực phát triển đất nước trong tư tưởng
Hồ Chí Minh bao gồm: động lực vật chất và
tinh thần; động lực cộng đồng và cá nhân;
ngoại lực và nội lực.

15 3/14/2021 Chương 6

15

Động lực tiếp cận theo lĩnh vực VH:

Văn hóa pháp luật bảo đảm dân chủ, kỷ cương, phép nước

Văn hóa đạo đức, lối sống, nâng cao phẩm giá, phong cách lành
mạnh cho con người, hướng con người tới giá trị chân-thiện-mỹ.

Văn hóa giáo dục diệt giặc dốt, xóa mù chữ, giúp con người hiểu biết quy
luật phát triển của XH. Với sự nghiệp “trồng người”, văn hóa giáo dục đào
tạo con người mới, cán bộ mới…
Văn hóa nghệ thuật góp phần nâng cao lòng yêu nước, lý tưởng, tình
cảm CM, sự lạc quan, ý chí quyết tâm và niềm tin vào sự thắng lợi
cuối cùng của CM.
Văn hóa chính trị có ý nghĩa là “soi đường cho quốc dân đi”,
lãnh đạo quốc dân để thực hiện tự lực, tự cường, tự chủ.
16

16

8
 28/02/2023

b. Văn hóa là một mặt trận

• Nói mặt trận văn hóa là nói
đến một lĩnh vực hoạt động
hoạt động có tính độc lập,
có mối quan hệ mật thiết
với các lĩnh vực khác, đồng
thời phản ánh tính cam go,
quyết liệt của hoạt động
văn hóa. Mặt trận văn hóa
là cuộc đấu tranh cách
mạng trên lĩnh vực văn hóa.

3/14/2021 Chương 6 17

17

b. Văn hóa là một mặt trận

• Văn hóa là một mặt trận, do vậy, Hồ Chí Minh
quan niệm anh chị em văn nghệ sĩ là chiến sĩ
trên mặt trận ấy. Cũng như các chiến sĩ khác,
chiến sĩ nghệ thuật có nhiệm vụ phụng sự Tổ
quốc, phụng sự nhân dân.
• Để làm tròn nhiệm vụ, theo HCM chiến sĩ nghệ
thuật phải có:
ü Lập trường tư tưởng vững vàng, ngòi bút là vũ
khí sắc bén trong sự nghiệp “phò chính trừ tà”.
ü Phải bám sát cuộc sống thực tiễn, đi sâu vào
quần chúng…
ü Phải có tác phẩm xứng đáng với dân tộc anh
hung và thời đại vẻ vang.
18

18

9
 28/02/2023

• Theo Hồ Chí Minh, mọi hoạt động

văn hóa phải trở về với thực tại của
quần chúng, phản ánh tư tưởng và
c. Văn hóa khát vọng của quần chúng.
phục vụ đời • Văn hóa phục vụ quần chúng nhân
dân theo Hồ Chí Minh thì phải:
sống nhân dân
ü Miêu tả cho hay, cho thật, cho hùng
hồn;
ü Phải trả lời được các câu hỏi: Viết
cho ai? Mục đích viết? Lấy tư liệu từ
đâu mà viết? Cách viết như thế nào?
ü Viết phải thiết thực.

3/14/2021 Chương 6 19

19

3. Qua điểm của Hồ Chí Minh về xây dựng nền văn hóa mới

Trước CMT8 Kc chống TDP XD CNXH

XD nền VHDT với 5 nội
dung: Xây dựng nền văn hóa
1. Tâm lý: Tinh thần độc có tính chất dân tộc, Hồ Chí Minh chủ
lập tự cường khoa học, đại chúng. trương xây dựng nền
2. Luân lý: Biết hy, làm văn hóa có nội dung
lợi cho quần chúng, XHCN và tí.nh chất
3. XH: Mọi sự nghiệp liên dân tộc
quan đến phúc lợi của
ND
4. Chính trị: Dân quyền
5. Xây dựng kinh tế
3/14/2021 Chương 6 20

20

10
 28/02/2023

3. Qua điểm của Hồ Chí Minh

về xây dựng nền văn hóa mới

• Tóm lại, quan điểm của Hồ

Chí Minh về xây dựng nền
văn hóa Việt Nam, đó là một
nền văn hóa toàn diện, giữ
gìn được cốt cách văn hóa
dân tộc, bảm đảm tính tiến
bộ và nhân văn.

3/14/2021 Chương 6 21

21

II. TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH

VỀ ĐẠO ĐỨC

1. Đạo đức là gốc của người cách mạng, là nền

tảng tinh thần xã hội

2. Quan điểm về những chuẩn mực đạo đức

cách mạng

3. Quan điểm về những nguyên tắc xây dựng

đạo đức mới

3/14/2021 Chương 6 22

22

11
 28/02/2023

3/14/2021 Chương 6 23

23

1. Đạo đức là gốc của người

cách mạng, là nền tảng tinh
thần xã hội

• Hồ Chí Minh cho rằng, đạo đức là nguồn

nuôi dưỡng và phát triển con người, là
gốc, là nền tảng, là sức mạnh, là tiêu
chuẩn hàng đầu của người cách mạng.

3/14/2021 Chương 6 24

24

12
 28/02/2023

Hồ Chí Minh
coi đạo đức rất
quan trọng
như gốc của
cây, như ngọn
nguồn của
sông, suối.

3/14/2021 Chương 6 25

25

1. Đạo đức là gốc của người cách

mạng, là nền tảng tinh thần xã hội
• Trong tác phẩm Đạo đức cách
mạng (1958), Người viết:
“Làm cách mạng để cải tạo xã hội
cũ thành xã hội mới là một sự
nghiệp rất vẻ vang, nhưng nó cũng
là sự nghiệp rất nặng nề, một cuộc
đấu tranh rất phức tạp, lâu dài, gian
khổ. Sức có mạnh mới gánh được
nặng và đi được xa. Người cách
mạng phải có đạo đức cách mạng
làm nền tảng, mới hoàn thành được
nhiệm vụ
cách mạng vẻ vang”.

26

13
 28/02/2023

1. Đạo đức là gốc của

người cách mạng, là nền
tảng tinh thần xã hội

• Người chỉ rõ, cán bộ, đảng viên

muốn cho dân tin, dân phục, thì
cần nhớ rằng:
“Trước mặt quần chúng, không
phải ta cứ vẽ lên trán chữ “cộng
sản” mà ta được họ yêu mến.
Quần chúng chỉ quý mến những
người có tư cách, đạo đức”.
Hình ảnh Bác Hồ đi tát nước chống hạn tại cánh đồng Quai Chảo
với bà con nông dân xã Đại Thanh, huyện Thanh Trì, Hà Nội.

3/14/2021 Chương 6 27

27

1. Đạo đức là gốc của người cách

mạng, là nền tảng tinh thần xã hội

• Đạo đức trở thành nhân tố quyết định

quyết định sự thành bại của mọi công
việc, phẩm chất của mỗi con người.
Trong bài Người cán bộ cách mạng
(1955), Hồ Chí Minh yêu cầu: “Người
cán bộ cách mạng phải có đạo đức
cách mạng… Mọi việc thành hay bại,
chủ chốt là do cán bộ có thấm nhuần
đạo đức cách mạng, hay là không”.
Bởi vì có đạo đức cách mạng mới làm
được những việc cao cả, vẻ vang.

3/14/2021 Chương 6 28

28

14
 28/02/2023

1. Đạo đức là gốc của người cách mạng,

là nền tảng tinh thần xã hội
● Theo Hồ Chí Minh, đạo đức cách mạng là chỗ dựa giúp con người
vững vàng trong mọi thử thách. “Có đạo đức cách mạng thì khi gặp
khó khăn, gian khổ, thất bại, cũng không sợ sệt, rụt rè, lùi bước…,
khi gặp thuận lợi và thành công, vẫn giữ vững tinh thần gian khổ,
chất phát, khiêm tốn”.
● Hồ Chí Minh thường nhắc lại tinh thần của V.I.Lênin: Đảng Cộng
sản phải tiêu biểu chó chí tuệ, danh dự và lương tâm của dân tộc và
thời đại. Trong Di chúc, Người viết: “Đảng ta là Đảng cầm quyền.
Mỗi đảng viên và cán bộ phải thực sự thấm nhuần đạo đức cách
mạng, thật sự cần kiệm liêm chính, chí công vô tư. Phải giữ gìn
Đảng ta thật sự trong sạch, phải xứng đáng là người lãnh đạo, là
người đầy tớ thật trung thành của nhân dân”.

29

1. Đạo đức là gốc của người cách

mạng, là nền tảng tinh thần xã hội
• Tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh là đạo đức trong hành động, lấy hiệu quả
thực tế làm thước đo. Chính vì vậy, Hồ Chí Minh luôn đặt đạo đức bên
cạnh tài năng, gắn đức với tài, lời nói đi đôi với hành động và hiệu quả trên
thực tế.
• Đức và tài phải là những phẩm chất thống nhất của con người. Nếu đạo
đức là tiêu chuẩn cho mục đích hành động, thì tài là phương tiện cho mục
đích đó. Vì vậy, con người cần có cả đức và tài, nếu thiếu tài thì làm việc gì
cũng khó, nhưng thiếu đạo đức thì vô dụng, thậm chí có hại.
• Trong tư tưởng Hồ Chí Minh, đức và tài, hồng và chuyên, phẩm chất và
năng lực phải thống nhất là một. Trong đó, đạo đức là gốc, là nền tảng của
người cách mạng.

3/14/2021 Chương 6 30

30

15
 28/02/2023

1. Đạo đức là gốc của người

cách mạng, là nền tảng
tinh thần xã hội

• Vai trò của đạo đức còn thể

hiện là thước đo lòng cao
thượng của con người. Trong
bài Đạo đức cách mạng
(1955), Hồ Chí Minh viết:
“Tuy công việc và năng lực của
mỗi người là khác nhau, người
làm việc to, người làm việc nhỏ;
nhưng ai giữ được đạo đức đều
là người cao thượng”.
3/14/2021 Chương 6 31

31

kiệm,
n, liêm,
kiệm, liêm,chính,
chính,
híchí
công
côngvôvôtưtư
kiệm thì giờ, tiết
liêmĐiềukhiết,
của
siêng bản thân
tức
của lànăng; lao động
dân”,
công
thức,
chí vô
có không tư vô
nhiều
công làliên
nội
kết dung
tư quả
là nội
quan
CHÍ CÔNG VÔ TƯ

chotiền
Đó
cáchmọi tài.
là
mạng.phẩm
công chất
Đóviệc”, đạo
là phẩm
người
hoạthàng
độngtâng
động ngày
vớihàng
tinhcủa
ngày
thầncon
của
CHÍNH

Khi không nên

START
KIỆM
LIÊM

C. CẦN, KIỆM, LIÊM, CHÍNH,

CẦN

biếng.
không nên tiêu.
ích
Cũng lợi cho
như đồng CHÍ CÔNG VÔ TƯ
mọi trên,
công
chí vô
người
công tưvôcũng
nhận là mộtlà
tư thức
cũng
nhiêu
Kiệm
thiêng
“trung công,
mới
phảinước”,
với liêng, bao
là“hiếu
với nước”, nguồn với
“hiếu
chúng ta”.
như hai chân của
trên,

32

16
 28/02/2023

3. QUAN ĐIỂM CỦA HỒ CHÍ MINH

Về các nguyên tắc xây dựng
đạo đức mới
a. Nói đi đôi với làm, nêu gương về
đạo đức
b. Xây đi đôi với chống
c. Tu dưỡng đạo đức suốt đời

33

đôi với làm, nêu gương về đạo đức

trong truyền thống của DT được - Là đặc trưng bản chất của tư tưởng đạo đức
nâng lên một tầm cao mới. HCM.
là nguyên tắc quan trọng bậc - Đối lập hoàn toàn với thói đạo đức giả, nói
xây dựng nền đạo đức mới.
nhất giữa lý luận và thực tiễn.
a một đằng làm một nẻo, nói nhiều làm ít,
thậm chí nói mà không làm.
phương pháp luận trong cuộc
tảng triết lý sống hết sức bình dị
Người.
đời mình, HCM đã giáo dục
chính người đã thực hiện điều
nghiêm túc và đầy đủ nhất.
3/14/2021 Chương 6 34

34

17
 28/02/2023

dựng các giá trị, các chuẩn mực đạo đức

ng các biểu hiện, các hành vi vô đạo đức, suy

3/14/2021 Chương 6 35

35

3/14/2021 Chương 6 36

36

18
 28/02/2023

KL

3/14/2021 Chương 6 37

37

a. Nói đi đôi với làm, nêu gương về đạo đức

- Là nét đẹp trong truyền thống của DT được Hồ Chí Minh

nâng lên một tầm cao mới.
- HCM coi đây là nguyên tắc quan trọng bậc nhất trong
trong xây dựng nền đạo đức mới.
Nói đi đôi - Là sự thống nhất giữa lý luận và thực tiễn. Nó đã trở thành
với làm phương pháp luận trong cuộc sống và nền tảng triết lý
sống hết sức bình dị và sâu sắc của Người.
- Trong suốt cuộc đời mình, HCM đã giáo dục mọi người
và chính người đã thực hiện điều đó một cách nghiêm túc
và đầy đủ nhất.

3/14/2021 Chương 6 38

38

19
 28/02/2023

a. Nói đi đôi với làm, nêu gương về đạo đức

- Là đặc trưng bản chất của tư tưởng đạo đức HCM.

Nói đi đôi - Đối lập hoàn toàn với thói đạo đức giả, nói một đằng làm
với làm một nẻo, nói nhiều làm ít, thậm chí nói mà không làm.

3/14/2021 Chương 6 39

39

a. Nói đi đôi với làm, nêu gương về đạo đức

- Là một nét đẹp của truyền thống văn hóa phương Đông.
- Để ĐĐCM thấm sâu, bám chắc vào đời sống XH và trở
thành nền tảng tinh thần của nhân dân, HCM đòi hỏi trước
hết cán bộ, đảng viên phải gương mẫu.
Nêu gương
- Lời nói đi đôi với việc làm đi đôi với nêu gương về đạo đức.
về đạo đức
- Trong việc XD nền đạo đức mới, ĐĐCM phải đặc biệt chú
trọng “đạo làm gương”.
- Phải chú trọng phát hiện, xây dựng những điển hình “người
tốt, việc tốt”.

3/14/2021 Chương 6 40

40

20
 28/02/2023

b. Xây đi đối với chống

èghththtttt

3/14/2021 Chương 6 41

41

c. Tu dưỡng đạo đức suốt đời

èghththtttt

3/14/2021 Chương 6 42

42

21
 28/02/2023

05 04 03 02 01

43

05 04 03 02 01

44

22
 28/02/2023

05 04 03 02 01

45

05 04 03 02 01

46

23
 28/02/2023

05 04 03 02 01

47

05 04 03 02 01

48

24
 28/02/2023

3/14/2021 Chương 6 49

49

05

50

25
 28/02/2023

05

51

05

52

26
 28/02/2023

05

53

3/14/2021 Chương 6 54

54

27
 28/02/2023

3/14/2021 Chương 6 55

55

3/14/2021 Chương 6 56

56

28
 28/02/2023

3/14/2021 Chương 6 57

57

29