BAI TAP TINH HUONG CD 3- KTCC- UEH- GV THU HIEN

BÀI TẬP CHUYÊN ĐỀ 3- Rủi ro kiểm toán- Đánh giá và đối phó
Case 1:

Anh/chị đang lập kế hoạch kiểm toán cho năm tài chính kết thúc ngày 31.12.20x0 của
Công ty cổ phần Trần Gia, một doanh nghiệp chuyên phân phối các thiết bị gia dụng
cho các hãng nước ngoài. Năm 20x0 là một năm khó khăn cho cho lĩnh vực kinh doanh
này vì nhiều hãng nước ngoài lớn đã tự thiết lập hệ thống phân phối của mình. Mặt
khác, giá đầu vào tăng nhưng giá bán không tăng được đã đẩy một số công ty trong
ngành vào tình trạng thua lỗ. Giám đốc Trần Gia cho biết để giữ vững doanh thu, ông
đã phải tăng chiết khấu cho các cửa hàng bán lẻ và chấp nhận cho họ thanh toán chậm
hơn. Các đợt quảng cáo trên truyền hình đã được đẩy mạnh để người tiêu dùng biết
nhiều hơn đến những sản phẩm mới của công ty. Mặt thuận lợi của công ty là sử dụng
vốn vay rất ít nên không phải đối phó với lãi suất. Công ty không tham gia các hoạt
động đầu tư tài chính.

Các số liệu kiểm toán viên thu thập được như sau: (đơn vị: tỷ đồng)

Năm trước Năm nay

Doanh thu 620 680

Giá vốn hàng bán 560 615

Lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh 24 28

Hàng tồn kho 120 155

Nợ phải thu khách hàng 104 220

Yêu cầu:

1
 BAI TAP TINH HUONG CD 3- KTCC- UEH- GV THU HIEN

Case 2

Anh/chị đang lập kế hoạch kiểm toán cho năm tài chính kết thúc ngày 31.12.20x3 của
Công ty cổ phần Hải Châu, một doanh nghiệp kinh doanh trong lĩnh vực đào tạo. Các
khóa học do công ty mở nhắm đến các nhà quản lý cấp trung của các công ty lớn
thường kéo dài từ 9 tháng đến 15 tháng dựa trên các chương trình nước ngoài do đối
tác nước ngoài cấp bằng, với chi phí phải trả cho đối tác nước ngoài là 30% học phí.

Học viên có thể trả tiền trước toàn bộ hoặc trả một nửa vào đầu khóa và phần còn lại
vào giữa khóa. Chi phí chủ yếu của công ty là tiền trả cho giảng viên vào cuối môn học,
tiền thuê nhà trả hàng quý và tiền trả cho đối tác nước ngoài trả khi cấp bằng cho học
viên. Công ty không phải sử dụng vốn vay ngân hàng vì tiền học phí trả trước của học
viên khá đồi dào. Các khóa học được mở khi có đủ 30 học viên đăng ký. Tài sản cố định
của công ty chủ yếu là các thiết bị giảng dạy như máy tính, đèn chiếu được đầu tư ngay
từ khi thành lập.

Công ty đã hoạt động được 3 năm nhưng đây là năm đầu tiên công ty được kiểm toán
theo yêu cầu của các cổ đông. Đây cũng là năm công ty mở được rất nhiều khóa học
mới do uy tín có được từ các năm qua. Ban Giám đốc công ty là các nhà giáo dục có uy
tín và đội ngũ kế toán phần lớn có kinh nghiệm lâu năm trong kế toán tại các trường
đại học công lập.

Số liệu kiểm toán viên thu thập sơ bộ như sau: (đơn vị triệu đồng)

20x1 20x2 20x3

Doanh thu 12200 11300 17300

Lợi nhuận trước thuế 3200 1200 5430

2
 BAI TAP TINH HUONG CD 3- KTCC- UEH- GV THU HIEN
Tiền 4300 2400 4200

Đầu tư ngắn hạn 5200 7200 8400

Nợ phải thu 200 320 420

Tài sản cố định (nguyên giá) 3600 3600 3600

Hao mòn lũy kế (200) (400) (600)

Cộng tài sản 13100 13120 16020

Phải trả người bán * 600 700 800

Vốn đầu tư chủ sở hữu 4400 4400 4400

Lợi nhuận chưa phân phối 6100 6020 8820

Cộng nguồn vốn 13100 13120 16020

(*) Chỉ bao gồm tiền thuê nhà phải trả

Case 3:

Kiểm toán viên Hùng đang lập kế hoạch cho cuộc kiểm toán báo cáo tài chính của công
ty Rồng Xanh cho năm tài chính kết thúc ngày 31.12.20x1. Công ty Rồng Xanh chuyên
thu mua tôm từ nông dân, chế biến (bóc vỏ, lột đầu, cắt tỉa…) và xuất khẩu theo đơn
đặt hàng của các nhà phân phối cho các thị trường Hoa Kỳ, Nhật bản và châu Âu. Mỗi
nhà phân phối thường có yêu cầu riêng về kích cỡ tôm, cách chế biến và đông lạnh rất
khác nhau. Bao bì cũng phải đặt theo mẫu mã của nhà phân phối. Trong hai năm trở lại
đây, do một số nhà sản xuất trong nước cung cấp tôm không đạt yêu cầu, các nhà phân
phối kiểm tra rất nghiêm ngặt và trả lại các lô hàng kém chất lượng.

3
 BAI TAP TINH HUONG CD 3- KTCC- UEH- GV THU HIEN
Thông thường, công ty mua tôm vào dựa trên đơn hàng ký 6 tháng một lần với các nhà
phân phối nước ngoài. Tuy nhiên, do đặc điểm mùa vụ, khi chưa có hợp đồng, công ty
vẫn mua tôm, sơ chế và đóng bao bì tạm để dự trữ. Khi có hợp đồng, số tôm này được
tái chế lại theo yêu cầu của khách và đóng bao bì mới theo quy cách của khách hàng.
Giá tôm mua vào hoặc bán ra có chênh lệch lớn theo kích cỡ (loại nhỏ nhất có giá chỉ
bằng 1/10 loại lớn nhất), theo chủng loại tôm (giá tôm sú cao hơn nhiều so với các loại
tôm khác).

Quá trình chế biến tôm được tiến hành theo những quy định chặt chẽ về vệ sinh thực
phẩm. Các sản phẩm không đạt yêu cầu được loại ngay trên dây chuyền hoặc trong
khâu kiểm tra sau cùng. Hàng sản xuất xong được lưu trữ trong kho lạnh với thời gian
cho phép là 24 tháng. Kho được thiết kế liền kề với nhà máy để thuận tiện cho quá
trình nhập kho và bảo quản thành phẩm, do đó thuộc quyền quản lý của giám đốc nhà
máy.

Case 4

“Năm nay tình hình kinh doanh của công ty thật tuyệt vời”, ông Hòa - Giám đốc điều
hành của công ty Bảo Hòa thông báo khi anh/chị đến gặp ông để chuẩn bị kiểm toán
báo cáo tài chính năm 20x1. “Các tỷ số cho thấy doanh thu tăng trưởng 20% trong khi
các đơn vị trong ngành chỉ giữ nguyên hoặc tăng trưởng tối đa 5%. Tài sản của công ty
cũng tăng trưởng mạnh với mức 30% và các tỷ số về nợ phải trả vẫn giữ nguyên nhờ
vốn chủ sở hữu tăng lên mạnh mẽ”.

“Nhưng cũng có vài chỉ số chưa tốt lắm”, ông Hòa cho biết. “Đó là trong năm công ty
không có đầu tư mua sắm mới tài sản cố định. Nguyên nhân là kế hoạch tăng vốn chưa
được thông qua nên trong kỳ chưa có nguồn để mua sắm đầu tư mới. Công ty đang

4
 BAI TAP TINH HUONG CD 3- KTCC- UEH- GV THU HIEN
tiến hành các thủ tục để kêu gọi thêm nhiều nhà đầu tư góp thêm vốn vào công ty.
Năm nay công ty cũng quyết định không phân phối lợi nhuận”.

Công ty Bảo Hòa là một doanh nghiệp sản xuất các mặt hàng nhôm gia dụng. Thị
trường này không tăng trưởng từ hai năm qua do sản phẩm thay thế bằng inox và
nhựa đang phát triển mạnh. Công ty Bảo Hòa phát triển mạnh trong thập niên trước
và năm vừa qua là giai đoạn bản lề quan trọng để chuyển hóa nếu muốn tồn tại và
phát triển. Các kế hoạch năm tới là sẽ phát triển một nhà máy sản xuất các mặt hàng
gốm và sợi thủy tinh. Tuy nhiên, công ty chủ trương quản lý tập trung nên không có bất
kỳ một khoản đầu tư nào vào các công ty khác.

Case 5:

“Tình hình suy thoái năm qua đã ảnh hưởng mạnh mẽ đến công ty này”, bà Thúy, Giám
đốc điều hành công ty may Long Vân cho biết, khi anh/chị đến gặp bà để chuẩn bị kiểm
toán báo cáo tài chính năm nay. Khách hàng đã hủy nhiều hợp đồng và doanh số công
ty chỉ còn 60% so với năm trước. Các khoản vay chiếm 50% nguồn vốn của doanh
nghiệp càng làm tăng khó khăn vì chi phí đi vay đè nặng lên doanh nghiệp. Công nhân
nghỉ việc nhiều nhưng công ty chưa biết lấy tiền đâu để thanh toán chế độ cho họ. Các
hợp đồng thuê nhà xưởng ký trước 3 năm nên không thể hủy được. Đội ngũ quản lý
sản xuất ở xưởng thì không dám cho nghỉ vì toàn là người giỏi. Máy móc mua sắm năm
trước bây giờ bán rẻ chẳng ai mua, thôi để dành chờ kinh tế phục hồi.” Báo cáo kết quả
hoạt động kinh doanh tóm tắt của công ty như sau: (đơn vị: triệu đồng)

Năm nay Năm trước

Doanh thu thuần 7.820 12.320

Giá vốn hàng bán 6.870 10.840

5
 BAI TAP TINH HUONG CD 3- KTCC- UEH- GV THU HIEN
Lợi nhuận gộp 950 1.480

Chi phí bán hàng và quản lý doanh nghiệp 410 670

Chi phí tài chính 310 520

Lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh 230 290

Chi phí khác 30 20

Lợi nhuận trước thuế 200 270

Chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp 41 62

Lợi nhuận sau thuế 159 208

Case 6

Công ty Sao Mai hoạt động trong lĩnh vực phân phối mỹ phẩm nhập khẩu cho các tỉnh,
thành phố phía Nam qua mạng lưới các sạp mỹ phẩm trong các chợ. Các sạp này
thường bán nhiều loại sản phẩm từ các nguồn khác nhau; trong đó có cả những đối thủ
cạnh tranh của công ty.

Các chủ sạp gọi điện về công ty để đặt hàng và công ty sẽ chuyển hàng xuống ngay
trong vòng 2 ngày theo yêu cầu. Hạn thanh toán cho từng lô hàng là 60 ngày. Để
khuyến khích các đại lý thanh toán đúng hạn, công ty quy định việc thanh toán trước
thời hạn trên 2 tuần sẽ được chiết khấu 1-3% trên giá bán tùy theo sản phẩm và khách
hàng lâu năm hay không. Việc quyết toán công nợ và tính tiền chiết khấu cho đại lý
được thực hiện vào dịp tết âm lịch mỗi năm.

Bộ phận kinh doanh ít người nhưng hoạt động có hiệu quả vì họ được hưởng lương
theo doanh số bán được. Phần lớn công việc của họ là phát triển khách hàng mới tại
các chợ vùng xa. Đến thời điểm hiện hành, công ty đã có khách hàng tại toàn bộ các
6
 BAI TAP TINH HUONG CD 3- KTCC- UEH- GV THU HIEN
tỉnh phía nam từ Bình Thuận trở vào. Theo báo cáo của bộ phận kinh doanh, công ty
hiện có 620 khách hàng tại 120 chợ.

Case 7:

KTV Hồng được giao phụ trách kiểm toán BCTC cho công ty Đông Tây – một công ty cổ phần sản xuất và kinh
doanh dược phẩm – cho năm tài chính kết thúc ngày 31/12/X6. Đông Tây đã được thành lập cách đây 3 năm
nay nhưng chưa từng được kiểm toán. Dưới đây là một số thông tin mà Hồng thu thập được trong quá trình
tìm hiểu khách hàng để lập kế hoạch kiểm toán:

1. Tương tự như các công ty khác trong ngành, ở năm hiện hành, Đông Tây chịu sự cạnh tranh gay gắt trên
thị trường do lượng hàng nhập khẩu vào thị trường VN là rất lớn. Tuy vậy, kế hoạch doanh thu của năm
hiện hành vẫn được công ty xây dựng cao hơn 10% so với năm trước.

2. Các mặt hàng thuốc mà công ty kinh doanh thì rất đa dạng về chủng loại, giá cả, yêu cầu bảo quản cũng
như thời hạn sử dụng, đặc biệt giá bán giữa các loại thuốc chênh lệch rất lớn. Do không tồn trữ thuốc theo
ngày hết hạn sử dụng, trong thực tế qua kiểm kê công ty phát hiện khá nhiều thuốc đã bị quá hạn. Bên
cạnh đó, đối với các loại thuốc có thời hạn sử dụng còn lại ít hơn 6 tháng, các nhà phân phối thường từ
chối nhận, do vậy, công ty phải áp dụng mức giảm giá là 50% cho các loại thuốc này để có thể tiêu thụ
được.
3. Trong cơ cấu doanh thu, doanh thu từ thuốc tân dược chiếm trên 90%, phần còn lại là từ thực phẩm chức
năng do Công ty sản xuất. Tuy nhiên, mặt hàng thực phẩm chức năng chịu sự cạnh tranh rất gay gắt trên
thị trường do hàng nhập khẩu rất lớn.

4. Công ty thường nhập khẩu trực tiếp và thanh toán theo phương thức L/C (tín dụng chứng từ) với điều kiện
ký quỹ 30% giá trị lô hàng khi mở L/C và thanh toán phần còn lại ngày khi nhận được bộ chứng từ hàng
hóa để nhận hàng. Công ty thường vay ngắn hạn (thường 3 tháng) bằng ngoại tệ của ngân hàng để thanh
toán 70% giá trị còn lại.

5. Thời điểm ghi nhận doanh thu của công ty là khi công ty giao hàng cho các nhà phân phối thuốc. Theo
chính sách bán hàng, tất cả nhà phân phối đều được mua chịu và thời hạn thanh toán là sau 30 ngày kể từ
khi nhận được hàng. Do công ty không buộc các nhà phân phối phải ký quỹ, trong niên độ hiện hành có 4
nhà phân phối đã bỏ trốn và công ty đã không thu hồi được nợ.
6. Trong niên độ hiện hành, công ty đã đầu tư đáng kể vào nghiên cứu và sản xuất thực phẩm chức năng tuy
nhiên doanh số bán hàng không tăng trưởng như mong muốn.

Số liệu trên BCTC mà KTV thu thập sơ bộ như sau: (đơn vị: triệu đồng)

7
 BAI TAP TINH HUONG CD 3- KTCC- UEH- GV THU HIEN
X4 X5 X6

Doanh thu 12.200 11.300 17.300

Lợi nhuận trước thuế 3.200 1.200 5.430

Tiền (ngày 31/12) 4.300 3.900 1.800

Hàng tồn kho (ngày 31/12) 5.600 7.200 7.400

Nợ phải thu (ngày 31/12) 1.200 1.320 2.820

Tài sản cố định hữu hình (Giá trị còn lại) (ngày 31/12) 1.500 1.400 1.300

Tài sản cố định vô hình (chi phí phát triển) (ngày 500 420 2.700
31/12)

Tổng tài sản(ngày 31/12) 13.100 14.240 16.020

Vay ngắn hạn (ngày 31/12) 4.000 4.500 3.600

Phải trả người bán (ngày 31/12) 200 100 300

Vốn đầu tư chủ sở hữu (ngày 31/12) 6.800 6.800 6.800

Lợi nhuận chưa phân phối (ngày 31/12) 2.100 2.840 5.320

Tổng nguồn vốn (ngày 31/12) 13.100 14.240 16.020

Case 8

Kiểm toán viên (KTV) Đào được giao phụ trách kiểm toán BCTC cho công ty cổ phần Ánh Sáng,
kinh doanh trong lĩnh vực công nghệ thông tin và viễn thông – cho năm tài chính kết thúc ngày
31/12/2018. Đây là năm đầu tiên công ty Ánh Sáng thực hiện kiểm toán BCTC dù đã hoạt động được
ba năm. Hoạt động chính của Ánh Sáng là cung cấp phần mềm (tỷ trọng doanh thu trên 50%) và dịch
vụ internet (tỷ trọng doanh thu trên 40%), còn lại là hoạt động tài chính. Dưới đây là một số thông tin
mà KTV thu thập qua quá trình tìm hiểu khách hàng để lập kế hoạch kiểm toán:

8
 BAI TAP TINH HUONG CD 3- KTCC- UEH- GV THU HIEN
1.Tình hình kinh doanh của Ánh Sáng phát triển rất tốt vào những năm 2016 và năm 2017, nhưng đến
năm hiện hành 2018 có chiều hướng đi xuống, do sự xuất hiện nhiều đối thủ cạnh tranh là các công ty
nước ngoài. Các hợp đồng cung cấp dịch vụ viễn thông cho khách hàng thường có thời hạn dài (trên
một năm).
2. Để đảm bảo đạt kế hoạch lợi nhuận (tăng 10% so với năm trước) Ánh Sáng đã ban hành chính sách
bán hàng mới từ tháng 2/ X3, theo đó, thời gian trả nợ của khách hàng tăng gấp 2 lần so với năm
trước. Đồng thời, vào tháng 12, công ty cũng đã triển khai nhiều chương trình khuyến mãi như: tặng
thiết bị kết nối cho khách hàng sử dụng dịch vụ internet. Giám đốc kinh doanh của công ty cho biết,
nhờ các chính sách này mà số lượng khách hàng đã tăng đáng kể.

3. Công ty có tuyển dụng giám đốc tài chính mới và đồng thời tái cấu trúc công ty: giám đốc phát triển
dự án phụ trách phòng kế toán. Mặc dù có nhiều thay đổi về chính sách bán hàng trong năm 2018,
nhưng giám đốc dự án phụ trách kế toán cho rằng Kế toán trường có năng lực chuyên môn tốt và để
tiết kiệm chi phí, không cần thiết rà soát, điều chỉnh lại quy định về bán hàng cùng các thủ tục kiểm
soát khác.

Case 9:

Anh/chị đang lập kế hoạch kiểm toán cho năm tài chính kết thúc ngày 31.12.2018 của Công ty cổ phần
Giáo dục Thời Đại, một doanh nghiệp kinh doanh trong lĩnh vực đào tạo. Các khóa học do công ty mở
nhằm đến các đối tượng thi các chứng chỉ nghề nghiệp quốc tế về quản lý kinh doanh và tài chính. Các
khóa học thường kéo dài từ vài tháng đến gần 2 năm, tùy vào các chương trình nước ngoài do đối tác
nước ngoài cấp bằng, với chi phí phải trả cho đối tác nước ngoài là 40% học phí.

Học viên trả một nửa học phí vào đầu khóa và phần còn lại vào giữa khóa. Các học viên buộc phải
đóng đủ học phí trước ngày thi lấy chứng chỉ. Chi phí chủ yếu của công ty là tiền trả cho giảng viên
vào cuối môn học, tiền thuê nhà trả hàng tháng và tiền trả cho đối tác nước ngoài trả khi cấp bằng cho
học viên. Công ty không phải sử dụng vốn vay ngân hàng vì tiền học phí trả trước của học viên khá đồi
dào. Các khóa học được mở khi có đủ 20 học viên đăng ký. Tài sản cố định của công ty chủ yếu là các
thiết bị giảng dạy như máy tính, đèn chiếu được đầu tư ngay từ khi thành lập.

Công ty đã hoạt động được 3 năm nhưng đây là năm đầu tiên công ty được kiểm toán theo yêu cầu của
các cổ đông và chuẩn bị niêm yết cổ phiếu. Đây cũng là năm công ty mở được rất nhiều khóa học mới
do uy tín có được từ các năm qua. Ban Giám đốc công ty là các nhà giáo dục có uy tín và đội ngũ kế
toán phần lớn có kinh nghiệm lâu năm trong kế toán tại các trường đại học công lập.

Số liệu kiểm toán viên thu thập sơ bộ như sau: (đơn vị triệu đồng)

2016 2017 2018

9
 BAI TAP TINH HUONG CD 3- KTCC- UEH- GV THU HIEN

Doanh thu 17.080 15.820 24.220

Lợi nhuận trước thuế 4.480 1.680 7.602
Tiền (ngày 31/12) 6.020 3.360 5.880
Chứng khoán kinh doanh ngắn hạn(ngày 31/12) 7.280 10.080 11.760
Nợ phải thu(ngày 31/12) 280 448 588
Tài sản cố định (giá trị còn lại) (ngày 31/12) 4.760 4,480 4.200
Phải trả người cho thuê nhà(ngày 31/12) 840 980 1.120
Vốn đầu tư chủ sở hữu(ngày 31/12) 11.160 11.160 11.160
Lợi nhuận chưa phân phối(ngày 31/12) 6.340 6.228 10.148

10