Bai Giang Dien Tu Thong Ke Doanh Nghiep

BÀI GIẢNG
THỐNG KÊ DOANH NGHIỆP

HỆ ĐÀO TẠO: ĐẠI HỌC
GIẢNG VIÊN: TS VŨ TRỌNG PHONG

CHƢƠNG 1
CÁC PHƢƠNG PHÁP TRÌNH BÀY SỐ LIỆU THỐNG KÊ
I. Đối tƣợng nghiên cứu:

- Đối tượng nghiên cứu của thống kê học là mặt lượng trong mối
quan hệ mật thiết với mặt chất của các hiện tượng và quá trình kinh tế
xã hội số lớn phát sinh trong điều kiện thời gian và địa điểm cụ thể.
- Trong hiện tượng kinh tế xã hội, mặt chất biểu hiện là bản chất,
đặc trưng, tính quy luật của hiện tượng nghiên cứu. Mặt lượng phản
ánh quy mô, khối lượng, tỷ lệ so sánh… của hiện tượng.
- Thống kê nghiên cứu số lớn các đơn vị nhằm loại bỏ những tác
động ngẫu nhiên, riêng rẽ của các đơn vị cá biệt, từ đó chỉ ra đặc trưng,
bản chất, tính quy luật chung của hiện tượng nghiên cứu.
CHƢƠNG 1
I. Đối tƣợng nghiên cứu:

- Hiện tượng kinh tế xã hội biểu hiện bằng con số thống kê cụ thể
chỉ tồn tại, chỉ có ý nghĩa khi được xác định trong điều kiện thời gian và
địa điểm cụ thể. Trong những giai đoạn phát triển và địa điểm cụ thể
khác nhau, cùng một hiện tượng kinh tế xã hội sẽ có biểu hiện về mặt
lượng và bản chất khác nhau. Vì vậy, nếu không gắn với điều kiện thời
gian và địa điểm cụ thể, con số thống kê sẽ trở thành con số toán học
đơn thuần, không có nội dung.
CHƢƠNG 1
• Khái niệm thống kê

• - Thứ nhất, thống kê là các số liệu được thu thập để phản ánh các hiện
tượng tự nhiên, kỹ thuật, kinh tế và xã hội. Chẳng hạn như sản lượng
sản phẩm được sản xuất ra của một doanh nghiệp nào đó, mức nước
trên một dòng sông ở các tháng trong năm,…
• - Thứ hai, thống kê được hiểu là hệ thống các phương pháp ghi chép,
thu thập và phân tích các con số về những hiện tượng tự nhiên, kỹ
thuật, kinh tế và xã hội để tìm hiểu bản chất và tìm quy luật vốn có của
những hiện tượng ấy.
CHƢƠNG 1
Khái niệm thống kê

Thu thập và xử lý dữ liệu.
Điều tra chọn mẫu.
Nghiên cứu mối liên hệ giữa các hiện tượng.
Dự đoán.
Nghiên cứu các hiện tượng trong các hoàn cảnh không chắc chắn
Ra quyết định trong điều kiện không chắc chắn
CHƢƠNG 1
Khái niệm thống kê

Một cách tổng quát thống kê học chính là khoa học nghiên cứu hệ thống các
phương pháp thu thập, xử lý phân tích các con số (mặt lượng) của những
hiện tượng số lớn để tìm hiểu bản chất và tính quy luật vốn có của chúng
(mặt chất) trong những điều kiện, địa điểm và thời gian cụ thể.
CHƢƠNG 1
II. Một số khái niệm thƣờng dùng trong thống kê:

1. Tổng thể và đơn vị tổng thể:
- Thống kê thường dùng khái niệm tổng thể để chỉ đối tượng
nghiên cứu cụ thể của mình.
- Tổng thể thống kê bao gồm nhiều đơn vị, phần tử cá biệt. Các
đơn vị hoặc phần tử cá biệt đó được gọi là đơn vị tổng thể.
- Tổng thể bao gồm tất cả các đơn vị của hiện tượng được gọi là
tổng thể toàn bộ. Tổng thể chỉ bao gồm một số đơn vị nhất định được
gọi là tổng thể bộ phận.
- Tổng thể bao gồm các đơn vị có thể nhận thấy bằng trực quan
được gọi là tổng thể bộc lộ. Tổng thể bao gồm các đơn vị không thể
nhận thấy bằng trực quan được gọi là tổng thể tiềm ẩn.
CHƢƠNG 1
2. Tiêu thức thống kê:
- Mỗi đơn vị tổng thể có nhiều đặc điểm khác nhau, tuz theo mục đích
nghiên cứu mà một hoặc một số đặc điểm được chọn ra. Các đặc điểm đó được
gọi là tiêu thức thống kê.
- Tiêu thức thống kê bao gồm hai loại là tiêu thức thuộc tính và
tiêu thức số lượng.
 Tiêu thức thuộc tính là những tiêu thức không có biểu hiện
trực tiếp bằng các con số.
 Tiêu thức số lượng là những tiêu thức có biểu hiện trực tiếp
bằng các con số.
CHƢƠNG 1
3. Chỉ tiêu thống kê:
- Chỉ tiêu thống kê phản ánh lượng gắn với chất của các mặt, các tính chất
cơ bản của hiện tượng số lớn trong điều kiện thời gian và địa điểm cụ thể.
- Chỉ tiêu thống kê bao gồm 2 mặt: Khái niệm và con số.
 Mặt khái niệm có nội dung là định nghĩa, là giới hạn về

không gian và thời gian của hiện tượng.
 Mặt con số biểu hiện quy mô của hiện tượng.

CHƢƠNG 1
3. Chỉ tiêu thống kê:
- Chỉ tiêu thống kê bao gồm 2 loại: Chỉ tiêu chất lượng và chỉ tiêu
khối lượng.
 Chỉ tiêu chất lượng biểu hiện các tính chất, trình độ phổ biến,
mối quan hệ của tổng thể.
 Chỉ tiêu khối lượng biểu hiện quy mô của tổng thể.
CHƢƠNG 1
III. Bảng thống kê và đồ thị thống kê:

1. Bảng thống kê:
1.1. Khái niệm:
- Bảng thống kê là hình thức trình bày các tài liệu thống kê một cách có
hệ thống, hợp l{ và rõ ràng.
1.2. Cấu thành của bảng thống kê:
- Về hình thức, bảng thống kê bao gồm các hàng ngang và cột
dọc, các tiêu đề và các số liệu.
Các hàng ngang và cột dọc phản ánh quy mô của bảng. Các
hàng ngang và cột dọc cắt nhau tạo thành các ô để điền số liệu vào đó.
Tiêu đề của bảng phản ánh nội dung của bảng và của từng
chi tiết trong bảng.
CHƢƠNG 1
1.2. Cấu thành của bảng thống kê:
- Về nội dung, bảng thống kê gồm hai phần: Phần chủ đề và phần
giải thích.
Phần chủ đề nêu lên tổng thể hiện tượng được trình bày
trong bảng thống kê. Tổng thể này được chia thành các bộ phận, nó giải
thích hiện tượng nghiên cứu là những đơn vị nào, loại hình gì. Có khi
phần chủ đề là các địa phương hoặc thời gian nghiên cứu khác nhau
của hiện tượng.
Phần giải thích gồm các chỉ tiêu giải thích các đặc điểm của
đối tượng nghiên cứu, nghĩa là giải thích phần chủ đề của bảng.
CHƢƠNG 1
1.3. Các loại bảng thống kê:
- Bảng giản đơn: Là loại bảng mà phần chủ đề không phân tổ, chỉ
sắp xếp các đơn vị theo tên gọi, theo địa phương hoặc theo thời gian
nghiên cứu.
- Bảng phân tổ: Là loại bảng mà đối tượng nghiên cứu ghi trong
phần chủ đề được phân thành các tổ theo một tiêu thức nào đó.
- Bảng kết hợp: Là loại bảng thống kê trong đó đối tượng nghiên
cứu ghi ở phần chủ đề được phân tổ theo hai, ba tiêu thức kết hợp với
nhau.
CHƢƠNG 1
1.4. Các yêu cầu đối với việc xây dựng bảng thống kê:
- Quy mô của bảng thống kê không nên quá lớn (quá nhiều tổ và
quá nhiều chỉ tiêu).
- Các tiêu đề và tiêu mục trong bảng thống kê cần ghi chính xác,
đầy đủ, gọn và dễ hiểu.
- Các hàng và cột thường được ký hiệu bằng chữ hoặc số để tiện
trình bày và theo dõi.
- Các chỉ tiêu giải thích trong bảng thống kê cần sắp xếp theo
trình tự hợp lý, phù hợp với mục đích nghiên cứu, các chỉ tiêu có liên hệ
với nhau nên sắp xếp gần nhau.
CHƢƠNG 1
1.4. Các yêu cầu đối với việc xây dựng bảng thống kê:
- Cách ghi số liệu vào bảng thống kê: Theo nguyên tắc, các ô trong
bảng thống kê dùng để ghi số liệu, song nếu không có số liệu thì dùng
các ký hiệu quy ước sau:
 Ký hiệu (-) biểu hiện hiện tượng không có số liệu đó.
 Ký hiệu (…) biểu hiện số liệu còn thiếu và sẽ bổ sung sau.
 Ký hiệu (x) nói lên rằng hiện tượng không có liên quan đến
điều đó, nếu viết số liệu vào ô đó sẽ vô nghĩa.
- Phần ghi chú ở cuối bảng thống kê thường được dùng để giải
thích rõ nội dung của một số chỉ tiêu trong bảng, để nói rõ các nguồn tài
liệu đã sử dụng trong bảng hoặc các chỉ tiêu cần thiết khác.
- Trong bảng thống kê bao giờ cũng phải có đơn vị tính cụ thể cho
từng chỉ tiêu.
CHƢƠNG 1
2. Đồ thị thống kê:

2.1. Khái niệm:
- Đồ thị thống kê là các hình vẽ hoặc đường nét hình học dùng để miêu tả có
tính chất quy ước các tài liệu thống kê.
- Đồ thị thống kê có thể biểu thị:

 Kết cấu của hiện tượng theo tiêu thức nào đó và sự biến đổi
của kết cấu.
 Sự phát triển của hiện tượng theo thời gian.
 Tình hình thực hiện kế hoạch.
 Mối liên hệ giữa các hiện tượng.
 Sự so sánh giữa các hiện tượng.
CHƢƠNG 1
2.2. Các loại đồ thị thống kê:
- Căn cứ theo nội dung phản ánh có thể phân chia đồ thị thống kê
thành các loại sau:
 Đồ thị kết cấu.
 Đồ thị phát triển.
 Đồ thị hoàn thành kế hoạch hoặc định mức.
 Đồ thị liên hệ.
 Đồ thị so sánh.
 Đồ thị phân phối.
CHƢƠNG 1
2.2. Các loại đồ thị thống kê:
- Căn cứ theo hình thức biểu hiện có thể phân chia đồ thị thống kê
thành các loại sau:
 Biểu đồ hình cột.
 Biểu đồ tượng hình.
 Biểu đồ diện tích (vuông, chữ nhật, tròn).
 Đồ thị đường gấp khúc.
 Bản đồ thống kê.
CHƢƠNG 1
I. Điều tra thống kê:

1. Khái niệm:
- Điều tra thống kê là việc thu thập các số liệu cần thiết về hiện tượng
nghiên cứu một cách có khoa học và theo một kế hoạch thống nhất.
- Nhiệm vụ của điều tra thống kê là cung cấp các tài liệu cần thiết
phục vụ cho các khâu tiếp theo của quá trình nghiên cứu thống kê.
- Điều tra thống kê phải đảm báo các yêu cầu: Chính xác, kịp thời
và đầy đủ.
CHƢƠNG 1
2. Các loại điều tra thống kê:
- Căn cứ theo phạm vi, điều tra thống kê được chia thành hai loại
là điều tra toàn bộ và điều tra không toàn bộ.
 Điều tra toàn bộ là việc tiến hành thu thập số liệu trên tất cả
các đơn vị tổng thể, không bỏ sót bất kỳ đơn vị nào.
 Điều tra không toàn bộ là việc chỉ tiến hành thu thập số liệu
trên một số đơn vị nhất định của tổng thể. Điều tra không toàn bộ bao
gồm: Điều tra chọn mẫu, điều tra trọng điểm và điều tra chuyên đề.
CHƢƠNG 1
2. Các loại điều tra thống kê:

- Căn cứ theo thời gian, điều tra thống kê được chia thành hai loại
là điều tra thường xuyên và điều tra không thường xuyên.
 Điều tra thường xuyên là việc tiến hành thu thập số liệu một
cách liên tục, theo sát với quá trình phát sinh, phát triển của hiện tượng.
 Điều tra không thường xuyên là việc chỉ tiến hành thu thập
số liệu vào những thời điểm nhất định.
CHƢƠNG 1
3. Các phương pháp thu thập tài liệu điều tra:
- Thu thập trực tiếp: Điều tra viên tự mình quan sát hoặc trực tiếp gặp đối
tượng để hỏi và ghi chép số liệu.
- Thu thập gián tiếp: Điều tra viên tiến hành thu thập tài liệu thông
qua các bản câu hỏi, phiếu điều tra hoặc qua điện thoại…
CHƢƠNG 2
CÁC MỨC ĐỘ CỦA HIỆN TƢỢNG THỐNG KÊ
I. Số tuyệt đối:
1. Khái niệm:
Số tuyệt đối trong thống kê biểu hiện quy mô, khối lượng của hiện
tượng trong điều kiện thời gian và địa điểm cụ thể.
2. Các loại số tuyệt đối:

- Số tuyệt đối thời điểm : Biểu hiện quy mô, khối lượng của hiện
tượng tại một thời điểm nhất định.
- Số tuyệt đối thời kỳ: Biểu hiện quy mô, khối lượng của hiện tượng
trong một độ dài thời gian nhất định.
CHƢƠNG 2
II. Số tƣơng đối:

1. Khái niệm:
Số tương đối trong thống kê là tỷ lệ so sánh giữa hai mức độ của
một hiện tượng hoặc hai mức độ của hai hiện tượng khác nhau nhưng
có mối quan hệ với nhau.
2. Các loại số tương đối:

- Số tương đối động thái: Là tỷ lệ so sánh giữa mức độ của hiện
tượng ở kỳ nghiên cứu với mức độ của hiện tượng ở kỳ gốc.
t = y1
y0
CHƢƠNG 2

- Số tương đối kế hoạch: Bao gồm hai loại.
 Số tương đối nhiệm vụ kế hoạch: là tỷ lệ so sánh giữa mức
độ kế hoạch đề ra cho kỳ nghiên cứu với mức độ thực tế đạt được ở kỳ
gốc.
tnk = yk
y0
 Số tương đối hoàn thành kế hoạch: là tỷ lệ so sánh giữa mức

độ thực tế đạt được ở kỳ nghiên cứu với mức độ kế hoạch đề ra cho kỳ
đó.
thk = y1
yk
- Ta có mối liên hệ giữa ba loại số tương đối như sau: t = tnk x thk
CHƢƠNG 2
- Số tương đối tỷ trọng: Là tỷ lệ giữa mức độ của một bộ phận với
mức độ của cả tổng thể.
yi
di  n
y
i 1
i
- Số tương đối cường độ: Là tỷ lệ so sánh giữa hai mức độ của

hai hiện tượng khác nhau nhưng có mối liên hệ với nhau.
Mật độ dân số = Tổng số dân

Diện tích đất đai
CHƢƠNG 2
III. Các tham số đo xu hƣớng hội tụ:

1. Số bình quân:
1.1. Số bình quân cộng:
1.1.1. Số bình quân cộng giản đơn:
- Số bình quân cộng giản đơn áp dụng trong trường hợp các lượng
biến có tần số bằng 1.
- Công thức tính toán như sau:
n
x i
x i 1
n
CHƢƠNG 2
1.1.2. Số bình quân cộng gia quyền:

- Số bình quân cộng gia quyền áp dụng trong trường hợp các lượng
biến có tần số khác nhau.
x f i i
x i 1
n
f
i 1
i
CHƢƠNG 2
1.1.2. Số bình quân cộng gia quyền:

Ví dụ 4.1: Có số liệu về năng suất lao động của công nhân trong
một doanh nghiệp như sau:
Tên phân Năng suất lao động Số công nhân xifi

xƣởng (kg/ngƣời) (xi) (ngƣời) (fi)
A 50 40 2.000
B 52 100 5.200
C 55 60 3.300
Cộng 52,5 200 10.500
10.500
x  52,5
200
CHƢƠNG 2
1.1.3. Số bình quân cộng gia quyền trong trường hợp

phân tổ có khoảng cách tổ:
- Người ta vẫn áp dụng công thức tính số bình quân cộng gia quyền
với xi là trị số giữa của tổ i.
- Trị số giữa được tính như sau:
Giới hạn trên + Giới hạn dưới

Trị số giữa =
2
CHƢƠNG 2
1.1.3. Số bình quân cộng gia quyền trong trường hợp

phân tổ có khoảng cách tổ:
Ví dụ 4.2: Có số liệu về năng suất lao động của công nhân trong
Năng suất lao động Số công nhân Trị số xifi
(kg/ngƣời) (ngƣời) giữa
(xmin – xmax) (fi) (xi)
25 – 35 40 30 1.200
35 – 45 100 40 4.000
45 - 55 60 50 3.000
Cộng 200 41 8.200
8.200
x  41
200
CHƢƠNG 2
1.1.4. Số bình quân cộng với quyền số là tỷ trọng:

- Xuất phátx ftừ công thức:
n - Đặt:
 i i n
fi
x i 1
n
  xi n
f
i 1
i
i 1
f
i 1
i
fi
di  n
f
i 1
i
- Ta có: n
n x d i i
x   x idi Hoặc x i 1
(nếu di tính bằng %)
i 1 100
CHƢƠNG 2
1.2. Số bình quân điều hoà:

1.2.1. Số bình quân điều hoà giản đơn:
- Số bình quân điều hoà giản đơn áp dụng trong trường hợp các
tổng lượng biến tiêu thức bằng nhau.
n
x n
1

i 1 x i
CHƢƠNG 2
1.2.1. Số bình quân điều hoà giản đơn:

Ví dụ 4.3: Có 3 công nhân cùng sản xuất một loại sản phẩm trong
thời gian như nhau. Người thứ nhất làm ra một sản phẩm mất 12 phút,
người thứ hai mất 15 phút và người thứ ba mất 10 phút. Hãy tính thời
gian làm ra một sản phẩm bình quân của cả 3 công nhân nói trên.
n 3
x n   12
1 1 1 1
i 1 x i
 
12 15 10
CHƢƠNG 2
1.2.2. Số bình quân điều hoà gia quyền:
- Số bình quân điều hoà gia quyền áp dụng trong trường hợp các
tổng lượng biến tiêu thức không bằng nhau.

n
M i
x i 1
n
Mi

i 1 x i
- Trong đó: Mi = xifi

CHƢƠNG 2
1.2.2. Số bình quân điều hoà gia quyền:
Ví dụ 4.4: Có 2 tổ công nhân cùng sản xuất một loại sản phẩm
trong 6 giờ. Tổ thứ nhất có 12 công nhân và mỗi người làm ra một sản
phẩm mất 10 phút. Tổ thứ hai có 10 công nhân và mỗi người làm ra
một sản phẩm mất 12 phút. Hãy tính thời gian làm ra một sản phẩm
bình quân của cả 2 tổ công nhân nói trên.
n
M i
4.320  3.600
x i 1
n
  10,82
Mi 4.320 3.600

i 1 x i 10

12
CHƢƠNG 2
1.3. Số bình quân nhân:

1.3.1. Số bình quân nhân giản đơn:
- Số bình quân nhân giản đơn áp dụng trong trường hợp các lượng
biến có tần số bằng 1.
n
x  n x1x 2 ...x n  n x
i 1
i
CHƢƠNG 2
1.3.2. Số bình quân nhân gia quyền:

- Số bình quân nhân gia quyền áp dụng trong trường hợp các
lượng biến có tần số khác nhau.

n
fi
 fi n
x i1
x x ...x 
f1
1
f2
2
fn
n
i 1
 i
x fi
i 1
CHƢƠNG 2
2. Trung vị:
2.1. Khái niệm:
Trung vị là lượng biến của đơn vị đứng ở vị trí chính giữa dãy số,
chia số đơn vị trong dãy số thành hai phần bằng nhau.
2.2. Phương pháp tính trung vị:

- Trường hợp dãy số lượng biến không có khoảng cách tổ: Trung
n+1
vị sẽ là lượng biến của đơn vị đứng ở vị trí
2
- Như vậy, nếu tổng số đơn vị trong dãy số là lẻ thì trung vị là
lượng biến của đơn vị đứng chính giữa. Nếu số đơn vị chẵn thì trung vị
là trung bình cộng của hai lượng biến của hai đơn vị đứng giữa.
CHƢƠNG 2

- Trường hợp dãy số lượng biến có khoảng cách tổ:
 Xác định tổ chứa trung vị: Tổ chứa trung vị là tổ chứa đơn vị

đứng giữa dãy số.
 Xác định giá trị gần đúng của trung vị theo công thức sau:
f i
i 1
 Se 1
Me  xe  he 2
fe
CHƢƠNG 2
Ví dụ 4.5: Có số liệu về tiền lương công nhân trong một doanh

nghiệp như sau:
Tiền lương (1.000đ/người) Số công nhân (người)
1.600 - 2.000 20
2.000 - 2.400 40
2.400 - 2.800 60
2.800 - 3.200 30
3.200 - 3.600 28
3.600 - 4.000 22
Cộng 200
CHƢƠNG 2
- Tổ chứa trung vị là tổ thứ 3.
- Giá trị gần đúng của trung vị là:
200
 60
M e  2.400  400 2  2.666,67
60
CHƢƠNG 2
3. Mốt:
3.1. Khái niệm:
- Đối với dãy số không có khoảng cách tổ: Mốt là lượng biến xuất
hiện nhiều nhất trong dãy số (có tần số lớn nhất).
- Đối với dãy số có khoảng cách tổ: Mốt là lượng biến trên đó có
mật độ phân phối lớn nhất, tức là xung quanh lượng biến ấy tập trung
nhiều tần số nhất.
3.2. Phương pháp tính mốt:

- Đối với dãy số không có khoảng cách tổ: Mốt là lượng biến có
tần số lớn nhất.
CHƢƠNG 2
- Đối với dãy số có khoảng cách tổ:
 Xác định tổ chứa mốt: Có hai trường hợp.
 Nếu các tổ có khoảng cách đều nhau: Tổ nào có tần số lớn
nhất là tổ chứa mốt.
 Nếu các tổ có khoảng cách không đều nhau: Tổ nào có mật
f
độ phân phối lớn nhất là tổ chứa mốt di = i
hi
 Xác định giá trị gần đúng của mốt:
f o  f o 1
Mo  xo  ho
(f o  f o 1 )  (f o  f o 1 )
CHƢƠNG 2
Ví dụ 4.6: Với số liệu của ví dụ 4.5, ta tính được giá trị của mốt như
sau:
- Tổ chứa mốt là tổ thứ 3.
- Giá trị gần đúng của mốt là:
60  40
M  2.400  400  2.560
o (60  40)  (60  30)
CHƢƠNG 2
IV. Các tham số đo độ phân tán:

1. Đo khoảng cách phân tán:
1.1. Khoảng biến thiên:
- Khoảng biến thiên là độ chênh lệch giữa lượng biến lớn nhất và
nhỏ nhất của dãy số.
R = Xmax - Xmin
CHƢƠNG 2
2. Độ lệch tuyệt đối bình quân:
- Độ lệch tuyệt đối bình quân là số bình quân cộng của các độ lệch
tuyệt đối giữa lượng biến với số bình quân của các lượng biến đó.
n
n
x  x fi
 x các
Trường hợp
x
lượng
i
Trường
i
d  hợp các lượng
i 1
d i 1 n
n f i
biến có tần số bằng 1 biến có tần số khác nhau
i 1
CHƢƠNG 2
3. Phương sai:
- Phương sai là số bình quân cộng của bình phương các độ lệch
giữa lượng biến với số bình quân của các lượng biến đó.

n
n
 (x  x)2 fi
Trường  hợp các lượng
(x i  x ) 2
Trường
i
ζ  hợp các lượng
2 i 1
ζ 
2 i 1 n
n f i
biến có tần số bằng 1 biến có tần số khác nhau
i 1
CHƢƠNG 4
CÁC MỨC ĐỘ CỦA HIỆN TƢỢNG KINH TẾ XÃ HỘI
4. Độ lệch chuẩn:
- Độ lệch chuẩn là căn bậc hai của phương sai.
Trường hợp các lượng

n Trườnghợp (x  x ) fcác lượng
n
2
 (x  x)2
 i 1
i i
biếnζ có tần số bằng 1 biến ζcó tần fsố khác nhau
i
i 1 n
n 
i 1
i
CHƢƠNG 2
5. Hệ số biến thiên (độ phân tán tương đối):

- Các tham số như phương sai, độ lệch tuyệt đối bình quân, độ
lệch chuẩn đều đo sự phân tán bằng số tuyệt đối. Các trị số này không
những phụ thuộc vào sự biến thiên của tiêu thức mà còn phụ thuộc vào
lượng biến và số bình quân.Vì vậy không thể sử dụng chúng để so sánh
độ phân tán của các tổng thể khác loại hoặc giữa các tổng thể cùng loại
nhưng có số bình quân khác nhau. Trường hợp này, người ta phải sử
dụng hệ số biến thiên.
d ζ
Vd  Hoặc Vζ 
x x
CHƢƠNG 2
6. Ví dụ:
- Ví dụ 4.6: Có số liệu về năng suất lao động của công nhân trong
Năng suất lao động (kg/người) Số công nhân (người)
(xmin – xmax) (fi)
15,0 – 25,0 20
25,0 – 35,0 50
35,0 – 45,0 30
Cộng 100
- Hãy tính:
1. Năng suất lao động bình quân. 3. Phương sai
2. Độ lệch tuyệt đối bình quân. 4. Độ lệch chuẩn
CHƢƠNG 2
6. Ví dụ:
- Ta có bảng số liệu sau:
x  x  f
NSLĐ Số công Trị số
xi  x
2
nhân giữa xifi x i  x fi i i
(xmin – xmax) (fi) (xi)
15,0 – 25,0 20 20 400 11 220 2.420
25,0 – 35,0 50 30 1.500 1 50 50
35,0 – 45,0 30 40 1.200 9 270 2.430
Cộng 100 31 3.100 - 540 4.900
CHƢƠNG 3
ĐIỀU TRA CHỌN MẪU
I. Một số vấn đề lý luận chung:

1. Khái niệm điều tra chọn mẫu:
Điều tra chọn mẫu là loại điều tra không toàn bộ. Để xác định các
thông số của hiện tượng nghiên cứu, người ta chọn ra một số đơn vị
nhất định để điều tra, sau đó dựa vào kết quả điều tra thu thập được để
suy ra kết quả của hiện tượng.
2. Tổng thể chung và tổng thể mẫu:
- Tổng thể chung là tổng thể bao gồm tất cả các đơn vị của hiện
tượng nghiên cứu. Số đơn vị của tổng thể chung ký hiệu là N.
- Tổng thể mẫu là tổng thể bao gồm một số đơn vị nhất định được
chọn ra để điều tra. Số đơn vị của tổng thể mẫu ký hiệu là n.
CHƢƠNG 3
3. Các kiểu chọn mẫu:
- Chọn ngẫu nhiên: Khi chọn mẫu phải đảm bảo tính chất hoàn toàn
khách quan, tất cả các đơn vị của tổng thể đều có cơ hội được chọn vào
mẫu như nhau, không phụ thuộc vào ý muốn chủ quan của người lựa
chọn .
- Chọn không ngẫu nhiên: Khi chọn mẫu dựa vào các thông tin đã
biết về tổng thể, dựa vào hiểu biết của con người về tổng thể đó để lựa
chọn những đơn vị đại biểu phục vụ cho mục đích nghiên cứu.
CHƢƠNG 3
II. Điều tra chọn mẫu ngẫu nhiên:

1. Một số khái niệm cơ bản:
1.1. Chọn hoàn lại và không hoàn lại:
- Chọn hoàn lại có nghĩa là trước khi chọn đơn vị thứ k vào mẫu
nghiên cứu thì trả lại tổng thể chung đơn vị thứ (k-1) đã nghiên cứu
xong. Như vậy, số đơn vị của tổng thể chung sẽ không thay đổi trong
suốt quá trình lựa chọn.
- Chọn không hoàn lại có nghĩa là khi mỗi đơn vị đã được chọn để
điều tra rồi thì sẽ được xếp riêng ra, không trả về tổng thể chung, do đó
không có khả năng được chọn lại. Số đơn vị của tổng thể chung sẽ giảm
dần trong quá trình lựa chọn từng đơn vị.
CHƢƠNG 3
1.2. Chọn mẫu với xác suất đều và không đều:
- Chọn mẫu với xác suất đều có nghĩa là đảm bảo mỗi đơn vị của
tổng thể chung đều có cơ hội được chọn vào mẫu như nhau.
- Chọn mẫu với xác suất không đều nghĩa là không cần đảm bảo
khả năng được chọn vào mẫu của các đơn vị phải bằng nhau. Các đơn
vị có thể được chọn theo xác suất tỷ lệ với vai trò của từng đơn vị. Xác
suất ấn định riêng cho mỗi đơn vị về khả năng được chọn vào mẫu gọi
là xác suất bao hàm.
CHƢƠNG 3
1.3. Sai số chọn mẫu:

- Sai số chọn mẫu là sự khác biệt giữa trị số mà điều tra thu thập
được với trị số thật của nó trong tổng thể chung.
- Sai số chọn mẫu bao gồm hai loại:

 Sai số lấy mẫu là sai số do sự lấy mẫu gây ra. Sai số lấy
mẫu có thể giảm bằng cách tăng quy mô của mẫu.
 Sai số không lấy mẫu là sai số xảy ra ngoài việc lấy mẫu,
nguyên nhân là do đơn vị điều tra trả lời sai, do người nghiên cứu vô
tình ghi chép sai… Sai số không lấy mẫu sẽ tăng khi quy mô của mẫu
tăng.
CHƢƠNG 3
2. Các phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên:

2.1. Phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên đơn giản:
Đây là phương pháp chọn mẫu từ tổng thể chung một cách hết
sức ngẫu nhiên không qua một sự sắp xếp nào.
2.1.1. Ước lượng mức độ bình quân:

- Mô hình ước lượng:
X  x  εx
Trong đó:
x : Mức độ bình quân của tổng thể mẫu
εx : Phạm vi sai số chọn mẫu
CHƢƠNG 3
- Phạm vi sai số chọn mẫu được tính như sau:
εx = tµx
Trong đó:
t: Hệ số tin cậy.
µx: Sai số chọn mẫu.
- Hệ số tin cậy (trình độ tin cậy) với hàm xác suất φt được Liapunôp
lập bảng tính sẵn. Một số giá trị đặc biệt của hệ số tin cậy như sau:
t = 1 ↔ φt = 0,6827
t = 2 ↔ φt = 0,9545
t = 3 ↔ φt = 0,9973
CHƢƠNG 3

- Sai số chọn mẫu được tính như sau:
Chọn hoàn lại Chọn không hoàn lại
S2 S2  n
μx  μx  1  
n 1 n 1  N 
Trong đó: S2 là phương sai tổng thể mẫu

CHƢƠNG 3
2.1.2. Ước lượng tỷ lệ:
- Mô hình ước lượng: p  f  εp
Trong đó:
f : Tỷ lệ của tổng thể mẫu
εp : Phạm vi sai số chọn mẫu
- Phạm vi sai số chọn mẫu được tính như sau:

εp = tµp
Trong đó:
µp: Sai số chọn mẫu.
CHƢƠNG 3
f(1  f) f(1  f)  n
μp  μp   1  
n n  N
CHƢƠNG 3
2.2. Phương pháp chọn mẫu phân loại theo tỷ lệ:
Để thực hiện chọn mẫu phân loại theo tỷ lệ, trước hết cần phân
chia các đơn vị của tổng thể nghiên cứu thành các tổ có độ thuần nhất
cao, sau đó chọn các đơn vị của từng tổ theo phương pháp chọn ngẫu
nhiên. Số đơn vị được chọn trong từng tổ tương ứng với tỷ trọng của tổ
đó trong tổng thể chung.
X  x  εx
CHƢƠNG 3
ζ i2 ζ i2  n
μx  μx  1  
n n  N
Trong đó:
m
 i ni
ζ 2
ζ i2  i 1
m
n
i 1
i
CHƢƠNG 3

- Mô hình ước lượng: p  f  εp
p(1  p) p(1  p)  n 
μp  μp  1  
n n  N
Trong đó:
CHƢƠNG 3
2.3. Phương pháp chọn mẫu cả khối (mẫu chùm):
Chọn mẫu cả khối là phương pháp tổ chức chọn mẫu trong đó

số đơn vị mẫu được rút ra để điều tra không phải là từng đơn vị lẻ tẻ mà
từng khối đơn vị. Như vậy, trước hết tổng thể chung phải được chia
thành các khối, sau đó chọn ngẫu nhiên một số khối để điều tra.
CHƢƠNG 3
X  x  εx

r
ζ 2x R r
 ( x i  x ) 2
ni
μx    Với ζ 2x  i 1
 R 1 
r
n
r
i
i 1
CHƢƠNG 3

- Mô hình ước lượng: r
p n i i
pr  i 1
p  f  εp
r
n
i 1
i

p r (1  p r )  R  r 
μp   
r  R 1 
Với
CHƢƠNG 3
2.4. Điều tra chọn mẫu nhỏ:
- Trong thực tế có nhiều trường hợp không thể điều tra một số
đơn vị tương đối lớn vì nó liên quan đến việc huỷ bỏ đơn vị điều tra như:
kiểm tra chất lượng đồ hộp, thử độ bền của bóng đèn…Vì vậy, đã nảy
sinh nhu cầu chọn mẫu nhỏ, nghĩa là tìm hiểu đặc điểm của tổng thể
chung từ một mẫu nhỏ (n<30).
CHƢƠNG 3
2.4. Điều tra chọn mẫu nhỏ:
- Các mô hình ước lượng như sau:
Ước lượng mức độ bình quân Ước lượng tỷ lệ
X  x  εx p  f  εp
Sai số chọn mẫu được tính như Sai số chọn mẫu được tính như
sau: sau:
S2 f(1  f)
μ0  μ0 
n 1 n 1
CHƢƠNG 3
III. Điều tra chọn mẫu phi ngẫu nhiên:

Chọn mẫu phi ngẫu nhiên là việc lựa chọn các đơn vị vào mẫu
điều tra dựa trên kinh nghiệm và hiểu biết của con người về tổng thể
nghiên cứu. Chọn mẫu phi ngẫu nhiên không hoàn toàn dựa vào các cơ
sở toán học như chọn mẫu ngẫu nhiên mà chủ yếu đòi hỏi phải kết hợp
chặt chẽ giữa phân tích lý luận với thực tế xã hội. Sự nhận xét chủ
quan của người tổ chức có ảnh hưởng lớn đến chất lượng điều tra.
Vì vậy, để chất lượng tài liệu điều tra tốt phải giải quyết các vấn
đề sau:
CHƢƠNG 3
- Phải phân tổ chính xác đối tượng điều tra: Khi phân tổ chính xác
thì các đơn vị trong cùng một tổ sẽ không khác nhau nhiều, làm cho
việc ước lượng có độ chính xác cao.
- Lựa chọn đơn vị điều tra: Trong chọn mẫu phi ngẫu nhiên người
ta chọn các đơn vị điển hình có khả năng đại diện cho từng bộ phận
khác nhau trong tổng thể nghiên cứu.
CHƢƠNG 3
- Xác định số đơn vị điều tra: Phải căn cứ vào mức độ phức tạp
của tổng thể nghiên cứu để xác định số đơn vị điều tra, nếu tổng thể
càng phức tạp thì số đơn vị điều tra sẽ càng nhiều.
- Sai số chọn mẫu: Sai số chọn mẫu trong chọn phi ngẫu nhiên
không thể tính toán bằng các phương pháp toán học mà phải thông qua
nhận xét, so sánh để ước lượng.
CHƢƠNG 4
HỒI QUY VÀ TƢƠNG QUAN
I. Mối liên hệ giữa các hiện tƣợng:
- Khi nghiên cứu mối liên hệ, nếu xét theo trình độ chặt chẽ thì có
thể phân thành hai loại là liên hệ hàm số và liên hệ tương quan.
 Liên hệ hàm số là mối liên hệ hoàn toàn chặt chẽ và được
biểu hiện dưới dạng hàm số y = f(x). Điều đó có nghĩa là khi đại lượng x
biến đổi theo một quy tắc nào đó thì có thể xác định giá trị tương ứng
của đại lượng y.
 Liên hệ tương quan là mối liên hệ không hoàn toàn chặt chẽ
và được biểu hiện ở chỗ khi một hiện tượng biến đổi thì nó làm cho hiện
tượng liên quan biến đổi theo nhưng nó không có ảnh hưởng hoàn toàn
quyết định đến sự biến đổi này.
CHƢƠNG 4
I. Mối liên hệ giữa các hiện tƣợng:
- Phương pháp hồi quy và tương quan là một phương pháp

thường được sử dụng để nghiên cứu mối liên hệ tương quan. Phương
pháp này nhằm giải quyết hai nhiệm vụ nghiên cứu sau:
 Xác định phương trình hồi quy, tức là biểu diễn mối liên hệ
dưới dạng một hàm số.
 Đánh giá trình độ chặt chẽ của mối liên hệ.

CHƢƠNG 4
II. Liên hệ tƣơng quan tuyến tính giữa hai tiêu thức số lƣợng:
1. Phương trình hồi quy:
- Ví dụ 6.1: Giả sử có tài liệu về tuổi nghề (năm) và năng suất lao
động (sp) của 10 công nhân trong một doanh nghiệp như sau:
Tên công nhân Tuổi nghề (năm) NSLĐ (sp)
A 1 3
B 3 12
C 4 9
D 5 16
E 7 12
G 8 21
H 9 21
I 10 24
K 11 19
L 12 27
CHƢƠNG 4

Biểu diễn mối liên hệ giữa tuổi nghề và NSLĐ trên đồ thị, ta có:
NSLĐ (y)
30 Đường hồi quy thực tế

27
24
21
18 Đường hồi quy lý thuyết
15
12
9
6
3
0
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Tuổi nghề (x)
CHƢƠNG 4
- Phương trình hồi quy có dạng:
ŷ x  a  bx
- Các tham số a, b của phương trình hồi quy được xác định bằng
phương pháp bình phương bé nhất, tức là được xác định trên cơ sở
tổng bình phương các độ lệch giữa trị số thực tế và trị số lý thuyết đạt
cực tiểu, nghĩa là:
n
S   (y i  ŷ xi ) 2  0
i 1
CHƢƠNG 4

- Muốn vậy, đạo hàm riêng của các tham số phải triệt tiêu, ta có hệ
 n n
phương trình chuẩn sau:  y  na  b x

i i
 i 1 i 1
n n n
 x y  a x  b x2
 i i  i  i
 S
i 1 i 1 i 1
 a  0
 Giải hệ, ta được
 S  0
 b
xy  x.y
Các tham số a và b còn được tính như sau: b
ζ 2x
a  y  bx
CHƢƠNG 4

Với số liệu của ví dụ 6.1, ta có bảng số liệu sau:
Tên công nhân Tuổi nghề (xi) NSLĐ (yi) xiyi xi2
A 1 3 3 1
B 3 12 36 9
C 4 9 36 16
D 5 16 80 25
E 7 12 84 49
G 8 21 168 64
H 9 21 189 81
I 10 24 240 100
K 11 19 209 121
L 12 27 324 144
Cộng 70 164 1.369 610
CHƢƠNG 4
- Thay vào hệ phương trình, ta có:
164 = 10a + 70b

1.369 = 70a + 610b
- Giải hệ, ta được:

a = 3,52 và b = 1,84
- Vậy dạng cụ thể của phương trình hồi quy là:
ŷx  3,52  1,84x

CHƢƠNG 4
2. Hệ số tương quan:
- Hệ số tương quan (ký hiệu: r) là một số tương đối dùng để đánh

giá trình độ chặt chẽ của mối liện hệ tương quan tuyến tính. Hệ số tương
quan có thể tính theo một số công thức sau:
xy  x.y ζx
r Hoặc rb
ζxζy ζy
CHƢƠNG 4
- Hệ số tương quan có một số tính chất sau:

-1 ≤ r ≤ 1
Khi r mang dấu dương ta có tương quan thuận giữa x và y,
khi r mang dấu âm ta có mối tương quan nghịch.
Khi r = 1 (hoặc r = -1) thì giữa x và y có mối liên hệ hàm số.
Khi r càng gần 1 (hoặc -1) thì liên hệ tương quan càng chặt
chẽ.
Khi r = 0 thì giữa x và y không có mối liên hệ tương quan.
CHƢƠNG 4
. Lưu ý:
- Trường hợp tài liệu được phân tổ kết hợp theo tiêu thức nguyên
nhân x và tiêu thức kết quả y, ta sẽ có bảng tương quan như sau:
xi x1 x2 … xi … xm nyj
yj
y1 nx1y1 nx2y1 … nxiy1 … ny1
y2 nxmy1 ny2
… nx1y2 nx2y2 … nxiy2 … …
yj nxmy2 nyj
… …
yk nx1yj nx2yj … nxiyj … nxmyj nyk
nx1yk nx2yk … nxiyk … nxmyk

nxi nx1 nx2 … nxi … nxm N
CHƢƠNG 4
. Lưu ý:
- Trong đó:
nxi: Tần số của lượng biến xi.
nyj: Tần số của lượng biến yj.
nxiyj: Tần số của lượng biến xiyj.
N: Tổng số đơn vị tổng thể.
m k m k
N   nx i   ny j   nx i y j
i 1 j1 i 1 j1
- Khi tính các tham số a, b và hệ số tương quan r phải nhân với các
tần số tương ứng.
CHƢƠNG 4
III. Liên hệ tƣơng quan phi tuyến giữa hai tiêu thức số lƣợng:
1. Các phương trình hồi quy:
1.1. Phương trình Parabol bậc 2:
- Phương trình Parabol bậc 2 áp dụng trong trường hợp khi trị số
của tiêu thức nguyên nhân tăng lên thì trị số của tiêu thức kết quả tăng
(hoặc giảm), việc tăng (hoặc giảm) đạt đến trị số cực đại (hoặc cực tiểu)
thì sau đó giảm (hoặc tăng).
ŷ x  a  bx  cx 2
CHƢƠNG 4
1.1. Phương trình Parabol bậc 2:

- Các tham số của phương trình hồi quy được xác định bằng
phương pháp bình phương bé nhất và là nghiệm của hệ phương trình
sau:
n n n
 i      2
y na b x i c x i
 i 1 i 1 i 1
n n n n
 i i      
2 3
x y a x i b x i c x i
 i 1 i 1 i 1 i 1
n 2 n n n
 i i      
2 3 4
x y a x i b x i c x i
 i 1 i 1 i 1 i 1
CHƢƠNG 4
1.2. Phương trình Hypebol:
- Phương trình Hypebol được áp dụng trong trường hợp khi trị số
của tiêu thức nguyên nhân tăng lên thì trị số của tiêu thức kết quả có thể
giảm và đến một giới hạn nào đó thì hầu như không giảm nữa.
b
ŷ x  a 
x
CHƢƠNG 4
1.2. Phương trình Hypebol:
sau:
n n
1
 yi  na  b x
 i 1 i 1 i
n n n
 y 1 1
 i
 i 1 x i
 a   b 2
i 1 x i i 1 x i
CHƢƠNG 4
1.3. Phương trình hàm mũ:
- Phương trình hàm mũ được áp dụng trong trường hợp khi trị số
của tiêu thức nguyên nhân tăng lên thì trị số của tiêu thức kết quả thay
đổi theo cấp số nhân (tức là có tốc độ phát triển xấp xỉ nhau).
ŷ x  ab x
CHƢƠNG 4
sau:
n n
 lgy i  n.lga  lgb  x i

 i 1 i 1
n n n
 x lgy  lga x  lgb x 2

i 1
i i 
i 1
i 
i 1
i
CHƢƠNG 4
2. Tỷ số tương quan:
- Tỷ số tương quan (ký hiệu: η) là một số tương đối dùng để đánh
giá trình độ chặt chẽ của mối liện hệ tương quan phi tuyến.
- Khi có mối liên hệ giữa tiêu thức nguyên nhân (x) và tiêu thức kết
quả (y), ta có các loại phương sai sau:
 Phương sai chung: Phản ánh sự biến thiên của tiêu thức y do
ảnh hưởng bởi tất cả các nguyên nhân, trong đó có nguyên nhân x.
 Phương sai phản ánh sự biến thiên của tiêu thức y do ảnh
hưởng bởi riêng tiêu thức nguyên nhân x.
 Phương sai phản ánh sự biến thiên của tiêu thức y do ảnh
hưởng bởi các nguyên nhân khác, trừ tiêu thức x.
CHƢƠNG 4
- Tỷ số tương quan được tính như sau:
 y 
n
 ŷ x i
2
i
η  1 i 1
 y 
n
2
i y
i 1
CHƢƠNG 4
- Tỷ số tương quan có một số tính chất sau:

0≤η≤1
Nếu η = 0 thì không có liên hệ tương quan giữa x và y.
Nếu η = 1 thì có liên hệ hàm số giữa x và y.
Nếu η càng gần 1 thì liên hệ tương quan càng chặt chẽ.
η ≥│r│. Nếu η = │r│ thì giữa x và y có liên hệ tương quan tuyến
tính.
CHƢƠNG 4
IV. Liên hệ tƣơng quan tuyến tính giữa nhiều tiêu thức số lƣợng:
- Trong thực tế, một kết quả có thể chịu tác động bởi nhiều nguyên
nhân. Do đó, vấn đề đặt ra là cần nghiên cứu mối liên hệ giữa một tiêu
thức kết quả với một số tiêu thức nguyên nhân.
- Về mặt lý thuyết, có thể nói nếu số tiêu thức nguyên nhân càng
nhiều thì càng phản ánh một cách đầy đủ mối liên hệ, song việc tính
toán cũng trở nên phức tạp. Do đó chỉ nên chọn những tiêu thức nguyên
nhân có tác động lớn đối với tiêu thức kết quả.
- Sau khi đã chọn được các tiêu thức nguyên nhân có ảnh hưởng
lớn đến tiêu thức kết quả thì phải chọn dạng của phương trình hồi quy
để phản ánh mối liên hệ đó. Thông thường, để đơn giản việc tính toán
người ta thường chọn dạng tuyến tính.
CHƢƠNG 4
ŷ x1x 2 ...xk  a 0  a1x1  a 2 x 2  ...  a k x k
Các tham số của phương trình hồi quy được xác định bằng phương
pháp bình phương bé nhất và là nghiệm của hệ phương trình sau:
 y  na 0  a1  x1  a 2  x 2  ...  a k  x k

 x1 y  a 0  x1  a1  x1  a 2  x1x 2  ...  a k  x1x k
2

 x 2 y  a 0  x 2  a1  x1x 2  a 2  x 2  ...  a k  x 2 x k
2

...
 x k y  a 0  x k  a1  x1x k  a 2  x 2 x k  ...  a k  x 2k

CHƢƠNG 4
Trường hợp có hai tiêu thức nguyên nhân tác động tới tiêu thức kết
quả, phương trình hồi quy như sau:
ŷ x1x 2  a 0  a1x1  a 2 x 2
Các tham số của phương trình hồi quy là nghiệm của hệ phương
trình sau:
 y  na 0  a1  x1  a 2  x 2

 1  0 1  1  1  a 2  x1x 2
2
x y a x a x

 x 2 y  a 0  x 2  a1  x1x 2  a 2  x 2
2
CHƢƠNG 4
- Để đánh giá trình độ chặt chẽ của mối liên hệ tương quan tuyến
tính giữa nhiều tiêu thức số lượng, người ta thường dùng hai loại hệ số
tương quan là hệ số tương quan bội và hệ số tương quan riêng.
2.1. Hệ số tương quan bội:
- Hệ số tương quan bội (ký hiệu là R) được dùng để đánh giá trình
độ chặt chẽ của mối liên hệ giữa tiêu thức kết quả và tất cả các tiêu thức
nguyên nhân.
- Công thức như sau:
R yx1x 2 ...xk  1
 y  ŷ 
x1x 2 ...xk
2
 y  y
2
CHƢƠNG 4
- Trường hợp có hai tiêu thức nguyên nhân, hệ số tương quan bội
được tính như sau:
 y 
n
 ŷ x1x 2
2
i
R yx1x 2  r 1 r 2ri 1.rn .r
 y 
2 2
2
y
R yx1x 2 
yx1 yx2 yx1 yx2 x1x 2
1 r2
x1 x 2
i
i 1
Hoặc:
CHƢƠNG 4
- Hệ số tương quan bội có một số tính chất sau:

0≤R≤1
Nếu R = 0 thì không có liên hệ tương quan tuyến tính.
Nếu R = 1 thì có liên hệ hàm số.
Nếu R càng gần 1 thì liên hệ tương quan càng chặt chẽ.
CHƢƠNG 4
2.2. Hệ số tương quan riêng:

- Hệ số tương quan riêng được dùng để đánh giá trình độ chặt chẽ
mối liên hệ giữa tiêu thức kết quả với từng tiêu thức nguyên nhân với
điều kiện loại trừ ảnh hưởng của các tiêu thức nguyên nhân khác.
- Trường hợp có 2 tiêu thức nguyên nhân, hệ số tương quan riêng

được tính như sau:
 Hệ số tương quan riêng giữa y và x1 (loại trừ ảnh hưởng của
x2).
ryx1  ryx2 .rx1x 2
ryx1 (x 2 ) 
1  r 1  r 
2
yx2
2
x1 x 2
CHƢƠNG 4
2.2. Hệ số tương quan riêng:

 Hệ số tương quan riêng giữa y và x2 (loại trừ ảnh hưởng của
x1). ryx2  ryx1 .rx1x 2
ryx2 (x1 ) 
1  r 1  r 
2
yx1
2
x1 x 2
- Trong nghiên cứu liên hệ tương quan giữa nhiều tiêu thức, cần
phải đánh giá mức độ ảnh hưởng của từng tiêu thức nguyên nhân đến
tiêu thức kết quả. Điều này được thực hiện bằng cách tính các tham số
tương quan chuẩn hoá β:
ζ xi
βi  a i
ζy
CHƢƠNG 4
V. Độ co dãn:
- Giả sử có phương trình hồi quy: y = f(x) ; MXĐ: (a,b)
- Tại x = x0 Є MXĐ, ta có: y0 = f(x0)

- Gọi Δx là số gia của x, x = x0 + Δx
- Gọi Δy là số gia của y, Δy = f(x0 + Δx) - f(x0)
1. Độ co dãn tuyệt đối:

- Độ co dãn tuyệt đối cho biết tại x = x0, khi x thay đổi 1 đơn vị thì y
thay đổi bao nhiêu đơn vị.
- Gọi E(x0) là độ co dãn tuyệt đối của y theo x tại x = x0, ta có:
E(x0) = f´(x0)
CHƢƠNG 4
2. Độ co dãn tương đối:
- Độ co dãn tương đối (hệ số co dãn) cho biết tại x = x0 khi x thay
đổi 1% thì y thay đổi bao nhiêu phần trăm.
- Gọi E´(x0) là độ co dãn tương đối của y theo x tại x = x0, ta có:
x0
E ' (x 0 )  f ' (x 0 )
f(x 0 )
CHƢƠNG 4
2. Độ co dãn tương đối:

- Độ co dãn tương đối (hệ số co dãn) có một số tính chất sau:
 Nếu E’(x) > 0: Sự biến thiên của x và y là cùng chiều và
ngược lại.
 Nếu E’(x) > 1: Sự biến thiên của y nhanh hơn sự biến thiên
của x.
 Nếu E’(x) < 1: Sự biến thiên của y chậm hơn sự biến thiên
của x.
 Nếu E’(x) = 1: Sự biến thiên của y trùng với sự biến thiên
của x.
 Nếu E’(x) = 0: y là hàm không đổi.
CHƢƠNG 5
DÃY SỐ THỜI GIAN
I. Khái niệm, phân loại dãy số thời gian:

1. Khái niệm:
- Dãy số thời gian là dãy các trị số của chỉ tiêu thống kê được sắp
xếp theo thứ tự thời gian.
- Dãy số thời gian bao gồm hai thành phần là thời gian và chỉ tiêu
về hiện tượng nghiên cứu. Thời gian có thể là ngày, tháng, quý, năm…
Chỉ tiêu về hiện tượng nghiên cứu có thể là số tuyệt đối, số tương đối,
số bình quân… Trị số của chỉ tiêu được gọi là mức độ của dãy số.
CHƢƠNG 5
2. Phân loại:
- Dãy số thời kỳ: Biểu hiện quy mô, khối lượng của hiện tượng
trong từng khoảng thời gian nhất định.
Ví dụ 7.1: Có số liệu về giá trị sản xuất của một doanh nghiệp như
sau:
Năm 2002 2003 2004 2005

Giá trị sản xuất (triệu đồng) 2.000 2.500 3.200 4.000
CHƢƠNG 5
2. Phân loại:
- Dãy số thời điểm: Biểu hiện quy mô, khối lượng của hiện tượng
tại những thời điểm nhất định.
Ví dụ 7.2: Có số liệu về giá trị hàng tồn kho của một doanh nghiệp
như sau:
Ngày 01/07 01/08 01/09 01/10

Giá trị hàng tồn kho (triệu đồng) 50 60 70 80
CHƢƠNG 5
II. Các chỉ tiêu phân tích dãy số thời gian:

1. Mức độ bình quân theo thời gian:
- Chỉ tiêu này phản ánh mức độ đại biểu của các mức độ tuyệt đối
trong một dãy số thời gian.
1.1. Đối với dãy số thời kỳ:
y1  y 2  ...  y n y i
y  i 1
n n
CHƢƠNG 5
1.2. Đối với dãy số thời điểm:

- Trường hợp khoảng cách giữa các thời điểm đều nhau:
y1 yn
 y 2  ...  y n -1 
y 2 2
n -1
- Trường hợp khoảng cách giữa các thời điểm không đều nhau:
n
y t i i
y i 1
n
t
i 1
i
CHƢƠNG 5
2. Lượng tăng (giảm) tuyệt đối:

- Là chênh lệch tuyệt đối giữa mức độ của kỳ nghiên cứu với mức
độ của một kỳ gốc nào đó. Tuỳ theo mục đích nghiên cứu, ta có các
lượng tăng hoặc giảm tuyệt đối như sau:
2.1. Lượng tăng (giảm) tuyệt đối liên hoàn:

độ của kỳ đứng ngay trước đó.
δi  yi  yi1 i  2, n 
CHƢƠNG 5
2.2. Lượng tăng (giảm) tuyệt đối định gốc:
độ của một kỳ gốc cố định, thường là kỳ đầu tiên.
Δi  yi  y1 i  2, n
- Mối liên hệ giữa lượng tăng (giảm) tuyệt đối liên hoàn và lượng
tăng (giảm) tuyệt đối định gốc:
n
δ
i2
i  Δn
CHƢƠNG 5
2.3. Lượng tăng (giảm) tuyệt đối bình quân:
- Là mức độ bình quân của các lượng tăng (giảm) tuyệt đối liên
hoàn.
δ Δni
y n  y1
δ 
i2

n 1 n 1 n 1
CHƢƠNG 5
3. Tốc độ phát triển:

- Là tỷ lệ so sánh giữa mức độ của kỳ nghiên cứu với mức độ của
một kỳ gốc nào đó. Tuỳ theo mục đích nghiên cứu, ta có các tốc độ phát
triển như sau:
3.1. Tốc độ phát triển liên hoàn:

kỳ đứng ngay trước đó.
ti 
yi
y i 1
i  2, n 
CHƢƠNG 5
3.2. Tốc độ phát triển định gốc:

một kỳ gốc cố định, thường là kỳ đầu tiên.
Ti 
yi
i  2, n 
 ty1T
n
i n
i2
- Mối quan hệ giữa tốc độ phát triển liên hoàn và tốc độ phát triển
định gốc.
Ti
và  ti
Ti -1
CHƢƠNG 5
3.3. Tốc độ phát triển bình quân:
- Là số bình quân nhân của các tốc độ phát triển liên hoàn.
n
yn
t  n 1  t i  n 1 Tn  n 1
i2 y1
CHƢƠNG 5
4. Tốc độ tăng (giảm):

- Chỉ tiêu này phản ánh mức độ của hiện tượng giữa hai thời gian
đã tăng (giảm) bao nhiêu lần hoặc bao nhiêu phần trăm. Tương ứng với
các tốc độ phát triển, ta có các tốc độ tăng (giảm) như sau:
4.1. Tốc độ tăng (giảm) liên hoàn:
- Là tỷ lệ giữa lượng tăng (giảm) tuyệt đối liên hoàn với mức độ kỳ
gốc liên hoàn.
ai 
δi
yi 1

y i  y i 1
yi 1
 ti 1 i  2, n 
Hoặc a i  t i  100 i  2, n  (nếu ti tính bằng %)
CHƢƠNG 5
4.2. Tốc độ tăng (giảm) định gốc:
- Là tỷ lệ giữa lượng tăng (giảm) tuyệt đối định gốc với mức độ kỳ
gốc cố định (thường là kỳ đầu tiên).
Ai 
Δ i y i  y1
y1

y1
 Ti  1 i  2, n 
Hoặc
Ai  Ti 100 i  2, n (nếu T tính bằng %)

i
CHƢƠNG 5
4.3. Tốc độ tăng (giảm) bình quân:
- Là chỉ tiêu phản ánh tốc độ tăng (giảm) đại biểu trong suốt thời
gian nghiên cứu.
a  t 1
Hoặc
a (%)  t (%)  100

CHƢƠNG 5
5. Giá trị tuyệt đối của 1% tăng (giảm):
- Chỉ tiêu này phản ánh cứ 1% tăng (giảm) của tốc độ tăng (giảm)
liên hoàn tương ứng với một trị số tuyệt đối là bao nhiêu.
gi 
δi
a i (%)

δi
δi

yi 1
i  2, n 
x100 100
yi 1
CHƢƠNG 5
III. Một số phƣơng pháp biểu hiện xu hƣớng biến động cơ bản
của hiện tƣợng:
1. Phương pháp mở rộng khoảng cách thời gian:
Phương pháp này được sử dụng khi một dãy số thời kỳ có khoảng
cách thời gian tương đối ngắn và có nhiều mức độ mà qua đó chưa
phản ánh được xu hướng biến động của hiện tượng.
CHƢƠNG 5

- Ví dụ 7.3: Có số liệu về doanh thu hàng tháng của một cửa hàng
năm 2006 như sau:
Doanh thu Doanh thu Doanh thu

Tháng Tháng Tháng
(1.000đ) (1.000đ) (1.000đ)
1 404.000 5 422.000 9 494.000

2 368.000 6 485.000 10 489.000
3 406.000 7 408.000 11 462.000
4 380.000 8 448.000 12 422.000
CHƢƠNG 5

- Dãy số trên cho thấy, doanh thu các tháng của cửa hàng lúc tăng,
lúc giảm không nói rõ xu hướng biến động. Người ta có thể mở rộng
khoảng cách thời gian từ tháng sang quý:
Quý Doanh thu (1.000đ)

1 1.178.000
2 1.287.000
3 1.350.000
4 1.373.000
CHƢƠNG 5
2. Phương pháp số trung bình trượt (di động):

- Số trung bình trượt (số trung bình di động) là số trung bình cộng
của một nhóm nhất định các mức độ của dãy số được tính bằng cách lần
lượt loại dần các mức độ đầu, đồng thời thêm vào các mức độ tiếp theo
sao cho tổng số lượng các mức độ tham gia tính số trung bình không
thay đổi.
- Giả sử có dãy số thời gian: y1, y2, y3, …, yn-2, yn-1, yn
- Nếu tính số trung bình trượt cho nhóm ba mức độ, ta có:
y1  y 2 y yy3 n -2  y n -1  y n
y 2  y3  y 4
y2  y3  …
n -1
3
3 3
- Từ đó ta có dãy số mới: y 2 , y 3 , ..., y n 1
CHƢƠNG 5
2. Phương pháp số trung bình trượt (di động):

- Ví dụ 7.4: Với số liệu của ví dụ 7.3, ta tính số trung bình trượt cho
nhóm ba mức độ như sau:
Doanh Số trung bình Tháng Doanh Số trung bình
Tháng
thu (yi) trƣợt (yi) thu (yi) trƣợt (yi)
1 404.000 - 7 408.000 447.000
2 368.000 392.666,7 8 448.000 450.000
3 406.000 384.666,7 9 494.000 477.000
4 380.000 402.666,7 10 489.000 481.666,7
5 422.000 429.000 11 462.000 457.666,7
6 485.000 438.333,3 12 422.000 -
CHƢƠNG 5
3. Phương pháp biểu hiện biến động thời vụ:

- Sự biến động của một số hiện tượng kinh tế - xã hội thường có
tính thời vụ, nghĩa là hàng năm, trong từng thời gian nhất định, sự biến
động thường lặp lại. Nguyên nhân gây ra biến động thời vụ là do ảnh
hưởng của điều kiện tự nhiên, phong tục, tập quán sinh hoạt của dân cư.
- Nghiên cứu biến động thời vụ nhằm đề ra những chủ trương, biện
pháp phù hợp, kịp thời, hạn chế những ảnh hưởng của biến động thời vụ
đối với sản xuất và sinh hoạt xã hội.
CHƢƠNG 5

- Trường hợp biến động thời vụ qua những thời gian nhất định của
các năm tương đối ổn định (tối thiểu 3 năm), không có lượng tăng (giảm)
rõ rệt thì chỉ số thời vụ được tính như sau:
Trong đó: y i: Số bình quân của các mức độ

yi
Ii  x100 của các thời gian cùng tên i.
y0
y 0: Số bình quân của tất cả các
mức độ trong dãy số.
CHƢƠNG 5

- Ví dụ 7.5: Có số liệu về doanh thu của một cửa hàng như sau:
Năm j Doanh thu (1.000.000 đ)

yi Ii (%)
Quý i 2004 2005 2006
1 1.200 1.250 1380 1.276,7 49,48
2 2.500 2.830 3.010 2.780,0 107,75
3 4.100 4.370 4.530 4.333,3 167,96
4 1.820 1.960 2.010 1.930,0 74,81
Cộng 9.620 10.410 10.930 2.580,0 -
CHƢƠNG 5

- Với số liệu trên, ta tính mức doanh thu bình quân hàng quý như
sau: 1.200  1.250  1.380
y1   1.276,7
3
2.500  2.830  3.010

y2   2780,0
3
4.100  4.370  4.530
y3   4.333,3
3
1.820  1.960  2.010
y4   1.930
3
CHƢƠNG 5
- Số bình quân của tất cả các mức độ là:

4 3
 y
i 1 j1
ij
y0   2.580,0
12
CHƢƠNG 5

- Các chỉ số thời vụ được tính như sau:
y1 1.276,7
I1   x100  49,48
y 0 2.580,0
y 2 2.780,0
I2   x100  107,75
y 0 2.580,0
y 3 4.333,3
I3   x100  167,96
y 0 2.580,0
y 4 1.930,0
I4   x100  74,81
y 0 2.580,0
CHƢƠNG 5
4. Phương pháp hồi quy:

- Trên cơ sở của dãy số thời gian, người ta xây dựng một phương
trình hồi quy phản ánh sự biến động của hiện tượng theo thời gian.
- Để lựa chọn đúng đắn dạng của phương trình hồi quy, người ta
thường dựa vào việc phân tích đặc điểm biến động của hiện tượng kết
hợp với một số phương pháp đơn giản khác như dựa vào đồ thị, dựa
vào lượng tăng (giảm) tuyệt đối, dựa vào tốc độ phát triển…
CHƢƠNG 5
4.1. Phương trình hồi quy tuyến tính:

- Phương trình hồi quy tuyến tính thường được sử dụng trong
trường hợp các lượng tăng (giảm) tuyệt đối liên hoàn (các sai phân bậc
1) xấp xỉ nhau.
- Phương trình hồi quy có dạng: ŷ t  a 0  a1t
- Các tham số a0 và a1 được tính như sau:
n n
 yi  na 0  a1  t i
 i 1 i 1
n n n
 t y a
 0 i 1 i
i i t  a t 2
i 1 i 1 i 1
CHƢƠNG 5
4.2. Phương trình hồi quy parabol bậc 2:
- Phương trình hồi quy parabol bậc 2 thường được sử dụng trong
trường hợp các sai phân bậc 2 xấp xỉ nhau.
- Phương trình hồi quy có dạng: ŷ t  a 0  a1t  a 2 t 2
- Các tham số a0, a1 và a2 được tính như sau:
n n n
 i   1 i  2 i
2
y na 0 a t a t
 i 1 i 1 i 1
n n n n
 i i  0 i  1 i  2 i
2 3
t y a t a t a t
 i 1 i 1 i 1 i 1
n 2 n n n
 i i  0 i  1 i  2 i
2 3 4
t y a t a t a t
 i 1 i 1 i 1 i 1
CHƢƠNG 5

- Phương trình hàm mũ thường được sử dụng trong trường hợp
các tốc độ phát triển liên hoàn xấp xỉ nhau.
- Phương trình hồi quy có dạng: ŷ t  a 0a1t

- Các tham số a0 và a1 được tính như sau:
n n
 lgy i  n.lga 0  lga 1  t i

 i 1 i 1
n n n
 t lgy  lga
 0 i 1 i
i i t  lga t 2
i 1 i 1 i 1
CHƢƠNG 5
. Lưu ý:
- Nếu trên đồ thị biểu hiện mức độ thực tế của hiện tượng theo thời
gian có thể xây dựng được một số hàm xu thế khác nhau thì chọn hàm
xu thế nào có sai số chuẩn của mô hình nhỏ nhất.
- Sai số chuẩn của mô hình (SE) được tính như sau:
SE 
 y t  ŷ t 
2
np
Trong đó:
yt: Mức độ thực tếcủa hiện tượng ở thời gian t.
ŷt: Mức độ của hiện tượng ở thời gian t được tính từ hàm xu thế.
n: Số lượng các mức độ của dãy số thời gian.
p: Số lượng các hệ số của hàm xu thế.
CHƢƠNG 6 CHỈ SỐ
I. Khái niệm, phân loại chỉ số:

1. Khái niệm:
- Chỉ số thống kê là phương pháp biểu hiện mối quan hệ tỷ lệ so
sánh giữa hai mức độ của một hiện tượng.
2. Phân loại:
- Căn cứ vào phạm vi tính toán, chỉ số được chia thành hai loại là
chỉ số đơn và chỉ số chung.
 Chỉ số đơn (chỉ số cá thể) phản ánh sự biến động của từng
đơn vị, từng phần tử của hiện tượng nghiên cứu.
 Chỉ số chung (chỉ số tổng hợp) phản ánh sự biến động của
tất cảc các đơn vị, các phần tử của hiện tượng nghiên cứu.
CHƢƠNG 6
CHỈ SỐ
2. Phân loại:
- Căn cứ vào tính chất của chỉ tiêu, chỉ số được chia thành hai loại
là chỉ số của chỉ tiêu chất lượng và chỉ số của chỉ tiêu khối lượng.
 Chỉ số của chỉ tiêu chất lượng phản ánh sự biện động của các
chỉ tiêu như giá thành, giá bán, năng suất lao động bình quân, tiền lương
bình quân…
 Chỉ số của chỉ tiêu khối lượng phản ánh sự biến động của các
chỉ tiêu như số lượng sản phẩm, số lượng công nhân, diện tích gieo
trồng...
CHƢƠNG 6
CHỈ SỐ
II. Phƣơng pháp tính chỉ số:
1. Phương pháp tính chỉ số đơn:

- Chỉ số đơn về giá bán:
p1
ip 
p0
- Chỉ số đơn về lượng hàng tiêu thụ:
q1
iq 
q0
CHƢƠNG 6
CHỈ SỐ
1. Phương pháp tính chỉ số đơn:
- Ví dụ 6.1: Có số liệu của một thị trường như sau:
Đơn Giá bán đơn vị Lượng tiêu thụ

Tên ip iq
vị (1.000đ)
hàng tính
Kỳ gốc Kỳ báo cáo Kỳ gốc Kỳ báo cáo
A Kg 8 8,2 600 700 1,025 1,167
B m 11 22 500 3.000 2 6
C cái 5 3 4.000 9.000 0,6 2,25

CHƢƠNG 6
CHỈ SỐ
2. Phương pháp tính chỉ số chung:

2.1. Chỉ số chung về giá bán:
Ip 
 pq
1
p q
0
Nếu quyền số được chọn là Nếu quyền số được chọn là

sản lượng kỳ gốc, ta có chỉ sản lượng kỳ báo cáo, ta có
số chung của Laspeyres  p q của Paashe
chỉ số I chung
 1 1
p q
p
0 1
Ip 
 pq
1 0
p q
0 0
CHƢƠNG 6
CHỈ SỐ
- Với số liệu của ví dụ 6.1, ta tính được các chỉ số chung về giá như
sau:
 Theo công thức của Laspeyres:
8,2 x 600  22 x 500  3 x 4.000 27.920
Ip    0,921
8 x 600  11 x 500  5 x 4.000 30.300
 Theo công thức của Paashe:
8,2x700  22x3.000  3x9.000 98.740

Ip    1,181
8x700  11x3.000  5x9.000 83.600
CHƢƠNG 6
CHỈ SỐ
2.2. Chỉ số chung về lượng hàng tiêu thụ:
Iq 
 pq
1
 pq
0
Nếu quyền số được chọn là Nếu quyền số được chọn là

giá bán kỳ gốc, ta có chỉ số giá bán kỳ báo cáo, ta có chỉ
chung của Laspeyres số chung của Paashe
Iq 
p q
1 1
p q

1 0
pq
Iq  0 1
p q
0 0
CHƢƠNG 6
CHỈ SỐ
- Với số liệu của ví dụ 6.1, ta tính được các chỉ số chung về lượng
hàng tiêu thụ như sau:
 Theo công thức của Laspeyres:
8 x 700  11 x 3.000  5 x 9.000 83.600

Iq    2,759
8 x 600  11 x 500  5 x 4.000 30.300
 Theo công thức của Paashe:
8,2x700  22x3.000  3x9.000 98.740

Iq    3,537
8,2x600  22x500  3x4.000 27.920
CHƢƠNG 6
CHỈ SỐ
2.3. Vấn đề chọn quyền số cho chỉ số chung:

- Quyền số là đại lượng được dùng trong công thức tính chỉ số
chung và được cố định ở cả tử số và mẫu số. Quyền số có các vai trò
sau:
 Biểu hiện tầm quan trọng của từng bộ phận trong tổng thể. Bộ
phận nào chiếm tỷ trọng càng lớn thì càng có ảnh hưởng lớn đối với sự
biến động chung của tổng thể.
 Chuyển các đơn vị, các phần tử vốn khác nhau trở thành dạng
giống nhau để có thể trực tiếp cộng được.
- Đối với chỉ số của chỉ tiêu chất lượng, quyền số sẽ là chỉ tiêu khối
lượng tương ứng. Đối với chỉ số của chỉ tiêu khối lượng, quyền số sẽ là
chỉ tiêu chất lượng tương ứng.
CHƢƠNG 6
CHỈ SỐ
3. Vận dụng chỉ số đơn để tính chỉ số chung:
3.1. Vận dụng chỉ số đơn về giá để tính chỉ số chung về giá:
- Theo công thức của Laspeyres:
p1
 p1q 0  p0
p 0q 0
i p q
Ip   
p 0 0
 p 0q 0  p 0q 0 p q 0 0
- Theo công thức của Paashe:
Ip 
 pq
1 1

 pq 1 1

 pq 1 1
p q
0 1
p
p pq0
1 1
pq
 i 1 1
1 p
CHƢƠNG 6
CHỈ SỐ
3.2. Vận dụng chỉ số đơn về lượng để tính chỉ số chung về
lượng hàng tiêu thụ:
q1
 p 0 q1  q0
p0q 0
i p q
Iq   
q 0 0
 p 0q 0  p 0q 0 p q 0 0
Iq 
 pq
1 1

 pq 1 1

 pq 1 1
p q
1 0
q
q pq0
1 1
pq
 i 1 1
1 q
CHƢƠNG 6
CHỈ SỐ
4. Chỉ số chung với quyền số là tỷ trọng:

Ip 
 i pq
p 0 0
  ip
p0q 0
  ipd 0
p q 0 0  p0q 0
Với
p0q 0
d0 
 p0q 0
CHƢƠNG 6
CHỈ SỐ

Ip 
 pq 1 1

1

1

1
pq 1 1 p1q1 d1
 i 1 1
 i p1q1 i p q  i
p p p  1 1 p
 p1q1
Với
p1q1
d1 
 p1q1
CHƢƠNG 6
CHỈ SỐ
Iq 
 i pq
q 0 0
  iq
p0q 0
  iqd0
p q 0 0  p0q 0
Với
p0q 0
d0 
 p0q 0
CHƢƠNG 6
CHỈ SỐ

Iq 
 pq 1 1

1

1

1
pq 1 1 p1q1 d1
 i 1 1
 i p1q1 i p q  i
q q q  1 1 q
 p1q1
Với
p1q1
d1 
 p1q1
CHƢƠNG 6
CHỈ SỐ
5. Chỉ số không gian:

5.1. Chỉ số không gian về giá bán:
 p q  qB 
I p(A/B)  A A
 p q
B A  qB 
5.2. Chỉ số không gian về lượng hàng tiêu thụ:
I q(A/B) 
 pq A
Với p
p A q A  p Bq B
 pq B
qA  qB
CHƢƠNG 6
CHỈ SỐ
5.3. Ví dụ:
- Ví dụ 6.2: Có số liệu của hai cửa hàng như sau:
Cửa hàng A Cửa hàng B

Tên hàng Giá bán Lượng tiêu Giá bán Lượng tiêu
(1.000đ/két) thụ (két) (1.000đ/két) thụ (két)
1. Bia Halida 145 80 140 100
2. Bia Tiger 190 100 198 90

CHƢƠNG 6
CHỈ SỐ
5.3. Ví dụ:
- Với số liệu trên, ta tính được các chỉ số không gian như sau:
145(80  100)  190(100  90) 62.200
I p(A/B)    0,99
140(80  100)  198(100  90) 62.820
145 x 80  140 x 100
pH   142,22
80  100
190 x 100  198 x 90
pT   193,79
100  90
142,22x80  193,79x100 30.756,6
Iq(A/B)    0,971
142,22x100  193,79x90 31.663,1
CHƢƠNG 6
CHỈ SỐ
III. Hệ thống chỉ số:
1. Khái niệm và cấu thành hệ thống chỉ số:
1.1. Khái niệm:
- Hệ thống chỉ số là một dãy các chỉ số có liên hệ với nhau, hợp
thành một phương trình cân bằng.
1.2. Cấu thành của hệ thống chỉ số:
- Cấu thành của hệ thống chỉ số bao gồm chỉ số toàn bộ và các chỉ
số nhân tố:
 Chỉ số toàn bộ phản ánh sự biến động của hiện tượng do
ảnh hưởng bởi tất cả các nhân tố cấu thành.
 Chỉ số nhân tố phản ánh sự biến động của hiện tượng do
ảnh hưởng bởi từng nhân tố cấu thành.
CHƢƠNG 6
CHỈ SỐ
2. Vận dụng hệ thống chỉ số để phân tích sự biến động của chỉ
tiêu bình quân và tổng lượng biến tiêu thức:
2.1. Hệ thống chỉ số phân tích sự biến động của chỉ tiêu bình
quân:
- Ta có phương trình kinh tế sau:
x
 xf
 x
i if i
f f
i
i i
- Tác động tới chỉ tiêu bình quân có hai nhân tố là lượng biến và kết
cấu tổng thể.
CHƢƠNG 6
CHỈ SỐ
quân:
- Xây dựng hệ thống chỉ số:
x1 x1 x 01
 
x 0 x 01 x 0
(1) (2) (3)
Chỉ số (1) phản ánh sự biến động của chỉ tiêu bình quân do ảnh
hưởng bởi đồng thời cả hai nhân tố là lượng biến và kết cấu tổng thể.
hưởng bởi bản thân lượng biến.
hưởng bởi kết cấu tổng thể.
CHƢƠNG 6
CHỈ SỐ
quân:
- Chênh lệch tuyệt đối:
x1  x 0  (x1  x 01)  (x 01  x 0 )
Trong đó:
x1 
 xf 1 1
x0 
 x f0 0
x 01 
 x f
0 1
f 1 f 0 f 1
- Phân tích, đánh giá: Đưa ra các nhận xét về sự biến động của chỉ
tiêu nghiên cứu và mức độ ảnh hưởng của từng nhân tố.
CHƢƠNG 6
CHỈ SỐ
quân:
- Ví dụ 6.3: Có số liệu về năng suất lao động của một doanh nghiệp
như sau:
Tên Sản lượng Số công nhân NSLĐ

phân (1.000sp) (người) (1.000sp/người)
xưởng KG KBC KG KBC KG KBC
A 90 320 30 80 3 4
B 420 140 70 20 6 7
Cộng 510 460 100 100 5,1 4,6
CHƢƠNG 6
CHỈ SỐ
quân:
- Với số liệu của ví dụ 6.3, ta tiến hành phân tích sự biến động của
NSLĐ bình quân như sau:
 Xây dựng phương trình kinh tế:
W
 WT
 W
T
T T
 Xác định các nhân tố ảnh hưởng: Tác động tới NSLĐ bình
quân chung của doanh nghiệp có hai nhân tố là mức NSLĐ của từng
phân xưởng và kết cấu công nhân của các phân xưởng đó.
CHƢƠNG 6
CHỈ SỐ
quân:
 Xây dựng hệ thống chỉ số:
W1 W1 W 01
 
W 0 W 01 W 0
 Số tuyệt đối:
  
W1  W0  W1  W01  W01  W0 
CHƢƠNG 6
CHỈ SỐ
quân:
 Tính toán các chỉ tiêu:
W1 
 WT 1 1

4  80  7  20
 4,6
W0 
W T
0 0

T
3  30  6  70 1
 5,1
80  20
T0 30  70
W 01 
 WT 0 1

3  80  6  20
 3,6
T 1 80  20
CHƢƠNG 6
CHỈ SỐ
quân:
 Thay vào hệ thống chỉ số, ta có:
4,6 4,6 3,6

 
5,1 3,6 5,1
0,902  1,278  0,706
4,6  5,1  (4,6  3,6)  (3,6  5,1)
(0,5)  1  (1,5)
CHƢƠNG 6
CHỈ SỐ
quân:
 Nhận xét: Năng suất lao động bình quân chung cho toàn
doanh nghiệp kỳ báo cáo so với kỳ gốc giảm 9,8%, về số tuyệt đối giảm
0,5 (1.000sp/người) do ảnh hưởng bởi các nhân tố sau:
Do mức NSLĐ của các phân xưởng tăng làm cho NSLĐ
bình quân chung tăng 27,8%, về số tuyệt đối tăng 1 (1.000sp/người).
Do kết cấu công nhân của các phân xưởng thay đổi làm
năng suất lao động bình quân chung giảm 29,4%, về số tuyệt đối giảm
1,5 (1.000sp/người).
CHƢƠNG 6
CHỈ SỐ
2.2. Hệ thống chỉ số phân tích sự biến động của tổng lượng
biến tiêu thức:
2.2.1. Phân tích sự biến động của tổng lượng biến tiêu
thức do ảnh hưởng bởi lượng biến và tần số:
M   x ifi
- Tác động tới tổng lượng biến có hai nhân tố là bản thân lượng
biến và số đơn vị (tần số) tương ứng.
CHƢƠNG 6
CHỈ SỐ
- Hệ thống chỉ số:
x f 1 1

 x f x f

1 1 0 1
x f 0 0 x f x f
0 1 0 0
(1) (2) (3)

Chỉ số (1) phản ánh sự biến động của tổng lượng biến do ảnh
hưởng bởi đồng thời cả hai nhân tố là lượng biến và tần số.
hưởng bởi tần số.
CHƢƠNG 6
CHỈ SỐ
- Số tuyệt đối:
 x f   x f   x f   x f 
1 1 0 0 1 1 0 1
 x f   x f 
0 1 0 0
- Nhận xét về sự biến động của tổng lượng biến và mức độ ảnh
hưởng của từng nhân tố.
CHƢƠNG 6
CHỈ SỐ
- Ví dụ 6.4: Có số liệu về tình hình lao động - tiền lương của một
doanh nghiệp như sau:
Tên Tổng quỹ lương Số công nhân TLBQ

phân (1.000đ) (người) (1.000đ/người)
xưởng KG KBC KG KBC KG KBC
A 100.000 121.000 50 55 2.000 2.200
B 54.000 80.000 30 40 1.800 2.000
Cộng 154.000 201.000 80 95 1.925 2.115,8
CHƢƠNG 6
CHỈ SỐ
F   XT
- Tác động tới tổng quỹ lương có hai nhân tố là tiền lương bình
quân của từng phân xưởng và số công nhân của các phân xưởng đó.
X T  X T  X T
1 1 1 1 0 1
X T X T X T
0 0 0 1 0 0
CHƢƠNG 6
CHỈ SỐ
 X T   X T   X T   X T    X T   X T 
1 1 0 0 1 1 0 1 0 1 0 0
- Tính toán các chỉ tiêu:
X T 1 1  121 .000  80.000  201 .000
X T 0 0  100 .000  54.000  154 .000
X T 0 1  2.000  55  1.800  40  182 .000

CHƢƠNG 6
CHỈ SỐ
201.000 201.000 182.000

 
154.000 182.000 154.000
1,305  1,104 1,182
201 .000  154 .000  (201 .000  182 .000 ) 

(182.000  154.000)
47.000  19.000  28.000
CHƢƠNG 6
CHỈ SỐ
- Nhận xét: Tổng quỹ lương của doanh nghiệp kỳ báo cáo so với kỳ
gốc tăng 30,5%, về số tuyệt đối tăng 47.000 (1.000 đ) do ảnh hưởng bởi
các nhân tố sau:
Do tiền lương bình quân của các phân xưởng tăng làm cho tổng
quỹ lương tăng 10,4%, về số tuyệt đối tăng 19.000 (1.000 đ).
Do số công nhân của các phân xưởng tăng làm cho tổng quỹ
lương tăng 18,2%, về số tuyệt đối tăng 28.000 (1.000 đ).
CHƢƠNG 6
CHỈ SỐ
thức do ảnh hưởng bởi chỉ tiêu bình quân và tổng tần số:
M  x fi
- Tác động tới tổng lượng biến có ba nhân tố là lượng biến, kết cấu
tổng thể và tổng số đơn vị (tổng tần số).
x1  f1 x1  f1 x 01  f1 x 0  f1
  
x 0  f0 x 01  f1 x 0  f1 x 0  f0
(1) (2) (3) (4)
CHƢƠNG 6
CHỈ SỐ
hưởng bởi đồng thời cả ba nhân tố là lượng biến, kết cấu tổng thể và
tổng tần số.
hưởng bởi kết cấu tổng thể.
hưởng bởi tổng tần số.
CHƢƠNG 6
CHỈ SỐ
 
x1  f1  x 0  f 0  x1  f1  x 01  f1 
x  f  x  f 
01 1 0 1
x  f  x  f 
0 1 0 0
- Nhận xét về sự biến động của tổng lượng biến và mức độ ảnh
hưởng của từng nhân tố.
CHƢƠNG 6
CHỈ SỐ
- Ví dụ 6.5: Với số liệu của ví dụ 6.3, phân tích sự biến động của
tổng sản lượng do ảnh hưởng bởi các nhân tố.
 Ta có phương trình kinh tế sau:
Q  W T
 Tác động tới tổng sản lượng có ba nhân tố: NSLĐ của các
phân xưởng, kết cấu công nhân của các phân xưởng đó và tổng số công
nhân.
CHƢƠNG 6
CHỈ SỐ
W1  T1 W1  T1 W 01  T1 W 0  T1
  
W 0  T0 W 01  T1 W 0  T1 W 0  T0

W1  T1  W 0  T0  W1  T1  W 01  T1  
W  T  W  T 
01 1 0 1
W  T  W  T 
0 1 0 0
CHƢƠNG 6
CHỈ SỐ
 Tính toán các chỉ tiêu:
W1  T1  460 W0  T0  510
W 01  T1 W360
 T  510
0 1
 Thay vào hệ thống chỉ số, ta có:
460 460 360 510

  
510 360 510 510
0,902  1,278  0,706 1
CHƢƠNG 6
CHỈ SỐ
(-50) = 100 + (-150) + 0
 Nhận xét: Tổng sản lượng của doanh nghiệp kỳ báo cáo
so với kỳ gốc giảm 9,8%, về số tuyệt đối giảm 50 (1.000sp) do ảnh
hưởng bởi các nhân tố:
Do NSLĐ của các phân xưởng tăng làm tổng sản lượng
tăng 27,8%, về số tuyệt đối tăng 100 (1.000sp).
Do kết cấu công nhân của các phân xưởng thay đổi làm
tổng sản lượng giảm 29,4%, về số tuyệt đối giảm 150 (1.000sp).
Do tổng số công nhân không thay đổi nên không ảnh
hưởng tới tổng sản lượng.
PHẦN 2: THỐNG KÊ DOANH NGHIỆP
CHƢƠNG 7:
THỐNG KÊ KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA
DOANH NGHIỆP
• 7.1. MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN

• - Kết quả sản xuất của doanh nghiệp
• - Nó là kết quả của lao động hữu ích;
• - Do những người lao động trong đơn vị đó làm ra trong thời gian
tính toán
• Các dạng biểu hiện kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh
- Thành phẩm
• - Bán thành phẩm
• - Tại chế phẩm
• - Sản phẩm sản xuất dở dang
• - Sản phẩm chính, Sản phẩm phụ
CHƢƠNG 7:
DOANH NGHIỆP
• Đơn vị đo lƣờng kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của
doanh nghiệp:
• - Đơn vị tự nhiên: chiếc, con, cái, vụ,…
• - Đơn vị vật lý: tấn, tạ, lít,…
• - Đơn vị quy chuẩn: quy đổi về một loại sản phẩm chuẩn:
lương thực quy thóc,..
• - Đơn vị tiền tệ: VND, USD,…
• - Đơn vị kép: tấn km, lượt người, km người,…
CHƢƠNG 7:
DOANH NGHIỆP
• 7.2. HỆ THỐNG CHỈ TIÊU ĐO LƢỜNG KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG
SẢN XUẤT KINH DOANH CỦA DOANH NGHIỆP
• TỒN TẠI HAI HỆ THỐNG:
• Hệ thống MPS (xuất hiện ở Việt Nam từ 1993 trở về trước)
• Hệ thống SNA (xuất hiện từ giữa năm 1993 đến nay)
• VD:
C1  C2  Cdv  V  M
• GO=
CHƢƠNG 7:
DOANH NGHIỆP
• 7.2.1. Giá trị sản xuất của doanh nghiệp (GO – Gross
Output)
• Giá trị sản xuất của doanh nghiệp là toàn bộ giá trị của sản
phẩm vật chất và dịch vụ hữu ích do lao động của doanh
nghiệp làm ra trong một thời kỳ nhất định, thường là một
năm.
• Ý nghĩa của chỉ tiêu GO:
• - Dùng để tính GO, GDP, … của nền kinh tế quốc dân;
• - Để tính VA, NVA của doanh nghiệp;
• - Tính các chỉ tiêu hiệu quả SXKD của doanh nghiệp.
CHƢƠNG 7:
DOANH NGHIỆP
• Về phạm vi tính toán: Xét về mặt sản xuất, doanh nghiệp

là nền kinh tế quốc dân thu nhỏ. Do đó, GO của doanh
nghiệp là tổng hợp GO của các ngành sản xuất mà
doanh nghiệp thực hiện.
• SNA chia sản phẩm thành:

• - Hàng hóa: là toàn bộ sản phẩm vật chất (hữu hình);
• - Dịch vụ: là sản phẩm vô hình.
CHƢƠNG 7:
DOANH NGHIỆP
• GO của các ngành bao gồm tổng 5 nội dung sau:
• 1. Giá trị thành phẩm đã sản xuất được trong kỳ.

• 2. Giá trị bán thành phẩm đã tiêu thụ trong kỳ.
• 3. Chênh lệch giá trị sản xuất dở dang cuối kỳ so với đầu kỳ.
• 4. Giá trị các công việc được tính theo quy định đặc biệt.
• 5. Tiền thu được do các hoạt động dịch vụ làm cho bên ngoài
như: tiền cho thuê máy móc, thiết bị thuộc dây chuyền sản
xuất của doanh nghiệp; sửa chữa thường xuyên máy móc,
thiết bị cho bên ngoài,...
CHƢƠNG 7:
DOANH NGHIỆP
• Phương pháp xác định GO:
GO  C1  C2  Cdv  V  M
• Trong đó
• - C1 - khấu hao tài sản cố định;
• - C2 - chi phí vật chất khác cho quá trình sản xuất như: chi phí
nguyên nhiên liệu, vật liệu, công cụ lao động nhỏ, …
• - Cdv - chi phí dịch vụ cho quá trình sản xuất
• - V - thu nhập lần đầu của người lao động (tiền công, tiền lương và
các khoản có tính chất tiền lương như bảo hiểm xã hội trả thay
lương; bảo hiểm xã hội và bảo hiểm y tế mà người chủ sử dụng lao
động nộp thay cho người lao động,…);
• - M - lợi nhuận (lãi) kinh doanh, bao gồm lãi của doanh nghiệp, thuế
sản xuất, thuế sản phẩm các loại, trả lãi tiền vay.
CHƢƠNG 7:
DOANH NGHIỆP
Để tính đƣợc GO, ngƣời ta phải tính toàn bộ kết quả theo đơn vị tiền tệ,
có nhƣ vậy mới tổng hợp đƣợc. Theo SNA có 4 loại giá khác nhau:
Giá nhân tố Giá cơ bản Giá sản xuất Giá trị sử dụng cuối cùng
Chi phí trung gian Chi phí trung gian Chi phí trung gian Chi phí trung gian
Thu nhập lần đầu của lao động Thu nhập lần đầu của lao động Thu nhập lần đầu của lao động Thu nhập lần đầu của lao động
Thặng dƣ sản xuất (lợi nhuận) Thặng dƣ sản xuất (lợi nhuận) Thặng dƣ sản xuất (lợi nhuận) Thặng dƣ sản xuất (lợi nhuận)
Khấu hao TSCĐ Khấu hao TSCĐ Khấu hao TSCĐ Khấu hao TSCĐ
Thuế sản xuất khác trừ trợ cấp Thuế sản xuất khác trừ trợ cấp Thuế sản xuất khác trừ trợ cấp
Thuế sản phẩm trừ trợ cấp Thuế sản phẩm trừ trợ cấp
Phí thƣơng nghiệp
Cƣớc vận tải

CHƢƠNG 7:
DOANH NGHIỆP
• 7.2.2. Giá trị gia tăng của doanh nghiệp (VA – Value
Added)
• Giá trị gia tăng là toàn bộ kết quả lao động hữu ích của
những người lao động trong doanh nghiệp mới sáng tạo
ra và giá trị hoàn vốn cố định (khấu hao TSCĐ) trong
một khoảng thời gian nhất định (một tháng, một quý, một
năm).
• Nó phản ánh bộ phận giá trị mới được tạo ra của các
hoạt động sản xuất hàng hóa và dịch vụ mà những
người lao động của doanh nghiệp mới làm ra; bao gồm
phần giá trị cho mình (V), phần cho doanh nghiệp và xã
hội (M) và phần giá trị hoàn vốn cố định (C1).
CHƢƠNG 7:
DOANH NGHIỆP
• Về mặt giá trị: VA=V+M+ C1

• Ý nghĩa của chỉ tiêu VA
• - Trên giác độ vĩ mô, chỉ tiêu VA là cơ sở tính GDP, GNI,
thuế giá trị gia tăng (VAT).
• - Đối với doanh nghiệp, chỉ tiêu VA là cơ sở để tính toán,
phân chia lợi ích giữa người lao động trong doanh
nghiệp (V) với lợi ích của doanh nghiệp và xã hội (M),
giá trị thu hồi vốn do khấu hao TSCĐ (C1).
CHƢƠNG 7:
DOANH NGHIỆP
• Có hai phương pháp tình VA đối với mọi

doanh nghiệp:
• Giá
Phương pháp sản xuất
trị gia tăng của doanh nghiệp = Giá trị sản xuất (GO) - Chi phí trung gian
(VA) (IC)
Giá trị gia tăng Thu nhập lần đầu Thu nhập lần Khấu hao
• Phương pháp phân phối
của doanh của ngƣời lao đầu của doanh tài sản cố
= + +
nghiệp (VA) động (V) nghiệp (M) định (C1 )
CHƢƠNG 7:
DOANH NGHIỆP
• V -Thu nhập lần đầu của ngƣời lao động gồm:
• - Tiền lương hoặc thu nhập theo ngày công của người lao
động
• - Tiền trích vào các quỹ BHXH, BHYT, KPCĐ của chủ
doanh nghiệp cho người lao động;
• - Các khoản thu nhập ngoài lương hoặc ngoài thu nhập
theo ngày công mà doanh nghiệp trả trực tiếp cho lao động.
• M - Thu nhập lần đầu của doanh nghiệp gồm:
• - Thuế các loại (trừ trợ cấp);
• - Lãi trả tiền vay (không kể chi phí dịch vụ ngân hàng vì đã
tính vào IC);
• - Tiền lãi còn lại của doanh nghiệp (lợi nhuận thuần sau
thuế hay còn gọi là thực lợi nhuận thuần).
• C1 - Khấu hao tài sản cố định dùng cho sản xuất vật chất
và dịch vụ.
CHƢƠNG 7:
DOANH NGHIỆP
• 7.2.3 Chi phí trung gian của doanh nghiệp (IC –
Itermediational cost)
• Chi phí trung gian của doanh nghiệp là một bộ phận cấu
thành của tổng chi phí sản xuất, bao gồm toàn bộ chi phí
thường xuyên về vật chất như nguyên vật liệu, nhiên liệu,
động lực, chi phí vật chất khác (không kể khấu hao TSCĐ) và
chi phí dịch vụ (kể cả dịch vụ vật chất và dịch vụ không vật
chất) được sử dụng trong quá trình sản xuất ra của cải vật
chất và hoạt động dịch vụ khác của doanh nghiệp trong một
thời gian nhất định
CHƢƠNG 7:
DOANH NGHIỆP
• Một số chú ý khi tính chi phí trung gian:

– Không tính vào chi phí trung gian chi phí mua sắm và khấu
hao tài sản cố định thực hiện trong năm;
– Những hao hụt tổn thất nguyên vật liệu trong quá trình sản
xuất kinh doanh được tính vào chi phí trung gian đối với
phần trong định mức, còn phần ngoài định mức thì tính
vào giảm tích lũy tài sản;
– Chi phí trung gian được tính theo giá thực tế bằng giá mua
trừ đi chiết khấu thương nghiệp và cộng với cước phí vận
tải từ nơi mua đến nơi sử dụng.
CHƢƠNG 7:
DOANH NGHIỆP
• Nguyên tắc chung khi tính chi phí trung gian phải đảm
bảo:
– GO tính theo giá nào thì IC phải tính theo giá đó;
– GO (đối với hoạt động sản xuất công nghiệp) tính cả giá trị
nguyên vật liệu do khách hàng mang đến thì IC cũng phải
bao gồm cả khoản đó và ngược lại
CHƢƠNG 7:
DOANH NGHIỆP
• 7.2.4. Giá trị gia tăng thuần của doanh nghiệp (NVA –
Net Value Added)
• Giá trị gia tăng thuần là chỉ tiêu biểu hiện toàn bộ giá trị
mới được sáng tạo ra trong một thời kỳ nhất định (không
kể phần giá trị khấu hao tài sản cố định) của tất cả các
hoạt động sản xuất và dịch vụ của doanh nghiệp.
• NVA = V + M
CHƢƠNG 7:
DOANH NGHIỆP
• Ý nghĩa của chỉ tiêu NVA:

• - Dùng để tính NGDP, NGNI… của nền kinh tế quốc dân;
• - Dùng để tính VAT;
• - Tính cơ cấu thu nhập của doanh nghiệp;
• - Tính các chỉ tiêu hiệu quả sản xuất, kinh doanh của
doanh nghiệp.
CHƢƠNG 7:
DOANH NGHIỆP
• Phương pháp tính NVA:

• Phương pháp sản xuất:
• NVA = GO - IC - Khấu hao TSCĐ
• = VA - Khấu hao TSCĐ
• Phương pháp phân phối:
• NVA = V+M
CHƢƠNG 7:
DOANH NGHIỆP
• 7.2.5. Lợi nhuận (hay lãi) kinh doanh của doanh nghiệp
(M)
• Lãi kinh doanh là chỉ tiêu phản ánh phần giá trị thặng dư
hoặc mức hiệu quả kinh doanh mà doanh nghiệp thu được từ
các hoạt động kinh doanh. Lãi kinh doanh được xác định
bằng công thức sau:
• Lãi kinh doanh = Doanh thu kinh doanh – Chi phí kinh
doanh
• Lãi kinh doanh của doanh nghiệp bao gồm ba bộ phận:

– Lãi thu từ kết quả tiêu thụ sản phẩm hàng hóa, lao vụ hay dịch vụ
của doanh nghiệp (còn gọi là lãi thu từ kết quả sản xuất kinh
doanh).
– Lãi thu từ kết quả hoạt động tài chính
– Lãi khác
CHƢƠNG 7:
DOANH NGHIỆP
• Tổ chức hạch toán doanh nghiệp tính ba chỉ tiêu lãi thu
từ kết quả sản xuất kinh doanh như sau:
Lãi gộp = Tổng doanh - Tổng giá vốn hàng bán (hay tổng giá thành sản
thu thuần phẩm bán không gồm chi phí quản lý doanh
nghiệp và chi phí bán hàng)
Lãi thuần = Tổng doanh thu thuần - Tổng giá thành hoàn toàn sản phẩm bán
trƣớc thuế
Lãi thuần = Lãi gộp - Tổng chi phí quản lý doanh nghiệp và chi
trƣớc thuế phí bán hàng
CHƢƠNG 7:
DOANH NGHIỆP
• 7.2.6. Doanh thu bán hàng
• Doanh thu bán hàng là tổng số tiền mà doanh nghiệp
thực tế đã thu được trong kỳ nhờ bán sản phẩm hàng
hóa và dịch vụ của mình.
• Doanh thu bán hàng của doanh nghiệp bao gồm:
– Sản phẩm đã giao cho người mua ở kỳ trước nhưng kỳ này mới
thu được tiền.
– Sản phẩm đã hoàn thành ở kỳ trước nhưng tiêu thụ (thu được
tiền) ở kỳ báo cáo.
– Sản phẩm sản xuất và bán được (đã thu tiền và người mua chấp
nhận) ở kỳ báo cáo.
– Doanh thu cho thuê máy móc, thiết bị thuộc dây chuyền sản xuất
của doanh nghiệp.
– Giá trị sản phẩm, hàng hóa chuyển nhượng cho các cơ sở khác
trong cùng công ty, tổng công ty, tập đoàn.
CHƢƠNG 7:
DOANH NGHIỆP
• 7.3.1. Phân tích kết cấu kết quả sản xuất của doanh
nghiệp
Lĩnh vực hoạt động CN XD NLN DV
CN A11 A12 A13 A14
XD B21 B22 B23 B24
NLN C31 C32 C33 C34
DV D41 D42 D43 D44
Thu nhập lần đầu của LĐ E51 E52 E53 E54
Thu nhập lần đầu của DN F61 F62 F63 F64
Khấu hao TSCĐ G71 G72 G73 G74

CHƢƠNG 7:
DOANH NGHIỆP
• Từ bảng tư liệu ta tính được: GO, VA, NVA của từng hoạt động
SXKD của doanh nghiệp:
• GO(CN) = A11 + B21 + C31 + D41 + E51 + F61 + G71
• GO(XD) = A12 + B22 + C32 + D42 + E52 + F62 + G72

•
• GO(NLN) = A13 + B23 + C33 + D43 + E53 + F63 + G73
•
• GO(DV) = A14 + B24 + C34 + D44 + E54 + F64 + G74
•
• GO(DN) = GO(CN) + GO(XD) + GO(NLN) + GO(DV)
CHƢƠNG 7:
DOANH NGHIỆP
• Phân tích kết cấu các bộ phận cấu thành VA, NVA, M của
doanh nghiệp.
• Tương tự như trên tính được VA, NVA của từng ngành và chung toàn
doanh nghiệp.
• - Tính tỉ trọng GO của từng ngành trong GO chung của doanh nghiệp;
• - Tính tỉ trọng VA của từng ngành trong VA chung của doanh nghiệp;
• - Tính tỉ trọng NVA của từng ngành trong NVA chung của doanh nghiệp;
• - Tính tỉ trọng GO của từng ngành trong GO chung của doanh nghiệp;
• - Tính tỉ trọng M của từng ngành trong M chung của doanh nghiệp;
• - Tính tỉ trọng V của từng ngành trong V chung của doanh nghiệp;
• - Tính tỉ trọng khấu hao TSCĐ của từng ngành trong khấu hao TSCĐ
chung của doanh nghiệp;
• - Tính tỉ trọng VA, NVA, V, M, khấu hao TSCĐ chung các ngành trong
GO chung của doanh nghiệp;
CHƢƠNG 7:
DOANH NGHIỆP
• 7.3.2. Phân tích sự biến động theo thời gian của các
chỉ tiêu phản ánh kết quả sản xuất kinh doanh của
doanh nghiệp.
• - Các bộ phận cấu thành trong GO của từng ngành và
chung của doanh nghiệp.
• - Tỉ trọng của từng ngành trong nội dung VA, NVA, M, V
và xu hướng biến động của chúng theo thời gian.
CHƢƠNG 8
THỐNG KÊ LAO ĐỘNG TIỀN LƢƠNG DOANH NGHIỆP
• 8.1. THỐNG KÊ SỐ LƢỢNG VÀ SỰ BIẾN ĐỘNG LAO

ĐỘNG CỦA DOANH NGHIỆP
• 8.1.1 Thống kê số lƣợng lao động của doanh nghiệp
• Khái niệm số lượng lao động hiện có trong danh sách
của doanh nghiệp:
– Số lượng lao động hiện có trong danh sách

của doanh nghiệp là những người lao động
được ghi tên vào danh sách lao động của
doanh nghiệp, do doanh nghiệp trực tiếp
quản lý, sử dụng sức lao động và trả lương.
CHƢƠNG 8
• 8.1.1 Thống kê số lƣợng lao động của doanh

nghiệp
• Phân loại lao động
• Theo tính chất lao động, có thể chia lao động trong
doanh nghiệp thành hai bộ phận: số lao động không
được trả công và số lao động làm công ăn lương.
• Theo tác dụng của từng loại lao động đối với quá
trình sản xuất kinh doanh: lao động làm công ăn lương
được phân thành hai bộ phận: lao động trực tiếp sản
xuất và lao động làm công khác.
CHƢƠNG 8
• 8.1.1 Thống kê số lƣợng lao động của doanh nghiệp
• Phƣơng pháp tính số lƣợng lao động trong danh

sách của doanh nghiệp:
• Số lao động hiện có trong danh sách
Thiện có = T bổ trợ + Tcông nghệ + Tquản lý + T bổ sung
• Số lao động hiện có bình quân trong danh sách:
n
T1  T2    Tn  Ti x ti
T   i 1
n
t
n
i
i 1
CHƢƠNG 8
• Với trường hợp biến động số lao động tương đối đều thì
n
T i
Tdk  Tck
T  i 1

n 2
• Với trường hợp biến động số lao động không đều ở các
thời điểm mà thời điểm có khoảng cách bằng nhau:
T1 Tn
 T2    Tn 1 
T 2 2
n 1
CHƢƠNG 8
• 8.1.2 Thống kê kết cấu lao động

• Kết cấu lao động được thể hiện bằng tỷ trọng lao động
loại j so với tổng số lao động của đơn vị, doanh nghiệp
Tj
j  n
T
i 1
j
CHƢƠNG 8
• 8.1.3 Thống kê nghiên cứu biến động số lƣợng lao

động
• Khi biến động lao động không có xu hướng, tức là dãy
số không có biểu hiện tăng giảm rõ rệt thì tính chỉ số thời
vụ theo công thức
T
I tv  i
T0
• Khi biến động lao động có xu hướng, tức là dãy số có

mức độ tăng giảm rõ rệt từ năm này qua năm khác
Ti
I tv  *
T i
CHƢƠNG 8
• 8.1.3 Thống kê nghiên cứu biến động số lƣợng lao

động
• Bảng cân đối số lượng lao động có trong danh sách:
Chỉ tiêu Số tuyệt đối Tỷ trọng Phần trăm so

(ngƣời) trong tổng với cùng kỳ
số (%) trƣớc (%)
1. Số lao động có ở đầu kỳ
2. Số lao động tăng trong kỳ
Trong đó:
3. Số lao động giảm trong kỳ
Trong đó:
4. Số lao động có ở cuối kỳ

CHƢƠNG 8
• Vận dụng phương pháp cân đối

Số lao động Số lao động Số lao động Số lao động
có + tăng - giảm = có
đầu kỳ trong kỳ trong kỳ cuối kỳ
• Tỷ lệ Số lao động tăng (giảm) trong kỳ

• tăng (giảm) =
• lao động Tổng số lao động bình quân trong kỳ
CHƢƠNG 8
• 8.2. THỐNG KÊ TÌNH HÌNH SỬ DỤNG SỐ LƢỢNG VÀ

THỜI GIAN LAO ĐỘNG CỦA DOANH NGHIỆP
• 8.2.1. Thống kê tình hình sử dụng số lƣợng lao động
của doanh nghiệp
• Các loại số lƣợng lao động
Số lƣợng lao động hiện có
Số lượng lao động có mặt Số lượng lao động
vắng mặt
Số lượng lao động Số lượng lao động
được giao việc chưa được giao việc
CHƢƠNG 8
• Thống kê nghiên cứu giản đơn: Chỉ tiến hành so sánh

đối chiếu số lượng lao động bình quân thực tế sử dụng
với số lượng lao động bình quân theo kế hoạch yêu cầu
• Tính bằng số tương đối
• T1
IT  x100
• T kh
• Tính bằng số tuyệt đối

•
T  T1  Tkh
CHƢƠNG 8
• Thống kê nghiên cứu có liên hệ với kết quả hoạt động

kinh doanh: So sánh số lao động bình quân thực tế sử
dụng với số lao động bình quân theo kế hoạch đã điều
chỉnh theo mức độ hoàn thành nhiệm vụ hoạt động kinh
doanh (doanh thu)
• Tính bằng số tương đối :
• T1
IT  x100
T kh x I DT
• Tính bằng số tuyệt đối

T  T1  T kh x I DT
CHƢƠNG 8
• 8.2.2 Thống kê sử dụng thời gian lao động

• Thời gian lao động tính theo ngày công
Tổng số ngày theo lịch
Tổng số ngày Tổng số ngày công chế độ
thứ bảy, chủ nhật
và ngày lễ
Tổng số ngày công có thể sử dụng cao nhất Ngày nghỉ
phép
Tổng số ngày công có mặt Số ngày vắng
mặt
Số ngày công Tổng số ngày công làm việc Số ngày
làm thêm thực tế trong chế độ ngừng việc
Tổng số ngày công làm việc thực tế hoàn toàn
CHƢƠNG 8

• Thời gian lao động tính theo giờ công
Tổng số giờ công chế độ
Số giờ công làm Tổng số giờ công Số giờ ngừng việc

thêm làm việc thực tế trong
chế độ
Tổng số giờ công làm việc thực tế hoàn toàn

CHƢƠNG 8

• Xác định một số chỉ tiêu sử dụng thời gian lao động
• Độ dài bình quân ngày làm việc:
• Độ dài bình quân ngày làm việc thực tế trong chế độ =

• Tổng số giờ công làm việc thực tế chế độ trong kỳ/Tổng số ngày công
làm việc thực tế hoàn toàn trong kỳ
• Độ dài bình quân ngày làm việc thực tế hoàn toàn =

• Tổng số giờ công làm việc thực tế hoàn toàn trong kỳ/Tổng số ngày
công làm việc thực tế hoàn toàn trong kỳ
CHƢƠNG 8

• Xác định một số chỉ tiêu sử dụng thời gian lao động
• Hệ số làm thêm giờ = Độ dài bình quân ngày làm việc thực tế hoàn toàn
/Độ dài bình quân ngày làm việc thực tế trong chế độ
• Số ngày làm việc thực tế bình quân một lao động
• Số ngày làm việc thực tế trong chế độ bình quân một lao động trong
kỳ=Tổng số ngày công làm việc thực tế chế độ trong kỳ/Số lao động
trong danh sách bình quân trong kỳ
• Số ngày làm việc thực tế hoàn toàn bình quân một lao động trong
kỳ=Tổng số ngày công làm việc thực tế hoàn toàn trong kỳ/Số lao động
trong danh sách bình quân trong kỳ
CHƢƠNG 8
• 8.3 Thống kê năng suất lao động trong doanh nghiệp

• 8.3.1 Khái niệm
• Năng suất lao động là chỉ tiêu phản ánh hiệu quả hay mức
hiệu quả của lao động
• Mức năng suất lao động được xác định bằng số lượng
hay giá trị sản phẩm sản xuất ra trong một đơn vị lao động
hao phí.
CHƢƠNG 8

• 8.3.2 Phương pháp tính năng suất lao động
• Các loại chỉ tiêu năng suất lao động

• Công thức tính chỉ tiêu năng suất lao động dạng thuận:
Q
W T 
T
• Trong đó Q: tính bằng sản phẩm hiện vật hay giá trị (tiền tệ)
• T tính bằng số LĐ bình quân, tổng số ngày công, tổng số giờ công thực
tế để tạo ra Q.
CHƢƠNG 8


• Xét các chỉ tiêu ở mẫu số của WT
• Năng suất lao động bình quân một lao động:
Q
W L 
L
CHƢƠNG 8

• Năng suất lao động bình quân một ngày công làm việc
Q
W 
N
N
CHƢƠNG 8

• Năng suất lao động bình quân một giờ công làm việc:
Q
W 
G
G
CHƢƠNG 8


• Công thức tính chỉ tiêu năng suất lao động dạng nghịch:
1 T
WT  
W T Q
CHƢƠNG 8
• 8.4. Thống kê tiền lƣơng lao động trong doanh nghiệp
• 8.4.1. Các nguồn hình thành thu nhập của lao động
trong doanh nghiệp
• - Thu nhập từ tiền lương và các khoản có tính chất như
lương
• - Thu nhập từ quỹ bảo hiểm xã hội trả thay lương do ốm
đau, thai sản, tai nạn, bệnh nghề nghiệp,…
• - Thu nhập khác.
CHƢƠNG 8
• 8.4.2 Các chỉ tiêu phản ánh tình hình tiền lƣơng của
lao động trong doanh nghiệp
• Các chỉ tiêu tổng quỹ lƣơng:
• Căn cứ theo hình thức và chế độ trả lương:
• - Quỹ lương trả theo sản phẩm
• - Quỹ lương trả theo thời gian
• Căn cứ theo loại lao động:
• - Quỹ lương của lao động làm công ăn lương
• - Quỹ lương của lao động trực tiếp sản xuất
CHƢƠNG 8
• 8.4.2 Các chỉ tiêu phản ánh tình hình tiền lương của
• Căn cứ theo độ dài làm việc khác nhau:
• - Tổng quỹ lương ngày
• - Tổng quỹ lương tuần
• - Tổng quỹ lương tháng
CHƢƠNG 8

• 8.4.2 Các chỉ tiêu phản ánh tình hình tiền lương của
• Các chỉ tiêu lƣơng bình quân của lao động trực tiếp
sản xuất:
• Tiền lương bình quân (X)= Tổng quỹ lương (QL)/Hao phí
lao động cho SXKD (T)
• Cụ thể:
• Tiền lương bình quân giờ (XG)= Tổng quỹ lương giờ
(QLG)/Tổng số giờ công thực tế làm việc (GN)
CHƢƠNG 8
• Các chỉ tiêu lƣơng bình quân của lao động trực tiếp
sản xuất:
• Tiền lương bình quân ngày (XN)= Tổng quỹ lương ngày
(QLN)/ Tổng số ngày công thực tế làm việc (NN)
• Tiền lương bình quân tháng (XL)= Tổng quỹ lương tháng
(QL)/ Số lao động có bình quân (L)
CHƢƠNG 9
THỐNG KÊ TÀI SẢN DOANH NGHIỆP
• 9.1. THỐNG KÊ TÀI SẢN CỐ ĐỊNH

• 9.1.1 Khái niệm tài sản cố định
• Một tư liệu lao động được coi là một TSCĐ phải đồng thời thoả
mãn 4 tiêu chuẩn cơ bản:
• - Chắc chắn thu được lợi ích kinh tế trong tương lai từ việc sử
dụng tài sản (TSCĐ hữu hình hay do tài sản đó mang lại (TSCĐ
vô hình).
• - Nguyên giá tài sản cố định phải được xác định một cách tin
cậy.
• - Thời gian sử dụng tối thiểu: Thường từ 1 năm trở lên.
• - Phải đạt giá trị tối thiểu ở một mức quy định. (Tiêu chuẩn này
được quy định riêng đối với từng nước và có thể được điều
chỉnh cho phù hợp với mức giá cả của từng thời kỳ).
CHƢƠNG 9

• 9.1.2. Phân loại tài sản cố định
• Theo hình thái biểu hiện:
• Tài sản cố định hữu hình là những tài sản có hình thái vật
chất cụ thể do doanh nghiệp nắm giữ để sử dụng cho hoạt
động sản xuất kinh doanh phù hợp với các tiêu chuẩn ghi nhận
tài sản cố định hữu hình.
• VD: Nhà cửa, vật kiến trúc
• Máy móc thiết bị
• Phương tiện vận tải, thiết bị truyền dẫn
• Thiết bị dụng cụ quản lý
• Vườn cây lâu năm, súc vật làm việc và cho sản phẩm
CHƢƠNG 9
• Tài sản cố định vô hình: những khoản chi nếu đồng thời
thoả mãn 4 tiêu chuẩn cơ bản trên và không hình thành
các tài sản cố định hữu hình thì được coi là các tài sản cố
định vô hình của doanh nghiệp.
• VD: Các chi phí liên quan trực tiếp đến đất sử dụng; Chi
phí về quyền phát hành, bằng phát minh, bằng sáng chế,
bản quyền tác giả,…
CHƢƠNG 9

• Riêng những chi phí phát sinh trong giai đoạn triển khai được ghi
nhận là tài sản vô hình được tạo ra từ nội bộ doanh nghiệp nếu
thỏa mãn được 7 điều kiện sau:
• - Tính khả thi về mặt kỹ thuật đảm bảo cho việc hoàn thành và
đưa tài sản cố định vô hình vào sử dụng theo dự tính hoặc để
bán.
• - Doanh nghiệp dự định hoàn thành tài sản cố định vô hình để
sử dụng hoặc để bán
• - Doanh nghiệp có khả năng sử dụng hoặc bán tài sản cố định vô
hình đó
CHƢƠNG 9
• - Tài sản vô hình đó phải tạo ra được lợi ích kinh tế trong tương
lai
• - Có đầy đủ các nguồn lực về kỹ thuật, tài chính và các nguồn lực
khác để hoàn tất giai đoạn triển khai, bán hoặc sử dụng tài sản
cố định vô hình đó.
• - Có khả năng xác định một cách chắc chắn toàn bộ chi phí trong
giai đoạn triển khai để tạo ra tài sản cố định vô hình đó
• - Ước tính có đầy đủ tiêu chuẩn về thời gian sử dụng và giá trị
theo quy định cho tài sản cố định vô hình,…
CHƢƠNG 9

• 9.1.2. Phân loại tài sản cố định
•
• Theo quyền sở hữu
• Tài sản cố định tự có
• Tài sản cố định thuê ngoài
CHƢƠNG 9

• 9.1.3. Đánh giá tài sản cố định
• Các loại giá dùng trong đánh giá tài sản cố định
• a. Nguyên giá (hay giá ban đầu hoàn toàn) của tài sản cố định là
toàn bộ chi phí doanh nghiệp phải bỏ ra để có được tài sản cố
định tính đến thời điểm đưa tài sản đó vào trạng thái sẵn sàng
sử dụng (TSCĐ hữu hình) hay thời điểm đưa tài sản đó đưa vào
sử dụng theo dự tính (TSCĐ vô hình).
• b. Giá đánh giá lại (hay giá khôi phục hoàn toàn) của tài sản cố
định là nguyên giá (hay giá ban đầu hoàn toàn) của tài sản cố
định mới nguyên sản xuất ở kỳ báo cáo, được dùng để đánh giá
lại tài sản cố định cùng loại đã mua sắm ở các thời kỳ trước.
• c. Giá còn lại của tài sản cố định là hiệu số giữa nguyên giá với
số khấu hao lũy kế.
CHƢƠNG 9

• Các cách đánh giá tài sản cố định
• a. Đánh giá tài sản cố định theo nguyên giá
• b. Đánh giá tài sản cố định theo giá ban đầu còn lại
• c. Đánh giá tài sản cố định theo giá đánh giá lại (hay giá
khôi phục hoàn toàn)
• d. Đánh giá tài sản cố định theo giá khôi phục còn lại
•
CHƢƠNG 9

• 9.1.4. Thống kê số lƣợng tài sản cố định
• Số lượng TSCĐ doanh nghiệp đã đầu tư mua sắm xây dựng, đã làm
xong thủ tục bàn giao đưa vào sử dụng, đã được ghi vào sổ TSCĐ
của doanh nghiệp gọi là số lượng TSCĐ hiện có.
• TSCĐ cuối kỳ = TSCĐ đầu kỳ + TSCĐ tăng trong kỳ - TSCĐ giảm
trong kỳ
• Số lượng TSCĐ có bình quân
t
 TSCD
t
ij  TSCD
j 1
ij x tij
• TSCDBq.i  j 1
hoặc TSCDBq.i  t
t t
j 1
ij
CHƢƠNG 9

• Số lượng TSCĐ có bình quân
TSCDi1 TSCDin
 TSCDi 2    TSCDi ( n 1) 
TSCDi  2 2
n 1
• TSCĐ có bình quân trong kỳ còn được thống kê tính toán chung cho
các loại TSCĐ khác nhau, theo công thức
• Giá trị TSCĐ Nguyên giá TSCĐ có đầu kỳ + Nguyên giá TSCĐ có cuối kỳ
• bình quân =
• trong kỳ 2
CHƢƠNG 9

• 9.1.5 Thống kê kết cấu TSCĐ
• Kết cấu Giá trị TSCĐ loại (nhóm) j

• TSCĐ =
• loại j Tổng giá trị TSCĐ
• Thống kê kết cấu TSCĐ nhằm phản ánh đặc điểm trang bị kỹ thuật
của các doanh nghiệp, bao gồm:
• + Đánh giá trình độ phát triển kỹ thuật
• + So sánh giữa các đơn vị, doanh nghiệp cùng loại
• + Xác định kết cấu hợp lý
• + Tiết kiệm vốn cố định mà vẫn đảm bảo TSCĐ đồng bộ và tối ưu.
CHƢƠNG 9

• 9.1.6 Thống kê biến động TSCĐ
• Bảng cân đối tài sản cố định
•
Loại TSCD TSCD TSCD TSCD TSCD
đầu kỳ tăng trong kỳ giảm trong kỳ cuối kỳ
Tổng số Nguyên Tổng số Nguyên

nhân nhân
CHƢƠNG 9

• Từ bảng cân đối TSCĐ tính các chỉ tiêu biến động TSCĐ
•
Hệ số tăng TSCĐ = Giá trị TSCĐ tăng trong kỳ/Giá trị TSCĐ có cuối kỳ
•
Hệ số giảm TSCĐ= Giá trị TSCĐ giảm trong kỳ/Giá trị TSCĐ có đầu kỳ
Hệ số đổi mới TSCĐ= Giá trị TSCĐ mới tăng trong kỳ/Giá trị TSCĐ có cuối kỳ
Hệ số loại bỏ TSCĐ = Giá trị TSCĐ loại bỏ trong kỳ/ Giá trị TSCĐ có đầu kỳ
CHƢƠNG 9
• 9.2. THỐNG KÊ KHẤU HAO TÀI SẢN CỐ ĐỊNH

• 9.2.1 Một số khái niệm
• Khấu hao: là một sự phân bổ một cách có hệ thống nguyên giá
của TSCĐ vào chi phí kinh doanh trong suốt thời gian sử dụng
của tài sản đó.
• Thời gian sử dụng TSCĐ: là thời gian mà TSCĐ phát huy được
tác dụng cho sản xuất, kinh doanh.
CHƢƠNG 9
• 9.2.2 Phƣơng pháp khấu hao tài sản cố định

• Phƣơng pháp khấu hao đƣờng thẳng:
• Số khấu hao hàng năm không đổi trong suốt thời gian sử dụng
TSCĐ:
G
• C1( N )  C1( N )  G.h
n
C1( N )
C1(T ) 
12
• h=1/n tỉ lệ khấu hao hàng năm
CHƢƠNG 9
• Mức khấu hao trích hàng tháng xác định theo công thức:
Số khấu hao Số khấu hao Số khấu Số khấu hao

TSCĐ trích = TSCĐ trích + hao TSCĐ - TSCĐ giảm
trong tháng trong tháng tăng trong trong tháng
này trƣớc tháng này này
• Trong trường hợp này mức khấu hao năm bằng tổng các mức
khấu hao tháng
CHƢƠNG 9

• Phƣơng pháp khấu hao theo số dƣ giảm dần có điều chỉnh:
• Mức khấu hao hàng năm giảm dần trong suốt thời gian sử dụng
tài sản. Mức khấu hao TSCĐ trích ở năm I theo phương pháp
này như sau:
• C1(i) = Giá trị còn lại của TSCĐ X Tỉ lệ khấu hao nhanh
• Trong đó: Tỉ lệ khấu hao nhanh = h x Hệ số điều chỉnh

• Hệ số điều chỉnh: = 1,5 nếu t ≤ 4
• = 2 nếu 4 < t ≤ 6
• = 2,5 nếu t > 6
• C1(i) – Mức khấu hao tính ở năm i
CHƢƠNG 9
• Phƣơng pháp khấu hao theo sản lƣợng:

•
• C1(Ni) = (G/Qdk)Qi
• Trong đó:
• C1(Ni): mức khấu hao trích ở năm thứ i
• Qdk: khối lượng sản phẩm sản xuất ra trong thời gian sử dụng TSCĐ
theo công suất thiết kế
• Qi: Khối lượng sản phẩm TSCĐ sản xuất ra ở năm thứ i
CHƢƠNG 9
• 9.3 Đánh giá tình hình trang bị và tình hình sử dụng tài sản
cố định của doanh nghiệp
• 9.3.1. Đánh giá tình hình trang bị TSCĐ cho lao động
G
MG 
L
• MG- Mức trang bị TSCĐ cho 1 lao động
• G̅ - Giá trị TSCĐ bình quân
• L̅ - Số lượng lao động bình quân
CHƢƠNG 9
• 9.3.1. Đánh giá tình hình sử dụng TSCĐ

• Nhóm chỉ tiêu hiệu quả trực tiếp
Q
HG 
G
• HG- Năng suất sử dụng TSCĐ

• ̅Q - Chỉ tiêu phản ánh kết quả SXKD
CHƢƠNG 9

• Nhóm chỉ tiêu hiệu quả trực tiếp
• Tỉ suất lợi nhuận tính trên TSCĐ
M
RG 
G
• RG- Tỉ suất lợi nhuận tính trên TSCĐ

• M - Chỉ tiêu lợi nhuận
CHƢƠNG 9

• Nhóm chỉ tiêu hiệu quả gián tiếp
• Năng suất sử dụng mức khấu hao
Q
H C1 
C1
• C1 – Tổng mức khấu hao TSCĐ trong kỳ nghiên cứu

CHƢƠNG 9

• Nhóm chỉ tiêu hiệu quả gián tiếp
• Tỷ suất lợi nhuận tính trên mức khấu hao
M
RC1 
C1
• C1 – Tổng mức khấu hao TSCĐ trong kỳ nghiên cứu

CHƢƠNG 10
THỐNG KÊ GIÁ THÀNH VÀ HIỆU QUẢ SẢN XUẤT KINH
DOANH CỦA DOANH NGHIỆP
• 10.1 KHÁI NIỆM, Ý NGHĨA CỦA CÁC LOẠI CHỈ TIÊU GIÁ THÀNH
• 10.1.1 Khái niệm, ý nghĩa của chỉ tiêu giá thành tổng hợp
• Giá thành là biểu hiện bằng tiền toàn bộ chi phí vật chất dịch vụ, lao
động và tiền tệ đã chi ra để sản xuất ra sản phẩm vật chất và dịch vụ
của đơn vị trong kỳ nghiên cứu.
Chi phí tiền lƣơng,

Giá Chi phí tiền công và các Lãi trả tiền Khấu hao tài
khoản mang tính
thành = trung + + vay ngân + sản cố định…
gian chất tiền công tiền hàng
lƣơng
CHƢƠNG 10
• 10.1.2. Các loại chỉ tiêu giá thành và ý nghĩa của nó đối
với công tác quản lý doanh nghiệp.
• a. Xét trên mối quan hệ với kết quả sản xuất
• ZGO = Tổng chi phí sản xuất/GO

CHƢƠNG 10
• 10.1.2. Các loại chỉ tiêu giá thành và ý nghĩa của nó đối
với công tác quản lý doanh nghiệp.
• a. Xét trên mối quan hệ với kết quả sản xuất
• Giá thành của một đơn vị sản phẩm
C f  Cp
Zđvsp 
q
• Cf - Tổng chi phí sản xuất của kỳ nghiên cứu

• Cp - Tổng chi phí sản xuất phân bổ cho sản phẩm phụ,
chi phí sản xuất dở giang còn lại cuối kỳ
• q - Lượng thành phẩm đã sản xuất được trong kỳ
CHƢƠNG 10
• b. Xét theo tính chất hoàn thành của sản phẩm sản xuất
• Giá thành hoàn chỉnh - cơ sở để đơn vị quyết định giá bán

cho các đơn vị làm đại lý hay giá bán buôn của doanh
nghiệp
• Giá thành không hoàn chỉnh - Phân tích nguyên nhân ảnh
hưởng đén giá thành hoàn chỉnh; là căn cứ để xây dựng
định mức phấn đấu để giảm giá thành sản xuất ra một đơn
vị thành phẩm cho chu kỳ sản xuất sau
CHƢƠNG 10
• c. Xét theo giai đoạn của quá trình sản xuất kinh
doanh
• Giá thành sản xuất ra một đơn vị thành phẩm - là chi phí
để làm ra một đơn vị sản phẩm của doanh nghiệp.
• Giá thành một đơn vị sản phẩm tiêu thụ - là chi phí để
sản xuất và tiêu thụ một đơn vị sản phẩm.
CHƢƠNG 10
• 10.2 NỘI DUNG KINH TẾ CỦA CHỈ TIÊU GIÁ THÀNH

• 10.2.1. Xét về nội dung kinh tế của chỉ tiêu giá thành
• - Nguyên vật liệu chính mua ngoài
• - Vật liệu phụ mua ngoài
• - Nhiên liệu, năng lượng mua ngoài
• - Tiền lương công nhân viên chức
• - Bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, kinh phí công đoàn
• - Khấu hao tài sản cố định
• - Chi phí dịch vụ mua ngoài
• - Chi phí khác bằng tiền
CHƢƠNG 10
• 10.2.1. Xét về nội dung kinh tế của chỉ tiêu giá thành
• Phân loại chi phí theo nội dung kinh tế giữ được tính nguyên
vẹn của từng yếu tố chi phí, mỗi yếu tố đều là chi phí ban đầu
của doanh nghiệp chi ra và không thể phân tích được nữa
• Phương pháp phân loại này được sử dụng để lập dự toán chi
phí sản xuất, lập kế hoạch cung ứng vật tư, kế hoạch quỹ tiền
lương, tính toán nhu cầu vốn lưu động định mức; để phân
tích đặc trưng kinh tế kỹ thuật của các ngành sản xuất công
nghiệp và đối với doanh nghiệp dịch vụ.
CHƢƠNG 10
• 10.2.2 Xét chi phí theo công dụng cụ thể của chi phí trong sản
xuất
• - Khấu hao tài sản cố định:
• - Chi sửa chữa tài sản:
• - Vật liệu:
• - Điện năng:
• - Nhiên liệu:
• - Dụng cụ sản xuất, đồ dùng văn phòng
• - Bảo hộ lao động:
• - Vận chuyển:
• - Hoa hồng đại lý:
• - Đào tạo
• - Tuyên truyền, quảng cáo, tiếp tân:
• - Tiền lương:
• - Bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, kinh phí công đoàn:
• - Thuê mặt bằng:
• - Các khoản thuế, phí, lệ phí:
• - Lãi vay các đối tượng:
• - Chi phí khác.
CHƢƠNG 10
• 10.2.2 Xét chi phí theo công dụng cụ thể của chi phí
trong sản xuất
• Cách phân loại này được dùng trong việc xác định giá
thành đơn vị sản phẩm dịch vụ cũng như giá thành toàn
bộ sản lượng sản phẩm, dịch vụ.
• Cách phân loại này cho thấy ảnh hưởng của từng khoản
mục đến kết cấu và sự thay đổi của giá thành, qua đó
cung cấp những thông tin cần thiết để xây dựng phương
hướng và biện pháp hạ giá thành sản phẩm, dịch vụ.
CHƢƠNG 10
• 10.3 PHƢƠNG PHÁP PHÂN TÍCH TÀI LIỆU THỐNG KÊ GIÁ THÀNH
• 10.3.1. Phân tích cấu thành của chỉ tiêu giá thành
• Bước 1: Tính tỉ trọng của từng khoản chi phí chiếm trong
tổng giá thành.
• Bước 2: So sánh tỉ trọng đó với tỉ trọng quy định của định

mức kinh tế kỹ thuật. Qua sự khác biệt của tỉ trọng định
mức kinh tế kỹ thuật sẽ rút ra nhận xét
CHƢƠNG 10
• 10.3 PHƢƠNG PHÁP PHÂN TÍCH TÀI LIỆU THỐNG KÊ GIÁ THÀNH
• 10.3.2. Phân tích sự biến động cấu thành của chỉ tiêu
giá thành theo thời gian.
• Nghiên cứu sự biến động cấu thành theo thời gian sẽ giúp
các nhà quản lý rút ra những kết luận cần thiết cho việc
phấn đấu giảm chi phí sản xuất mà vẫn nâng cao được
chất lượng sản phẩm.
• Phân tích biến động theo thời gian về cơ cấu các khoản
mục chi phí sẽ cho ta biết:
• - Khả năng giảm chi phí cho tương lai sẽ tập trung vào
những khâu nào?
• - Giảm chi phí sản xuất có ảnh hưởng đến năng lực sản
xuất trong tương lai không?
CHƢƠNG 10
• 10.3 PHƢƠNG PHÁP PHÂN TÍCH TÀI LIỆU THỐNG KÊ

GIÁ THÀNH
• 10.3.3. Phân tích nhân tố ảnh hƣởng đến giá thành
bình quân
• Giá thành bình quân được sử dụng để phân tích biến động
của giá thành sản phẩm đồng chất, nó bị ảnh hưởng của
hai nhân tố:
• - Bản thân giá thành của các bộ phận
• - Sự thay đổi cơ cấu sản xuất giữa các bộ phận
CHƢƠNG 10
• 10.3.3. Phân tích nhân tố ảnh hƣởng đến giá thành

bình quân
• Trên cơ sở tính được chỉ tiêu giá thành bình quân, tiến
hành phân tích những chỉ số sau:
• Về số tương đối:
Z1 Z Z
Iz   1 * 01
Z 0 Z 01 Z 0
• Về số tuyệt đối:
Z  (Z1  Z0 )  (Z1  Z01)  (Z01  Z0 )

CHƢƠNG 10
• 10.3.3. Phân tích nhân tố ảnh hƣởng đến giá thành bình quân
• Trong đó:
Z0 
 z q
0 0
Z 01 
 zq
0 1
Z1 
 zq
1 1
q 0 q 1 q 1
• Z – Giá thành một đơn vị sản phẩm

• Z̅ - Giá thành bình quân một đơn vị sản phẩm
• Ʃzq - Tổng giá thành hay tổng chi phí sản xuất
CHƢƠNG 10
• 10.3.3. Phân tích mô hình hai nhân tố ảnh hƣởng đến

tổng chi phí sản xuất của doanh nghiệp
• Hai nhân tố ảnh hưởng đến tổng chi phí là:
• - Giá thành sản xuất trên một đơn vị sản phẩm
• - Lượng sản phẩm sản xuất ra hoặc đã tiêu thụ trong kỳ
I zq 
z q
1 1

z q *z q
1 1 0 1
z q
0 0 z q z q
0 1 0 0
zq   z1 q1  z0 q 0  ( z1 q1  z0 q1 )  ( z0 q1  z0 q 0 )
CHƢƠNG 10
• 10.3.4. Phân tích mô hình ba nhân tố ảnh hƣởng đến tổng

chi phí sản xuất của doanh nghiệp
• Về số tương đối
I 
 z q z q z q
 1 1
* 1 1 0 1
z q z q z q
zq
0 0 0 1 0 0
z q z z q
 1
 * *
1
 a *b *c
1 01 1
z q z
0 0 z q 01 0 0
• a- nhân tố phản ánh ảnh hưởng bản thân giá thành

• b - nhân tố ảnh hưởng của cơ cấu sản xuất
• c - nhân tố ảnh hưởng của quy mô sản xuất
CHƢƠNG 10
• 10.3.4. Phân tích mô hình ba nhân tố ảnh hƣởng đến

tổng chi phí sản xuất của doanh nghiệp
zq  ( z1  z01) q1 ( z01  z0 ) q1 ( q1   q0 ) z0

CHƢƠNG 10
• 10.3.5. Phân tích nhân tố ảnh hƣởng đến tổng lợi

nhuận của doanh nghiệp
• Lợi nhuận của doanh nghiệp phụ thuộc vào 3 nhân tố:
• - Giá thành đơn vị sản phẩm (z)
• - Giá bán một đơn vị sản phẩm (p)
• - Lượng sản phẩm tiêu thụ (q)
• Lợi nhuận tính cho một loại sản phẩm:
• m=(p-z)q
• Đối với nhiều loại sản phẩm:
• M=Ʃmi= Ʃ(pi-zi)qi
CHƢƠNG 10

• Mô hình 3 nhân tố:
IM 
 (p i1  zi1 )qi1
*
 (p
i0  zi1 )qi1
*
 (p
i0  zi 0 )qi1
( p i0  zi1 )qi1 ( p
i0  zi 0 )qi1 ( p
i0  zi 0 )qi 0
 a *b *c
• a - ảnh hưởng của sự biến động giá cả
• b - ảnh hưởng của sự biến động giá thành
• c - ảnh hưởng của sự biến động của lượng sản phẩm tiêu thụ
CHƢƠNG 10

• Do nhân tố giá cả:
M p   ( pi1  zi1 )qi1  ( pi 0  zi1 )qi1
• Do nhân tố giá thành sản phẩm

M z   ( pi 0  zi1 )qi1  ( pi 0  zi 0 )qi1
• Do nhân tố lượng sản phẩm tiêu thụ

M q   ( pi 0  zi 0 )qi1  ( pi 0  zi 0 )qi 0
CHƢƠNG 10
• 10.4 THỐNG KÊ HIỆU QUẢ SẢN XUẤT KINH DOANH

CỦA DOANH NGHIỆP
• 10.4.1. Khái niệm, ý nghĩa của chỉ tiêu hiệu quả sản
xuất kinh doanh
• Hiệu quả sản xuất kinh doanh là một phạm trù kinh tế biểu
hiện sự phát triển kinh tế theo chiều sâu, nó phản ánh trình
độ khai thác các nguồn lực trong quá trình tái sản xuất
nhằm mục tiêu kinh doanh.
CHƢƠNG 10

• 10.4.2. Phân loại chỉ tiêu hiệu quả
• - Theo phạm vi tính toán
• + Hiệu quả kinh tế
• + Hiệu quả xã hội
• + Hiệu quả an ninh, quốc phòng;
• + Hiệu quả đầu tư
• + Hiệu quả môi trường,…
CHƢƠNG 10
• 10.4 THỐNG KÊ HIỆU QUẢ SẢN XUẤT KINH DOANH CỦA

DOANH NGHIỆP
• 10.4.2. Phân loại chỉ tiêu hiệu quả
• Theo nội dung tính toán
• + Hiệu quả tính dưới dạng thuận
• + Hiệu quả tính dưới dạng nghịch
• Theo phạm vi tính toán
• + Hiệu quả toàn phần
• + Hiệu quả đầu tư tăng thêm
• Theo hình thái biểu hiện
• + Hiệu quả ẩn
• + Hiệu quả hiện
CHƢƠNG 10

• 10.4.3. Phƣơng pháp tính hiệu quả
• Công thức tính hiệu quả sản xuất kinh doanh đầy đủ có dạng:
•
KQ
• H  (chỉ tiêu hiệu quả thuận)
CP
CP
• H  (chỉ tiêu hiệu quả nghịch)
KQ
CHƢƠNG 10

• Công thức tính hiệu quả sản xuất kinh doanh tính riêng cho phần đầu tư
tăng thêm:
•
KQ
• H (chỉ tiêu hiệu quả đầu tư tăng thêm dưới dạng thuận)
CP
• CP
• H  (chỉ tiêu hiệu quả đầu tư tăng thêm dưới dạng nghịch)
KQ
CHƢƠNG 10
• 10.4 THỐNG KÊ HIỆU QUẢ SẢN XUẤT KINH DOANH CỦA

DOANH NGHIỆP
• Kết quả sản xuất kinh doanh có thể sử dụng chỉ tiêu sau:
• - Số lượng sản phẩm kỳ tính toán;
• - Số lượng sản phẩm quy đổi ra sản phẩm tiêu chuẩn;
• - Doanh thu;
• - GO;
• - VA;
• - NVA…
•
•
CHƢƠNG 10

• Chi phí sản xuất có thể sử dụng 3 nhóm chỉ tiêu sau:
• - Chi phí về lao động
• - Chi phí về vốn
• - Chi phí về đất đai
•
CHƢƠNG 11
THỐNG KÊ VỐN VÀ HOẠT ĐỘNG TÀI CHÍNH CỦA
DOANH NGHIỆP
• 11.1 THỐNG KÊ VỐN ĐẦU TƢ CỦA DOANH NGHIỆP
• 11.1.1 Khái niệm về đầu tƣ và vốn đầu tƣ cơ bản của
doanh nghiệp
• Vốn đầu tƣ của doanh nghiệp là các loại tiền, hiện vật hữu
hình, hàng hóa vô hình và các phương tiện khác không phân
biệt chủ sở hữu, được doanh nghiệp huy động vào quá trình
tái sản xuất của mình theo các hình thức cụ thể nhằm duy trì
và nâng cao năng lực sản xuất kinh doanh, năng lực quản lý,
năng lực chuyên môn của lao động và mang lại thu nhập cho
các chủ sở hữu vốn.
CHƢƠNG 11
DOANH NGHIỆP
doanh nghiệp
• Phân loại vốn đầu tƣ cơ bản:

• - Theo công dụng kinh tế:
• + Vốn đầu tư cơ bản cho lĩnh vực sản xuất vật chất
• + Vốn đầu tư cơ bản cho lĩnh vực sản xuất phi vật chất.
• - Theo hình thức xây dựng:
• + Vốn đầu tư cơ bản cho xây dựng mới
• + Vốn đầu tư cơ bản cho xây dựng mở rộng
• + Vốn đầu tư cơ bản cho xây dựng lại
CHƢƠNG 11
DOANH NGHIỆP
doanh nghiệp
• Phân loại vốn đầu tƣ cơ bản:
• - Theo cấu thành:
• + Vốn đầu tư xây lắp
• + Vốn đầu tư mua sắm thiết bị
• + Vốn đầu tư kiến thiết cơ bản.
• - Theo nguồn hình thành:
• + Vốn ngân sách nhà nước
• + Vốn tín dụng thương mại
• + Vốn tự huy động của doanh nghiệp
• + Vốn liên doanh hoặc vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài
CHƢƠNG 11
DOANH NGHIỆP
• 11.1.2. Thống kê khối lƣợng vốn đầu tƣ xây dựng cơ
bản
• Vốn đầu tư xây dựng cơ bản hoàn thành là chỉ tiêu biểu
thị chi phí cho xây dựng công trình hoặc hạng mục công
trình đã kết thúc toàn bộ hoặc từng phần các công việc
quy định trong thiết kế, dự toán được phê chuẩn.
CHƢƠNG 11
DOANH NGHIỆP
bản
• Vốn đầu tư cơ bản hoàn thành gồm:
• - Vốn đầu tư cơ bản hoàn thành toàn bộ công trình hoặc
hạng mục công trình (gọi tắt là vốn đầu tư cơ bản hoàn
thành toàn bộ).
• - Vốn đầu tư cơ bản hoàn thành giai đoạn quy ước (gọi
tắt là vốn đầu tư cơ bản hoàn thành giai đoạn) .
CHƢƠNG 11
DOANH NGHIỆP
bản
• Tổng mức đầu tư hoàn thành toàn bộ được thống kê và tính
toán theo công thức:
• VĐTtb = VĐTtk + VĐTđc
• Trong đó: VĐTtb - Vốn đầu tư cơ bản hoàn thành toàn bộ
• VĐTtk - Vốn đầu tư cơ bản dự toán theo thiết kế
• VĐTđc - Vốn đầu tư cơ bản phần điều chỉnh
CHƢƠNG 11
DOANH NGHIỆP
bản
• Đối với vốn đầu tư cơ bản hoàn thành giai đoạn: là chi phí cho
xây dựng các công trình theo dự toán thiết kế phê duyệt
nhưng mới kết thúc ở một giai đoạn nhất định.
• Theo quy định khối lượng xây lắp hoàn thành phải đảm bảo:
• + Khối lượng xây lắp đó có ghi trong thiết kế dự toán.
• + Khối lượng xây lắp phải được cấu tạo vào thực thể công trình.
• + Chất lượng công trình phải đảm bảo yêu cầu thiết kế phê duyệt.
• + Đã kết thúc xây lắp đến giai đoạn kỹ thuật, khối lượng của nó đã
đạt được mục tiêu tiến độ xây dựng, đảm bảo đưa toàn bộ công
trình hoặc hạng mục công trình vào sử dụng theo thời hạn quy định.
CHƢƠNG 11
DOANH NGHIỆP
bản
• VĐTgđ = Đơn giá i x Khối lượng i + Phụ phí + Lãi định mức
•
• Trong đó:
• Đơn giá i - Đơn giá dự toán của công việc i
• Khối lượng i - Khối lượng xây lắp của công việc i tính bằng hiện vật
CHƢƠNG 11
DOANH NGHIỆP
• 11.1.3 Thống kê biến động khối lƣợng vốn đầu tƣ cơ bản
• Chỉ số tổng hợp khối lượng vốn đầu tư cơ bản có dạng
•
• Iq 
 qp
1 d
q p
0 d
• Trong đó: Iq - Chỉ số khối lượng vốn đầu tư cơ bản

• q1 - Khối lượng hiện vật đầu tư kỳ nghiên cứu
• pd - Giá dự toán của các khối lượng vốn đầu tư
• q0 - Khối lượng hiện vật đầu tư kỳ gốc
CHƢƠNG 11
DOANH NGHIỆP
• 11.1.3 Thống kê biến động khối lƣợng vốn đầu tƣ cơ bản
• Chỉ số tổng hợp giá dự toán được tính theo công thức sau:
•
I qd 
 qp
1 d1
•
q p
0 dc
• Trong đó:
• Ipd - Chỉ số tổng hợp giá dự toán
• pd1 - Giá dự toán kỳ nghiên cứu
• pdc - Giá dự toán kỳ gốc cố định
CHƢƠNG 11
DOANH NGHIỆP
• 11.2 THỐNG KÊ VỐN SẢN XUẤT KINH DOANH CỦA

DOANH NGHIỆP
• 11.2.1 Thống kê vốn cố định
• Khái niệm vốn cố định

• Vốn cố định là vốn biểu hiện bằng tiền của TSCĐ. Mức
vốn cố định của đơn vị, doanh nghiệp trong một thời
gian nhất định được xác định bằng giá trị ban đầu
(nguyên giá) hoặc giá trị khôi phục của TSCĐ thuộc
quyền sở hữu của đơn vị, doanh nghiệp trong thời gian
đó.
CHƢƠNG 11
DOANH NGHIỆP

DOANH NGHIỆP
• Đặc điểm vốn cố định
• - Vốn cố định, xét về nguồn gốc và bản chất, có liên quan trực tiếp
với vốn đầu tư cơ bản. Nó chính là sự "hiện thân" hay sự "lột xác"
của vốn đầu tư cơ bản.
• - Quá trình chu chuyển (quay vòng) hoàn chỉnh của vốn cố định phải
trải qua 2 lĩnh vực: Lĩnh vực sản xuất kinh doanh của đơn vị sử
dụng và lĩnh vực đầu tư cơ bản nhằm xây dựng hoặc mua sắm tài
sản cố định mới.
• Vốn cố định - Vốn đầu tư cơ bản - Vốn cố định
CHƢƠNG 11
DOANH NGHIỆP
DOANH NGHIỆP
• Đặc điểm vốn cố định
• - Riêng trong lĩnh vực sản xuất kinh doanh, vốn cố định tham gia
hoàn toàn vào quá trình sản xuất nhưng chỉ một bộ phận của nó (biểu
hiện bằng số tiền khấu hao) thực hiện sự tuần hoàn được biểu hiện
qua sơ đồ sau:
• Vốn cố định - Vốn khấu hao
• Nếu kết hợp đặc điểm này với đặc điểm hai, có thể biểu hiện quá
trình tuần hoàn và chu chuyển của vốn cố định như sau:
• Vốn cố định - Vốn khấu hao - Vốn đầu tư cơ bản - Vốn cố định
CHƢƠNG 11
DOANH NGHIỆP

DOANH NGHIỆP
• Các chỉ tiêu thống kê vốn cố định
• - Mức vốn cố định tại một thời điểm
• - Mức vốn cố định bình quân trong kỳ
• - Hiệu suất sử dụng vốn cố định
• - Hệ số sử dụng vốn cố định
• - Doanh lợi vốn cố định
CHƢƠNG 11
DOANH NGHIỆP

DOANH NGHIỆP
• 11.2.2. Thống kê vốn lƣu động
• Phân loại vốn lƣu động
• Theo công dụng của vốn lưu động trong quá trình tái sản xuất
• - Vốn lưu động nằm trong quá trình dự trữ sản xuất
• - Vốn lưu động nằm trong quá trình sản xuất
• - Vốn lưu động nằm trong quá trình lưu thông
CHƢƠNG 11
DOANH NGHIỆP

DOANH NGHIỆP
• Phân loại vốn lƣu động
• Theo nguồn hình thành: vốn lưu động của doanh nghiệp
bao gồm:
• - Nguồn vốn pháp định:
• - Nguồn vốn tự bổ sung
• - Nguồn vốn liên doanh liên kết:
• - Nguồn vốn đi vay
• - Nguồn vốn huy động thông qua phát hành cổ phiếu
CHƢƠNG 11
DOANH NGHIỆP

DOANH NGHIỆP
• Thống kê khối lƣợng vốn lƣu động
• - Mức vốn lưu động tại một thời điểm
• - Mức vốn lưu động bình quân
CHƢƠNG 11
DOANH NGHIỆP

DOANH NGHIỆP
• Thống kê kết cấu vốn lƣu động
• - Tỷ trọng các bộ phận vốn lưu động
• - Kết cấu vốn lưu động
• Thống kê hiệu quả sử dụng vốn lƣu động
• - Số lần chu chuyển của vốn lưu động
• - Số ngày luân chuyển
• - Hàm lượng vốn lưu động
• - Chỉ số biến động vốn lưu động dùng vào sản xuất của
doanh nghiệp
CHƢƠNG 11
DOANH NGHIỆP
• 11.3. THỐNG KÊ KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG TÀI CHÍNH

• 11.3.1. Thống kê mức độ độc lập về tài chính của doanh
nghiệp
• - Tỷ suất nợ
• - Tỷ suất tự tài trợ
• 11.3.2 Thống kê khả năng thanh toán công nợ và tình
hình chiếm dụng vốn của doanh nghiệp
• - Thống kê tình hình và khả năng thanh toán công nợ của
doanh nghiệp
• - Thống kê tình hình chiếm dụng vốn của doanh nghiệp

Bai Giang Dien Tu Thong Ke Doanh Nghiep

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Bai Giang Dien Tu Thong Ke Doanh Nghiep

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

BÀI GIẢNG

THỐNG KÊ DOANH NGHIỆP

GIẢNG VIÊN: TS VŨ TRỌNG PHONG

I. Đối tƣợng nghiên cứu:

I. Đối tƣợng nghiên cứu:

• Khái niệm thống kê

Khái niệm thống kê

Khái niệm thống kê

II. Một số khái niệm thƣờng dùng trong thống kê:

2. Tiêu thức thống kê:

3. Chỉ tiêu thống kê:

 Mặt khái niệm có nội dung là định nghĩa, là giới hạn về

 Mặt con số biểu hiện quy mô của hiện tượng.

3. Chỉ tiêu thống kê:

III. Bảng thống kê và đồ thị thống kê:

1.2. Cấu thành của bảng thống kê:

1.3. Các loại bảng thống kê:

2. Đồ thị thống kê:

- Đồ thị thống kê có thể biểu thị:

2.2. Các loại đồ thị thống kê:

2.2. Các loại đồ thị thống kê:

I. Điều tra thống kê:

2. Các loại điều tra thống kê:

2. Các loại điều tra thống kê:

3. Các phương pháp thu thập tài liệu điều tra:

2. Các loại số tuyệt đối:

II. Số tƣơng đối:

2. Các loại số tương đối:

2. Các loại số tương đối:

 Số tương đối hoàn thành kế hoạch: là tỷ lệ so sánh giữa mức

- Số tương đối cường độ: Là tỷ lệ so sánh giữa hai mức độ của

Mật độ dân số = Tổng số dân

III. Các tham số đo xu hƣớng hội tụ:

1.1.2. Số bình quân cộng gia quyền:

- Công thức tính toán như sau:

1.1.2. Số bình quân cộng gia quyền:

Tên phân Năng suất lao động Số công nhân xifi

1.1.3. Số bình quân cộng gia quyền trong trường hợp

- Trị số giữa được tính như sau:

Giới hạn trên + Giới hạn dưới

1.1.3. Số bình quân cộng gia quyền trong trường hợp

1.1.4. Số bình quân cộng với quyền số là tỷ trọng:

1.2. Số bình quân điều hoà:

1.2.1. Số bình quân điều hoà giản đơn:

1.2.2. Số bình quân điều hoà gia quyền:

- Công thức tính toán như sau:

- Trong đó: Mi = xifi

1.2.2. Số bình quân điều hoà gia quyền:

1.3. Số bình quân nhân:

- Công thức tính toán như sau:

1.3.2. Số bình quân nhân gia quyền:

2.2. Phương pháp tính trung vị:

2.2. Phương pháp tính trung vị:

 Xác định tổ chứa trung vị: Tổ chứa trung vị là tổ chứa đơn vị

2.2. Phương pháp tính trung vị:

Ví dụ 4.5: Có số liệu về tiền lương công nhân trong một doanh

2.2. Phương pháp tính trung vị:

- Tổ chứa trung vị là tổ thứ 3.

- Giá trị gần đúng của trung vị là:

3.2. Phương pháp tính mốt:

IV. Các tham số đo độ phân tán:

- Công thức tính toán như sau:

2. Độ lệch tuyệt đối bình quân: