13.

Lông và roi:
-Lông và roi là những cấu trúc dạng sợi nhô ra khỏi màng tế bào và đều
cấu tạo từ các vi ống.Roi có cấu trúc dài nhưng số lượng ít còn lông ngắn
hơn nhưng số lượng nhiều.
-Chức năng của lông và roi là giúp cho tế bào tham gia trong quá trình di
chuyển hoặc vận động.
-Nhưng không phải tế bào nào cũng có lông và roi,chỉ có một số tế bào
phải thích nghi với chức năng của nó thì mới xuất hiện lông và roi
(VD:-Các tế bào niêm mạc khí quản, niêm mạc mũi đẩy được dịch
nhầy ra khỏi mũi là nhờ hoạt động của lông rung.
-Tinh trùng có roi để bơi đến thụ tinh cho trứng
-Trứng đã thụ tinh di chuyển đến tử cung là nhờ hoạt động của lông
trên tế bào niêm mạc ống dẫn trứng)
-Ngoài ra,chúng còn có vai trò nhận và truyền tín hiệu từ ngoài vào trong
tế bào,mở đầu cho con đường truyền tin dẫn đến thay đổi hoạt động của
tế bào
(VD:Âm thanh làm lông của các tế bào trong tai rung động chuyển
tín hiệu tới não bộ giúp ta nghe được âm thanh
- Ở người, nếu lông của các tế bào trong tai bị tổn thương thì thính
giác suy giảm)
*Liên hệ thực tế: Lông rung của các tế bào niêm mạc đường hô hấp ở
người có vai trò quan trọng trong việc làm sạch không khí đi vào đường
hô hấp. Bên cạnh đó, thuốc lá lại có thể làm liệt các lông rung của các tế
bào niêm mạc đường hô hấp, vậy nên đó là nguyên nhân người nghiện
thuốc lá hay bị viêm đường hô hấp hay viêm phổi.
14.Chất nền ngoại bào và các mối nối giữa các tế bào:
a.Chất nền ngoại bào:
-Chất nền ngoại bào là các chất cấu tạo nên cấu trúc ở phía bên ngoài tế
bào do các tế bào động vật tiết ra.
-Cấu trúc của chất nền ngoại bào:
+Gồm các phân tử proteoglycan (được hình thành từ các phân tử protein
liên kết với carbohydrate) kết hợp với các sợi collagen tạo nên mạng lưới
bao quanh tế bào.
+Hệ thống này được nối với khung xương trong tế bào qua protein màng
là integrin và fibronectin
- Chức năng của chất nền ngoại bào:
Thông qua sự kết nối với khung xương trong tế bào, chất nên ngoại
bào có thể điều khiển sự hoạt động của các gene bên trong tế bào,nhờ
đó các tế bào trong cùng một mô có thể phối hợp các hoạt động với
nhau.
b.Mối nối giữa các tế bào
Các tế bào ở cơ thể đa bào kết nối với nhau thành các mô nhờ các loại
mối nối khác nhau:
+ Mối nối kín: các tế bào được ghép sát với nhau bằng các loại protein
đặc biệt khiến các chất không thể lọt qua khe hở
(VD: Các tế bào ở niêm mạc ruột người được nối với nhau bằng mối
nối kín, buộc các chất phải đi qua màng sinh chất)
+ Các tế bào của mô được ghép với nhau bằng các cấu trúc tạo nên các
kênh cho phép các tế bào truyền cho nhau những chất nhất định.
(VD:Mối nối hở ở tế bào thực vật gọi là cầu sinh chất, cho phép các tế
bào liên thông và chuyển đổi các chất cho nhau)