GREBA-ESKUBIDEA: FUNTSEZKO

ZERBITZUEN PROBLEMATIKA

ZUZENBIDE GRADUA

EGILEA: Eneider Urdangarin Monge

TUTOREA: Edurne Terradillos Ormaetxea

Donostia
2023ko Maiatza
 AURKIBIDEA

SARRERA…………………………………………………………………………..….….….. 3

I. KAPITULUA: GREBA-ESKUBIDEA ……………………………………………….…. 6

1.1. KONTZEPTUA ………………………………………………………………..... 6
1.2. GREBA ESKUBIDEAREN ERREGULAZIOA ESPAINIAN………….………. 9

II.KAPITULUA: FUNTSEZKO ZERBITZUAK ……………………………………..….... 14

2.1. KONTZEPTUAREN ZEHAZGABETASUNA ……………………………...….... 14
2.2. FUNTSEZKO ZERBITZUAK, KONSTITUZIO AUZITEGIAREN ARABERA....17
2.3. FUNTSEZKO ZERBITZUAK MANTENUAREN KONTZEPTUA …...………... 18
2.4. FUNTSEZKO ZERBITZUAK BERMATZEKO ESKUMENA ………….…….….21

III. KAPITULUA: GUTXIENEKO ZERBITZUAK ………………………………..…..... 23

3.1. KONTZEPTUA ………………………………………………………………….... 23
3.2. GUTXIENEKO ZERBITZUAK EZARTZEKO ORGANO ESKUDUNA ….….... 25
3.3. GUTXIENEKO ZERBITZUETAN LANGILEAK IZENDATZEA …………….... 26
3.4. GUTXIENEKO ZERBITZUAK EZARTZEKO PROZEDURA…………………...28
3.5. GUTXIENEKO ZERBITZUEN BETEARAZPENA …………………………..… 31
3.6. GUTXIENEKO ZERBITZUEN EZ BETETZEA ……………………………...…. 32
3.7. GIZARTEAREN INTERESEN BABESAREN ETA GREBA ESKUBIDEA
BALIATZEARI EZARRITAKO MURRIZKETEN ARTEKO
PROPORTZIONALTASUNA ……………………………………………………......... 33

IV. KAPITULUA: LEGE ORGANIKO BERRI BATEN BEHARRA, FUNTSEZKO

ZERBITZUEI DAGOKIENEZ …………………………………………………….…..….. 36

V. KAPITULUA: ONDORIOAK …………………………………………………………... 39

VI. BIBLIOGRAFIA ...………………………………………………………………...….... 41

2
SARRERA

A. LABURPENA

Langileen eta enpresaburuen arteko desadostasunak ohikoak izan dira

betidanik, baita gaur egun ere, gatazka horiek kanporatzen badira, neurri
gatazkatsuak ekarri ditzaketen eztabaidak eragin ditzakete. Neurri gatazkatsuak
alderdiek beren asmoak gauzatzeko eta helburuak lortzeko erabiltzen dituzten
baliabideak dira.

Gatazka neurriei buruz hitz egiten denean, greba aipatzen da ezinbestean, eta
greba langileek enpresaburuaren aurrean erabiltzen duten “presio” tresna edo
mekanismoa dela esan genezake. Baina greba ez da langileek duten neurri edo
tresna bakarra. Orokorki azken baliabidetzat hartzen da, beste neurri batzuek
huts egiten dutenean, hala nola manifestazioak, agerraldiak, prentsa
erabiltzea… eta horien antzekoak.

Greba egiteko eskubidea aitortzeak muga bat dakar berekin, gizartearentzako

ezinbesteko zerbitzuak mantenduko direla bermatzea dena. Gizartearentzat
ezinbestekotzat hartzen diren jarduera horiek ( funtsezko zerbitzuak ) egoteak
gutxieneko zerbitzuak ezartzea dakar, jardueren nolabaiteko jarraitasuna
bermatzeko, langileen greba eskubidea kaltetu gabe, funtsezko eskubide bat
baita.

Herrialde bakoitzeko ordenamendu juridiko bakoitzak helburu hori lortzeko

arau desberdinak garatu ditu. Espainiaren kasuan, Konstituzioak eskubide hori
arautzen du, eta horren garapena lege organiko baten bidez sakontzea eskatzen
du, baina, tamalez, gaur egun arte ez da halakorik gertatu. Lan honetan, greba
eskubidean funtsezkoak diren zerbitzuen eta hauek dituzten ezaugarrien
azterketa juridikoa planteatzen dut, baita gaur egungo arau esparrua,
jurisprudentzia eta doktrina interpretazioa ere.

Azterlan hau Espainiako esparru juridikoaren azterketa batetik abiatzen da, lan
harremanei buruzko martxoaren 4ko 17/1977 ELDarekin hasiz eta grebaren eta

3
funtsezko zerbitzuen erreferentzia konstituzionala jorratuz. Jurisprudentziak
eta doktrinak duen zeregin garrantzitsua ere lantzen dut; izan ere, Konstituzio
Auzitegiaren apirilaren 8ko 11/1981 epaiak beharrezko jarraibideak ematen
ditu aipatutako dekretuak ezarritakoa argitzeko eta garatzeko.

Azkenik, lan honetan egindako analisiaren ondorioak deskribatzen dira.

Ondorioz, gradu amaierako lan honen helburua greba eskubidea aplikatzean
sortzen diren arazoak funtsezko zerbitzuen babesean duten eragina aztertzea
da.

Hau guztia lortzeko, erabili dudan metodologia Gizarte Zientzietan gehien

erbailtzen den metodologia da, hau da, dagokion aztergaiari aplika
dakizkiokeen lege arauak eta jurisprudentzia aztertzea.

4
 I. KAPITULUA: GREBA ESKUBIDEA

A. KONTZEPTUA

Greba eskubidea lan industria antolaketarekin batera sortzen den gizarte

fenomenoa da1. Eskubide hori funtsezko tresna da langileek eta beren
erakundeek langile gisa dituzten interes kolektiboak sustatu eta defendatu
ditzaten.

Konstituzio Auzitegiak2 adierazi du greba eskubidea eskubide konstituzionala,

funtsezkoa, subjektiboa eta ukaezina dela, eta langileen eta enpresaburuaren
arteko oreka berrezartzea duela helburu, azken hori goragoko maila batean
baitago3.

Eskubide horren kontzeptu argia lortu ahal izateko, lehenik eta behin,
Espainiako ordenamendu juridikoaren arau gorenak grebari buruz dioena
aztertu behar dugu. Espainiako Konstituzioak ahalik eta konstituzio mailarik
handienera igotzen du greba eskubidea. Oinarrizko eskubide eta betebeharrei
buruzko I. tituluan jasotzen da, bigarren kapituluan, oinarrizko eskubide eta
askatasunen lehenengo atalean, zehazki, 28.2 artikuluan.

Espainiako Konstituzioaren zati horretan jasota dagoenez, oinarrizko

eskubidea da, eta lanerako eskubidearen gainetik dago, eskubide hori ez baita
funtsezkoa. Horregatik, lehentasunezko printzipioetan oinarritutako prozedura
batek babes berezia ematen dio4, lan arloko jurisdikzioa arautzen duen urriaren
10eko 36/2011 Legeak adierazten duen bezala, eta babes errekurtsoaren bidez
Konstituzio Auzitegira jotzeko aukera.

1
MORENO VIDA, Maria Nieves, “La huelga en servicios esenciales”, Aranzadi, 2007, 6 or.
2
Konstituzio Auzitegiko 11/1981ko epaia, apirilaren 8koa; Konstituzio Auzitegiko 296/2006ko epaia,
urriaren 11koa.
3
POQUET CATALÁ, Raquel, “Servicios esenciales y derecho de huelga”, Aranzadi, 2013, 3 or.
4
Konstituzio Auzitegiko 81/1992 epaiak emandako definizioa: “implica prioridad absoluta por parte
de las normas que regulan la competencia funcional o despacho de los asuntos”.

5
 Eskubide hori, oinarrizko eskubidetzat hartzen denez, ukaezina da, eta,
horregatik, deusezak izango dira lan kontratuetan ezarritako itun guztiak, greba
eskubideari uko egitea edo hura mugatzea badakarte. Bestalde, uko egite hori
hitzarmen kolektiboetan sartzen da5.

Era berean, Askatasun Sindikaleko Lege Organikoko (ASLO) 2. artikuluak

zehazten du titulartasuna langileena dela banaka, baina kolektiboki gauzatzen
dela. Greba egiteko eskubidea indibidualki erabiltzeak lan kontratua ez
betetzea ekarriko lukeelako.

Greba, banaka hartuta, langileak erreklamatzeko duen eskubidea da, eta bere
zereginak aldi baterako egiteari uzten dio, enpresak horregatik zigortu gabe.
Denbora horretan ez du beste zeregin edo mendekotasun batean lan egin behar.
Lan egiteari utzi behar dio, eta ez eragotzi besteek egitea, hala nahi badute.

Zigor Kodeak delitutzat jotzen du greba egiteko eskubidea eragotzi edo

mugatzea, espetxe-zigorrak eta isunak ezarrita: “Serán castigados con las
penas de prisión de seis meses a dos años o multa de seis a doce meses los
que, mediante engaño o abuso de situación de necesidad, impidieren o
limitaren el ejercicio de la libertad sindical o el derecho de huelga6”.

Honen adibide bat izan daiteke eskirolajea. Eskirolajea honela definitzen dela
esan genezake: “Es la práctica ejercida por aquellos empresarios que
sustituyen a los trabajadores que ejercen su derecho a la huelga con otros
trabajadores que desempeñan sus funciones. Existen dos modalidades; el
esquirolaje externo, consiste en la contratación de nuevos trabajadores que
ocupen los puestos de trabajo de forma temporal o definitiva y el esquirolaje
interno, consiste en la sustitución de los huelguistas con trabajadores de la
empresa que no ejercen su derecho a la huelga. Ambas modalidades están
prohibidas por la Ley7”. Bertan azaltzen den moduan, legez kontrakoa da

5
17/1977 Dekretuaren 8.1 artikulua.
6
Zigor Kodeko 315.1 artikulua.
7
https://fpdistancia.educa.jcyl.es/mod/glossary/showentry.php?concept=Esquirolaje%20(GA_FOL04)
&courseid=1&eid=0&displayformat=dictionary&lang=en web-orrian eskuragarri (azkeneko kontsulta:
2023ko apirilak 18)

6
 eskirolajea, bai barnekoa, bai kanpokoa. Azken finean horren helburua
grebaren ondorioak gutxitzea delako eta horrek greba eskubidea zuzenki
urratzen du. Jurisprudentziak ere hori dio: “el esquirolaje interno, aunque sea
por breve tiempo, afecte poco al conflicto, y se haga por “iniciativa propia”,
sigue siendo una vulneración del derecho de huelga. Notas a la sentencia de 6
de octubre de 20218”.

Grebak lan kontratua etetea dakar, eta, horren ondorioz, grebak irauten duen
bitartean, langileak ez du soldatarik jasoko. Aurrekoa gorabehera, greba
amaitzen denean edo greba amaitu baino lehen greba bertan behera uztea
erabakitzen badu, langileak bere lanpostura itzultzeko eskubidea izango du.

Greba prozesuaren aldaketatzat ere har daiteke, langileek enpresaburuekiko

presio neurri gisa erabiltzen baidute, enpresaburuek jasan behar baitituzte
greba baliatzearen ondorioak, beren interesak kolektiboki defendatzeko9.

Konstituzio Auzitegiaren 11/1981 epaiak honela definitzen du greba: “una

perturbación que se produce en el normal desenvolvimiento de la vida social y
en particular en el proceso de producción de bienes y servicios que se lleva a
cabo en forma pacífica y no violenta, mediante un concierto de los
trabajadores y de los demás intervinientes en dicho proceso, que puede tener
por objeto reivindicar mejoras en las condiciones económicas o en general en
las condiciones de trabajo y puede suponer también una protesta con
repercusiones en otras esferas o ámbitos”

Grebaren beste definizio batzuk aurkitu ditut, hala nola PALOMEQUE LÓPEZ
eta ALVAREZ DE LA ROSAk10 emanak: “La huelga es la medida de
autotutela básica de los trabajadores, consiste en la perturbación del proceso
productivo del empresario para el que se presta el trabajo, a través de la

8
ROJO TORRECILLA, Eduardo, “El nuevo y cambiante mundo del trabajo. Una mirada abierta y
crítica a las nuevas realidades laborales”, El Blog de Eduardo Rojo, 2021.
http://www.eduardorojotorrecilla.es/search?updated-max=2021-11-09T08:30:00%2B01:00&max-resul
ts=5&start=41&by-date=false web-orrian eskuragarri.
9
Valentziar Erkidegoko Auzitegi Nagusiko Lan Arloko Sala, 2005eko maiatzaren 10ekoa.
10
PALOMEQUE LÓPEZ, Manuel Carlos eta ÁLVAREZ DE LA ROSA, Manuel, Derecho del Trabajo,
Editorial Universitaria Ramón Areces (Madril, 2021), 421 or. eta hurrengoak.

7
 realización de diversos comportamientos posibles y principalmente, de la
abstención o cesación del trabajo, decididos de forma concertada y ejercidos
colectivamente por los trabajadores para la defensa de sus intereses”.

Garrantzitsua da adieraztea greba eskubidea dela, eta ez betebeharra.

Langileak, bere askatasunaren barruan, grebarekin bat egin ala ez esan dezake.
Beraz, grebaren aldarrikapena langilearentzako gonbidapena dela esan liteke.
Hark, bere askatasunen barruan, gonbidapen hori onar dezake eta greban parte
har dezake, edo greban parte hartzeari uko egin diezaioke.

Eskubidea denez eta ez betebeharra, greban parte hartzen ez duten langile

batzuk egongo dira. Grebalari ez direnek, egoeraren arabera, beren lana
normaltasun osoz egin ahal izango dute, baldintza desberdinetan lan egin ahal
izango dute, edo ezin izango dute lan egin enpresa itxi delako edo greban parte
hartzen duten langileek hori eragotzi dutelako.

Greba eskubidearen kontzeptua ixteko, haren muga adierazi behar dugu, EKren
28.2 artikuluan jasota baitago. Aurretik aipatutako muga hori gizartearentzako
funtsezkoak diren zerbitzuak mantentzea da.

B. GREBA ESKUBIDEAREN ERREGULAZIOA ESPAINIAN

1978ko Espainiako Konstituzioak berak aitortzen du greba eskubidea. Hemen,

gure ordenamendu juridikoan lehen aldiz erabateko aintzatespena ematen zaio
Zuzenbideko Estatu Sozial eta Demokratiko baten esparruan.

Hala ere, Espainian greba eskubidea arautzen duen araua lan harremanei
buruzko martxoaren 4ko 17/1977 ELD da oraindik ere, eta, Konstituzioa
baino lehenagokoa izan arren, indarrean jarraitzen du11. Hori da gaur egun lege
organikoaren forma ez duen eta oinarrizko eskubideei eta askatasun publikoei
buruzko Espainiako Konstituzioaren I. tituluko II. kapituluan dagoen eskubide
bat arautzen duen arau bakarra, espainian behintzat, ez delako besterik egin,

11
Konstituzio Auzitegiko 11/1981 epaia, apirilaren 8koa.

8
 eta ez dirudielako etorkizun urbil batean Lege Organiko bat egiteko asmorik
dagoenik..

Hala ere, aipatutako egoera hori aldatu beharra zegoen Espainiako

Konstituzioa aldarrikatu ondoren; izan ere, une horretatik aurrera, grebak babes
juridiko handiena du Espainiako ordenamenduan, Konstituzioaren testuan duen
posizioaren ondorioz, baita lanerako eskubidea bera baino gehiago ere. Greba
eskubidearen erregulazioa Espainiako Konstituzioaren I. tituluko 2. kapituluko
1. atalean sartzea bat dator Estatu Sozialaren eta Zuzenbidearen
eskakizunarekin, hau da, Konstituzioaren I. artikuluko gizabanakoen eta
kolektiboen berdintasun materialaren beharrarekin.

Hori dela eta, Konstituzioaren 28.2 artikuluak honako hau ezartzen du:“se
reconoce el derecho a la huelga de los trabajadores para la defensa de sus
intereses. La Ley que regule el ejercicio de este derecho establecerá las
garantías precisas para asegurar el mantenimiento de los servicios esenciales
de la comunidad”. Horrenbestez, ondorengo lege batera bideratzen da
funtsezko zerbitzuen mantentzearen erregulazioa, zehazki, Lege Organiko
batera.

Greba eskubideak honako hau eskatzen du, Konstituzioaren 81. artikuluaren12

arabera: grebarako eskubidearen funtsezko edukia errespetatu behar duen lege
organiko baten bidezko erregulazioa. Azken finean, greba eskubidearen
funtsezko edukia greba eskubidearen titularrari aitortutako ahalmen
multzoarekin identifikatzen da, eta ahalmen horiek egon ezean, eskubide hori
desagertu edo izateari uzten dio.

Horregatik, eskubide subjektibo guztiak mugatuta daude. Eskubide bat ere ez

baita absolutua, ezta greba eskubidea ere. Eskubideetarako mugak
askotarikoak dira, baina, eskubide konstituzionalei dagokienez, besteak beste,
pertsonaren duintasunarekiko errespetua, gainerako herritarren eskubideekiko

12
Konstituzioaren 81. artikulua: “Son leyes orgánicas las relativas al desarrollo de los derechos
fundamentales y de las libertades públicas, las que aprueben los Estatutos de Autonomía y el régimen
electoral general y las demás previstas en la Constitución”.

9
 errespetua eta bake soziala nabarmentzen dira, Konstituzioaren 10.1
artikuluan13. Dena den, muga horiek ezingo dute inoiz beren funtsezko edukia
gainditu, gauzaezin bihurtu, zentzuzkoa denetik haratago oztopatu edo
beharrezko babesa kendu14.

Horregatik guztiagatik, zuzenbidearen lege garapenik ez zegoela kontuan

hartuta (1993an gertatu zen ekimen bakarra, eta ez zuen Kongresuak onartu),
konstituzio kontrakotasuneko errekurtso bat jarri behar izan zen,
Konstituzioaren aurreko araua gure arau gorenaren testuari egokitzen ote
zitzaion erabakitzeko. Honek momentuko gatazka konpontzeko edo “partxe”
moduko bat ezartzeko balio izan du, baina gaur egun, oraindik estaldura
horrekin gaude, ez baita inongo garapen edo irteera berririk proposatu
Kongresuan.

11/1981 epaiak 17/1977 ELD osoa berrikustea ekarri zuen, Konstituzioaren

eskakizunetara egokitutako arau berri bat aldarrikatzea izango zitekeen
desiragarriena. Horretarako, Langileen Araubide Juridikoaren eta
Administrazio Prozedura Erkidearen Legearen 10. artikuluan aurreikusitako
funtsezko zerbitzuei buruzko epaiak ez zuen inolako aldaketarik edo
zehaztapenik egin, jatorrizko idazketari eutsiz. Dena den, segurtasun eta
mantentze zerbitzuak izendatzeko erantzukizunari dagokionez, zerbitzu horiek,
aurrekoak ez bezalakoak izan arren, batzuetan funtsezko zerbitzuetan ere
zehazten dira.

Doktrinaren arabera,“la vigente regulación del derecho de huelga en el plano

de la legalidad ordinaria, contenida sustancialmente en los artículos 1 a 11
DLRT, con excepción de lo dispuesto en otras normas, internas o
internacionales, se ha procurado compaginar por los tribunales con su
configuración como derecho fundamental, atendiendo, sobre todo, a la tarea
de depuración de aquella norma y de ajuste a la CE realizado por la doctrina

13
ENÉRIZ OLAECHEA, Francisco Javier, “El derecho fundamental de huelga: su debida regulación
postconstitucional”, Revista Aranzadi Doctrinal, 2011. 2 or.
14
Konstituzio Auzitegiko 27/1989 epaia, otsailaren 3koa.

10
 constitucional15”. Horretarako, Konstituzioaren aurreko arau bat gure arau
gorenera egokitzen saiatu gara, aipatutako oinarrizko eskubidea erregulatzea
ahalbidetzeko.

Beraz, gaur egun erregulazio egoki baten zain gaude. Konstituzio Auzitegiak16
Konstituzioaren eskakizunari jarraiki, “provisionalidad a la española17” gisa
kalifikatu daitekeenarekin amaitzen du. Izan ere, arau hau onartu zenean
zegoen eduki historikoa eta gaur egungo gizarte eta lan premiak oso
desberdinak ziren, kontuan hartuta gainera, orain dela gutxi osasun krisi larri
bat pairatu dugula eta horrek lan baldintzak larritu dituela eta gizartearen
beharrak handitu.

Horrela, agerian geratzen da egungo erregulaziorik eza18, inkongruentea da,

zuzenbidearen garrantzia dela eta, ez bakarrik langileentzat, baizik eta eragina
duen herritarrentzat ere, zerbitzu publikoen funtzionamendua, interés
orokorrarekin biltzen delako.

Era berean, EKren 37. artikuluak19, gizarte eskubideei buruzko atalean

kokatzen denak, langileek eta enpresaburuek gatazka kolektiboko neurriak
hartzeko duten eskubidea arautzen du, gizartearen funtsezko zerbitzuen
funtzionamendua bermatzeko ezartzen diren mugekin20.

Oinarrizko eskubideak, eta halakotzat greba eskubidea, babes jurisdikzionala

jaso dezakete, babes errekurtsoa jarriz Konstituzio Auzitegian21, ohiko bidea
agortu ondoren.

15
MARTINEZ ABASCAL, Vicente Antonio, Curso de Derecho del Trabajo, Tecnos, (Madril, 2014)
cap 18, 9 or.
16
Konstituzio Auzitegiko 11/1981 epaia, apirilaren 8koa.
17
QUINTANILLA NAVARRO, Raquel Yolanda, “El derecho de huelga en la doctrina del Tribunal
Constitucional: propuestas para una Ley Orgánica”, Revista del Ministerio de Trabajo y Asuntos
Sociales, 73 zenbakiduna (Madril, 2008 ), 338 or.
18
Konstituzioko 28.2 eta 53 artikuluak.
19
Konstituzioko 37. artikulua: “La ley garantizará el derecho a la negociación colectiva laboral entre
los representantes de los trabajadores y empresarios, así como la fuerza vinculante de los convenios.
Se reconoce el derecho de los trabajadores y empresarios a adoptar medidas de conflicto colectivo”.
20
Konstituzio Auzitegiko 11/1981 epaia, apirilaren 8koa.
21
2/1979 Lege Organikoa. urriaren 3koa.

11
 Bestalde, Konstituzio Auzitegian konstituzio kontrakotasuneko errekurtsoa
jartzeko aukera ere badago, onartzen den edozein legeren aurkako greba
eskubidea urratzen bada. Era berean, lan arloko ordenamendu juridikoari
dagozkion oinarrizko eskubideen babes judizialak bide berezia du lan arloko
jurisdikzioaren barruan: oinarrizko eskubideak eta askatasun publikoak
babesteko prozesu berezia, lehentasun eta sumariotasun printzipioetan
oinarritutako prozedurak22.

Ondorioz, Konstituzio Auzitegiak interpretazio lanak egin arren, oraindik ere

homogeneotasun falta argia dago Lan Harremanei buruzko ELDtik
eratorritako erregulazio ereduaren eta Konstituzioaren onarpenetik eratorritako
greba konfigurazioaren artean. Bestalde, nire ustez, ez dago zalantzarik arau
honetan jasotako erregulazioa ez datorrela bat gaur egun industria gatazkak
dituen ezaugarriekin23.

22
36/2011 Legea, urriaren 10ekoa, lan arloko jurisdikzioa arautzen duena, ART. 177-184.
23
MORENO VIDA, Maria Nieves, “La actuación administrativa en las huelgas en servicios esenciales
de la comunidad”, Revista andaluza de trabajo y bienestar social, 125 zenbakiduna, 2014, 316 or.

12
 II. KAPITULUA: FUNTSEZKO ZERBITZUAK

A. KONTZEPTUAREN ZEHAZGABETASUNA

Greba eskubidea oinarrizko eskubidetzat hartzen da gure ordenamendu

juridikoan. Nire galdera nagusia da ea oinarrizko eskubide horiek mugagabeak
diren edo muga batzuk izan ditzaketen. BRAGE CAMAZANOk honako
erantzun hau ematen dio nire galderari: “todos los derechos fundamentales
están sujetos a limitaciones en su ejercicio, sin que exista ninguno absoluto y
ello por cuanto que partimos de la convicción de que los derechos subjetivos
en general, y en particular los derechos fundamentales, sólo son concebibles
en el marco de una sociedad determinada, en la cual todos sus integrantes
serán titulares de estos derechos universales, lo que conlleva que ninguno de
ellos puede valerse de modo ilimitado de esas libertades sin invadir la esfera
de libertad que corresponde a los otros individuos, o entrar en colisión con
otros bienes básicos de la Comunidad24”.

Oinarrizko eskubide mugagarrien kontzeptu horrek argi esaten digu greba

eskubidea mugatu ahal izango dela, batzuetan gizartearen oinarrizko ondasunei
eta beste gizabanako batzuei eragiten dielako, eta modu honetan bien arteko
proportzionaltasun eta oreka bat lortzeko, horrela parte batez behintzat
eskubide guztiak hartzen dira kontuan.

Oso garrantzitsua da adieraztea Konstituzioak greba eskubidea baliatzeko

muga bat ezartzen duela zenbait sektore edo zerbitzutarako. Murrizketa horren
bidez, gizartearentzat funtsezkotzat jotzen diren zerbitzuak bermatu nahi dira.
Izan ere, gutxieneko zerbitzu batzuen bidez jarraitu behar dute zerbitzu horiek,
ezinbestekoak edo funtsezkoak baitira gizartearentzat.

Gizartearentzako funtsezko zerbitzuak gaur egun zer diren definitzeko,

jurisprudentzia eta doktrina aztertu beharra dago, gaurkotasunean dugun
Konstituzioa aldarrikatu eta onartu zenetik gaur egunera artekoak. Lehendik

24
BRAGE CAMAZANO, Joaquin, Los límites a los derechos fundamentales. Doktorego tesia,
Konstituzio Zuzenbidea, Complutense unibertsitatea (Madril, 2015), 15 or.

13
 esan dudan bezala, legegileak greba eskubidea, oinarrizko eskubide gisa ezarri
zuen. Horrekin batera, ideia nagusia zen lege organiko bidez arautzea eta
funtsezko zerbiztuen definizioa sartzea. Hala ere, tamalez, erregulazio hori ez
zen iritsi eta ondorioz, Konstituzio Auzitegia da kontzeptu hori interpretatzeko
arduraduna. Espainian, definizio zuzenik ez genuenez, Konstituzio Auzitegiak,
zerbitzu hori definitzeko, gure herrialdeko jurisprudentzia eta doktrinan
oinarritu zen.

Horri definizio bat eman nahian, LNEko ( Lanaren Nazioarteko Erakundea )

Askatasun Sindikalaren Batzordeak funtsezko zerbitzuen kontzeptua definitu
zuen25, eta esan zuen definizio hori herrialde bakoitzaren baldintzen araberako
dela.

Lehen esan bezala, Konstituzio Auzitegiak kontzeptua definitzeko, orduko

doktrina eta jurisprudentzian oinarritu zen. Egile aipagarri bat ANTONIO
MARTIN VALVERDE izan zen, funtsezko zerbitzuak bi ikuspegitatik
definitzen dituena: Lehenengoan, ikuspuntu zorrotza erabiltzen du, kontzeptua
mugatuz, esanez funtsezko zerbiztuak premia biziko zerbitzuak edo bizi
intereseko jarduerak zehazki direla. Bigarrenean aldiz, definizioa gehiago
zabaltzen du, esanez herritarren oinarrizko eskubideei lotuta, haien premiak
asetzen dituzten establezimendu, lantoki eta jarduera guztiak har daitezkeela
kontzeptuaren barne26.

Konstituzio Auzitegiak, funtsezko zerbitzuaren ikuspuntu zabala erabiltzen du.

Hori Konstituzio Auzitegiaren 11/1981 epaian adierazten da: “es más
adecuado que el Tribunal vaya haciendo los correspondientes
pronunciamientos respecto de cada uno de los supuestos especiales que se
pueden plantear en el futuro a través de los correspondientes recursos de

25
Askatasun Sindikalaren Batzordeak emandako definizioa: “aquellos servicios cuya interrupción
podría poner en peligro la vida, la seguridad o la salud de la persona en toda o parte de la población” (
Recopilación de decisiones y principios del Comité de Libertad Sindical del Consejo de
Administración de la OIT. 2018 ).
26
MARTÍN VALVERDE, Antonio, El derecho de huelga en la Constitución de 1978. Sevilla, 1979),
230-232 orr.

14
 amparo”. Auzitegi honek gainera, Konstituzioko 28.227 artikulua interpretatzen
du, esanez artikulu hori ez dela interpretatu behar zerbitzuaren titulartasun
publiko edo pribatuaren arabera, asetzen den ondasunaren izaeraren arabera
baizik.

Auzitegiak definizio horretara gehiago hurbiltzeko, ondorioztatu zuen

funtsezko zerbitzuen bi kontzeptu posible daudela, eta baliozko bi kontzeptu
horiek Konstituzio Auzitegiak uztailaren 17ko 26/1981 epaian jasotzen ditu:

➢ Gizartearentzako beharrezkoak edo funtsezkoak diren prestazio jakin

batzuk behar dituzten merkataritza edo industria jarduerak.

➢ “Para que el servicio sea esencial deben ser esenciales los bienes o
intereses satisfechos. Como bienes e intereses esenciales hay que
considerar los derechos fundamentales, las libertades públicas y los
bienes constitucionalmente protegidos”.

Funtsezko zerbitzuaren definizioa, oso konplexua denez, gaur egun oraindik

ere zehaztugabea da, nahiz eta Konstituzio Auzitegiak ahalegin handiak egin
izan hura definitzeko. Azken finean, auzitegiak berak ezarri du printzipioz ez
dagoela funtsezko zerbitzurik, eta, horregatik, gatazka bakoitzaren inguruabar
zehatzei erreparatu behar zaiela, eta horien arabera eta egon daitezkeen
ondorioei arabera erabakiko dela egoera hori kontzeptu horren barne sartuko
den edo ez28.

Azken finean, kontzeptu horren zehazgabetasunaren ondorioz, agintarien

erabakia, zerbitzu bat funtsezkotzat edo ez funtsezkotzat jotzerakoan, ez da
guztiz “bidezkoa” eta beste interes batzuk izan ditzake gidari.

27
Espainiako Konstituzioko 28.2 artikulua: “Se reconoce el derecho a la huelga de los trabajadores
para la defensa de sus intereses. La ley que regule el ejercicio de este derecho establecerá las
garantías precisas para asegurar el mantenimiento de los servicios esenciales de la comunidad”.
28
TORRENTE GARI, Susana, El ejercicio del derecho de huelga y los servicios esenciales, Cedecs
(Bartzelona, 1996), 195-196 orr.

15
 Aipatu dudan arbitrariotasun horrekiko, PABLO GIMENO DÍAZ DE ATAURI
aipatu beharra dago, 2019ko maiatzaren 15ean “El foro de labos” delakorako
argitaratutako artikuluetako batean29, gobernuak trenbideko garraioaren eta
errepideko garraioaren jardueraren %50 gutxieneko zerbitzu gisa ezartzeko
hartutako erabakia aipatzen da, eta %100 handituko zirela eguneroko zerbitzu
bakarra zegoen eremuetan.

GIMENO DÍAZ DE ATAURIk dionarekin bat etorriz, kasu honetan garraio

zerbitzu horiek gizartearentzako funtsezko zerbitzu gisa zehazten dira, eta
horrek zalantza nabarmentzen du, ea prestazio horrek benetan ezaugarri hori
duen, kasu bakoitzean beharrezkoa delako “ponderar la extensión territorial y
personal, la duración prevista y las demás circunstancias concurrentes en la
huelga, así como las concretas necesidades del servicio y la naturaleza de los
derechos o bienes constitucionalmente protegidos sobre los que aquélla
repercute30”.

Hasieratik aipatzen ari naizen zehazgabetasun horregatik eta eskubide hori lege
organiko baten bidez arautu ez izanaren ondorioz, gure ordenamendu
juridikoan ez dago funtsezko zerbitzuen katalogo edo dokumenturik. Hala ere,
Konstituzio Auzitegiak behin baino gehiagotan eman du bere iritzia hainbat
zerbitzu eta jardueren funtsezkotasunari buruz31.

B. FUNTSEZKO ZERBITZUAK, KONSTITUZIO AUZITEGIAREN

ARABERA

Gaur egun ez dago funtsezko izaera duten zerbitzuen zerrendarik. Horren

arrazoia da, batez ere, ez dela Konstituzioaren 28.2 artikuluan eta Errege Lege
Dekretuaren 10.2 artikuluan ezarritakoa garatzen duen lege organikorik ezarri.
Hori gaur egungo egoera izan arren, Konstituzio Auzitegiak, hainbat epairen
bidez, funtsezkotzat jo behar diren zerbitzu batzuk ezarri ditu, modu honetan,

29
GIMENO DÍAZ DE ATAURI, Pablo, “Repensando los servicios mínimos: a propósito de la
anulación de los fijados para el transporte el 8M de 2018”, El foro de Labos, 2019, 6 or.
30
Konstituzio Auzitegiko 183/2006 epaia, ekainaren 19koa, bigarren salarena.
31
Konstituzio Auzitegiko 51/1986 epaia, aireko garraioari buruzkoa; 8/1992 epaia, energia
elektrikoaren hornidurari buruzkoa.

16
 gaurkotasunean moldatu ahal izateko. Auzitegiak honako hauek identifikatu eta
sailkatu ditu:

● Irratiarekin eta telebistarekin zerikusia duten zerbitzu publikoak,

informazio askatasunerako eskubidearekin lotuta baitaude, EKren
20.1.d artikuluan jasoa32.

● Energia elektrikoaren ekoizpen eta banaketa prozesu osoaz arduratzen

diren zerbitzuak, Espainiako Konstituzioaren 43.1 artikuluan jasotako
osasuna babesteko eskubidea bezalako eskubideei eragiten dietenak33.

● Pertsonen garraio publikoarekin zerikusia duen zerbitzu oro, eskubide

batzuk tartean daudelako, hala nola zirkulazio askerako eskubidea,
Espainiako Konstituzioaren 19. artikuluan34.

● Zaharren egoitzak eta ospitaleak, EKren 15. artikuluan jasotako

bizitzeko eskubidearekin duten loturagatik35.

C. FUNTSEZKO ZERBITZUEN MANTENUAREN KONTZEPTUA

Argi dago funtsezko zerbitzuen mantenu terminoak funtzionamendu

normalerako agindutako bermeak baztertzen dituela. Hau da: “ mantener un
servicio implica la prestación de los trabajos necesarios para la cobertura
mínima de los derechos, libertades o bienes que el propio servicio satisface,

32
Espainiako Konstituzioko 20.1.d artikulua: “Se reconocen y protegen los derechos: d) A comunicar o
recibir libremente información veraz por cualquier medio de difusión. La ley regulará el derecho a la
cláusula de conciencia y al secreto profesional en el ejercicio de estas libertades”.
33
Espainiako Konstituzioko 43.1. artikulua: “Se reconoce el derecho a la protección de la salud”.
34
Espainiako Konstituzioko 19. artikulua: “Los españoles tienen derecho a elegir libremente su
residencia y a circular por el territorio nacional. Asimismo, tienen derecho a entrar y salir libremente
de España en los términos que la ley establezca. Este derecho no podrá ser limitado por motivos
políticos o ideológicos”.
35
Espainiako Konstituzioko 15. artikulua: “Todos tienen derecho a la vida y a la integridad física y
moral, sin que, en ningún caso, puedan ser sometidos a tortura ni a penas o tratos inhumanos o
degradantes. Queda abolida la pena de muerte, salvo lo que puedan disponer las leyes penales
militares para tiempos de guerra”.

17
 pero sin alcanzar el nivel de rendimiento habitual”36, “ni asegurar su
funcionamiento normal37”.

Doktrinak eta jurisprudentziak ezarri dutenez, Administrazio Publikoak, greba

egiten denean, gizartearentzat funtsezko zerbitzuak mantentzeko berme
zehatzak ezartzea, funtsean, baldintzatua dago38:

“a) Por el presupuesto de que los servicios esenciales no sean dañados

o puestos en peligro por cualquier situación de huelga, siendo
necesario examinar en cada caso las circunstancias concurrentes en la
misma y habiendo de apreciarse en cada caso los intereses y derechos
en juego las circunstancias concretas de cada huelga39.

b) Por el respeto a los principios de acomodación constitucional,

adecuación o proporcionalidad entre la protección del interés de la
comunidad y la restricción impuesta al ejercicio del derecho de
huelga40, sin que tales garantías impidan el mantenimiento de una
capacidad de presión suficiente como para lograr los objetivos de la
huelga frente a la empresa41 y sin que, en ningún caso, puedan “vaciar
de contenido el derecho de huelga o rebasar la idea de contenido
esencial42”, debiéndose por la autoridad gubernativa, en la adopción
de las medidas que garanticen el mantenimiento de los servicios
esenciales, ponderar la extensión territorial y personal, la duración
prevista y las demás circunstancias concurrentes en la huelga, así
como las concretas necesidades del servicio y la naturaleza de los
derechos o bienes constitucionalmente protegidos sobre los que aquélla
repercute.

36
Konstituzio Auzitegiko 53/1986 epaia, maiatzaren 5ekoa.
37
Konstituzio Auzitegiko 27/1989 epaia, otsailaren 3koa.
38
Auzitegi Nazionaleko 47/2020 epaia, urtarrilaren 22koa.
39
Konstituzio Auzitegiko 8/1992 epaia, urtarrilaren 16koa.
40
Konstituzio Auzitegiko 51/1986 epaia, apirilaren 24koa eta 53/1986 epaia, maiatzaren 5ekoa.
41
Konstituzio Auzitegiko 51/1986 epaia, apirilaren 24koa.
42
Konstituzio Auzitegiko, bigarren salako 2/2022 epaia, urtarrilaren 24koa.

18
 c) Por el principio de proporcionalidad cuantitativa, de ser factible en
atención a la naturaleza del servicio, de comparación entre el número
total de trabajadores en huelga y el de quienes han sido incorporados
al dispositivo de atención de los servicios mínimos, incluso para
justificar la posible racionalidad de porcentajes relativamente altos de
los servicios a mantener43.

d) Por la exigencia de la inexcusable motivación o fundamentación de

la medida adoptada por parte de la autoridad gubernativa, explicando
en el propio acto los criterios seguidos para fijar el nivel de los
servicios mínimos, como medida para facilitar la posterior defensa de
los afectados y el control de los Tribunales44, requiriendo una especial
causalizacion, es decir, una determinación de carácter técnico,
numérica y estadística dada a conocer a los representantes de los
trabajadores, ofreciéndose las oportunas explicaciones y justificantes,
tanto en la exigibilidad de las prestaciones garantizables como en la
cuantificación del personal llamado realización.

e) Por los requisitos constitucionalmente exigibles de neutralidad e

imparcialidad que han de presidir la determinación de las actividades
que deben ser mantenidas en caso de huelga, debiendo siempre, la
decisión adoptada, provenir inequívocamente de la autoridad
gubernativa asegurándose así que dicha decisión responda no a los
intereses empresariales, sino a la necesidad de preservar los servicios
esenciales para la comunidad45”.

Hala ere, askotan funtsezko zerbitzuen mantentze berme horren abusua ematen
da, modu horretan greba eskubidea kutxatu eta kaltetuz. Baina jurisprudentziak
argi dion bezala, zerbitzu bat funtsezko izateak ez du greba eskubidea
deuseztatzen, nahiz eta egunerokotasunean greba osoki kaltetu duten egoerak
eman:“La consideración de un servicio como esencial no puede implicar la

43
Konstituzio Auzitegiko 51/1986 epaia, apirilaren 24koa.
44
Konstituzio Auzitegiko 26/1981 epaia, uztailaren 17koa.
45
Konstituzio Auzitegiko 53/1986 epaia, maiatzaren 5ekoa.

19
 supresión del derecho de huelga de los trabajadores ocupados en tal servicio.
La limitación del derecho de huelga que consiente el art. 28.2 CE en garantía
del mantenimiento de esos servicios esenciales para la comunidad solo alcanza
a establecer la prestación de los trabajos necesarios para la cobertura mínima
de los derechos, libertades o bienes que el propio servicio satisface, pero sin
alcanzar el nivel de rendimiento habitual ni asegurar su funcionamiento
normal46”.

Nahiz eta jurisprudentziak hori esan, errealitatean horrelako abusuak maiz

ematen dira. Gutxieneko zerbitzu gehiegi jarriz, langileen grebarako eskubidea
urratzen dute, beti erabiltzaileen oinarrizko eskubideak alegatuz. Horrekin
erakusten den gauza bakarra da greba eskubidearekiko dagoen mesfidantza.
Hori gertatu da orain dela gutxi eman den kasu batean eta BAYLOS GRAUk
ongi azaltzen duena: “La razón de que aunque la huelga tuviera un ámbito más
amplio, el elemento clave debe ser el análisis de la corrección de los servicios
mínimos establecidos para el personal de restauración del interior del
aeropuerto al que se ha privado del ejercicio del derecho de huelga mediante
la imposición de servicios mínimos que obligan a mantener la plena
continuidad del servicio47”.

B. FUNTSEZKO ZERBITZUAK BERMATZEKO ESKUMENA

Greba egiten den bitartean funtsezko edo ezinbesteko zerbitzuak bermatzeko

beharrezkoak diren erabaki guztiak onartzea eta ezartzea gobernu agintariei
dagokie. Konstituzio Auzitegiak dio zuzenean edo eskuordetza bidez, gobernu
ahalak egikaritzen dituzten Estatuko organoak dutela eskumena48.

Konstituzio Auzitegiak honako azalpen hau ere ematen du: “privar a un

conjunto de ciudadanos en un caso concreto de un derecho constitucional

46
Konstituzio Auzitegiko, bigarren salako 2/2022 epaia, urtarrilaren 24koa.
47
BAYLOS GRAU, Antonio, La constante depreciación del derecho de huelga en los servicios
esenciales. Un breve comentario a la STC 2/2022, de 24 de Enero, Tecnos (Madril, 2022), 139 or.
48
Konstituzio Auzitegiko 11/1981 epaia, apirilaren 8koa; 26/1981 epaia, uztailaren 17koa.

20
 como es el reconocido en el artículo 28 de la CE es algo que sólo puede ser
llevado a cabo por quien tiene potestad de gobierno49”.

Hala ere, zerbitzu horiek Administrazio Zentralak zein Administrazio

Autonomikoek ezarri ahal izango dituzte, betiere kaltetutako zerbitzuari
esleitutako ahalak badituzte50.

Aipagarria iruditzen zait baita ere 17/1977ko ELD, bertan, honako hau
aipatzen baita: "Cuando la huelga se declare en empresas encargadas de la
prestación de cualquier género de servicios públicos o de reconocida e
inaplazable necesidad y concurran circunstancias de especial gravedad, la
autoridad gubernativa podrá acordar las medidas necesarias para asegurar el
funcionamiento de los servicios51”.

Gainera, aurrekoari lotutako epai batek ere hauxe dio: “Que no es

inconstitucional el párrafo 2º. del art 10 que atribuye a la autoridad
gubernativa la potestad de dictar las medidas necesarias para determinar el
mantenimiento de los servicios esenciales a la comunidad, en cuanto que el
ejercicio de esta potestad está sometido a la jurisdicción de los tribunales de
justicia y al recurso de amparo ante este Tribunal52”

Funtsezko zerbitzuak ezartzearekin lotutako jarduerak dagokion gobernu

organoak egiten ditu, dekretu bidez. TOMÁS SALA FRANCOren53 arabera,
dekretu horiek, funtsezko zerbitzuei dagokienez, hiru modalitatetan
desberdindu dituzte:

1. Funtsezko zerbitzuak zehazteko dekretuak, kasu hauetan zehazten da

zein enpresa edo sektoreri eragiten dien.

49
Konstituzio Auzitegiko 26/1981 epaia, uztailaren 17koa.
50
Konstituzioko 149.1.7 artikulua: “Legislación laboral; sin perjuicio de su ejecución por los órganos
de las Comunidades Autónomas”.
51
17/1977 Errege Lege Dekretua, martxoaren 4koa, Lan Harremanei buruzkoa.
52
Konstituzio Auzitegiko 11/1981ko epaia, apirilaren 8koa.
53
SALA FRANCO, Tomas eta LÓPEZ GARCÍA DE LA RIVA, Ivan, Los mecanismos empresariales
de defensa de la huelga, Tirant Lo Blanch (Valentzia, 2013), 16 or. eta hurrengoak.

21
 2. Funtsezko zerbitzu orokorrak zehazteko dekretuak, bi modutan egin
daitezkeenak:

a. Funtsezko zerbitzuak jasotzen dituen zerrenda bat sortzea

b. Grebetan mantendu beharreko jardueren zerrenda sortzea

3. Erakundearen zerbitzu guztiak funtsezkoak ez izatearen aukera ezartzen

duten dekretuak

Gainera, ahalmen horri ezin zaio uko egin, hau da, gobernu organoek ezin diote
uko egin zerbitzuak ezartzeari, eta ezin diete lagatu kaltetutako zerbitzua
ematen duten erakundeei, inpartzialtasun baldintza galduko litzatekeelako. Hori
dio 2006. urteko urriaren 11ko epai batek: “es una constante de la doctrina
constitucional el papel irrenunciable que le corresponde en esta materia a la
autoridad gubernativa54”.

54
Konstituzio Auzitegiko 296/2006 epaia, urriaren 11koa.

22
 II. KAPITULUA: GUTXIENEKO ZERBITZUA

A. KONTZEPTUA

Zehazki, Konstituzio Auzitegiak hau gutxieneko zerbitzuak definitzen ditu,

esanez, zerbitzu bati eusteak esan nahi duela zerbitzuak berak asetzen dituen
eskubide, askatasun edo ondasunen gutxieneko estaldurarako beharrezkoak
diren lanak egitea, baina ohiko errendimendu mailara iritsi gabe55.

Hala ere, gutxieneko zerbitzuen definizio garrantzitsuenetako bat BAYLOS

GRAUk ematen du. Autore honek honela definitzen ditu gutxieneko
zerbitzuak: “la parte de actividad que se juzga no susceptible de interrupción
para no dañar irremediablemente los derechos fundamentales, libertades
públicas y bienes protegidos constitucionalmente en colisión con el derecho de
huelga56”.

Gutxieneko zerbitzuak ezaugarritzen dituen beste egile bat VIVERO

SERRANO da. Berak erabilitako eskemari jarraitzen badiogu, gutxieneko
zerbitzuen ezaugarri nagusiak honako hauek direla esan dezakegu57:

● Gizartearentzako funtsezko zerbitzuak mantentzea bermatzen duen

neurri bat da, eta greba eskubidea stricto sensu mugatzen duten
zerbitzuen artean sailkatzen da. Kasu honetan, zerbitzuak mantentzeko
izendatutako langileei greba eskubidea baliatzeko aukera kentzen
baitie. Bestalde, grebak izan dezakeen presioa murrizten du
potentzialki, mugimendu horrekin bat egin dezaketen langileen kopurua
murrizten delako. Hori argi eta garbi azaltzen da Konstituzio
Auzitegiaren epai honetan: “la técnica predominante para mantener los
servicios esenciales de la comunidad en caso de huelga viene siendo la
imposición, vía gubernativa, de un mínimo de funcionamiento del
servicio. Lo que quiere decir que, a pesar de la convocatoria de la
55
Adb: Konstituzio Auzitegiko 183/2006 epaia, ekainaren 19koa.
56
BAYLOS GRAU, Antonio, Derecho de huelga y servicios esenciales, Tecnos (Madril, 1988), 195 or.
57
VIVERO SERRANO, Juan Bautista, La huelga en los servicios esenciales, Tirant Lo Blanch
(Valentzia, 2002), 209 or eta hurrengoak.

23
 huelga, algunos trabajadores – los indispensables – no podrán
sumarse ni participar en la misma y tendrán que seguir prestando su
actividad laboral58”.

● Erabiltzen den prozedura, funtzionatzen jarraitu behar duten jarduerak

hautatzearekin hasten da, eta, ondoren, greba eskubidea zein lanposturi
mugatuko zaien erabakitzen da.

● Lan harremana ez da etengo; aitzitik, eragindako lanpostuek askatasun

araubidearen babesean jarraitzen dute, eta lan harremanei buruzko
arauen mende daude.

● Bai gutxieneko zerbitzuak finkatzeko erabili beharreko metodoari

buruzko erabakian, bai horiek a priori ezartzeari edo ez ezartzeari
buruzko erabakian bertan, kasu zehatz bakoitza hartu behar da kontuan,
garatzen den jardueraren, jardueraren funtsezkotasunaren eta neurriaren
proportzionaltasunaren araberakoa izango baita.

Behin hori guztia esanda, funtsezko zerbitzuen mantentzea bermatzeko ohiko

metodoa gutxieneko zerbitzuak ezartzea izatea, doktrinaren artean, eta gobernu
agintarien aldetik ere, erabilera desegokia eragiten du, eta lehen esan bezala,
gehiegi mugatzen du greba eskubidearen egikaritza. Horren ondorioz,
doktrinak bi terminoak bereizi nahi izan ditu, gutxieneko zerbitzuak
gizartearentzat funtsezkoak diren zerbitzuak mantentzea bermatzeko
bitartekoak direla adieraziz.

Gainera, gutxieneko zerbitzuak osatzen dituzten jardueren multzoa oinarrizko

zerbitzu bat osatzen duten jardueren kopurua baino txikiagoa izan behar da
beti. Bereizketa horren aurrean, Auzitegi Goreneko 3. salak ere horri buruzko
jurisprudentzia ezarri du, honako hau esanez: “El primero de los conceptos
(servicio esencial) es de una mayor globalidad, y tiene que ver con la
necesidad por parte de la Comunidad de un determinado tipo de servicios, sin

58
Konstituzio Auzitegiko 233/1997 epaia, abenduaren 18koa.

24
 descender a aspectos propios de la organización laboral interna de la empresa
en la que se articulan diversos cometidos laborales, cuya coordinación hace
posible aquel servicio global, que es esencial para la comunidad. El concepto
de servicio mínimo tiene un carácter subordinado respecto al de servicios
esenciales, y tiene que ver ya con los concretos cometidos laborales de las
empresas, o servicios públicos que prestan a la comunidad los servicios
esenciales para ella. La selección de los cometidos laborales necesarios para
garantizar en cada entidad productiva el mantenimiento de los servicios
esenciales, se sitúa en un plano de mayor concreción. De modo más concreto,
no todas las áreas de trabajo en los que se diversifica una determinada
organización productiva, cuyo servicio global a la comunidad es calificable de
esencial, están en la misma relación con la idea de esencialidad del servicio,
debiendo ponderarse la necesidad del mantenimiento de cada una de las
diversas áreas durante la huelga desde el plano subordinado de los servicios
mínimos, precisos para garantizar el servicio esencial59”.

B. GUTXIENEKO ZERBITZUAK EZARTZEKO ORGANO ESKUDUNA

Konstituzio Auzitegiak, greba eskubideari buruzko lege organikorik ez

egotearekin zerikusia duen guztia ebazteko eman duen epai nagusia
Konstituzio Auzitegiaren 11/1981 epaia da, zeinak, Espainiako
Konstituzioaren 28.2 artikuluaren eta 17/1977ko Lan Harremanen Legearen
10.2 artikuluari egiten dien interpretazioaren arabera, funtsezko zerbitzuei
eutsiko zaiela bermatzeko eskumena duen erakundea identifikatzen du, eta
erakunde hori gobernu agintaritza da.

Konstituzio Auzitegiaren iritziz, gobernu agintaritzak baldintza jakin batzuk

bete behar ditu. Alde batetik, inpartzialtasun organikoa eta inpartzialtasun
funtzionala60; beraz, gutxieneko zerbitzuak ezartzeaz arduratzen den titularrak
gatazkaren alderdietatik kanpoko hirugarren bat izan behar du, eta haren
jarduketak arrazoituta egon behar du eta baldintza jakin batzuk bete behar ditu.

59
Auzitegi Goreneko epaia, 1997ko urriaren 14koa ( rcud 1920/1993).
60
Konstituzio Auzitegiaren 11/1981 epaia, apirilaren 8koa.

25
 Bestetik, erantzukizun juridikoa eta politikoa. Ildo horretan, Konstituzio
Auzitegiak honako hau dio: “la responsabilidad por la obstaculización de los
derechos cívicos, además de ser una responsabilidad jurídica es también, y es
fundamentalmente, una responsabilidad política, que debe ser residenciada
por cauces políticos y debe producir los necesarios efectos políticos privar a
un conjunto de ciudadanos en un caso concreto de un derecho constitucional,
como es el reconocido en el artículo 28 CE, es algo que solo puede ser llevado
a cabo por quien tiene responsabilidades y potestad de gobierno”61. Funtsezko
ezaugarri horiek gobernu agintaritzak ditu, nolabaiteko estatus politikoa duen
botere publiko inpartziala den aldetik, eta ezaugarri horiei esker esku har
daiteke oinarrizko eskubideak mugatzearen esparruan62.

Zerbitzu edo jarduera bat gizartearentzat funtsezkoa den ala ez erabakitzean

bezala, gobernu agintaritzak ere ezar ditzake gutxieneko zerbitzuak bere eremu
guztietan, hau da, bai Estatuko gobernu agintaritzak, bai autonomia
erkidegoko, tokiko agintaritzak, bai eta administraziokoak ez diren erakundeak
ere.

Gainera, gaurkotasunean ere, esandako guztia indartzen duten epaiak daude,

ondorengoa esanez: “La intervención de la autoridad gubernativa es por lo
tanto preceptiva, insoslayable y constitutiva de los requisitos de validez para
la imposición de servicios mínimos que impidan a un determinado número de
trabajadores su participación en la huelga63”.

C. GUTXIENEKO ZERBITZUETAN LANGILEAK IZENDATZEA

Argi dago greba eskubidea lan kontratu baten alderdietako bati bere kontratu
betebeharrak ez betetzeko aitortutako eskubidea dela, kontratu harremanean
inolako kalterik eragin gabe.

61
Konstituzio Auzitegiaren 26/1981 Epaia, uztailaren 17koa.
62
VALES DAL-RE, Fernando, Servicios esenciales y servicios mínimos en la función pública,
(Madril, 1986), 141or.
63
Auzitegi Goreneko epaia, 2021eko otsailaren 9koa ( rcud 113/2019).

26
 Titulartasun indibidualeko eta erabilera kolektiboko eskubidea denez,
sindikatuek grebara deitzen dute, eta langileek askatasunez erabakitzen dute
grebarekin bat egitea edo ez. Horregatik guztiagatik, gutxieneko zerbitzuak
finkatzeak atxikitutako langileen greba eskubidea sakrifikatzen da. Lehenik eta
behin, greban ez parte hartzea erabaki duten langileak izendatu behar dira.
Horrek arazoa64 dakar, hau da, langileek aldez aurretik beren asmoa
askatasunez adieraztea.

Grebalariak ez diren langile nahikoak badaude, gutxieneko zerbitzuak horiek

beteko lituzkete. Grebarekin bat egiten ez duten langile nahikorik ez badago,
langileak nahitaez izendatuz osatu beharko dira65.

Hala ere, Konstituzio Auzitegiak onartzen du langileek greba bakoitzean beren

borondatez adierazi ahal izatea prest daudela funtsezko zerbitzuak mantentzeaz
arduratuko diren langileak izendatzeko. Neurri horrek erraztu egingo luke
aipatutako irizpidea aplikatzea, hau da, deitutako grebarekin bat ez egitea
libreki erabakitzen dutenei gutxieneko zerbitzuak esleitzea lehentasunez, eta,
horrela, eskubidea ahalik eta gutxien sakrifikatzea. Hala ere, araudi
erregulatzaileak ez du ildo horretan jarduteko protokolorik aurreikusten66.

Gutxieneko zerbitzuak betetzera bideratuta dauden langileak zein prestaziotara

behartuta dauden zehazteari dagokionez, zehaztu behar da langile horiek ez
direla grebalariak, haien eskubidea sakrifikatu egin baita. Beraz, normaltasunez
bete behar dituzte, prestazioaren ez betetze partzialak edo akastunak onartu
gabe67.

64
Konstituzio Auzitegiaren 11/1981 Epaiak 11. oinarri juridikoan greba eskubidea definitzen du uti
singuli langileei esleitutako eskubidea delako, nahiz eta kolektiboki baliatu behar den haien arteko itun
edo akordio bidez, eta haietako bati aitortutako grebekin bat egiteko edo ez egiteko eskubidea
dagokiola. Beraz, langileek bat egin dezakete, eta, beraz, edozein unetan balia dezakete greba
eskubidea.
65
Konstituzio Auzitegiaren 123/1990 epaia, uztailaren 2koa.
66
Konstituzio Auzitegiaren 45/2016 epaia, martxoaren 14koa.
67
DURÁN LOPEZ, Federico, “Huelga y servicios esenciales”, Administración Sanitaria siglo XXI,
2010, 137 or.

27
 D. GUTXIENEKO ZERBITZUAK EZARTZEKO PROZEDURA

Gutxieneko zerbitzuak ezartzeko prozedurak honako etapa hauek ditu,

erreferentziako eskuliburuaren arabera68:

1. Prozeduraren hasiera: Enpresari aurreabisua eman ondoren hasten da

prozedura. Enpresaburuak gobernu organoetara jo beharko du,
zerbitzuaren lurraldearen arabera, gutxieneko zerbitzu horiek ezar
daitezen eskatzeko. Enpresariaren eskaerarekin batera, zerbitzu horien
ekintza plana aurkeztu beharko da.

Enpresak ez badu urrats hori egiten, edo gobernu organoek atzerapenik

egiten badute zerbitzuak ezartzeko orduan, ez dute mugatuko grebarako
eskubidea. Nolanahi ere, enpresak eta gobernu agintaritzak jasan
beharko dituzten lege ondorio batzuk ekarriko ditu.

2. Prozeduraren instrukzioa: Gobernu organoek ofizioz egin beharko

dituzte enpresak emandako datuak berresteko nahitaez bete behar diren
izapide guztiak, gutxieneko zerbitzuen beharrei buruzko erabakia
hartzeko. Beharrezkotzat jotzen dituzten xehetasun guztiak argitzeko
eskatu ahal izango dute, bai eta enpresa eskatzaileari dokumentuak
eskatu ere, erabaki erabat inpartziala emateko.

Gainera, gobernu organoak kontsulten bitarteko fase bat ezarri ahal

izango du, grebarako deialdia egin duten sindikatuek edo langileek
parte har dezaten, funtsezko zerbitzuen funtzionamendua bermatzeko
aukera emango duten zenbait proposamen adoste aldera.

Aurrekoa gorabehera, proposamen horiek alderdiekiko independentea

den hirugarren erakunde batek arautu behar ditu, eta, horren ondorioz,
sindikatuek edo greban dauden langileek ezin dute inolako erregulazio
propiorik ezarri.

68
AA.VV, Huelga y cierre patronal, Memento Practico Social: Francis Lefebvre ( Madril, 2020), 425
or eta hurrengoak.

28
 Hala ere, negoziazio hori ez da inola ere nahitaezko baldintza. Aurreko
prozedura gorabehera, greba batzordeak dagokion gobernu organora
jotzeko ahalmena du, zerbitzuak ezartzearen aurka egiteko edo beste
aukera batzuk aurkezteko.

3. Prozeduraren ebazpena: Gobernu organoak emandako ebazpenak

funtsezko hiru kontzeptu izan beharko ditu, jarraian azalduko direnak:
motibazioa, inpartzialtasuna eta proportzionaltasuna.

a. Motibazioa: Gobernu organoak emandako ebazpenak behar

bezala justifikatu beharko du gutxieneko zerbitzuak ezartzeko
erabakia, zerbitzuaren erabiltzaileek jakin dezaten.

Hartutako erabakiaren justifikazioa gutxieneko zerbitzuak

aitortzen dituen dokumentu berean jaso behar da, eta erabaki
hori justifikatzeko kanpoko dokumentuak erabiltzen badira,
dokumentuak zein diren zehaztu beharko da, greban parte hartu
duten langileek erabakiaren arrazoiak berretsi ahal izan ditzaten.

Justifikazio hori egiten ez bada, gutxieneko zerbitzuek

grebarako eskubidea urratzen dutela ulertuko da.

Ebazpenak funtsezko hiru alderdi izan behar ditu: zerbitzuari

funtsezko izaera ematen dioten oinarrizko eskubideak eta
askatasunak, jarduera eten behar ez duten lanpostuak eta
mantendu behar diren jarduerak zehazten dituzten faktore
guztiak eta alde batera utz daitezkeenak.

b. Inpartzialtasuna: Inpartzialtasun eta neutraltasun baldintzei

erantzuteko gutxieneko zerbitzu horiek ebaztea eta ezartzea, eta
interes orokorraren bermea bilatu behar dute, zerbitzuaren xede
diren oinarrizko eskubideak eta askatasun publikoak
defendatuz, eta zerbitzu horiek ematen dituzten langileen greba

29
 eskubidearekiko bateragarritasuna lortuz. Gutxieneko
zerbitzuek ez dute inoiz arreta jarri behar zerbitzu horiek
ematen dituen erakundearen interes enpresarialetan edo
pribatuetan.

c. Proportzionaltasuna: Gutxieneko zerbitzuak sartzerakoan,

proportzionaltasun erlazioa ezarri beharko da langileek jasan
behar duten grebarako eskubidearen murrizketaren eta
zerbitzuaren erabiltzaileek jasango duten zerbitzuaren
murrizketaren artean. Proportzionaltasun hori gobernu organoak
ebaluatu beharko du, eta, gainera, zenbait alderdi ebaluatu
beharko ditu, hala nola eremu pertsonala, grebaren ezaugarriak
edo zerbitzuaren beharrak.

4. Aurkaratzea: Gobernu organoak gutxieneko zerbitzuak ezartzeari

buruz hartutako ebazpena ez da ukiezina, horretarako legitimazioa
duten subjektuek dagokion administrazioarekiko auzien epaitegian
aurkaratu dezakete. Lan arloko epaitegiak eskumen mugatua du
aurkaratzearen arloan, eta honako hauek soilik kudeatu ahal izango
ditu:
a. Gutxieneko zerbitzuetan lanpostu aktiboak beteko dituzten
langileak hautatzeko ekintzak.

b. Lan arloko gatazkak sortzen direnean, lan arloko jurisdikzioak

emandako jarduketa guztiak.

Dagokion epaitegiak langileen hautaketa mantendu, aldatu edo kendu

ahal izango du, alderdiek emandako argudioen arabera.

Bai enplegatuek bai enpresaburuek ebazpenean ezarritako gutxieneko

zerbitzuak eman behar dituzte:

30
 a) Enpresarentzat: Enpresak eta enpresaburuak gobernu
organoak ezarritako gutxieneko zerbitzuak abian jartzeko
betebeharra dute.

Enpresako zuzendaritza organoari dagokio gutxieneko zerbitzu

horiek eman behar dituzten langileak hautatzea, eta greban parte
hartu duten langileak edo langile sindikalak ere hauta ditzake.

Hala ere, legez kanpoko erabakia izango litzateke gutxieneko

zerbitzuak beti langile berberek egin behar dituztela erabakitzen
duena.

b) Ezarritako langileek: Gutxieneko zerbitzuak emateko

hautatutako enplegatuek prestazio hori emateko betebeharra
dute, eta ezin izango da legez kanpokotzat jo. Gutxieneko
zerbitzuei dagokien soldata ohiko lanaldikoaren berdina da.
Langile batek gutxieneko zerbitzuak emateari uko egiten badio
inolako justifikaziorik gabe, diziplinazko kaleratzea izango da.

E. GUTXIENEKO ZERBITZUEN BETEARAZPENA

Gutxieneko zerbitzu horiek betetzeak bi aldeei eragiten die, langileei eta

enpresari berari.

● Langileak

Funtsezko zerbitzuei eragiten dien grebaren barruan bi langile mota

ditugu. Alde batetik, greba eskubide osoa balia dezaketen langileak
daude, eta, bestetik, gutxieneko zerbitzuak egiteko izendatzen diren
langileak.

Langile horiek grebak irauten duen bitartean egin behar dute lan, baita
gobernu agintaritzaren ekintza legez kontrakotzat jotzen badute ere69.
69
Konstituzio Auzitegiaren 123/1990 epaia, uztailaren 2koa.

31
 ● Enpresa

Gobernu agintaritzak ebazpena eman ondoren, enpresak ebazpena

onartu eta praktikan jarri behar du70. Enpresak ezin izango ditu langile
jakin batzuk izendatu gutxieneko zerbitzuak egiteko. Enpresak aukera
izango du grebarekin bat egin nahi ez duten langileei lehentasuna
emateko71. Enpresaburuak ere ezingo du erabaki gutxieneko zerbitzuak
beti langile berberek ematea72.

F. GUTXIENEKO ZERBITZUEN EZ BETETZEA

Hasteko, adierazi behar da gutxieneko zerbitzuak ez betetzea, ez betetze

juridikoa dela. Ez betetze horrek berehalako ondorioak ditu grebarekin
zerikusia duten subjektu guztientzat; besteak beste, grebalari diren
langileentzat, enpresarentzat, deialdia egin duten sindikatuentzat eta zerbitzuen
erabiltzaileentzat. Horren ondorioz, ondorioak desberdinak dira subjektu
motaren arabera.

Gutxieneko zerbitzuak egiteko betebeharra duten eta zerbitzu horiek arrazoi

justifikaturik gabe egiteari uko egiten dioten langileek hutsegite larri bati egin
beharko diote aurre. Kaleratze Disziplinarioa ere ekar lezake73. Hala ere, beste
egile batzuek adierazi dute ez betetzeen ondorioak eremu judizialetik kanpo
daudela74.

Bestalde, langileen ordezkaritzako subjektu kolektiboak eta greban parte

hartzen duten langileak erantzuletzat har daitezke arlo zibilean, zigor arloan,
eta administrazio arloan. Grebaren deialdia egin duten sindikatuen kasuan,

70
Konstituzio Auzitegiaren 53/1986 epaia, maiatzaren 5ekoa.
71
Konstituzio Auzitegiaren 123/1990 epaia, uztailaren 2koa.
72
Euskal Autonomia Erkidegoko Auzitegi Nagusiko epaia, Lan arloko Sala, Bilbo, 2002ko otsailaren
5a.
73
Kanarietako Justizia Auzitegi Nagusiaren 1845/2008 epaia, abenduaren 19koa.
74
RENTERO JOVER, Jesus, Reflexiones sobre el Comité de Huelga, Aranzadi (Madril,1992), 1617 or.

32
 Sindikatu Askatasunaren Lege Organikoarena (hemendik aurrera, SALO)75
izango da aplikatu beharreko araubidea.

Azkenik, SALOren 5.1 artikulua aipatu behar da. Artikulu horrek honako hau
ezartzen du:“Los sindicatos constituidos al amparo de la presenta Ley
responderán por los actos o acuerdos adoptados por sus órganos estatutarios
en la esfera de sus respectivas competencias”. Hori dela eta, sindikatuak bere
estatutu organoek hartutako akordio edo egintzengatik baino ez du erantzungo,
eta ez afiliatuek egiten dituzten ekintza indibidualengatik, salbu eta “se
produzcan en el ejercicio regular de las funciones representativas o se pruebe
que dichos afiliados actuaban por cuenta del sindicato” SALOren 5.2
artikuluak ezartzen duen bezala.

G. GIZARTEAREN INTERESEN BABESAREN ETA GREBA

ESKUBIDEA BALIATZEARI EZARRITAKO MURRIZKETEN
ARTEKO PROPORTZIONALTASUNA

Gobernu agintaritzak gutxieneko zerbitzuak zehazten baditu, gizartearentzako

funtsezko zerbitzuetan greba egiten denerako, betekizun material edo
funtsezko betekizun bikoitza bete beharko du76.

Lehenik eta behin, Konstituzioa egokitzearen edo proportzionaltasunaren

printzipioa “entre la protección del interés de la comunidad y la restricción
impuesta al ejercicio del derecho de huelga77”, hau “razonable proporción
entre los sacrificios que se imponen a los huelguistas y los que padezcan los
usuarios de los servicios esenciales78” da.

75
Sindikatu Askatasunaren 11/1985 Lege Organikoa, abuztuaren 2koa.
76
PALOMEQUE LÓPEZ, Manuel Carlos eta ÁLVAREZ DE LA ROSA, Manuel, Derecho del Trabajo,
Editorial Universitaria Ramón Areces (Madril, 2021), 450 or. eta hurrengoak.
77
Konstituzio Auzitegiko 53/1986 epaia, maiatzaren 5ekoa.
78
Konstituzio Auzitegiko 184/2006 epaia, ekainaren 19koa.

33
 Kontua da kasu bakoitzean ezagutzea edo baloratzea ondorengo hau: “si las
medidas adoptadas son proporcionales al fin perseguido, en una efectiva
ponderación de los intereses en juego79”.

Hartu beharreko gutxieneko bermeen programa gizartearen interesarekin

zuzenean lotuta dago, “que debe ser perturbado por la huelga solo hasta
extremos razonables”, horregatik,“ se trata de fijar el programa de servicios
minimos con un criterio restrictivo, pues en el propio articulo 28.2 CE se
utiliza la expresión mantenimiento, que dista de equivaler lingüísticamente a
desarrollo regular del servicio”. Beraz, irizpide murriztatzaileak esan nahi du
grebak “ha de mantener una capacidad de presión suficiente como para lograr
sus objetivos frente a la empresa, en principio destinataria de la medida de
conflicto, pero no debe serle añadida la presión adicional del daño
innecesario que sufre la propia comunidad80”. Gobernu agintaritzak ezarri
beharreko bermeek ezingo dute, berez, greba eskubidea edukiz hustu edo
funtsezko edukiaren ideia gainditu.

Horregatik, eta enpresan gutxieneko zerbitzu programa zehazteari begira,

Auzitegi Gorenak sarritan erabili izan ditu proportzionaltasun kuantitatiboko
irizpideak, edo greban dauden langileen guztizko kopuruaren eta gutxieneko
zerbitzuei arreta emateko egituran sartu direnen arteko konparazioa, baita
mantendu beharreko zerbitzuen ehuneko handi samarren arrazionaltasuna
justifikatzeko ere. Konstituzio Auzitegiak berak ez du neurriz kanpokotzat jo
zerbitzu sistema minimo bat, non zerbitzu horiek eman behar dituzten
langileen kopurua, oro har, plantilla osoaren laurdena baino gutxiagora
murrizten duena81.

Era berean, adierazi du oporren puntako egunetan funtsezko garraio

zerbitzuetan grebarik izanez gero, mantendu egin ahal izango direla “en niveles
superiores a los que serían constitucionalmente admisibles en huelgas
convocadas en otras fechas”, ekintza horiek deitzen dituztenek jakin behar

79
Konstituzio Auzitegiko 51/1986 epaia, apirilaren 24koa.
80
Konstituzio Auzitegiko 51/1986 epaia, apirilaren 24koa.
81
Konstituzio Auzitegiko 51/1986 epaia, apirilaren 24koa.

34
 dute “el ejercicio del derecho de huelga sufrirá una restricción mayor que la
soportada si se lleva a cabo en otro momento82”.

Hala ere, proportzionaltasunaren irizpidea ezin da modu orokor eta aldaezinean

ezarri greba egoera guztietarako, irizpide hori kasu bakoitzean erabiltzea
faktore batzuen mende dago, hala nola gutxieneko zerbitzuak finkatuz babestu
nahi diren herritarren eskubideen izaera, grebaren iraupena, eskaini behar diren
zerbitzuen mota eta kopurua, edo lantokiaren ezaugarriak.

Hori guztia kontuan izan arren, aipatzekoa da, batzuetan gutxieneko zerbitzu
horiek ez direla beharrezkoak ere grebaren denborarekin konparatuz gero,
BAYLOS GRAUk horrela dio: “ En servicio que se consideran esenciales,
ante determinadas circunstancias concretas, la convocatoria de huelga no
tiene por qué desencadenar el mecanismo de intervención de la autoridad
gubernativa para imponer un mínimo de actividad o servicio mínimo. Si en un
curso universitario se convoca una huelga del PDI de un día de duración, pese
a que la enseñanza universitaria se considera esencial a los efectos de
garantizar el derecho a la educación del art. 27 CE, el servicio no se puede
considerar esencial a efectos de huelga y por consiguiente, no cabe acudir a la
negociación de servicios mínimos para mantener algunas prestaciones
indispensables durante este día, puesto que el daño o la incidencia que tiene la
huelga de enseñantes de un día de duración sobre el derecho a la educación es
insignificante y en cualquier caso no relevante83”.

82
Konstituzio Auzitegiko 43/1990 epaia, martxoaren 15ekoa.
83
BAYLOS GRAU, Antonio, La constante depreciación del derecho de huelga en los servicios
esenciales. Un breve comentario a la STC 2/2022, de 24 de Enero, Tecnos (Madril, 2022), 142-143
orr.

35
III. KAPITULUA: LEGE ORGANIKO BERRI BATEN BEHARRA, FUNTSEZKO
ZERBITZUEI DAGOKIENEZ

Demokrazia indarrean jarri zenetik, gure herrialdeko alderdi politikoek greba

eskubidea bertan behera utzi dute. Gaur egunera arte, 1993ko Grebarako Lege
Organikoaren Proiektua izan da greba eskubidearen erregulazioa aldatu nahi izan duen
lege proiektu bakarra. Greba lege proiektu hori 1992ko gobernu sozialistak eta CCOO
eta UGT sindikatuek hitzartu zuten. Proiektu hori Kongresuko Osoko Bilkurak84
onartu zuen eta ondoren Senatuko Osoko Bilkurak85, baina ez zen argitara eman
1993an Gortean desegin zirelako.

ALARCON CARACUELen arabera, lege proiektu horrek: “contenía una regulación

del fenómeno de la huelga ( y, especialmente, de la huelga en servicios esenciales de
la comunidad) imaginativa y ponderada, asi como muy rigurosa desde el punto de
vista de la técnica jurídica86”.

Saiakera hortaz gain, greba eskubidearen inguruko proposamenik ez da egon. Horren

ondorio bezala, konstituzio aurrekoa den lege baten bidez arautzen da gaur egun
grebarako eskubidea. Hori epaitegiek eta Kosntituzio Auzitegiak emandako
jurisprudentziarekin osatzen da. LÓPEZ TAMESek honela dio: “La falta de
regulación ha provocado que el labor del Tribunal Constitucional no solo haya sido
interpretativa, sino que también haya sido reguladora87”.

Azken urte hauetan, osasun egoera, egoera ekonomiko eta sozial berezia bizitzen ari
garenez, oso zaila da greba eskubidea hobetzeko proposamenak aurkeztea, hortaz gain,
talde politiko hain desberdinak izanda, gaur egun adostasun batera heltzeko bidea oso
zaildua dago. Gainera, egungo erregulazioak akats teknikoak ditu, eta

84
1992/02/19ko BOCG Kongresua.
85
1993/04/12ko BOCG Senatua.
86
ALARCÓN CARACUEL, Manuel Ramon, “El derecho de huelga de los empleados públicos y la
huelga en servicios esenciales para la comunidad, Encuentro de la Sala Cuarta del Tribunal Supremo
con magistrados de lo social.La incidencia de la reforma en el empleo público”, Cuadernos Digitales
de Formación, 2013, 13-15 orr.
87
LÓPEZ-TAMES, IGLESIAS, Ruben, “Significativos cercanos pronunciamientos sobre la huelga”,
Revista Española de Derecho de Trabajo, 164 zenbakiduna, 2014, 115-141 orr.

36
 administrazioaren aldetik irregulartasun ugari agertzen dira. Horregatik, beharrezkoa
da jarrera aldatzea, batez ere alderdi politikoen aldetik, greba eskubidea bultzateko.

Lan honetan zehar ondo ikusi ahal izan dut greba eskubideak garrantzi handia duela,
zehazki funtsezko zerbitzuen inguruan ematen denean. Funtsezko zerbiztuetan, greba
eskubideak pertsona askori eragiten die, arazoa duten bi alderdiez gain ( langile eta
enpresari). Hor sartzen dira erabiltzaileak, hauen interesak kaltetuak ikusten direlako
greba eskubidea egikaritzean. Hemen, garrantzitsuena ez da erabiltzaileak kaltetuak
sortatzen direla greba eskubidea dela eta, azken finean greba guztietan daudelako
hirugarren kaltetuak, baizik eta grebak eragindako kalteak pertsona gehiegiri eragitea,
beste greba batzuetan gertatzen ez den gizarte arazo larria eraginez.

Espainiako ordenamendu juridikoak EKren 28.2 artikuluan islatzen du errealitate

sozial garrantzitsu hori. Artikulu horrek, greba egiteko eskubidea oinarrizko
eskubidetzat hartu ondoren, gizartearentzako funtsezko zerbitzuen kontzeptu juridiko
zehaztugabea jasotzen du.

CASAS BAAMONDEk88 dio, gizartearentzat funtsezkoak diren zerbitzuetan

grebarako eskubidearen erregulazio prestakuntza teknikoa eskasa dela. Hutsune horien
ondorioz, eta batez ere lege organiko bidez arautu ez izanaren ondorioz, ELD gure
ordenamendura egokitu behar izan da auzitegi arrunten eta, batez ere, Konstituzio
Auzitegiaren kontrolaren bidez. PADILLA RUIZek89 argi dio Espainia dela izaera
kontinentala eta idatzizko aruetan, grebarako zuzenbidea legegileak sortzen ez duen
kasu bakarra, gure kasuan organo judizialek egin baitute.

Fenomeno horren oinarri juridikoak EKren 28.2 artikuluan daude. Artikulu horrek
adierazten du arlo horretako erregulazioa lege organiko bidez egin beharko dela,
baina, gaur egun, erregulazio hori administrazio erregulazioaren bidez gauzatzen da,
organo desberdin askok sortua, bai eta auzitegi arrunten eta Konstituzio Auzitegiaren
jurisprudentzia erregulazioaren bidez ere.

88
CASAS BAAMONDE, Maria Emilia, Legislación de huelga, Tecnos (Madril, 1992), 13-20 orr.
89
PADILLA RUIZ, Pedro, “La huelga en los servicios esenciales”, Revista doctrinal Aranzadi social,
9 zenbakiduna, 2010, 83-110 orr.

37
Formazko eta teknika gabezia horiek guztiek ondorio batera garamatzate: horiei
amaiera emango dien erreforma bat egin behar dela. Gaur egungo legeriarekin eta
legeria hori aplikatzen ari den moduarekin, uste dut helburua ez dela soilik eragindako
erabiltzaileak babestea, baizik eta administrazioak legedi hori erabiltzen duela greba
eskubideaz ez delako fidatzen. Gaur egun gertatzen den arazoetako bat gehiegizko
gutxieneko zerbitzuak ezartzea baita. Hemen gertatzen dena da funtsezko zerbitzuei
gutxieneko bat jarri behar zaiela jakinda, hori aprobetxatu eta behar dena baino
gehiago ezartzen dutela.

Historian zehar, greba eskubidearekin lotutako hainbat etapa gainditu ditugu, hala nola
grebaren despenalizazioa. Horregatik, greban konfiantza izateak dakarren azken maila
hori gainditu beharrean gaude gaur egun ere.

Aldaketa hori lege organiko baten bidez egin behar da, 28.2 artikuluak adierazten duen
bezala. Lege horrek fenomeno hori guztia arautu behar du, baina esparru indartsu bat
ezarriz, ezinezkoa baita lege organiko batek sor daitezkeen arazo guztiei aurre egitea.
Eremu hori ezartzearen helburua akats tekniko eta formal guztiak edo denak ezin
abdira, gehienak ezabatzea izango da.

Hala ere, momentuan bertan dugun araudia kontuan hartuta, gaur egun zer egin
dezakegun pentsatuz, BAYLOS GRAUk dioenarekin ados nago: ”La escasa
consideración de la capacidad colectiva de autorregular el ejercicio del derecho de
huelga por el modelo regulativo actual conduce necesariamente a la utilización
extensiva de la garantía judicial, a la activación solvente de mecanismos de
impugnación de los actos contrarios al derecho de huelga, que es el punto que
complementa, en la doctrina constitucional, su diseño dispositivo. Este esfuerzo
reconstructivo para que no desfallezca el derecho de huelga no solo es imprescindible
en una perspectiva defensiva, sino también debe ponerse en marcha como forma de
proteger un diseño de acción colectiva eficaz y funcional a las reivindicaciones
mantenidas por la huelga. Es importante a este respecto hacer un esfuerzo por extraer
de la jurisprudencia constitucional las indicaciones que permitan que la huelga
convocada sea eficaz, y que en ella participen la gran parte de los trabajadores del
sector o de la empresa, y no remitirse a pautas de conducta que restringen y vacían de
efectividad el ejercicio del derecho. Haciendo así, además, la utilización de la huelga

38
 se desvaloriza y aparece como un medio insuficiente que no expresa la capacidad de
resistencia y de autodefensa del grupo de trabajadores afectado90”.

Hau guztia esan ondoren, aipatzekoa da GALÁN abokatu laboralistaren iritzia, 2017.
urtean elkarrizketatua izan zenean eta gai zehatz honi buruz hitz egitean, hau da, Lege
Organiko baten beharrari buruz eta hori gaur egun oraindik garatua ez dagoen
zergatiarekiko hau esan zuen: “la falta de regulación del derecho de huelga revela que
nadie se ha atrevido a abrir este melón. Los sindicatos, por temor a que se establezca
una legislación restrictiva del derecho. El empresariado por lo contrario, para evitar
una interpretación extensiva. Y los partidos, por no asumir el desgaste de un debate y
una polémica que no creen que les reporte ninguna rentabilidad política91”.

90
BAYLOS GRAU, Antonio, La constante depreciación del derecho de huelga en los servicios
esenciales. Un breve comentario a la STC 2/2022, de 24 de Enero, Tecnos (Madril, 2022), 143.or.
91
SANCHEZ, Luis Javier, “La regulación del derecho de huelga, la asignatura pendiente de nuestro
Derecho del Trabajo”, Confilegal.com, 2017, 339.or.

39
IV. KAPITULUA: ONDORIOAK

Aurreko orrialdeetan azaldutakoaren ondoren, honako ondorio hauek atera ditzaket:

LEHENENGOA.- Greba eskubidea presio kolektiboaren bitartekoa dela, langileek

beren eskubide eta interes kolektiboak defendatzeko gehien erabiltzen duten tresna da.
Horregatik, esan dezakegu greba eskubidea eta funtsezko zerbitzuak funtsezko gaia
direla lan harremanei dagokienez.

BIGARRENA.- Gaur egun, nahiz eta Konstituzioak legegilea behartu greba eskubidea
Lege Organiko baten bidez garatzera, oraindik, ez da horrelakorik eman. Martxoaren
4ko 17/1977 Errege Lege Dekretu maila duen legearekin dago arautua, konstituzioaren
aurreko araua dena. Horregatik, haren edukiak ez die erantzuten egungo eskakizunei,
gutxieneko zerbitzuak zehazteko prozedura eraginkorrik ez dagoela agerian utziz.

Era berean, greba eskubidearen funtsezko edukia bermatuko duen Lege Organikorik
ez dagoenez, gobernu agintaritza eskudunek a priori funtsezko zerbitzutzat hartzen
diren sektoreak zehaztu dituzte, erregelamendu arau independenteak onartuz.

HIRUGARRENA.- Oinarrizko eskubide bakar bat ere ez da absolutua, eta noski,

greba eskubidea ezta ere. Eskubide horren muga nagusia gizartearentzat funtsezkoak
diren zerbitzuetan dago. Muga hori gutxieneko zerbitzu batzuk ezarriz gauzatzen da.
Horren bidez, Konstituzioak babesten dituen eskubideak eta askatasun publikoak
betetzeko beharrezkoak diren zerbitzuak babestu nahi dira. Horrela, zerbitzu horiek
ezarrita, gutxieneko oreka bat lortu ahal izateko greba eskubidearen eta erabiltzaileen
eskubideen artean.

LAUGARRENA.- Zehazki, lan honen xede diren funtsezko zerbitzuei dagokienez,

oraindik ere kontzeptu juridiko zehaztugabea da, nahiz eta, lehen esan dudan bezala,
Konstituzio Auzitegiak gai hori kalifikatzeko ahaleginak egin dituen. Interesgarria
litzateke gehitzea ez dagoela funtsezko zerbitzuen zerrendarik; izan ere, lege organiko
bidez arautu ez denez, Konstituzio Auzitegiak, hainbat epairen bidez, eskubide hori
definitu eta hari mugak ezarri behar izan dizkio.

40
BOSGARRENA.- Urte hauetan zehar ikusi dugu, greba eskubidea, bertan behera
utzitako eskubidea dela. Egungo inguruabarrak kontuan hartuz, hau aldatu dezaketen
pertsonei, ez baitzaie interesatzen lege bat egotea. Sindikatuen aldetik, zuzenbidearen
legeri murriztaile bat ezarriko den beldurragatik. Enpresariek, aldiz, interpretazio
hedakorra saihesteko. Eta azkenik, alderdi politikoek, errentagarritasun politikorik
ekarriko ez dien eztabaida eta polemika batean ez erortzeko.

41
V. BIBLIOGRAFIA

LEGERIA
● 1978ko Espainiako Konstituzioa

● 17/1977 Errege Lege Dekretua, martxoaren 4koa, Lan Harremanei buruzkoa

● Sindikatu Askatasunaren 11/1985 Lege Organikoa, abuztuaren 2koa

● 2205/1980 Errege Dekretua, ekainaren 13koa, funtzionarioak ez diren langile zibilen

lana arautzen duena

● Abuztuaren 2ko 30/1984 Legea, Funtzio Publikoa Erreformatzeko Neurriei buruzkoa

● Enplegatu Publikoaren Oinarrizko Estatutuari buruzko apirilaren 12ko 7/2007 Lege

● Aldi baterako laneko enpresak arautzen dituen ekainaren 1eko 14/1994 Legea

● 5/2000 Errege Lege Dekretua, abuztuaren 4koa, Lan arloko arau hausteei eta
zehapenei buruzko Legearen testua onartzen duena.

● 2/1979 Lege Organikoa. urriaren 3koa

● 36/2011 Legea, urriaren 10ekoa, lan arloko jurisdikzioa arautzen duena

JURISPRUDENTZIA
● Konstituzio Auzitegiko 183/2006 epaia, ekainaren 19koa, bigarren salarena

● Konstituzio Auzitegiko 51/1986 epaia, aireko garraioari buruzkoa; 8/1992 epaia,

energia elektrikoaren hornidurari buruzkoa.

● Konstituzio Auzitegiko 53/1986 epaia, maiatzaren 5ekoa

● Konstituzio Auzitegiko 27/1989 epaia, otsailaren 3koa

● Auzitegi Nazionaleko 47/2020 epaia, urtarrilaren 22koa

● Konstituzio Auzitegiko 8/1992 epaia, urtarrilaren 16koa

● Konstituzio Auzitegiko 51/1986 epaia, apirilaren 24koa

● Konstituzio Auzitegiko, bigarren salako 2/2022 epaia, urtarrilaren 24koa

● Konstituzio Auzitegiko 26/1981 epaia, uztailaren 17koa

● Konstituzio Auzitegiko 11/1981 epaia, apirilaren 8koa

● Konstituzio Auzitegiko 296/2006 epaia, urriaren 11koa

● Konstituzio Auzitegiko 233/1997 epaia, abenduaren 18koa

● Auzitegi Goreneko epaia, 1997ko urriaren 14koa ( rcud 1920/1993)

42
 ● Auzitegi Goreneko epaia, 2021eko otsailaren 9koa ( rcud 113/2019)

● Konstituzio Auzitegiaren 123/1990 epaia, uztailaren 2koa

● Euskal Autonomia Erkidegoko Auzitegi Nagusiko epaia, Lan arloko Sala, Bilbo,
2002ko otsailaren 5a

● Kanarietako Justizia Auzitegi Nagusiaren 1845/2008 epaia, abenduaren 19koa.

● Konstituzio Auzitegiko 184/2006 epaia, ekainaren 19koa

● Konstituzio Auzitegiko 43/1990 epaia, martxoaren 15ekoa

● Valentziar Erkidegoko Auzitegi Nagusiko Lan Arloko Sala, 2005eko maiatzaren

10ekoa.

● Konstituzio Auzitegiaren 45/2016 epaia, martxoaren 14koa

DOKTRINA
● ALARCÓN CARACUEL, Manuel Ramon, “El derecho de huelga de los empleados
públicos y la huelga en servicios esenciales para la comunidad, Encuentro de la Sala
Cuarta del Tribunal Supremo con magistrados de lo social.La incidencia de la
reforma en el empleo público”, Cuadernos Digitales de Formación, 2013

● AA.VV, Huelga y cierre patronal, Memento Practico Social: Francis Lefebvre (

Madril, 2020)

● BAYLOS GRAU, Antonio, Derecho de huelga y servicios esenciales, Tecnos (Madril,

1988)

● BAYLOS GRAU, Antonio, La constante depreciación del derecho de huelga en los

servicios esenciales. Un breve comentario a la STC 2/2022, de 24 de Enero, Tecnos
(Madril, 2022)

● BRAGE CAMAZANO, Joaquin, Los límites a los derechos fundamentales.

Doktorego tesia, Konstituzio Zuzenbidea, Complutense unibertsitatea (Madril, 2015)

● CASAS BAAMONDE, Maria Emilia, Legislación de huelga, Tecnos (Madril, 1992)

● DURÁN LOPEZ, Federico, “Huelga y servicios esenciales”, Administración

Sanitaria siglo XXI, 2010, 137. orr

● ENÉRIZ OLAECHEA, Francisco Javier, “El derecho fundamental de huelga: su

debida regulación postconstitucional”, Revista Aranzadi Doctrinal, 2011.

● GIMENO DÍAZ DE ATAURI, Pablo, “Repensando los servicios mínimos: a propósito

de la anulación de los fijados para el transporte el 8M de 2018”, El foro de Labos,
2019.

● https://fpdistancia.educa.jcyl.es/mod/glossary/showentry.php?concept=Esquirolaje%2
0(GA_FOL04)&courseid=1&eid=0&displayformat=dictionary&lang=en

43
● LÓPEZ-TAMES, IGLESIAS, Ruben, “Significativos cercanos pronunciamientos
sobre la huelga”, Revista Española de Derecho de Trabajo, 164 zenbakiduna, 2014

● MARTÍN VALVERDE, Antonio, El derecho de huelga en la Constitución de 1978.

(Sevilla, 1979)

● MARTINEZ ABASCAL, Vicente Antonio, Curso de Derecho del Trabajo, Tecnos,

(Madril, 2014)

● MORENO VIDA, Maria Nieves, “La huelga en servicios esenciales”, Aranzadi, 2007

● MORENO VIDA, Maria Nieves, “La actuación administrativa en las huelgas en

servicios esenciales de la comunidad”, Revista andaluza de trabajo y bienestar social,
125 zenbakiduna, 2014.

● PADILLA RUIZ, Pedro, “La huelga en los servicios esenciales”, Revista doctrinal
Aranzadi social, 9 zenbakiduna, 2010.

● PALOMEQUE LÓPEZ, Manuel Carlos eta ÁLVAREZ DE LA ROSA, Manuel,

Derecho del Trabajo, Editorial Universitaria Ramón Areces (Madril, 2021)

● POQUET CATALÁ, Raquel, “Servicios esenciales y derecho de huelga”, Aranzadi,

2013

● QUINTANILLA NAVARRO, Raquel Yolanda, “El derecho de huelga en la doctrina

del Tribunal Constitucional: propuestas para una Ley Orgánica”, Revista del
Ministerio de Trabajo y Asuntos Sociales, 73 zenbakiduna (Madril, 2008 )

● Recopilación de decisiones y principios del Comité de Libertad Sindical del Consejo

de Administración de la OIT. (Madril, 2018)

● RENTERO JOVER, Jesus, Reflexiones sobre el Comité de Huelga, Aranzadi

(Madril,1992).

● ROJO TORRECILLA, Eduardo, “El nuevo y cambiante mundo del trabajo. Una
mirada abierta y crítica a las nuevas realidades laborales”, El Blog de Eduardo Rojo,
2021

● SANCHEZ, Luis Javier, “La regulación del derecho de huelga, la asignatura

pendiente de nuestro Derecho del Trabajo”, Confilegal.com, 2017.

● SALA FRANCO, Tomas eta LÓPEZ GARCÍA DE LA RIVA, Ivan, Los mecanismos
empresariales de defensa de la huelga, Tirant Lo Blanch (Valentzia, 2013).

● TORRENTE GARI, Susana, El ejercicio del derecho de huelga y los servicios

esenciales, Cedecs (Bartzelona, 1996)

● VALES DAL-RE, Fernando, Servicios esenciales y servicios mínimos en la función

pública, (Madril, 1986)

● VIVERO SERRANO, Juan Bautista, La huelga en los servicios esenciales, Tirant Lo

Blanch (Valentzia, 2002)

44