Professional Documents
Culture Documents
4/35
- Bước 2: Xác định nội dung của phiếu học tập, cách trình bày nội dung
của phiếu học tập và hình thức thể hiện trong phiếu học tập.
Nội dung của phiếu học tập được xác định dựa vào một số cơ sở sau: mục
tiêu của bài học, kiến thức cơ bản, phân bố thời gian, phương pháp và phương tiện
dạy học, môi trường lớp học để xác định nội dung, khối lượng công việc trong
phiếu học tập cho phù hợp.
- Bước 3: Viết phiếu học tập:
Các thông tin, yêu cầu... trên phiếu học tập phải được ghi rõ ràng, ngắn
gọn, chính xác, dễ hiểu. Phần dành cho học sinh điền các thông tin phải có khoảng
trống thích hợp. Cách trình bày phiếu phải đảm bảo tính khoa học, thẩm mĩ.
*) Sử dụng phiếu học tập:
Phiếu học tập là công cụ để giáo viên tiến hành tổ chức hoạt động nhận thức
cho học sinh, đồng thời là cơ sở để học sinh tiến hành các hoạt động một cách tích
cực, chủ động. Việc sử dụng phiếu học tập nên được sử dụng trong dạy kiến thức
mới, ôn tập, kiểm tra... và thường được diễn ra theo quy trình sau:
- Giáo viên nêu nhiệm vụ học tập, giao phiếu học tập cho học sinh, tùy
theo hình thức tổ chức dạy học mà giáo viên giao cho mỗi học sinh một phiếu hay
mỗi nhóm một phiếu.
- Tiến hành quan sát, hướng dẫn và giám sát kết quả hoạt động của học
sinh.
- Tổ chức cho một số cá nhân hoặc đại diện nhóm trình bày kết quả
làm việc với phiếu học tập. Hướng dẫn toàn lớp trao đổi, bổ sung hoàn thành phiếu
học tập. Giáo viên có thể yêu cầu học sinh trao đổi chéo nhau để sửa chữa, đánh
giá kết quả làm việc với phiếu học tập của nhau trên cơ sở các kết luận của giáo
viên.
2.2.2. Giải pháp thiết kế, sử dụng phiếu học tập trong dạy học chủ đề truyện dân
gian (Chương trình Ngữ văn 10)
a) Giải pháp 1: Giáo viên nghiên cứu nội dung của chủ đề truyện dân gian để
thiết kế bộ phiếu học tập phù hợp với chương trình và đối tượng học sinh
Thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XI, đặc biệt là Nghị quyết Trung
ương số 29-NQ/TW, ngày 04/11/2013 về đổi mới căn bản, đổi mới toàn diện
GD&ĐT. Chương trình giáo dục phổ thông trong phạm vi cả nước đang thực hiện
đổi mới đồng bộ về mục tiêu, nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức, thiết bị
và đánh giá chất lượng giáo dục.
5/35
Hiện nay, trong sách giáo khoa Ngữ văn 10 (Tập 1) có các văn bản truyện
dân gian Việt Nam sau được dạy đọc hiểu chính thức:
- Đoạn trích Chiến thắng Mtao – Mxây – (trích sử thi Đăm Săn) (3 tiết)
- Truyền thuyết Truyện An Dương Vương và Mỵ Châu, Trọng Thuỷ (4
tiết) - Truyện cổ tích Tấm Cám (4 tiết).
Các văn bản được dạy học đọc hiểu chính đang được các giáo viên dạy tách
rời nhau, mức độ kiến thức và kĩ năng ở bài sau chưa cao hơn, phức tạp hơn bài
trước, bài nào giáo viên cũng phải dạy với thời lượng như nhau (3 đến 4 tiết/bài).
Sau khi học xong các văn bản trên, giáo viên hầu như không có bài kiểm tra để
đánh giá khả năng đọc hiểu của học sinh về truyện dân gian Việt Nam. Nếu có
kiểm tra, ngữ liệu vẫn là những văn bản học sinh đã được học chính thức. Điều
này khiến cho việc dạy học của giáo viên khá vất vả, và sau khi học xong, nhiều
học sinh vẫn chưa hình thành được kĩ năng đọc hiểu văn bản thơ trữ tình trung đại
Việt Nam và vận dụng kĩ năng đó vào thực tiễn học tập và đời sống của bản thân.
Để khắc phục tình trạng này, có thể nhóm các văn bản truyện dân gian Việt
Nam thành một chuyên đề để dạy học, góp phần hình thành kĩ năng đọc hiểu nói
riêng và năng lực đọc nói chung cho học sinh. Có thể đặt tên cho chủ đề này là:
Đọc hiểu Truyện dân gian Việt Nam.
b) Giải pháp 2: Nắm rõ và thực hiện đúng Quy trình thiết kế phiếu học tập
* Bước 1: Xác định ý tưởng
Trước hết, giáo viên nên chú ý xác định những trường hợp nào thật sự cần
thiết sử dụng phiếu học tập. Trong một tiết dạy, giáo viên chỉ nên sử dụng từ 1
đến 3 phiếu học tập, vì nếu sử dụng quá nhiều phiếu học tập cho một hình thức
dạy học có thể sẽ làm giảm hứng thú ở học sinh. Cần kết hợp sử dụng các phương
pháp và phương tiện dạy học khác để có được sự đa dạng trong tiết dạy. * Bước
2: Xác định cách trình bày nội dung và hình thức
Việc xác định vấn đề hay nhiệm vụ của bài học đã phải làm từ khi xây dựng
ý tưởng. Ở bước này cần cụ thể hoá và làm cho ý tưởng đó chính xác hơn trong
nội dung các phiếu học tập. Từ đó tổ chức bộ phiếu sao cho thích hợp nhất về mặt
nội dung, logic, cấu trúc và kỹ thuật.
Việc phân bố những dữ kiện và công việc trong phiếu học tập cần được kết
hợp nhuần nhuyễn với việc lựa chọn hình thức biểu hiện. Có những dữ liệu và sự
kiện nên được trình bày bằng văn bản bình thường, có loại nên đưa vào sơ đồ, biểu
mẫu,…
6/35
Có những trường hợp, thay vì dùng phiếu học tập là tờ giấy nhỏ, giáo viên
có thể thay bằng giấy cứng, kích thước to để học sinh có thể dán hay treo sản phẩm
trực tiếp lên bảng.
*Bước 3: Tập hợp thông tin, dữ liệu
Bước này được tiến hành theo những tính toán ở trên. Các nguồn thông tin,
dữ liệu có thể là sách hướng dẫn giảng dạy, sách hướng dẫn học tập, nhật báo, tạp
chí chuyên ngành, tạp chí khoa học - kĩ thuật,...
Để có phiếu học tập tốt, giáo viên phải chịu khó tìm và khai thác những tài
liệu ngoài chương trình giáo dục và sách giáo khoa, sách giáo viên một cách
thường xuyên. Thông tin và dữ liệu cần được chủ động tích lũy và cập nhật, khi
cần có thể tập hợp nhanh chóng để thiết kế hệ thống phiếu học tập kịp thời. *Bước
4: Trình bày phiếu học tập
Trình bày trên một mặt giấy với ngôn ngữ chính xác, dễ hiểu. Trên phiếu
có thể được sử dụng cả văn bản (chữ) lẫn sơ đồ, hoặc bảng biểu, hình thức rất đa
dạng để tạo hứng thú học tập cho các em.
Cấu trúc của phiếu học tập gồm: tên phiếu (phiếu học tập), tên bài học, yêu
cầu và những khoảng trống để học sinh tự trả lời. Nếu là phiếu nêu câu hỏi hay
bài tập hướng dẫn học sinh tự học ở nhà thì có thể có hoặc không cần để các
khoảng trống cho học sinh trả lời. Nếu trong một tiết dạy, giáo viên dự định sử
dụng nhiều hơn một phiếu học tập thì nên ghi rõ là phiếu học tập số mấy trên các
phiếu.
7/35
*Bước 5: Chuẩn bị những lập luận câu hỏi và nhận xét để hướng dẫn và điều
chỉnh quá trình học tập
Ý nghĩa chủ yếu của việc xử lý là thúc đẩy học tập, hỗ trợ quá trình học tập
tiến triển theo hướng tích cực, và quan trọng nhất là khuyến khích học sinh mạnh dạn
suy nghĩ nhiều hơn, hành động nhiều hơn.
Nếu việc chuẩn bị định hướng chu đáo sẽ có tác dụng hết sức mạnh mẽ đến
hiệu quả học tập. HS có thể được động viên khám phá những giá trị vượt lên trên
những tri thức sách vở, tích lũy thêm nhiều sự kiện không có trong bài học, bổ
sung cho mình rất nhiều điều trong phong cách tư duy và phong cách học tập.
Sử dụng phiếu trong tiết học
8/35