Sone Nedir

Sone, edebiyat dünyasının önemli bir nazım şekillerinden biridir ve genellikle 14 dizeden oluşur. Bu
14 dize, iki dört dizelik kıtalardan ve iki üç dizelik kıtalardan oluşur. Batı edebiyatında ortaya çıkan
sone, Servet-i Fünûn şairleri tarafından gibi Türk edebiyatına da aktarılmış ve burada da önemli bir
yer edinmiştir. Sone, 20. yüzyılın başlarına doğru Türk edebiyatında kullanılmaya başlanmıştır.

Bu nazım biçiminin yapısal özelliklerine gelince, genellikle dört dizeden oluşan kısımlar sarmal
ka ye ile yazılır. Bu, dört dizedeki kelimelerin veya hecelerin belirli bir düzene göre sıralandığı ve
aynı ses veya vurguyla biten bir ka ye düzenidir. Bu nazım biçimindeki en önemli bölüm,
genellikle 14. dizedir ve duygu yönünden en yoğun ve baskın olan dizedir. Bu dizede, şairin ana
teması veya duygusal ifadesi genellikle doruğa ulaşır.

İçeriği konusunda herhangi bir sınırlama yoktur. Her türlü tema ve konu sone biçiminde işlenebilir.
Bu, şairlere duygusal, ahlaki, toplumsal veya kişisel meseleleri ele alma özgürlüğü sunar. Sone'de
sıkça görülen özelliklerden biri de devrik cümlelerin kullanılmasıdır. Bu, şiirin anlamını
vurgulamak ve okuyucunun dikkatini çekmek için kullanılır.

Ayrıca, Doğu edebiyatındaki bu tür şiirlerde sıklıkla aşk konusu işlenir. Aşkın derinliklerine inmek,
aşkın karmaşıklığını ve duygusal yönlerini yansıtmak için sone biçimi tercih edilir. Ancak, yalnızca
aşkı değil, yaşamın birçok yönünü ve insan deneyimlerini de ifade etmek için kullanılabilir. Sonuç
olarak, çeşitli temaları ve duygusal ifadeleri ifade etmek için kullanılan güçlü bir nazım biçimidir ve
edebiyatın farklı dönemlerinde büyük şairler tarafından ustalıkla kullanılmıştır.

Özellikle nazım şekilleri konusunda ilgi duyanlar için heyecan verici bir edebi formdur. İki dörtlük
ve iki üçlükten oluşan bu nazım şekli, genellikle 14 mısradan meydana gelir. Bu nazım biçiminin
tarihsel kökenleri, İtalyan edebiyatında bulunsa da zamanla Fransız edebiyatı ve daha sonrasında
diğer Avrupa edebiyatlarına da yayılmıştır. Bu şekil Türk edebiyatına ilk olarak Süleyman Nesip
tarafından tanıtılmış ve benimsenmiştir. Ancak özellikle Servet-i Fünûn sanatçıları, sone'yi büyük
bir ilgiyle kabul etmiş ve sıkça kullanmışlardır.

Bu türün öne çıkan özelliklerinden biri, ka ye düzeninin özgünlüğüdür. Ka ye sistemi üç ana türe
ayrılır: İtalyan tipi, Fransız tipi ve İngiliz tipi.

1. İtalyan Tipi: Bu türde ka ye şeması "abba, abba, ccd, ede" şeklindedir. Yani ilk iki
dörtlüğün ka ye düzeni aynıdır, son iki üçlüğün ka ye düzeni ise farklıdır.

2. Fransız Tipi: Ka ye şeması yine "abba, abba, ccd, eed" şeklindedir. İtalyan tipi ile aynı
başlar, ancak son üçlüklerin düzeni farklıdır.

3. İngiliz Tipi: Bu türde mısra sayısı değişmez, yine 14 mısra kullanılır. Farklılık, ilk on iki
mısranın tek bir bendde toplanmasıdır, son iki mısra ise ayrı bir bend olarak yazılır.

Şairlere ifade etmek istedikleri duyguları ve düşünceleri özgün bir yapı içinde sunma fırsatı verir.
Ka ye düzeninin esnekliği, şairlere ifade özgürlüğü tanırken, nazım şeklinin belirli bir yapısı da
düşünceyi sınırlamadan anlatılmasını sağlar. Bu nedenle edebiyat dünyasında önemli bir yere
sahiptir ve pek çok şair tarafından benimsenmiştir

Sone Nazım Biçiminin Özellikleri

fi
fi
fi
fi
fi
fi
fi
fi
fi
1. Özel Bir Uyak Düzeni: Kendine özgü bir uyak düzenine sahip bir nazım biçimidir. Bu ka ye
örgüsü, şiirin belli bir yapısını ifade eder ve şairin anlamı vurgulamasına yardımcı olur.

2. Çeşitli Anlamlar: Kelime anlamı olarak genellikle "kısa şiir" veya "türkü" anlamına gelir. Ancak
bu kelimenin altında yatan anlam, kullanıldığı bağlama göre değişebilir.

3. İtalyan ve Fransız Türleri: Farklı türleri olan nazım biçimlerinden biridir. İtalyan ve Fransız
olmak üzere iki temel türü vardır. Bu türler, uyak düzeni ve yapısı açısından farklılık gösterebilir.

4. Dört Dörtlük ve İki Üçlük: Genellikle iki dörtlük (quatrains) ve iki üçlük (tercets) şeklinde
dizeden oluşur. Bu yapı, şairin anlattığı hikayeyi ve temasını ifade etmek için kullanılır.

5. Özgün Ka ye Düzeni: Ka ye örgüsü oldukça özgündür. Genellikle "abab, abab, ccd, eed"
şeklinde bir ka ye düzenine sahiptir. Ancak ilk dörtlüğün ka ye düzeni "abba" biçiminde de
olabilir. Bu özel ka ye düzeni, sone'nin tanınmış bir özelliğidir.

6. Ortaya Çıktığı Dönem: Özellikle Servet-i Fünun Edebiyatı Dönemi'nde Türk edebiyatına
tanıtılmış ve yaygınlaştırılmıştır. Bu dönemdeki şairler, sone'yi kullanarak duygusal ve lirik eserler
yazmışlardır.

Bu nazım biçimi, kendine özgü yapısı ve ka ye düzeniyle dikkat çeken ve farklı türleri bulunan bir
edebi formdur. Bu biçim, şairlere ifade etmek istedikleri duygusal ve anlamsal içerikleri özgün bir
şekilde sunma fırsatı sunar.

Sone Örnekleri
fi
fi
fi
fi
fi
fi
fi
Sone Örneği

Kırlardayım, yalnız ve düşünceli;

Yürüyorum, yavaş, ölçülü, ağır;
Kumlarda belki insan İzi vardır,
Üstlerine basmadan yürümeli.

Kimseler bilmesin diye halimi,

Kendim kendisini böyle savunur;
Dışımdan içimin hali okunur,
içim alev alev içim besbelli.

insanlara karşı kapanıyorum;

Kıyılara, onnanlara, dağlara
Hayatımı gizli tutamıyorum.

Amor'un benimle, benim onunla

Döğüşmeden, çekişmeden sonunda
Gideceğim bir yer bulamıyorum.
Cevdet Kudret