Professional Documents
Culture Documents
Anlam yönünden birbirine ters düşen, birbiriyle "karşıtlık" gösteren sözcükler dilimizde daha
yaygın bir şekilde "zıt anlamlı kelimeler" olarak adlandırılır. Türkçede, her kelimenin bir karşıtı
veya tam zıddı olmayabilir; yani her kelimenin hem eş anlamlısı hem de zıt anlamlısı olmayabilir.
Nitelik ya da nicelik ifade eden sözcükler, genellikle sıfatlar ve zar ar, karşıt anlamlı sözcüklerin
en sık rastlandığı kategorilerdir.
Bu tür kelimeler, özellikle dilin çeşitliliğini ve zenginliğini artıran unsurlardan biridir. Özellikle
dilin betimleyici yönü açısından, zıt anlamlı sözcükler büyük bir öneme sahiptir. Örneğin, "güzel"
kelimesinin zıt anlamlısı "çirkin", "yüksek" kelimesinin zıt anlamlısı "alçak" gibi. Ayrıca, zıt
anlamlı kelimeler, anlatılmak istenen durum veya konunun daha geniş bir perspektifte
değerlendirilmesini sağlar.
4. Kullanım Bağlamı:
- Bir kelimenin zıt anlamlısı, o kelimenin yer aldığı cümlenin anlamında ya da bağlamda değişebilir.
Yani anlamlar, kullanıldığı yer ve bağlama göre esneklik gösterebilir.
- Karşıt anlamlı sözcükler, her zaman sadece bir eş anlamlıya sahip olmayabilir. Örneğin, 'açık'
kelimesi çok anlamlı bir sözcük olduğundan dolayı, farklı bağlamlarda farklı karşıt anlamlı
kelimelerle eşleşebilir. Aynı şekilde, 'dar' kelimesi de 'geniş' veya 'bol' gibi çeşitli sözcüklerin zıt
anlamlısı olabilir. Yani, bir kelimenin karşıt anlamlısı, bağlam veya cümle içerisindeki kullanımına
bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. Anlayacağınız, zıt anlamlı bir kelime seçerken, o kelimenin
cümledeki yerine, nitelediği ya da vurguladığı duruma göre bir seçim yapmak son derece önemlidir.
Karşıt anlamlı bir kelimeyi belirlerken, onun cümle içinde hangi anlamı taşıdığına dikkat etmek
gereklidir.
7. S zc klerin kar ıtlık do urabilmesi, anlam alanlarının akı masına (ba lama) ba lıdır.
1. Anlamları birbirine zıt ya da ters düşen kelimelere karşıt anlamlı veya zıt anlamlı terimleri
kullanılır. "Küçük" ve "büyük" kelimeleri gibi, birbirinin tam karşılığı olan sözcükler bu kategoriye
girer. Ancak, "yürümek" ve "yürümemek" gibi kelimeler arasında aslında bir zıtlık ilişkisi yoktur;
bunlar yalnızca aynı eylemin gerçekleşip gerçekleşmediğini gösterir. Bu tip kelimeler, zıt anlamlı
olmaktan ziyade olumlu veya olumsuz halleri aynı ilin ifade edilmesidir.
Yukarıdaki tanıma göre aşağıda verilen cümlelerin hangisinde zıt (karşıt) anlamlı kelimeler
bir arada kullanılmamıştır?
A) O sindeki kapıları eskidiği için yenilerini yaptırmaya karar verdi.
B) Onunla yola çıkıp çıkmama konusunda kararsızlık içindeydi.
C) Büyük küçük herkesin ilgisini çekiyordu davranışlarıyla.
D) Bu ortamda ileri geri konuşmaman gerektiğini öğrenememişsin hala.
E) Onunla acı tatlı günlerimiz olduğu için unutamıyorum.
Çözüm: A’da so uk-sıcak, B’de inip- ıkmak, C’de gelen-giden, E’de temiz-kirli s zc kler zıt
anlamlı s zc klerdir. D se ene inde kullanılan katılma-katılmama s zc kleri zıt anlamlı de ildir.
Katılmama s zc , katılma s zc n n olumsuzudur.
"Bu iki ülke arasındaki ilişkiler, bir süre sonra gerginliğe dönüştü." cümlesinde, "gerginlik" yerine
aşağıdakilerden hangisi getirilirse cümle eskisine göre karşıt bir anlam kaz nır?
Çözüm:
Bu cümledeki yargının karşıt bir anlam kaza ması için "gerginlik" sözcüğünün yerine onun zıt
anlamlısı olan E'deki "Yumuşama" sözcüğü get rilmelidir.
Cevap E'dir.