9 9.

Sınıf
Türk Dili ve
Edebiyatı
Şiirde Ahenk Unsurları

1. I. 4. - hece ölçüsü
İnsan bu, su misali, kıvrım kıvrım akar ya; - kelime tekrarı
Bir yanda akan benim, öbür yanda Sakarya. - tunç uyak
Su iner yokuşlardan, hep basamak basamak; - dörtlük
Benimse alın yazım, yokuşlarda susamak. Şiire ait bu unsurların tamamının yer aldığı dizeler
II. aşağıdakilerden hangisidir?
Cihan ne vakit mâmur idi? Bahçelerde ne vakit güller açtı? A) Nem var ne diyem dilde gam u dîdede nem var
Ne vakit yuvalarda bülbüller öttü? Yollardan ne vakit yârlar
Budur görünen gözde göŋülde dahı nem var
geldi? Umduk, bekledik, düşündük. Hangi şey umduğu-
muza uygun düştü? B) Rüya gibi bir akşamı seyretmeğe geldin
Çok benzediğin memleketin her tepesinde
III.
Tarancı’nın, şairin “haberci” kimliği üzerinde durması Baktım: Konuşurken daha bir kere güzeldin
önemlidir. Aslında şairi bir sismografa benzetmesiyle de İstanbul’u duydum daha bir kere sesinde
MEB 2018 - 2019 ● Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü
bu mesajı vermektedir. Olanı kendi dilince yeniden kuran C) El sürme yareme sır sır sızılar
adamdır şair. Baştan başa var endamım yareli
Numaralanmış metinlerden hangileri şiir olarak nite- Lokmanlar el çekmiş rakip sızılar
lendirilebilir?
Değmeyince iy’olur mu yâr eli
A) Yalnız I. B) Yalnız II. C) Yalnız III. D) Bir gün dedim ki “İstemem artık ne yer ne yâr!”
D) I ve II. E) II ve III. Çıktım sürekli gurbete, gezdim diyar diyâr;
Gittim son diyâra ki serhaddidir yerin,

2. Şiirde her şeyden evvel önemli olan kelimenin manası Hâlâ dilimdedir tuzu engin denizlerin!
değil, cümledeki telaffuz kıymetidir. Şairin hedefi her keli- E) Bak şu garip bülbülün
menin cümledeki yerini, diğer kelimelerle kurduğu temas Ne suyu var ne yemi
ve meydana gelen esrarengiz uyumla beliren tatlı, gizli, Civanım görüşmemiz
havai ve haşin sese göre tayin etmek olmalıdır. Bu mü-
Seneden seneye mi
zikal dalgalanmalar hem eserin anlam sınırını genişletir
hem de şiirin sesinin dinleyiciye / okuyucuya daha iyi do-
kunmasını sağlar.
Bu parçada şiirin hangi özelliği vurgulanmaktadır?

A) Ahenk B) Konu C) Üslup

D) Gerçeklik E) Gelenek

3. Gün doğarken yıldızlar

Söner de belli olmaz
Hayal içinde dünya
Döner de belli olmaz
Döner de belli olmaz
Bu dizede aşağıdaki ahenk unsurlarından hangisi
yoktur?

A) Ölçü B) Durak C) Kafiye

D) Redif E) Nakarat

http://odsgm.meb.gov.tr/kurslar/
 9 9. Sınıf
Türk Dili ve
Edebiyatı
Şiirde Ahenk Unsurları

5. Aşağıdaki dizelerin hangisinde ölçü, kafiye ve redif 7. Sen bir şarkıyı yorumlarken
yoktur? Ayaklarım yerden kesilir benim
Yedi kat göklerde dolaşırken
A) Doruklara tırmanıyor patika
Başım bir yıldıza çarpar
Doyumsuz bir sarmaşık gibi
Akkor kesilir bedenim
İte kaka yürüyorum kalabalıkta
Sesim tanınmaz bir çocuk sesi Bu dizelerdeki uyağın benzeri aşağıdakilerin hangi-
B) Veysel sapma sağa sola sinde vardır?
Sen Allah’tan birlik dile A) Şimdi bomboş sebilden selviler bir şey sorar
İkilikten gelir bela Hatırlatır uzayan dem çekişleri rüzgâr
Dava insanlık davası
Mermer basamaklarda uçuşur beyaz tüyler
C) Denizlerden
B) Benim gönlüm bir kelebek
Esen bu ince hava saçlarınla eğlensin.
Bilsen Dolaşıyor çiçek çiçek.
Melâl-i hasret ü gurbetle ufk-i şâma bakan Tükenecek ömrü böyle

MEB 2018 - 2019 ● Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü

Bu gözlerinle, bu hüznünle sen ne dilbersin! Çırpınarak, titreyerek
D) Bir gemi bembeyaz teniyle açıklarda, C) Titrek bir damladır aksi sevincin
Güverteleri uçtan uca orman; Yüzünün sararmış yapraklarında
Aldım çiçeğimi şurama bastım,
Ne zaman kederden taşarsa için
Bastım ki yalnızlığımmış
Şarkılar taşırsın dudaklarında.
E) Çok yorgunum, beni bekleme kaptan.
Seyir defterini başkası yazsın. D) İkiz hayaletler gibi yürüdük
Çınarlı, kubbeli, mavi bir liman. Puslu aydınlıkta o bahar günü
Beni o limana çıkaramazsın Gece, bir tepeden seyrettik, büyük
Yıldızların suya döküldüğünü.
E) Geceleyin benden ayrılır ruhum,
Dönünceye kadar açık kalır cam.
6. Aşağıdaki dizelerden hangisi tam kafiyeli, çapraz
Uyanık, başımın ucunda bir mum,
uyaklı ve serbest tarzda yazılmıştır?
Beklerim, beklerim böyle her akşam.
A) Göğsümüz kuvvetli, gönlümüz temiz
Tükenmez yolları tüketiriz biz
Ne saray ne hamam ne han isteriz
Nerde gün batarsa orda yatarız
B) Hava bugün de bulutlu
Rüzgâr daha serin esecek.
Bütün insanlar umutlu, 8. Hey göklere duman durmuş dağlar hey
Şairler mahzun gezecek. Değirmenin üstü her gün yel olmaz
C) Sen varken kötü diye bir şey bilmiyorduk Dinle ağa, dinle paşa, dinle bey
Mutsuzluklar, bu karalar yaşamda yoktu Sen söylersin o susar mı bell’olmaz
Sensiz karanlığın çizgisine koymuşlar umudu Bu dizelerin ahenk özellikleri ile ilgili aşağıdakilerden
Sensiz esenliğimizin üstünü çizmişler hangisi söylenemez?
D) Çanakkale derler yokken hesapta
A) Redif kullanılmıştır.
Mahşerin dünyada kurulduğu yer
Çanakkale derler topraktan kapta B) Bir ses, ölçü gereği düşürülmüştür.
Şehitlik şerbeti verildiği yer C) Ulama yapmaya uygun söz dizileri vardır.
E) Aysel git başımdan ben sana göre değilim D) Kafiye düzeni abab şeklindedir.
Ölümüm birden olacak seziyorum. E) Nakarata yer verilmiştir.
Hem kötüyüm karanlığım biraz çirkinim
Aysel git başımdan istemiyorum.

Cevap anahtarına ulaşmak için karekodu okutunuz.