MİLLİ EDEBİYAT MİLLİ EDEBİYAT DÖNEMİ teması olarak dikkat çeker.

Bu eserlerde dil günlük

konuşma dilidir.
(1911-1923) Cenge Giderken
Ziya Gökalp - Lisan
Güzel dil Türkçe bize, MİLLİ EDEBİYAT DÖNEMİNİN
1911 yılında Selanik’te çıkan “Genç Kalemler” DİL ANLAYIŞI Ben bir Türk'üm; dinim, cinsim uludur;
Başka dil gece bize.
İstanbul konuşması dergisinde Ömer Seyfettin’in “Yeni Lisan” adlı Sinem, özüm ateş ile doludur.
En saf, en ince bize. makalesinin yayımlanmasıyla başlar. Milli Edebiyat 1) Yabancı dilbilgisi İnsan olan vatanının kuludur.
  hareketi kuralları, Arapça, Farsça Türk evladı evde durmaz giderim.
Lisanda sayılır öz öncelikle bir ad ve sıfat tamlamaları
Herkesin bildiği söz; Muhammed'in kitabını kaldırtmam;
dil hareketidir. bırakılmalıdır. Osmancık'ın bayrağını aldırtmam;
Ma'nası anlaşılan
Lûgate atmadan göz. Sade Düşmanımı vatanıma saldırtmam.
  Türkçe’nin 2) Yabancı sözcükler, Tanrı evi viran olmaz, giderim.
Uydurma söz yapmayız,
bir dava kendi dillerinde dilbilgisi Bu topraklar ecdadımın ocağı;
Yapma yola sapmayız,
Türkçeleşmiş, Türkçedir; olarak ele alınması ilk kez bu dergide ortaya bakımından hangi türden Evim, köyüm hep bu yerin bucağı;
Eski köke tapmayız. konulmuştur. “Milli Edebiyat” terimi de ilk defa olursa olsun, Türkçede İşte vatan, işte Tanrı kucağı.
 
bu dergide kullanılmıştır. ne olarak kullanılıyorsa, Ata yurdun, evlat bozmaz, giderim.
Açık sözle kalmalı,
Fikre ışık salmalı; dilbilgisi yönünden o Tanrım şahit, duracağım sözümde;
Müteradif sözlerden Bu dönem sanatçılarının şiir anlayışıyla, Fecr-i Ati türden sayılmalıdır. Milletimin sevgileri özümde;
Türkçesini almalı.
topluluğunun şiir anlayışı birbirinden pek farklı Vatanımdan başka şey yok gözümde.
 
Yeni sözler gerekse, değildir. “Şiir vicdani bir keyfiyettir” 3) Arapça ve Farsça’dan Yâr yatağın düşman almaz, giderim.
Bunda da uy herkese, düşüncesinde olan şairleri bireysel konuları işlerler. gelen sözcüklerden, konuşma diline kadar girip Ak gömlekle gözyaşımı silerim;
Halkın söz yaratmada Daha sonra 1917 yılında yaptıkları bir toplantıda, yaygınlaşmış olanlar Türkçeleşmiş sayılmalı ve
Yollarını benimse. Kara taşla bıçağımı bilerim;
   hece ölçüsünü kullanma, günlük konuşma diliyle kullanılmalıdır. Vatanımçin yücelikler dilerim.
Arapçaya meyletme, yazma noktasında birleşen şairlerin, içerik Bu dünyada kimse kalmaz, giderim.
İran'a da hiç gitme; konusunda her birinin ayrı bir yaklaşımda olduğu 4) İstanbul hanımlarının günlük konuşma dili
Tecvidi halktan öğren,
Fasihlerden işitme.
gözlenir. Bu dönem sanatçıları Divan edebiyatını, esas alınmalıdır. Mehmet Emin Yurdakul
  Doğu edebiyatının, sonrasını ise Batı edebiyatının 5) Terimler bilimle ilgili oldukları için aynen
 Turan'ın bir ili var taklitçisi olmakla suçlarlar. kullanılmalıdır.
Ve yalnız bir dili var.
6) Türkiye Türkçesine diğer Türk lehçelerinden
Başka dil var diyenin,
Başka bir emeli var. Şiirde daha çok bireysel konulara sözcük alınmamalıdır.
  yönelen bu dönem sanatçıları, roman ve öyküde 7)Eserlerinde ulusal kaynaklara yöneldiler ve
Türklüğün vicdanı bir,
sosyal meselelere eğilmişler; milliyetçilik Anadolu’ya açıldılar.
Dini bir, vatanı bir;
Fakat hepsi ayrılır düşüncesi, Kurtuluş savaşı gibi konuları ele 8)Realizm akımına bağlı eserler verdiler.
Olmazsa lisanı bir. almışlardır. Konuların İstanbul dışına çıkarılması 9)Tiyatro yeniden canlılık kazandı.
da bu dönemin belirgin özelliklerindendir. Ayrıca 10) Şiirde hece ölçüsünü kullandılar.
“aşk” bu dönem roman ve hikayesinin en önemli

Tü rkçe Ö ğ retmeni
Melih KAYA Sayfa 1
 gerektiğine inanan sanatçı eserlerinde bunu de eserler vermiştir. Mizah yazılarında “KİRPİ”             Dilbilgisi kurallarına ve anlatıma pek
başarıyla uygular. Şiirlerinde hece ölçüsünü takma adını kullanmıştır. özen göstermeyen sanatçının diğer önemli
kullanan Ziya Gökalp (Turan adlı şiiri hariç),
konu olarak daha çok eski Türk tarihine,
Eserleri: eserleri şunlardır: www.egitimhane.com
MİLLİ EDEBİYAT DÖNEMİ SANATÇILARI: İslamiyet öncesi dönemlere yönelir. Ayrıca Öykü:
yurt, millet, ahlak, din ve uygarlık gibi Roman:
ÖMER SEYFETTİN (1884-1920):  Memleket Hikayeleri
konuları da eğitici bir yaklaşımla ele alır. Milli
(Realizm) Edebiyat’ın düşünsel yönünü Ziya Gökalp  Gurbet Hikayeleri
 Yeni Turan
hazırlamıştır.  Kalp Ağrısı
Milli Edebiyat hareketinin önderlerinden olan
sanatçı daha çok hikayeleriyle tanınmıştır. Eserleri:  Zeyno’nun Oğlu
Roman:
“Yeni Lisan” makalesinde ortaya koyduğu
Şiir: Anı:
görüşlerini, hikayelerinde uygulamaya çalışmış  Sürgün
ve başarılı olmuştur. Dilimizin sadeleşmesinde  Kızıl Elma  Nilgün  Türk’ün Ateşle imtihanı
önemli yeri olan Ömer Seyfettin, anılarından,  Altın Işık  Bugünün Saraylısı  Mor salkımlı Ev
tarihteki kahramanlıklardan ve günlük  Yeni Hayat  İstanbul’un İç Yüzü
yaşayışlardan yararlanarak, gücünü çekici Hikaye:
 Çete
anlatımından, olaylardan alan, çoğunlukla Nesir:
 Kadınlar Tekkesi  Harap mabetler
beklenmedik sonuçlarla biten hikayeleriyle
 Türkçülüğün Esasları  Anahtar  Dağa Çıkan Kurt
edebiyatımızda önemli bir yer tutar. Olay
 Türkleşmek, İslamlaşmak,  Kubbede Kalan Hoş Sada
Hikayesi(Maupassant tarzı) nin Mizah:
Muasırlaşmak
edebiyatımızdaki en önemli temsilcisidir. Kısa Ayrıca sanatçının birçok araştırma yazısı ve
 Türk Medeniyeti Tarihi  Kirpinin Dedikleri
ömrüne 140 hikaye sığdırmıştır. çevirisi vardır.
 Malta Mektupları (mektup)  Deli
Hikayeleri:  Guguklu Saat REŞAT NURİ GÜNTEKİN (1889-1956):
REFİK HALİT KARAY (1888-1965):
 Sakın Aldanma, İnanma, Kanma
 İlk Düşen Ak (Realizm)
(Realizm)  Tanıdıklarım
 Yüksek Ökçeler
Realist bir anlayışa
 Bomba Milli Edebiyat ve HALİDE EDİP ADIVAR (1884-1964): sahip olan yazar Milli
 Gizli Mabet Cumhuriyet döneminin en
(Realizm) Eğitim müfettişliği
 Asilzadeler ünlü öykü ve roman görevi ile Anadolu’yu
 Bahar ve Kelebekler yazarlarındandır. Önce Daha çok İngilizi dolaşmış, buradaki
 Beyaz Lale Fecr-i Ati edebiyatına edebiyatındaki yaşamı gözlemlemiş,
 Yalnız Efe 1917’den sonra ise Milli romanlardın bu gözlemlerini yalın
 Efruz Bey Edebiyata katılır. Kurtuluş etkilenen bir dil ve anlatımla
Savaşı’na karşı yazılarından dolayı sanatçının eserlerinde dile
ZİYA GÖKALP (1876-1924): tutuklanacağı zaman Halep’e kaçar. Çıkarılan eserlerini üç getirmiştir.
bir af üzerine 1938’de Türkiye’ye döner. grupta inceleyebiliriz:
Şiiri, düşüncelerini halka yaymak için bir araç
Anadolu gerçeğinin ilk olarak Refik Halit Karay          Reşat Nuri
olarak kabul eden sanatçı, bu türde sanatsal Kadın psikolojisine eğildi romanları (Seviye
'ın “Memleket Hikayeleri” adlı yapıtıyla Güntekin , romanlarında yoğun bir Anadolu
yönden güçlü ürünler vermemiştir. Daha çok Talip, Raik’in Annesi, Handan)
edebiyata girdiği kabul ediler. Güçlü bir atmosferi vardır. Bu atmosfer içinde yurt ve
Türkçülük düşüncesini sistemleştiren bir
gözlemci olan yazar, betimlemelerinde de toplam gerçeklerini, töreden kaynaklanan
düşünür ve sosyolog olarak tanınmıştır. Kurtuluş Savaşı’nı anlattığı romanları (Vurun
nesneldir. Realist bir anlayışa sahip olan Kahpeye, Ateşten Gömlek), doğru ya da yanlış inanışları ele alır. Bu
Önceleri, bütün dünya Türklerini bir bayrak
yazarın sade bir dili ve yalın bir anlatımı konular, öykülerinde, mizah unsuruyla da
altında toplamayı amaçlayan “Turancılık
vardır. Mizah ve eleştiri onun yapıtlarının Toplumsal konuları ele aldığı töre romanları birleştirilerek verilir. Yazar, ilk ününü,
”görüşüne bağlıyken, sonraları “Türkiye
ayrılmaz unsurlarıdır. Öykü ve romandan (Sinekli Bakkal, Tatarcık, Sonsuz Panayır....) duygusal bir aşkı dile getirdiği ve birçok
Türkçülüğü” düşüncesine yönelir. Günlük
başka, anı, deneme, fıkra ve tiyatro türlerinde yönleriyle Anadolu’yu anlattığı “Çalıkuşu”
konuşma diliyle yazı dilinin birleştirilmesi

Tü rkçe Ö ğ retmeni
Melih KAYA Sayfa 2
romanıyla sağlamıştır. Sanatçının önemli “Ankara” da yeni başkentin üç dönemi, Yabancı sözcüklerle kurallardan dilimizi arındırmak,
eserleri şunlardır: halkın konuştuğu sade Türkçe ile konuşmak fikrinin
Eserleri: “Panorama I, II” de Cumhuriyet öncülüğünü yapar.
Roman: döneminin 1952’ye kadarki durumunu bir bir
 Türk Edebiyatı Tarihi
ele almıştır. Şiir: Geçtiğim Yol
 Çalıkuşu  Türk Edebiyatında ilk Mutasavvıflar
 Damga  Divan Edebiyatı Antolojisi Makale: Milli Edebiyat Meseleleri ve Cenap Bey’le
 Yeşil Gece  Türk Saz Şairleri Antolojisi Münakaşalarım
 Yaprak Dökümü Diğer eserleri:
YAKUP KARDİ KARAOSMANOGLU (1889-1974): İnceleme:Türk Edebiyatı Antolojisi, Ömer
 Bir Kadın Düşmanı Anı:
(Realizm) Seyfettin’in Hayatı ve Eserleri
 Miskinler Tekkesi
Yakup Kadri Karaosmanoğlu , romanlarında  Zoraki Diplomat
 Kan Davası
kusursuz bir anlatım ve  Politikada 45 yıl
 Dudaktan Kalbe
sağlam tekniği ile dikkat  Vatan Yolunda MEHMET EMİN YURDAKUL(1869-1944)
 Akşam Güneşi
çeken sanatçı, tarihi ve  Gençlik ve Edebiyat Hatıraları
 Acımak Türk edebiyatında
 Ateş Gecesi sosyal olaylardan her Monografi:
Türkçülük akımının ilk
birini bir romanına konu
Öyküler:  Ahmet Haşim temsilcisidir. Halkın
edinerek, Tanzimat
 Atatürk
 Tanrı Misafiri dönemiyle Atatürk yaşamını halkın diliyle
 Leyla ile Mecnun Türkiye’si arasındaki Mensur şiirleri: aktarır. Milli
 Olağan İşler dönem ve kuşakların
geçirdikleri sosyal değişiklik ve bunalımları  Erenlerin Bağından duygulanış,
 Eski Ahbap
 Sönmüş Yıldızlar yaşayış ve görüş ayrılıklarını işlemiş, düşünce  Okun Ucundan kahramanlık ve
ve teze dayalı özlü yapıtlar vermiştir.
Hikayeleri: öğreticilik ögelerini
Oyunları:
Eserlerini ve içeriklerini şöyle öne çıkarmıştır.Sade Türkçe ve hece
 Hançer  Bir Serencam
inceleyebiliriz:  Rahmet ölçüsüyle yazdığı şiirlerde coşkulu bir
 Hülleci
 Milli Savaş Hikayeleri anlatımı vardır. Hece sayısı bakımından
 Tanrı Dağı Ziyafeti “Hep o şarkı ” da Abdülaziz döneminin
 Eski Borç yaşamı, Tiyatro eserleri: uzun ölçüleri kullanır. Manzum nesir
 Balıkesir Muhassebecisi diyebileceğimiz halk şiirine yaklaşan bir
“Bir Sürgün ”de II. Abdülhamit’in baskılı  Nirvana
yönetimiyle savaşmak için Fransa’ya kaçan Jön  Veda şiir yapısı vardır. Şiiri düşüncelerini
MEHMET FUAT KÖPRÜLÜ (1890-1966): Türkler,  Sağanak aktarmada araç olarak gördüğünden
 Mağara sanat değerleri azdır.”Türk Şairi”, “Milli
Türk Edebiyatı “Kiralık Konak”ta Tanzimat’tan I. Dünya
araştırmalarını Savaşı’na kadar yetişen üç kuşaktaki görüş Önemli Makaleleri: Şair” sıfatlarıyla anılmıştır.
sistemleştiren ve edebiyat ayrılığı,
 İzmir’den Bursa’ya ESERLERİ (ŞİİR)
tarihçisi olarak ün kazanan
“Hüküm Gecesi” nde Meşrutiyet  Ergenekon
sanatçının eserleri de bu
devrindeki Bektaşi tekkelerinin  durumu,  Kadınlık ve Kadınlarımız  Türkçe Şiirler
yoldadır. Bugün bilinen
birçok şair Mehmet Fuat ALİ CANİP YÖNTEM (1877-1906)  Türk Sazı
“Sodom ve Gomore” de mütareke
Köprülü 'nün araştırmaları  Ey Türk Uyan
döneminde, işgal altındaki İstanbul’da ortaya Şairliğinden çok okul kitaplarıyla
sonucunda ortaya çıkarılmıştır. “Edebiyat
tarihimizi bir bütün halinde ve dönemlere
çıkan ahlaki çöküntü, edebiyat ve edebiyat tarihi  Turan’a Doğru
ayırarak ilk kez Fuat Köprülü incelemiştir.” “Yaban”da Kurtuluş Savaşı yıllarındaki bir üzerine araştırmalarıyla tanınır.  Ordunun Destanı
Anadolu köyü,  Zafer Yolunda
Tü rkçe Ö ğ retmeni
Melih KAYA Sayfa 3
  Tan Sesleri insanların aşk, çıkar ilişkilerini ele  Fıkra, anı, makale ve gezi yazılarıyla romanlarıyla geniş çevrelerce
alırken daha geniş boyutta Osmanlı tanınmıştır. sevildi.
 İsyan ve Dua Devleti’nin hangi şartlar ve kişilikler
 Kurtuluş Savaşı yıllarını,
altında çöktüğünü de sergiler. Eserleri:
Batılılaşmayı, cumhuriyeti konu
edinmiştir.

RIZA TEVFİK BÖLÜKBAŞI (1869 – 1949)

 Yakından tanıdığı Atatürk’le ilgili  Hikâye: Türk Kalbi, Kurbağalar, Bu
anı türünde verdiği eserleriyle ve Toprağın Kızları
gezi kitaplarıyla ün yapmıştır.  Roman: Dikmen Yıldızı, Yayla Kızı,
 “Filozof
 Cumhuriyet Dönemi Türk
Rıza” olarak Bir Şoförün Gizli Defteri
Eserleri: Edebiyatı’nda da etkili bir isimdir.
anılmıştır.
 Başlangıçta HALİDE NUSRET ZORLUTUNA (1901 – 1984)
Abdülhak
 Şiir: Türk’ün Şehnamesi Eserleri:

Hamit Tarhan  Monografi: Namık Kemal, Mehmet

ve Tevfik
Fikret
etkisinde
aruz ölçüsüyle şiirler yazmıştır.
EBUBEKİR HAZİM TEPEYRAN (1864 – 1947)
 Zamanla asıl edebi kişiliğini
oluşturan Aşık Tarzı ve Dini -
Tasavvufi halk şiiri geleneğinden
faydalanarak, duygulu, içten koşma
ve nefesler yazmıştır.
 Felsefe, edebiyat tarihi alanlarında
da eserleri vardır.
 “Uçun Kuşlar” adlı şiiriyle geniş
kesimlerce sevilmiştir.
Eseri:
 Şiir: Serab-ı Ömrüm
 çizgilerle yansıtılmıştır.
MİTHAT CEMAL KUNTAY (1885 – 1956)
ESERLERİ:
 Vatan, millet konularında aruzla yazdığı
epik ve lirik
şiirleriyle
tanınmıştır.
 Üç İstanbul adlı önemli bir romanı
vardır.
 “Üç İstanbul” romanı Abdülhamit,
Meşrutiyet ve Mütareke dönemleri
İstanbul’unu konu edinir. Eser,
çökmüş kurumları ve yozlaşmış
Akif  Anı: Ateş ve Güneş, Zeytindağı,  Kurtuluş
Savaşı
 Roman: Üç İstanbul Çankaya, Atatürk’ün Hatıraları,
Babamız Atatürk yıllarında
yayımlanan
 Gezi Yazısı: Deniz Aşırı, Taymis
“Git Bahar”
Kıyıları, Tuna Kıyıları, Hind, Bizim
şiiriyle
Akdeniz, Yolcu Defteri, Yeni
 Nabizade ünlenmiştir.
Rusya, Gezerek Gördüklerim
Nazım’ın  Heceyle, sade bir dille, anlaşılır
Karabibik’inden şiirler yazmıştır.
AKA GÜNDÜZ (1886 – 1958)
sonra köyü  Cumhuriyet sonrasında da “Hisar”
konu edinen dergisi çevresinde bulunmuştur.
kinci eser olan  İlk ürünleri
“Küçük Paşa” Selanik’te
Eserleri:
romanıyla tanınmıştır. Çocuk
Bahçesi ve  Şiir: Geceden Taşan Dertler, Yayla
 Bir köylü kadınla oğlunun hayat
Türküsü
hikâyesini anlattığı bu romanda Genç
Anadolu köyü gerçek ve nesnel Kalemler
UÇUN KUŞLAR
Uçun kuşlar uçun doğduğum yere;
Şimdi dağlarında mor sünbül vardır.
Ormanlar koynunda bir serin dere,
Dikenler içinde sarı gül vardır.
dergilerinde yayımlandı.
 Roman: Küçük Paşa
 Milli Edebiyat akımına katıldıktan O çay ağır akar, yorgun mu bilmem?
 Hikâye: Eski Şeyler sonra tanınmaya başlandı. Mehtabı hasta mı, solgun mu bilmem?
 Yaslı gelin gibi mahzun mu bilmem?
Anı: Belgelerle Kurtuluş Savaşı  Şiir, tiyatro, hikâye, roman
Yüce dağ başında siyah tül vardır.
Anıları türlerinde eserler verdi; gazeteci
olarak onlarca dergide yazılar
yazmıştır.
Orda geçti benim güzel günlerim;
FALİH RIFKI ATAY O demleri anıp bugün inlerim.
(1884 – 1971)  Sade, sıcak bir dille yazdığı Destan-ı ömrümü okur dinlerim,
romantik-realist, popüler İçimde oralı bir bülbül vardır.

Tü rkçe Ö ğ retmeni
Melih KAYA Sayfa 4
 Uçun kuşlar, uçun burda vefa yok;
Öyle akar sular, öyle hava yok;
Feryadıma karşı aks-i seda yok;
Bu yangın yerinde soğuk kül vardır.

Hey Rıza, kederin başından aşkın,

Bitip tükenmiyor elem-i aşkın,
Sende -derya gibi- daima taşkın,
Daima çalkanır bir gönül vardır.

RIZA TEVFİK BÖLÜKBAŞI

Tü rkçe Ö ğ retmeni
Melih KAYA Sayfa 5