Machine Translated by Google

ઈમેલ: info.iasabhiyan@gmail.com

ઘર

યુપીએસસી

રાજ્ય PSC

અિભયાન અભ્યાસક્રમો 2023

અિભયાન સ્ટોર

અિભયાન પીિડયા

શોધો...
શોટ્સમાં પ્િરિલમ્સ

સૌથી વધુ સંભ િવત અને ખૂબ જ ભલામણ કરેલ િવષયો "તમારે ક્યારેય ચૂકશો નહીં" માટે તૈયાર થવા માટે

ક્રેક UPSC પ્િરિલમ પરીક્ષા.

આંતરરાષ્ટ્રીય સંસ્થાઓ/જૂથ/સંસ્થાઓ/સંમેલનો, જીવમંડળ અનામત, જૈવિવિવધતા

હોટસ્પોટ્સ અને હોપ સ્પોટ્સ, ભારતના પ્રાચીન અને મધ્યયુગીન ઇિતહાસની મહત્વની શરતો, UPSC માટે સ્મૃિતશાસ્ત્ર, બંધારણની 5મી અને 6ઠ્ઠી
સૂિચ
સૂચકાંકો અને અહેવાલો, આર્િથક શરતો/શબ્દકોષ, પર્યાવરણ સંમેલનો, શરતો, સંસ્થાઓ, મહત્વપૂર્ણ

બંધારણીય લેખ , વન્યજીવ અભયારણ્ય, વાઘ અભયારણ્ય, સમાચારમાં રાષ્ટ્રીય ઉદ્યાન, સમાચારમાં જીઆઈ ટેગ્સ, બંધારણની પાંચમી અને છઠ્ઠી
અનુસૂિચનો મૂળ ભૂત ભાર સમાચારમાં સ્થાનો, સમાચારમાં નદીઓ, બૌદ્ધ ધર્મ અને જૈન ધર્મ, સમાચારમાં પ્રજાિતઓનું રક્ષણ છે. , જિટલ પ્રદેશો અને
આિદવાસીઓની દિરયાઈ સાંસ્કૃિતક િવિશષ્ટતા.

સંરક્ષણ કાર્યક્રમ, ભારતમાં વાઘ અનામત, ભારતમાં રામસર સાઇટ્સ, ભારતમાં વર્લ્ડ હેિરટેજ સાઇટ્સ, બંને આિદવાસીઓને
તેમના આર્િથક ગેરફાયદાને કારણે રક્ષણ પૂરું પાડે છે તેથી ભારતમાં હાથી કોિરડોર/અનામત, સરકારી પોર્ટલ અને સરકારી
એપ્િલકેશન્સ, તમારા રાજ્ય અને કેન્દ્રશાિસત પ્રદેશોને જાણો , તેઓ કોઈપણ બળજબરી અથવા શોષણ િવના તેમની આિદવાસી
ઓળખ જાળવી શકે.
લોક નૃત્ય/લોક િચત્રો/માર્શલ આર્ટ ફોર્મ્સ/ભારતના િથયેટર સ્વરૂપો, રોગો પર ફેક્ટ શીટ, ભારતના

ઉત્પાદન અને
આિદવાસીઓ વપરાશ
પાંચમા પર રેન
સમાચાર, ્િકંગ, ભારતમાં
અવકાશ િમશન, વાઘ
એક કોિરડોર, કૃિષ,
નજરમાં તથ્ યો દિરયાઈ
દ્વારા સુકવાયતો,
રક્િષત છેઉત્ તર સ
. અનુ પૂૂિરચ.
્વની બહારના અનુસૂિચત જનજાિતના િહતમાં

બોનાન્ઝા)

પાંચમી અનુસૂિચ ભારતના મોટા ભાગોમાં અનુસૂિચત િવસ્તારોને િનયુક્ત કરે છે જેમાં

અનુસૂિચત જનજાિતના િહતોનું રક્ષણ કરવાનું છે. અનુસૂિચત િવસ્તારમાં હવે નોંધણી કરતાં વધુ છે

50 ટકા આિદવાસી વસ્તી.

છઠ્ઠી અનુસૂિચ ઉત્તર પૂર્વીય રાજ્યોના વહીવટ સાથે સંબ ંિધત છે

એટલે કે ઉત્તર-પૂર્વમાં આસામ, મેઘાલય, ત્િરપુરા અને િમઝોરમ રાજ્યો. તેની પાસે છે
ના આભાર, મને રસ નથી! ની અંદર
સ્વાયત્ત િજલ્લાઓ અને સ્વાયત્ત પ્રદેશોની રચના માટેની જોગવાઈઓ
Machine Translated by Google

િજલ્લાઓ કારણ કે િજલ્લામાં િવિવધ અનુસૂિચત જાિતઓ છે. ટેિલગ્રામ ચેનલ

પાંચમી અનુસૂિચ (કલમ 244(1))

બંધારણની ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ જોગવાઈ હોવાને કારણે પાંચમી સૂિચ

અનુસૂિચત િવસ્તારોનું િનયંત્રણ અને વહીવટ. ની કેટલીક મહત્વપૂર્ણ િવશેષતાઓ

શેડ્યૂલ છે:

તે આિદજાિત સલાહકાર પિરષદના બંધારણની જોગવાઈ સાથે કામ કરે છે

રાજ્યપાલને સંસદ અને રાજ્ય િવધાનસભા દ્વારા પસાર કરાયેલા કાયદાઓને અનુકૂિલત કરવાની સત્તા છે

એવી રીતે કે તે આ િવસ્તારોને અનુકૂળ આવે.

તે રાજ્યપાલને સુશાસન અને શાંિત માટે િનયમન કરવાની સત્તા પ્રદાન કરે છે

િવસ્તાર માટે.

પાંચમી અનુસૂિચ યુિનયન દ્વારા રાજ્યને િદશા આપવાના િવસ્તરણ સાથે પણ કામ કરે છે

સુિનશ્િચત િવસ્તારોનો વહીવટ.

પાંચમી અનુસૂિચ હેઠળ, સૌથી મહત્વપૂર્ણ સંસ્થા આિદજાિત સલાહકાર પિરષદ છે.

આિદજાિત સલાહકાર પિરષદમાં, રાજ્યમાં અનુસૂિચત જનજાિતના ધારાસભ્યો તેના ત્રણનો સમાવેશ કરે છે

ચોથું સભ્યપદ.

આિદજાિત સલાહકાર પિરષદની રચના પાંચમી અનુસૂિચની જોગવાઈઓ દ્વારા કરવામાં આવી હોવાથી તેની પાસે છે

બંધારણીય સંસ્થાની સ્િથિત. અનુસૂિચનો હેતુ રાજ્ય બનાવવાનો છે

આિદવાસીઓના શૈક્ષિણક અને આર્િથક િહતોના પ્રચાર માટે જવાબદાર.

તેનો હેતુ આિદવાસીઓને સામાિજક ન્યાય આપવાનો અને તેમના શોષણથી રોકવાનો પણ છે

કોઈપણ પ્રકારનું.

કેન્દ્ર સરકાર હેઠળના રાજ્યોને િવશેષ આર્િથક સહાય પણ પૂરી પાડે છે

ના િવકાસ તરફ દોરી જશે તેવી યોજનાઓના અમલીકરણ માટે કલમ 275

અનુસૂિચત જનજાિત. (ઉપેન્દ્ર બક્ષી 2009, 338-340)

પાંચમી અનુસૂિચ હેઠળ ગવર્નરની સત્તાઓ

પાંચમીની જોગવાઈ લાગુ કરવામાં ગવર્નરની સત્તા મહત્વપૂર્ણ છે

અનુસૂિચ.

દ્વારા બનાવવામાં આવેલ કોઈપણ કાયદાની અરજીને સંશોિધત કરવાની, રદ કરવાની અથવા તેને મર્યાિદત કરવાની સત્તા ભોગવે છે

અનુસૂિચત િવસ્તારો તરીકે િનયુક્ત િવસ્તારોમાં સંસદ અથવા રાજ્ય િવધાનસભા.

િવસ્તારના સુશાસન માટે તેની પાસે િનયમો બનાવવાની સત્તા છે. તે જમીનનું િનયમન કરે છે

અનુસૂિચત જનજાિતના સભ્યોને ફાળવણી.

તે પાંચમી અનુસૂિચ િવસ્તારમાં મની િધરાણ જેવા વ્યવસાયને િનયંત્િરત કરવા માટે પણ અિધકૃત છે.

આિદજાિત સલાહકાર પિરષદ | બંધારણની 5મી અને 6મી અનુસૂિચ

પાંચમી અનુસૂિચ આિદજાિત સલાહકાર પિરષદની જોગવાઈ પૂરી પાડે છે. તે સાથે વહેવાર કરે છે

આિદજાિત સલાહકાર પિરષદની સ્થાપનાની જોગવાઈ જેમાં વીસથી વધુ ન હોય

Machine Translated by Google

સભ્યો

તેના ત્રણ-ચતુર્થાંશ પ્રિતિનિધઓમાં રાજ્યના અનુસૂિચત જનજાિતના સભ્યો હશે

એસેમ્બ લી.

જો આવા પ્રિતિનિધઓની સંખ ્યા બેઠકોની સંખ ્યા કરતા ઓછી હોય

બાકીની બેઠકો કરતાં આિદજાિતના અન્ય સભ્યો દ્વારા લેવામાં આવશે.

પાંચમી સૂિચ રાજ્યોમાં આિદજાિત સલાહકાર પિરષદની સ્થાપના પણ પ્રદાન કરે છે

જેમાં અનુસૂિચત જનજાિતની વસ્તી છે પરંતુ રાષ્ટ્રપિત હોય તો અનુસૂિચત િવસ્તારો ધરાવતા નથી

તેથી તે િવસ્તારોમાં આિદજાિત સલાહકાર પિરષદની રચના માટે િનર્દેશ કરે છે.

આિદજાિત સલાહકાર પિરષદના કલ્યાણ અને ઉન્નિત સંબ ંિધત બાબતો પર સલાહ આપે છે

રાજ્યમાં અનુસૂિચત જનજાિત કે જેને રાજ્યપાલ દ્વારા કાઉન્િસલમાં મોકલવામાં આવે છે.

ગવર્નર પાસે િનયમો િનર્ધાિરત અથવા િનયમન કરવાની સત્તા છે, સંખ ્યા

કાઉન્િસલના સભ્યો, તેમની િનમણૂકની રીત અને તેમની િનમણૂક

કાઉન્િસલના અધ્યક્ષ વગેરે.

અનુસૂિચત િવસ્તારોને લાગુ પડતા કાયદાઓ | ની 5મી અને 6ઠ્ઠી અનુસૂિચ

બંધારણ

રાજ્યપાલને કોઈ પણ અિધિનયમ લાગુ ન કરવા અંગે િનર્દેશ આપવાની સત્તા છે

સંસદ અથવા રાજ્યની િવધાનસભા દ્વારા અનુસૂિચત િવસ્તાર અથવા તેના કોઈપણ ભાગમાં પસાર કરવામાં આવે છે

રાજ્યમાં અથવા અનુસૂિચત િવસ્તાર અથવા રાજ્યમાં તેના કોઈપણ ભાગને લાગુ પડશે

આવા અપવાદો અને ફેરફારો જે તે સૂચના અને કોઈપણ િદશામાં સ્પષ્ટ કરી શકે છે.

આ પેટા-ફકરો હેઠળ આપવામાં આવી શકે છે જેથી કરીને પૂર્વવર્તી અસર થઈ શકે.

ગવર્નર પાસે કોઈપણની શાંિત અને સુશાસન માટે િનયમન કરવાની સત્તા છે

રાજ્યનો િવસ્તાર જે અનુસૂિચત િવસ્તાર છે.

તે િનયમોમાં અથવા તેની અંદર જમીનના ટ્રાન્સફર પર પ્રિતબંધ અથવા પ્રિતબંધનો સમાવેશ થાય છે

અનુસૂિચત િવસ્તારોમાં અનુસૂિચત જનજાિતના સભ્યો; ને જમીનની ફાળવણીનું િનયમન કરવું

તે િવસ્તારોમાં અનુસૂિચત જનજાિતના સભ્યો; નાણાં િધરાણ વ્યવસાયનું િનયમન

જેઓ આવા િવસ્તારમાં અનુસૂિચત જનજાિતના લોકોને નાણાં ઉછીના આપે છે. પ્રક્િરયામાં

ઉપર ચર્ચા કરેલ આવા િનયમનને બનાવવાથી, ગવર્નર કોઈપણને રદ કરી શકે છે અથવા તેમાં સુધારો કરી શકે છે
યુિનયન અથવા રાજ્ય કાયદો.

આિદજાિત સલાહકાર સાથે પરામર્શ કર્યા પછી જ રાજ્યપાલ આ પ્રકારનું િનયમન કરી શકે છે

રાજ્યની કાઉન્િસલ.

તે સમજવા જેવું છે કે આવા તમામ િનયમન સબિમટ કર્યા પછી જ અમલમાં આવશે

માટે અને ભારતના રાષ્ટ્રપિત દ્વારા સ્વીકારવામાં આવે છે.

પ્રમુખ અને અનુસૂિચત િવસ્તારો | બંધારણની 5મી અને 6મી અનુસૂિચ

અનુસૂિચત િવસ્તારો તે િવસ્તારો છે જેને રાષ્ટ્રપિત અનુસૂિચત િવસ્તારો તરીકે િનર્દેિશત કરી શકે છે

આપણા બંધારણની પાંચમી અનુસૂિચના સંદર્ભ માં.

Machine Translated by Google

રાષ્ટ્રપિત પાસે િનર્દેિશત કરવાની સત્તા છે કે જે અનુસૂિચત િવસ્તારના સંપૂર્ણ અથવા કોઈપણ ભાગ પાસે છે

અનુસૂિચત િવસ્તાર બનવાનું બંધ કર્યું. તે રાજ્યના રાજ્યપાલ સાથે પરામર્શ કર્યા પછી કરી શકે છે

કોઈપણ અનુસૂિચત િવસ્તારનો િવસ્તાર વધારવો. આ રીતે તેની પાસે ફેરફાર કરવાની શક્િત છે

કોઈપણ શેડ્યૂલ િવસ્તારની સીમાઓ.

રાજ્યપાલ દ્વારા બનાવવામાં આવેલા િનયમો ત્યારે જ અમલમાં આવે છે જ્યારે તેઓ દ્વારા સ્વીકારવામાં આવે

રાષ્ટ્રપિત. રાજ્યપાલે વાર્િષક અહેવાલો સબિમટ કરવા જરૂરી છે

રાષ્ટ્રપિતને અનુસૂિચત િવસ્તારોનો વહીવટ.

સમયપત્રકમાં સુધારો

સંસદ કાયદા દ્વારા આ અનુસૂિચની કોઈપણ જોગવાઈઓમાં સુધારો કરી શકે છે

વધુમાં, િવિવધતા અથવા રદબાતલ. આવા કોઈપણ કાયદા હેઠળ સુધારો માનવામાં આવતો નથી

બંધારણની કલમ 368.

બંધારણની છઠ્ઠી અનુસૂિચની જોગવાઈઓ (કલમ 244(2) અને 275(1))

છઠ્ઠી અનુસૂિચ પાંચમી અનુસૂિચથી અલગ છે કારણ કે તે િવગતો સાથે વ્યવહાર કરે છે

માં સ્વાયત્ત િજલ્લાઓના શાસન માટે જરૂરી તંત્ર અને સંસ્થાઓ

આસામ, મેઘાલય, ત્િરપુરા અને િમઝોરમ. આ સ્વાયત્ત િજલ્લાઓ સીધા છે

રાજ્યપાલ દ્વારા સંચાિલત. છઠ્ઠી અનુસૂિચ બંધારણ, સત્તાઓ સાથે સંબ ંિધત છે

અને આ સ્વાયત્ત િજલ્લાઓમાં િજલ્લા પિરષદો અને પ્રાદેિશક પિરષદોના કાર્યો.

આ પિરષદો િવિશષ્ટ િવષયો પર કાયદાકીય સત્તાઓનો આનંદ માણે છે અને તેમને ચોક્કસ ફાળવવામાં આવે છે.

કરવેરાના સ્ત્રોતો. આ કાઉન્િસલ પાસે સ્થાપન અને વહીવટની સત્તાઓ પણ છે

તેમની ન્યાય પ્રણાલી અને તેના સંબ ંધમાં વહીવટી અને કલ્યાણ સેવાઓ જાળવી રાખે છે

જમીન, મહેસૂલ, જંગલો, િશક્ષણ, જાહેર આરોગ્ય વગેરે.

આ સ્વાયત્ત િજલ્લા પિરષદો આસામ, િમઝોરમ, રાજ્યોમાં અસ્િતત્વમાં છે.

ત્િરપુરા અને મેઘાલય. ભારતીય બંધારણ કલમ 275(1) હેઠળ ભંડોળ પૂરું પાડે છે

ના કલ્યાણને પ્રોત્સાહન આપવાના હેતુથી અનુસૂિચ પાંચમી અને અનુસૂિચ છઠ્ઠી િવસ્તારો

અનુસૂિચત જનજાિત અથવા અનુસૂિચત િવસ્તારોના વહીવટનું સ્તર વધારવું.

સ્વાયત્ત િજલ્લાઓ પરંપરાગત વારસાને સુરક્િષત રાખવા માટેનું તંત્ર છે

આિદવાસીઓ, તેમના રૂિઢગત વ્યવહાર અને ઉપયોગો અને આર્િથક સુરક્ષા પણ જાળવી રાખવી.

આ તેમને કાર્યકારી, કાયદાકીય અને ન્યાિયક સત્તાઓ આપીને પ્રાપ્ત થાય છે

િવકાસ અને નાણાકીય સત્તાઓ અને કાર્યો સાથે.

છઠ્ઠી અનુસૂિચમાં સ્વાયત્ત િજલ્લા પિરષદોની સત્તાઓની પિરકલ્પના કરવામાં આવી છે

સ્વાયત્ત િવસ્તારો, જમીનના કાયદા બનાવવા, જંગલોનું સંચાલન (આરક્િષત િસવાય

જંગલો), સ્થાિનક અનુસૂિચત જનજાિત ન હોય તેવા વ્યક્િતઓ દ્વારા વેપાર પર િનયમન, ની િનમણૂક

પરંપરાગત વડાઓ અને વડાઓ, િમલકતનો વારસો, લગ્ન, છૂટાછેડા, સામાિજક

િરવાજો, પ્રાથિમક શાળાઓની સ્થાપના અને જાળવણી, બજારો, કરવેરા, મુદ્દો

ખિનજો વગેરેના િનષ્કર્ષણ માટે લીઝ.

Machine Translated by Google

ગવર્નરની ભૂિમકા

બંધારણની છઠ્ઠી અનુસૂિચની જોગવાઈ હેઠળ રાજ્યપાલને સત્તા આપવામાં આવે છે

કાઉન્િસલના વહીવટ હેઠળના િવસ્તારો નક્કી કરવા.

તેમની પાસે નવા સ્વાયત્ત િજલ્લાઓની રચના કરવાની સત્તા છે. તે વધારી કે ઘટાડી શકે છે

કોઈપણ સ્વાયત્ત િજલ્લાઓ અથવા િજલ્લા પિરષદોનો િવસ્તાર.

તેને બે અથવા વધુ િજલ્લાઓ અથવા તેના ભાગોને એક કરીને એક બનાવવા માટે પણ સત્તા આપવામાં આવી છે
તેમાંથી સ્વાયત્ત િજલ્લો.

ગવર્નર સીમાઓ પણ નકારી શકે છે અથવા કોઈપણ સ્વાયત્તનું નામ બદલી શકે છે.

િજલ્લો

પરંતુ એ નોંધવું જોઇએ કે આવા ફેરફારો ફક્ત ની રચનામાં જ લાવી શકાય છે

અહેવાલની રજૂઆ ત પછી રાજ્યપાલ દ્વારા સ્વાયત્ત િજલ્લા પિરષદોનો પ્રદેશ

તે હેતુ માટે િનયુક્ત કિમશનની. દા.ત: જો મિણપુરના ગવર્નર પાસે હોય

તેણ ે િહલ એિરયા કિમટીની સલાહ લેવી પડે તેના કરતાં આવો આદેશ જારી કરો.

ના વહીવટી િવસ્તારોના હોદ્દા પર કેટલાક િભન્નતા જોવા મળી છે

િજલ્લા પિરષદો એક જગ્યાએથી બીજી જગ્યાએ. દા.ત: આસામ જેવા કેટલાક રાજ્યોમાં અને

મેઘાલય િજલ્લા સ્તરે િજલ્લા પિરષદની રચના કરવામાં આવી છે. પરંતુ િમઝોરમમાં તે

જીલ્લા અને પેટા િવભાગીય સ્તરે બંને અસ્િતત્વમાં છે.

અમારા િવશે

IAS અિભયાન: UPSC IAS પરીક્ષાની તૈયારી માટે ભારતની શ્રેષ્ઠ ઓનલાઈન વેબ સાઈટ. યુપીએસસી િસિવલ સર્િવસને સરળ બનાવવી

તમારા સ્વપ્નને સાકાર કરવા માટે િવદ્વાન, અનુભ વી અને સમર્િપત માર્ગદર્શન દ્વારા પરીક્ષા આપો.

IAS અભ…
7.5K અનુયાયીઓ

પૃષ્ઠને અનુસરો

નવા અપડેટ્સ માટે સબ્સ્ક્રાઇબ કરો

IAS અિભયાન તરફથી મફત વર્તમાન બાબતોના અપડેટ્સ મેળ વો

Machine Translated by Google

તમારું માન્ય ઇમેઇલ સરનામું દાખલ કરો

સબ્સ્ક્રાઇબ કરવા માટે અહીં ક્િલક કરો

સંકલ્પ 2023

Mains_inShots 2022
લોકપ્િરય અભ્યાસક્રમો

પ્િરિલમ્સ_ઇન શોટ્સ 2023

NOVICE 2023

ACAD2024

પ્િરિલમ્સ 2023 માટે IAS અિભયાન મોક ટેસ્ટ િસરીઝ

પ્રેરક

"જો તમારી પાસે તમારી િનષ્ફળતાઓને પાર કરવાની ક્ષમતા નથી, તો તમે મેળ વવાની તમારી તકોમાં િનષ્ફળ થશો

સફળતા"

મજબુત રહો

કૉિપરાઇટ © 2023 IAS અિભયાન I સર્વાિધકાર આરક્િષત

◌ ◌ । .

અમારા િવશે

અસ્વીકરણ

FAQ's

િકંમત િનર્ધારણ નીિત

ગોપનીયતા નીિત