15.

Kolokyal

16. Pampanitikan
FILIPINO 8 • Lalawiganin
Table of Contents: • Pambansa
1. Pagsusuri Batay sa Elemento ng Tula at 17. Anapora
Paraan ng Paglalahad
18. Katapora
• Mga Elemento ng Tula
19. Salawikain
• Paraan ng Paglalahad sa Tula
20. Sawikain
2. Heograpiya sa Asya: Salita Ayon sa
21. Bugtong
Tindi ng Ipinahayag (Tekstong
Argumentatibo) 22. Pang-abay na Panahon at Panlunan

3. Mga Salitang Pangungusap na 23. Anyo ng mga Salita

Nagpapahayag ng Pagtanggap at
24. Tula
Pagtanggi
25. Aspekto ng Pandiwa
4. Ekonomiya at Sistemang Politikal sa
Asya: Pangungusap na Nagpapahayag 26. Kaantasan ng Pang-uri
ng Katwiran at Opinyon
27. Mga Elemento ng Maikling Kwento
5. Kulturang Asyano: Salita Pangungusap
28. Tayutay at Mga Uri Nito
na Nagpapakilala ng Paglalagom ng
Kaisipan

6. Pagsusuri ng Dula Batay sa Iba't Ibang

Kumbensyon

7. Pagsusuri ng Akda Batay sa Pananaw

Sikolohikal

8. Iba't Ibang Klase ng Tula

9. Alamat

10. Epiko: Ang Kaligirang Pangkasaysayan

ng Epiko (Ibalon)

• Elemento ng Epiko (Tagpuan):

Ullalim

11. Magazine

12. Comics

13. Florante at Laura

14. Balbal
Unang Aralin: Pagsusuri Batay sa 2. Tugma - Ang pagkakapareho o
Elemento ng Tula at Paraan ng Paglalahad pagkakasalungat ng tunog sa hulihan
ng mga taludtod.
Panimula:
3. Taludtod - Ang mga linya o
Ang pagsusuri batay sa elemento ng tula at
pangungusap na bumubuo sa isang
paraan ng paglalahad ay isang mahalagang
tula.
bahagi ng pag-aaral ng panitikan.
4. Kawikaan - Mga salawikain, kasabihan,
I. Kahulugan ng Pagsusuri Batay sa
at mga idyoma na nagbibigay ng
Elemento ng Tula at Paraan ng
malalim na kahulugan.
Paglalahad:
5. Larawan - Mga salitang ginamit sa tula
Ang pagsusuri batay sa elemento ng tula at
na nagbibigay ng malinaw at mabisa
paraan ng paglalahad ay ang proseso ng pag-
na paglalarawan.
aaral at pag-unawa sa mga bahagi ng isang
tula at kung paano ito inilalahad o isinusulat. 6. Layon - Ang intensyon ng makata sa
Sa pamamagitan ng pagsusuri ng mga pagsulat ng tula, kung ito ba ay
elemento tulad ng sukat, tugma, taludtod, nagpapahayag ng emosyon,
kahulugan, at iba pa, maipapahayag ang nagbibigay-aral, o nagpapatawa.
kahalagahan at kalalimang kaisipan ng tula.

II. Mga Uri ng Tula

1. Tulang Liriko - Ang uri ng tula na

nagpapahayag ng damdamin,
pagmamahal, lungkot, at iba pang
emosyon.

2. Tulang Epiko - Isang mahabang tula na

naglalahad ng kabayanihan,
pakikipagsapalaran, at mga
pambihirang pangyayari.
IV. Paraan ng Paglalahad sa Tula
3. Tulang Pandamdamin - Tula na
malalim ang emosyon at 1. Pagbabalangkas - Ang pagsasaayos ng
nagpapahayag ng personal na mga bahagi ng tula, tulad ng saknong,
karanasan at saloobin ng makata. taludtod, at sukat.

4. Tulang Patnigan - Tula na nagtatagisan 2. Paggamit ng mga Tayutay - Mga piling

ng talino o husay sa pagsusulat, salita o pahayag na nagbibigay-kulay o
kadalasang may sukat at tugma. nadaragdagan ang kahulugan ng tula.

III. Mga Elemento ng Tula 3. Paggamit ng Malalalim na Salita - Ang

paggamit ng mga salitang may
1. Sukat - Ang bilang at pagkakasunod-
malalim na kahulugan upang bigyang-
sunod ng mga pantig sa bawat
diin ang mga ideya sa tula.
taludtod ng tula.
 4. Paggamit ng Imahen at Simbolismo -
Ang paglalarawan ng mga larawan,
simbolo, o imahen upang maipahayag
ang kaisipan o damdamin.
V. Halimbawa ng Pagsusuri Batay sa Elemento
ng Tula at Paraan ng Paglalahad:
Upang mas maintindihan ang konsepto ng
pagsusuri ng tula, narito ang isang halimbawa
ng pagsusuri batay sa elemento ng tula at
paraan ng paglalahad:
Tula: "Ang Dalit ng Pag-ibig" ni Bienvenido
Lumbera
Elemento:
• Sukat: Wawaluhing pantig sa bawat
taludtod
• Tugma: Mga salitang nagtatapos sa
pantig na "-ibig"
• Taludtod: Bumubuo ng walong linya sa
bawat saknong
• Kawikaan: "Walang pigil ang pagsinta"
• Larawan: "Daluyong ng himagsik,
daluyong ng kaligayahan"
• Layon: Pagpapahayag ng pag-ibig
bilang isang puwersa ng pagbabago at
kaligayahan
Ikalawang Aralin: Heograpiya sa Asya:
Salita Ayon sa Tindi ng Ipinahayag
(Tekstong Argumentatib)
• Panimula:
Ang heograpiya sa Asya at ang paggamit ng
salita ayon sa tindi ng ipinahayag ay
mahalagang aspekto ng pagsasaliksik at
pagsusulat sa larangan ng tekstong
argumentatib.
I. Kahulugan ng Heograpiya sa
Asya: Salita Ayon sa Tindi ng
Ipinahayag (Tekstong
Argumentatib)
Ang heograpiya sa Asya at ang paggamit ng
salita ayon sa tindi ng ipinahayag sa tekstong
argumentatib ay ang paggamit ng malalalim,
makabuluhan, at tiyak na mga salita upang
maipahayag nang wasto at malinaw ang mga
argumento, pagsusuri, at opinyon tungkol sa
heograpiya ng Asya. Sa pamamagitan nito,
maaaring maipahayag nang epektibo ang
mga ideya, pananaw, at katwiran hinggil sa
mga aspekto ng heograpiya tulad ng klima,
likas na yaman, populasyon, at iba pa.
II. Uri ng Salita Ayon sa Tindi ng Ipinahayag
1. Makabuluhang Salita - Ito ang mga
salitang nagpapahayag ng malalim na
kahulugan at nagbibigay ng tiyak na
detalye o impormasyon. Ito ay
ginagamit upang magbigay-linaw sa
mga argumento at pagpapahayag ng
opinyon. Halimbawa: malinaw,
epektibo, mabisa, kapansin-pansin.
2. Teknikal na Salita - Ito ang mga
salitang nauugnay sa teknikal na
terminolohiya at may tiyak na
kahulugan sa isang larangan o
disiplina. Ito ay ginagamit upang
magbigay-linaw at magpapahayag ng
mas detalyadong impormasyon.
 Halimbawa: topograpiya, ekosistema, • Makabuluhang Salita: panganib,
urbanisasyon, demograpiko. pagbabago ng klima, epektong pang-
ekonomiya
III. Katangian ng Salita Ayon sa Tindi ng
Ipinahayag • Teknikal na Salita: monsoon, typhoon,
greenhouse effect, deforestation
1. Malalim at Tiyak - Ang mga salitang
ginagamit ay may malalim na
kahulugan at nagbibigay ng tiyak na
detalye upang mas maunawaan ang
punto ng argumento.

2. Makabuluhang Impormasyon - Ang

mga salitang ginagamit ay nagdadala
ng makabuluhang impormasyon na
nagpapalakas ng pagsalungat o
pagsang-ayon sa isang
pangangatwiran.

3. Maayos na Estruktura - Ang mga salita

ay nakaayos ng maayos upang
magbigay-linaw sa mga argumento at
maging mas malinaw ang pagkakabuo
ng pangungusap.

IV. Kasaysayan ng Paggamit ng Salita Ayon sa

Tindi ng Ipinahayag:

Ang paggamit ng salita ayon sa tindi ng

ipinahayag sa tekstong argumentatib ay
mayroong malalim na kasaysayan. Mula pa sa
mga sinaunang panitikan ng Asya, patuloy na
nagkaroon ng pag-unlad at pagpapayaman
ang paggamit ng mga salitang nagpapahayag
ng malalim na kahulugan at tiyak na detalye.
Sa kasalukuyan, ito ay patuloy na ginagamit
sa iba't ibang larangan tulad ng akademiko,
pulitika, at lipunan upang maipahayag nang
mas epektibo ang mga pananaw, opinyon, at
pangangatwiran.

V. Halimbawa ng Salita Ayon sa Tindi ng

Ipinahayag sa Tekstong Argumentatib:
Tekstong Argumentatib:

"Ang Impluwensiya ng Klima sa Ekonomiya ng

Asya"
Ikatlong Aralin: Pagtanggap at Pagtanggi
• Panimula:
Sa larangan ng wika at komunikasyon,
mahalagang maunawaan ang mga salita at
pangungusap na nagpapahayag ng
pagtanggap at pagtanggi.
I. Kahulugan ng mga Salita at
Pangungusap na Nagpapahayag ng
Pagtanggap at Pagtanggi
Ang mga salita at pangungusap na
nagpapahayag ng pagtanggap at pagtanggi
ay mga pahayag na nagpapahayag ng
pagsang-ayon o pagtutol sa isang ideya,
opinyon, o sitwasyon. Ang mga ito ay
ginagamit upang maipahayag ang ating
kagustuhan, pagsang-ayon, o pagtutol sa
isang bagay. Ito ay mahalaga sa pagsasagawa
IV. Halimbawa ng mga Salita at Pangungusap
ng maayos na talakayan at pagpapahayag ng
na Nagpapahayag ng Pagtanggap at
sariling pananaw.
Pagtanggi:
II. Uri ng mga Salita at Pangungusap na
Nagpapahayag ng Pagtanggap at Pagtanggi
1. Pangungusap na Nagpapahayag ng
Pagsang-ayon:
• "Oo, sang-ayon ako na..."
• "Tama ka, sapagkat..."
• "Ako rin ay sumasang-ayon
na..."
2. Pangungusap na Nagpapahayag ng
Pagtutol:
• "Hindi ako pabor sa ideyang..."
• "Hindi tama na..."
• "Sa aking palagay, hindi ko
matatanggap ang ganitong
pananaw dahil..."
III. Katangian ng mga Salita at Pangungusap
na Nagpapahayag ng Pagtanggap at
Pagtanggi
1. Malinaw at Tiyak - Ang mga salita at
pangungusap ay dapat na malinaw at
tiyak upang maipahayag nang
eksaktong pagtanggap o pagtanggi sa
isang ideya o opinyon.
2. Makatotohanan - Ang mga salita at
pangungusap ay dapat na
nagpapahayag ng tunay na pananaw o
pagsang-ayon/pagtutol batay sa
katotohanan at ebidensya.
3. Maayos na Estratehiya ng
Pagpapahayag - Ang mga salita at
pangungusap ay dapat na may maayos
na pagkakasunud-sunod upang
maging malinaw at epektibo ang
pagpapahayag ng pagtanggap o
pagtanggi.
• Pangungusap na Nagpapahayag ng
Pagsang-ayon: "Sang-ayon ako na ang
edukasyon ay mahalaga sa pag-unlad
ng isang bansa." "Tama ang iyong
opinyon na ang pagkakaroon ng
maayos na disiplina ay makatutulong
sa pagkakaroon ng maayos na
lipunan."
• Pangungusap na Nagpapahayag ng
Pagtutol: "Hindi ako pabor sa ideyang
ibalik ang death penalty." "Hindi tama
na hindi bigyan ng sapat na suporta
ang mga mahihirap sa lipunan."
Ikaapat na Aralin: Ekonomiya at
Sistemang Politikal sa Asya: Pangungusap
na Nagpapahayag ng Katwiran at Opinyon
Panimula: Sa araling ito, tatalakayin natin ang
mahalagang papel ng ekonomiya at
sistemang politikal sa Asya. Ito ay mga salik
na malaki ang impluwensya sa pag-unlad at
pamamahala ng mga bansa sa rehiyon.
Tutuklasin natin ang kahulugan, uri,
katangian, kasaysayan, at magbibigay ng mga
halimbawa ng pangungusap na
nagpapahayag ng katwiran at opinyon
tungkol sa ekonomiya at sistemang politikal
sa Asya.
I. Kahulugan ng Ekonomiya at
Sistemang Politikal sa Asya:
Ang ekonomiya ay tumutukoy sa sistema ng
pamamahala ng mga yaman at mga salik ng
produksyon sa isang bansa o rehiyon.
Samantalang ang sistemang politikal ay ang
paraan ng pamamahala at pagpapatakbo ng
isang bansa sa aspeto ng pampulitika. Ang
mga ito ay magkasama at malaki ang epekto
sa pag-unlad at kalagayan ng mga bansa sa
Asya.
II. Uri ng Ekonomiya sa Asya:
1. Tradisyunal na Ekonomiya - Ito ay
nagaganap sa mga tribu at kultura na
nagpapahalaga sa tradisyon at
kagawian sa pagsasaka, pangangaso,
at iba pang tradisyunal na gawain.
2. Pampublikong Ekonomiya - Sa ilang
mga bansa sa Asya, ang ekonomiya ay
kontrolado ng pamahalaan at
nagbibigay ng serbisyo at mga
proyekto para sa mamamayan.
3. Pribadong Ekonomiya - Ito ay ang
sistemang kung saan kontrolado ng
mga pribadong indibidwal at
korporasyon ang produksyon at
pamamahagi ng yaman sa lipunan.
III. Katangian ng Sistemang Politikal sa Asya:
1. Demokrasya - Ito ay isang sistema ng
pamamahala kung saan ang
kapangyarihan ay nasa kamay ng
mamamayan at nagbibigay ng
karapatan sa pagpapahayag ng sariling
opinyon.
2. Monarkiya - Ito ay isang sistemang
politikal kung saan ang kapangyarihan
ay nasa kamay ng isang hari o reyna,
na pinamumunuan ang bansa.
3. Komunismo - Ito ay isang sistemang
politikal kung saan ang kapangyarihan
ay nasa kamay ng estado at ang
pagmamay-ari ng mga yaman ay nasa
kolektibong pagmamay-ari.
IV. Kasaysayan ng Ekonomiya at Sistemang
Politikal sa Asya:
Sa kasaysayan, ang Asya ay may malalim at
makulay na kasaysayan ng mga sistema ng
ekonomiya at pamamahala. Mula sa
sinaunang kabihasnan tulad ng Sumerian,
Indus Valley, at Qin Dynasty, hanggang sa
modernong panahon, ang mga bansa sa Asya
ay nagbago at nag-unlad sa kanilang
ekonomiya at sistemang politikal.
V. Halimbawa ng Pangungusap na
Nagpapahayag ng Katwiran at Opinyon
Tungkol sa Ekonomiya at Sistemang Politikal
sa Asya:
Pangungusap na Nagpapahayag ng Katwiran:
"Ang pagpapalakas ng sektor ng agrikultura
ay magpapataas ng kita ng mga magsasaka at
magbibigay ng seguridad sa pagkain sa ating
bansa." "Dapat bigyan ng malaking halaga
ang pagpapalaganap ng libreng edukasyon
upang matugunan ang pangangailangan ng
ating kabataan at mas mapabuti ang Pang-limang Aralin: Kulturang Asyano:
ekonomiya ng bansa." Salita at Pangungusap na Nagpapakilala
ng Paglalagom ng Kaisipan
Pangungusap na Nagpapahayag ng Opinyon:
"Ayon sa aking palagay, dapat pagtuunan ng ➢ Panimula:
pansin ng gobyerno ang korapsyon upang
Sa araling ito, ating susuriin ang kahalagahan
mapabuti ang sistemang politikal sa ating
ng kulturang Asyano at ang paraan kung
bansa." "Mas mainam na magkaroon tayo ng
paano ang salita at pangungusap ay
malawakang reporma sa ekonomiya upang
nagpapakilala ng paglalagom ng kaisipan ng
mabawasan ang antas ng kahirapan sa ating
mga Asyano.
lipunan."
I. Kahulugan ng Kulturang Asyano:

Ang kulturang Asyano ay tumutukoy sa

kolektibong mga paniniwala, tradisyon,
pamumuhay, sining, at iba pang kaugalian ng
mga bansa sa Asya. Ito ay naglalarawan ng
kanilang pagkakakilanlan at pagkakakilanlan
bilang mga Asyano.

II. Uri ng Kulturang Asyano:

1. Tradisyunal na Kultura - Ito ay mga

kaugalian at pamamaraan na
ipinamana ng mga naunang
henerasyon sa Asya. Kasama rito ang
mga tradisyonal na pananamit, ritwal,
musika, sayaw, at iba pang kultural na
praktis na nagpapahayag ng kanilang
pagkakakilanlan.

2. Modernong Kultura - Ito ay mga

kaugalian at pamamaraan na nagbago
o nabago dahil sa mga pagbabago sa
lipunan at teknolohiya. Kasama rito
ang mga modernong istilo ng
pananamit, musika, sining, teknolohiya,
at iba pang kultural na aspeto ng
kasalukuyang henerasyon.

III. Katangian ng Kulturang Asyano:

1. Pagpapahalaga sa Pamilya - Ang mga

Asyano ay kilala sa kanilang malalim na
pagpapahalaga sa pamilya at
pagsunod sa mga tradisyon at
 paniniwala na nagbibigay ng pagmamalasakit at pagmamahal sa
kahalagahan sa pamilyang unit. ating bansa."

2. Pagiging Makabayan - Mahalaga sa

mga Asyano ang pagmamahal sa
kanilang bansa at pagpapahalaga sa
kanilang nasyonalidad.

3. Kolaborasyon at Pakikipagkapwa-tao -
Ang mga Asyano ay kilala sa kanilang
kakayahan na makipagkapwa-tao at
magtulungan para sa kabutihan ng
kanilang komunidad.

IV. Kasaysayan ng Kulturang Asyano:

Ang kulturang Asyano ay may malalim na

kasaysayan na nagmula sa mga sinaunang
kabihasnan tulad ng mga imperyo ng
Mesopotamia, Indus Valley, at Tsina. Sa
pamamagitan ng mga panahon, nagkaroon
ng mga impluwensiya mula sa iba't ibang
kultura at mga pangyayari tulad ng kalakalan,
kolonisasyon, at globalisasyon na nagbago sa
kulturang Asyano.

V. Halimbawa ng Salita at Pangungusap na

Nagpapakilala ng Paglalagom ng Kaisipan ng
Kulturang Asyano:

1. "Kapwa-tao" - Ito ay salitang

nagpapahiwatig ng pagkakapantay-
pantay at pagkakaisa ng mga Asyano
sa kabila ng kanilang mga pagkakaiba.

2. "Harmony" - Ito ay salitang

nagpapahayag ng pagsasama-sama at
balanse sa mga relasyon ng mga
Asyano, pati na rin sa kanilang pag-
uugali at pamumuhay.

3. "Ang pagpapahalaga natin sa mga

tradisyon ay nagpapakita ng ating
kahalagahan sa ating kultura bilang
mga Asyano."
4. "Ang paggamit natin ng wikang
pambansa ay nagpapahayag ng ating
Pang-anim na Aralin: Pagsusuri ng Dula Ang pagsusuri ng dula ay may matagal nang
Batay sa Iba't Ibang Kumbensyon kasaysayan. Mula pa noong sinaunang
Griyego at Romano, hanggang sa
I. Kahulugan ng Pagsusuri ng
kasalukuyan, ang pagsusuri ng dula ay naging
Dula:
mahalagang bahagi ng mundo ng teatro. Ang
Ang pagsusuri ng dula ay ang proseso ng mga kritisismo at pag-aaral ng mga dula ay
pag-aaral, pag-unawa, at pagbibigay ng patuloy na nagbabago at nag-e-evolba base
opinyon o kritisismo sa mga elemento at sa mga pagbabago sa lipunan at kultura.
kalidad ng isang dula. Layunin nito na masuri
ang tagumpay ng dula sa paghahatid ng
mensahe, paggamit ng wika, pagbuo ng
karakter, estruktura ng kuwento, at iba pang
aspekto ng sining ng dula.

II. Mga Uri ng Dula:

1. Dula sa Entablado - Ito ay mga dula na

isinasagawa sa entablado ng teatro o
iba pang pampublikong lugar.

2. Telebisyon o Radyo Dula - Ito ay mga

dula na isinasapelikula o ipinapalabas
sa telebisyon o radyo.

III. Katangian ng Pagsusuri ng Dula:

1. Paghahambing - Tinatalakay ang mga

katangian ng dula sa paghahambing sa
iba pang mga dula upang matukoy
ang kahusayan nito.

2. Pagtukoy sa Elemento - Inaalam ang

mga elemento ng dula tulad ng
tauhan, tagpuan, suliranin, atbp. upang
masuri ang kahalagahan at kahusayan
ng mga ito.

3. Estratehiya ng Pagsusuri - Gumagamit

ng iba't ibang pamamaraan tulad ng
historikal, sosyolohikal, estetikal, at iba
pa upang malalimang maunawaan ang
dula.

IV. Kasaysayan ng Pagsusuri ng Dula:

Pampitong Aralin: Pagsusuri ng Akda Binibigyang-pansin ang impluwensiya
Batay sa Pananaw Saykolohikal ng lipunan, kultura, at karanasan sa
paghubog ng pagkatao ng mga
I. Kahulugan ng Pagsusuri ng
tauhan.
Akda Batay sa Pananaw
Saykolohikal: 3. Pag-unawa sa mga tema at mensahe
ng akda - Inaalam ang malalim na
Ang pagsusuri ng akda batay sa pananaw
kahulugan ng akda at ang mga
saykolohikal ay ang proseso ng pag-aaral at
pangunahing aral o mensahe na nais
pagpapahalaga sa akda mula sa perspektiba
ipahayag ng may-akda.
ng mga konsepto at teorya ng saykolohiya.
Layunin nito na maunawaan ang mga motibo,
pag-uugali, damdamin, at karanasan ng mga
tauhan sa akda, at ang implikasyon nito sa
mga tema at mensahe ng akda.

II. Mga Uri ng Pagsusuri ng Akda Batay sa

Pananaw Saykolohikal:

1. Pagsusuri batay sa teorya ng pag-

unlad ng tao - Pag-aaral sa pagbabago
at pag-unlad ng mga tauhan sa akda,
kasama ang kanilang pisikal,
sikolohikal, at sosyal na pag-asenso.

2. Pagsusuri batay sa teorya ng

personalidad - Pag-aaral sa mga
personalidad ng mga tauhan, tulad ng
kanilang katangian, takot, kahinaan, at
lakas ng loob.

3. Pagsusuri batay sa teorya ng

kognisyon - Pag-aaral sa proseso ng
pag-iisip ng mga tauhan, kabilang ang
kanilang mga saloobin, kuru-kuro, at
interpretasyon ng mundo.

III. Katangian ng Pagsusuri ng Akda Batay sa

Pananaw Saykolohikal:

1. Pagsusuri sa mga kilos, saloobin, at

reaksyon ng mga tauhan - Tinutukoy
ang mga motibo, pangangailangan,
emosyon, at kaisipan ng mga tauhan
sa akda.

2. Pag-aaral sa implikasyon ng konteksto

at karanasan ng mga tauhan -
Pang-walong Aralin: Iba't Ibang Klase ng
Tula
I. Kahulugan ng Iba't Ibang
Klase ng Tula:
Ang iba't ibang klase ng tula ay mga anyo o
estilo ng panulat na nagpapahayag ng
kaisipan, damdamin, at mga karanasan ng
mga makata. Ang bawat klase ng tula ay
mayroong sariling mga batayan, estruktura, at
layunin sa pagpapahayag ng mensahe.
II. Mga Uri ng Tula:
1. Soneto - Isang uri ng tula na binubuo
ng labing-apat na taludtod na may
maayos na tugma at sukat. Karaniwang
naglalaman ito ng dalawang saknong
na may iba't ibang pag-iisip o paksang
tinalakay.
2. Haiku - Isang uri ng tula na nagmula sa
Hapon. Binubuo ito ng tatlong
taludtod na may sukat na 5-7-5.
Karaniwang tumatalakay ito sa
kalikasan at nagpapakita ng
simplengunitaryong kaisipan.
3. Balagtasan - Isang uri ng tula na
isinasagawa bilang isang labanan ng
mga magkakatunggaling makata. Ito'y
karaniwang may sukat at tugma, at ang
mga taludtod ay may malalim na
paksang pinaglalabanan.
4. Pantun - Isang uri ng tula na nagmula
sa Malay. Binubuo ito ng mga saknong
na may apat na taludtod at tugma.
Karaniwang tumatalakay ito sa pag-
ibig, kalikasan, at pang-araw-araw na
buhay.
III. Katangian ng Iba't Ibang Klase ng Tula:
1. Sukat at Tugma - Ang mga tula ay
karaniwang may sukat at tugma upang
magkaroon ng kahulugan at tunog na
maganda sa pandinig.
2. Larawan at Damdamin - Ang mga tula
ay may kakayahang maglarawan ng
mga pangyayari, lugar, tao, at
naglalayong maipahayag ang
damdamin at emosyon ng makata.
3. Malaya - Ang mga tula ay nagbibigay
kalayaan sa makata na gamitin ang
kanyang kaisipan, pagsasalita, at
pagsasalarawan sa paraang estetiko.
Halimbawa ng mga Iba't Ibang Klase ng Tula:
1. Soneto: "Soneto XII" ni Francisco
Balagtas
2. Haiku: "Kahapon" ni Jose Corazon de
Jesus
3. Balagtasan: "Sa Aking mga Kababata"
nina Francisco Balagtas at Jose
Corazon de Jesus
4. Pantun: "Ang Dalampasigan" ni Amado
V. Hernandez
Pang-siyam na Aralin: Alamat
I. Kahulugan ng Alamat:
Ang alamat ay isang uri ng kuwentong
pasalaysay na naglalarawan ng mga
pangyayari, tao, lugar, o bagay na may
kahalagahan o kababalaghan sa kultura ng
isang grupo ng tao. Ito ay karaniwang
naglalaman ng mga pambihirang pangyayari
o mga likha ng mga diyos at mga bayani.
II. Mga Uri ng Alamat:
1. Etiolohikal na Alamat - Ito ay mga
alamat na naglalarawan ng pinagmulan
ng mga bagay sa mundo, tulad ng
 alamat ng pagkakabuo ng mga kultura, at pag-iral ng mga tradisyon sa mga
bundok, ilog, o mga hayop. kasalukuyang panahon.

2. Panteonikong Alamat - Ito ay mga Halimbawa ng mga Alamat:

alamat na naglalarawan ng mga diyos,
1. "Ang Alamat ng Bulkang Mayon" -
diyosa, at bayani na may
Isang alamat na naglalahad ng
kapangyarihan at natatangi sa kultura
pinagmulan ng Bulkang Mayon sa
ng isang lipi.
Bicol.
3. Lokal na Alamat - Ito ay mga alamat na
2. "Ang Alamat ng Sampaguita" - Isang
nauugnay sa partikular na lugar o
alamat na naglalarawan ng pinagmulan
komunidad. Naglalarawan ito ng mga
at kahalagahan ng bulaklak na
likha, katangian, o mga pangyayari na
sampaguita sa kultura ng mga Pilipino.
may kinalaman sa partikular na pook.

III. Katangian ng Alamat:

1. Pantasya at Kababalaghan - Ang mga

alamat ay karaniwang naglalaman ng
mga elementong pantasya,
kababalaghan, o supernatural na mga
nilalang na nagbibigay ng kulay at
kagandahan sa kuwento.

2. Aral at Kaugalian - Ang mga alamat ay

naglalaman ng mga aral, batas, at
kagandahang-asal na nais ipahayag ng
mga sinaunang tao sa pamamagitan
ng mga kuwento.

3. Pagsasalin ng Kultura - Ang mga

alamat ay nagpapakita ng mga
kaugalian, pamahiin, at paniniwala ng
mga tao sa isang komunidad. Ito'y
nagbibigay ng pagkakakilanlan at
nagpapakita ng kultura ng isang grupo
ng mga tao.

IV. Kasaysayan ng Alamat:

Ang mga alamat ay mahalagang bahagi ng

panitikan ng mga Pilipino. Mula pa noong
sinaunang panahon, ang mga alamat ay
ginamit upang ipahayag ang mga paniniwala,
kuwento ng mga diyos at bayani, at mga
kaugalian ng mga sinaunang Pilipino. Ito'y
patuloy na nagpapakita ng kasaysayan,
Pang-sampung Aralin: Epiko: Ang
Kaligarang Pangkasaysayan ng Epiko
Ibalon
I. Kahulugan ng Epiko:
Ang epiko ay isang uri ng panitikan na
naglalarawan ng mga kabayanihan, mga
pakikipagsapalaran, at mga mahahalagang
pangyayari sa kasaysayan ng isang lipi o
kultura. Karaniwang inilalarawan nito ang mga
matatapang na bayani, ang kanilang mga
tagumpay at pakikipagtunggali sa mga
kaaway.
II. Uri ng Epiko:
1. Pambansa Epiko - Ito ay mga epikong
kilala at malawakang tinangkilik ng
isang bansa. Halimbawa nito ay ang
epikong Ibalon sa Bikolano, Biag ni
Lam-ang sa Ilokano, at Florante at
Laura sa Tagalog.
2. Lokal na Epiko - Ito ay mga epikong
nagmula sa partikular na rehiyon o
komunidad. Naglalarawan ito ng mga
bayani at pangyayari na may
kaugnayan sa partikular na lugar.
III. Katangian ng Epiko:
1. Pang-ekstensiyon - Ang mga epiko ay
may malawak na saklaw ng panahon at
lugar. Ito ay maaaring sumakop ng
maraming henerasyon at mga lugar na
may kinalaman sa kasaysayan ng isang
lipi.
2. Kabayanihan - Ang mga pangunahing
tauhan sa epiko ay mga bayani na
ipinakikita ang katapangan, talino, at
husay sa pakikipagsapalaran.
3. Pakikipagtunggali - Ang epiko ay
naglalarawan ng mga pagsubok at
labanang pinagdaanan ng mga bayani
sa kanilang mga misyon at
pakikipagsapalaran.
IV. Kasaysayan ng Epikong Ibalon:
Ang epikong Ibalon ay isa sa mga kilalang
epiko sa Bikolano. Isinulat ito ni Francisco
Baltazar, isang kilalang makata, noong ika-19
na siglo. Ito'y naglalarawan ng mga
pakikipagsapalaran at kabayanihan ng mga
tauhan tulad nina Baltog, Handyong, at
Bantong. Ang epikong Ibalon ay nagpapakita
ng yaman ng kultura at kasaysayan ng mga
Bikolano.
Buod ng Epiko:
Si Baltog ay nakarating sa lupain ng Ibalon
dahil sa pagtugis niya sa isang malaking
baboy-ramo. Siya’y nanggaling pa sa lupain
ng Batawara. Mayaman ang lupain ng Ibalon
at doon na siya nanirahan. Siya ang kinilalang
hari ng Ibalon. Naging maunlad ang
pamumuhay ng mga tao. Subalit may muling
kinatakutan ang mga tao, isang malaki at
mapaminsalang baboy-ramo na tuwing
sumasapit ang gabi ay namiminsala ng mga
pananim. Si Baltog ay matanda na upang
makilaban. Tinulungan siya ng kanyang
kaibigang si Handiong.
Pinamunuan ni Handiong ang mga lalaki ng
Ibalon upang kanilang lipulin ang mga
dambuhalang buwaya, mababangis na
tamaraw at lumilipad na mga pating at mga
halimaw na kumakain ng tao. Napatay nila
ang mga ito maliban sa isang engkantadang
nakapag-aanyong magandang dalaga na may
matamis na tinig. Ito ay si Oriol. Tumulong si
Oriol sa paglipol ng iba pang mga
masasamang hayop sa Ibalon.
Naging payapa ang Ibalon. Ang mga tao ay
umunlad. Tinuruan niya ang mga tao ng
maayos na pagsasaka. Ang mga piling tauhan
ni Handiong ay tumulong sa kanyang
pamamahala at pagtuturo sa mga tao ng
maraming bagay.
Ang sistema ng pagsulat ay itinuro ni Sural.
Itinuro ni Dinahong Pandak ang paggawa ng
palayok na Iluad at ng iba pang kagamitan sa
pagluluto.
Si Hablon naman ay nagturo sa mga tao ng
paghabi ng tela. Si Ginantong ay gumawa ng
kauna-unahang bangka, ng araro, itak at iba
pang kasangkapan sa bahay.
Naging lalong maunlad at masagana ang
Ibalon. Subalit may isang halimaw na namang
sumipot. Ito ay kalahating tao at kalahating
hayop. Siya si Rabut. Nagagawa niyang bato
ang mga tao o hayop na kanyang
maengkanto. May nagtangkang pumatay sa
kanya subalit sinamang palad na naging bato.
Nabalitaan ito ni Bantong at inihandog niya
ang sarili kay Handiong upang siyang
pumatay kay Rabut.
Nalaman ni Bantong na sa araw ay tulog na
tulog si Rabut. Kaniya itong pinatay habang
natutulog.
Nagalit ang Diyos sa ginawang pataksil na
pagpatay kay Rabut. Diumano, masama man
si Rabut, dapat ay binigyan ng pagkakataong
magtanggol sa sarili nito. Pinarusahan ng
Diyos ang Ibalon sa pamamagitan ng isang
napakalaking baha.
Nasira ang mga bahay at pananim. Nalunod
ang maraming tao. Nakaligtas lamang ang
ilang nakaakyat sa taluktok ng matataas na
bundok. Nang kumati ang tubig, iba na ang
anyo ng Ibalon. Nagpanibagong buhay ang
mga tao ngayon ay sa pamumuno ni
Bantong.
Aralin 11: Magazine
I. Kahulugan ng Magasin
Ang magasin ay isang uri ng publikasyon na
naglalaman ng iba't ibang uri ng mga
artikulo, larawan, at impormasyon na
naglalayong maghatid ng impormasyon, aliw,
at pampalawak ng kaalaman sa mga
mambabasa. Ito ay isang pangunahing midya
na nagbibigay-daan sa pagsasalin ng mga
ideya, karanasan, at opinyon sa maraming
tao.
II. Mga Uri ng Magasin
1. Pangkalahatang Magasin - Ito ay ang
uri ng magasin na tumatalakay sa iba't
ibang paksa tulad ng balita,
pampalakasan, kalusugan, showbiz, at
iba pa. Halimbawa nito ay ang
"Reader's Digest" at "Time Magazine."
2. Espesyalisadong Magasin - Ito ay ang
uri ng magasin na nakatuon sa isang
partikular na paksa o interes.
Mayroong espesyalisadong magasin
para sa moda, sining, musika,
teknolohiya, at iba pang mga larangan.
Halimbawa nito ay ang "Vogue" para
sa moda at "National Geographic" para
sa pag-aaral ng kalikasan at kultura.
3. Magasin sa Pamumuhay - Ito ay mga
magasin na nakatuon sa mga interes at
pangangailangan ng partikular na
grupo ng mga tao tulad ng mga
magulang, kusinero, negosyante, at iba
pa. Halimbawa nito ay ang "Parenting
Magazine" para sa mga magulang at
"Entrepreneur Magazine" para sa mga
negosyante.
III. Katangian ng Magasin
1. Malikhaing Pamamaraan - Ang
magasin ay gumagamit ng iba't ibang
 estilo at mga larawan upang Aralin 12: Komiks
mabigyang-diin ang mga artikulo at
➢ Kahulugan ng Komiks:
impormasyon na nasa loob nito. Ito ay
may malawak na pagpipilian ng mga Ang komiks ay isang anyo ng sining at
disenyo at layout para masigurong paglalathala na kumukuha ng mga salitang
malinaw at kaakit-akit ang pabalat-bilog at larawan upang magkuwento
pagkakalahad ng mga impormasyon. ng isang kwento o mensahe. Ito ay madalas
na nakasulat sa pahinang magasin o espesyal
2. Interaktibong Nilalaman - Ang mga
na pahayagan na kilala bilang "komiks strip”.
magasin ay nagbibigay ng mga
aktibidad, kuwentuhan, o mga A. Uri ng Komiks:
patimpalak na nakapaloob sa mga
1. Komiks Strip: Ito ang pinakakaraniwang
pahina nito. Ito ay nagbibigay-daan sa
uri ng komiks na binubuo ng ilang mga
mga mambabasa na makisali, sumulat
kahon ng larawan at teksto na
ng mga liham sa patnugot, o sumagot
inilalagay nang sunud-sunod. Ito ay
sa mga katanungan.
karaniwang makikita sa pahayagan,
3. Bago at Kasalukuyang Impormasyon - magasin, o online.
Ang mga magasin ay naglalaman ng
2. Graphic Novel: Ito ay isang mahabang
mga artikulo na may bago at sariwang
salaysay na komiks na karaniwang may
impormasyon tungkol sa mga
mas malawak na sakop ng kuwento at
kaganapan sa lipunan, teknolohiya,
malalim na pagpapakilala sa mga
kalusugan, sining, at iba pang mga
karakter at tema. Karaniwang ito ay
larangan. Ito ay nagbibigay sa mga
naka-bind at binibenta bilang isang
mambabasa ng kaalaman na
malaking libro.
pinakabagong mga balita at
kaganapan. 3. Manga: Ito ay ang tawag sa mga
komiks na gawa sa Hapon. Ang mga
IV. Kasaysayan ng Magasin
manga ay mayroong sariling estilo ng
Ang konsepto ng magasin ay umusbong pagguhit at mga tema na kadalasang
noong ika-17 siglo sa Europa. Sa paglipas ng hinahati sa iba't ibang genre tulad ng
panahon, ang mga magasin ay umunlad at romance, action, fantasy, at iba pa.
naging bahagi ng pang-araw-araw na buhay
4. Webcomics: Ito ay mga komiks na
ng maraming tao. Nagkaroon ng malaking
eksklusibo na naka-publish at inilathala
paglago sa industriya ng magasin noong ika-
online. Ito ay karaniwang binubuo ng
19 at ika-20 siglo, kung saan maraming mga
mga strip o panel na maaaring
magasin ang nabuo na naglalaman ng iba't
madaling i-access at mabasa sa mga
ibang paksa at nag-aalok ng malawak na
website o mga mobile application.
pagpipilian sa mga mambabasa.
B. Mga Katangian ng Komiks:

• Ang komiks ay naglalaman ng

kombinasyon ng teksto at larawan na
nagpapahayag ng kwento o mensahe.
 • Ito ay gumagamit ng iba't ibang
elemento tulad ng mga speech bubble,
caption, at onomatopoeia upang
ipakita ang dialogo, naratibo, at tunog.
• Ang paggamit ng visual na larawan ay
mahalaga sa pagpapahayag ng
ekspresyon, galaw, at damdamin ng
mga tauhan.
• Ang komiks ay karaniwang nakabatay
sa mga panel o kahon na nagsasabi
kung paano i-organisa ang mga
larawan at teksto sa pahina.
C. Kasaysayan ng Komiks: Ang komiks ay may
malalim na kasaysayan at nagmula sa iba't
ibang kultura sa buong mundo. Sa Pilipinas,
kilala ang mga komiks bilang isang malaking
bahagi ng pop culture mula pa noong dekada
'50 hanggang '90. Maraming sikat na komiks
series ang nabuo, tulad ng "Darna," "Ang
Panday," at "Zsazsa Zaturnnah."
Isang halimbawa ng komiks ay ang "Trese" ni
Budjette Tan at Kajo Baldisimo.
Aralin 13: Florante at Laura
➢ Panimula:
Ang "Florante at Laura" ni Francisco Balagtas
ay isang kilalang epikong tulang Tagalog. Ito
ay isa sa mga pinakatanyag na akda sa
panitikang Filipino na sumasalamin sa mga
usapin ng pag-ibig, katarungan, at kalupitan.
1. Kahulugan ng "Florante at Laura":
Ang "Florante at Laura" ay isang tulang epiko
na sumasalaysay ng mga pakikipagsapalaran
at pagsubok sa buhay ni Florante, isang
binatang prinsipe, at ni Laura, ang babaeng
kanyang minamahal. Ito ay isinulat ni
Francisco Balagtas noong ika-19 na siglo at
naglalahad ng mga tema ng pag-ibig,
kahirapan, kawalang-katarungan, at pag-asa.
2. Katangian ng "Florante at Laura":
• Makulay na Paglalarawan: Ang epikong
ito ay kilala sa mga malikhaing
paglalarawan ng mga tagpo, tauhan, at
emosyon. Ginagamit ni Balagtas ang
mga talinghaga, mga imahen, at
malalalim na salitang nagbibigay-daan
sa mambabasa na maunawaan ang
mga kaisipan at damdamin na
ibinabahagi ng mga karakter.
• Pakikipagsapalaran at Pagsubok: Ang
kuwento ng "Florante at Laura" ay
puno ng mga pagsubok, laban, at
pakikipagsapalaran ng mga tauhan.
Ipinapakita nito ang kanilang tapang,
talino, at katatagan sa harap ng mga
hamon na kanilang kinakaharap.
• Tugmang Taludtod: Ang tulang epiko
na ito ay mayroong tugmang taludtod
na nagbibigay ng kahulugan at
kahalagahan sa bawat linya ng tula.
Ang tugma ay nagbibigay ng
 kaharmonya at ritmo sa pagbasa ng
epiko.
3. Kasaysayan ng "Florante at Laura":
Ang "Florante at Laura" ay sinulat ni Francisco
Balagtas noong ika-19 na siglo habang siya ay
nakabilanggo. Ito ay naglalahad ng mga
karanasang personal ni Balagtas at ang
kanyang mga obserbasyon sa lipunan at
pulitika noong panahong iyon. Ito ay
inilimbag at pinalaganap noong taong 1838
at naging isa sa mga pinakasikat at
pinakamahalagang akda sa panitikang
Filipino.
4. Buod ng Florante at Laura:
Sa isang madilim na kagubatan ay nakatali sa
isang puno ng Higera ang isang taga-
kaharian ng Albanya na ang ngalan ay
Florante. Siya’y namimighati sa pagkawala ng
kaniyang amang si Duke Briseo. Halos
mabaliw siya sa kakaisip sa kanyang
minamahal na si Laura na baka mapasakamay
ng anak ni Konde Sileno na si Konde Adolfo.
Isang moro na naglalakbay noon sa
kagubatan ang nakarinig sa pagtangis ni
Florante. Ang pangalan ng moro ay Aladin at
ito’y tila naantig ng mga pananalita ni
Florante.
Dalawang liyon ang umatake noon kay
Florante ngunit iniligtas siya ni Aladin.
Nawalan ng malay tao ni Florante kaya
ipinasya ni Aladin na alagaan muna ang
binata hanggang sa magbalik ang kanyang
lakas.
Nang gumaling si Florante ay nagulat ito
sapagkat hindi niya lubos akalain na isang
kalaban ng mga Kristyano ang nagligtas sa
kanya sa kamatayan. Silang dalawa ay nag-
usap at sinimulan na ring isalaysay ni Florante
ang tungkol sa kanyang buhay.
Si Florante umano ay anak ng isang prinsesa
at ng isang tagapag-payong maharlika.
Lumaking masiyahin at puno ng pagmamahal
at kalinga ang binata. Mahilig siyang maglaro
at noong siyang anim na taong gulang ay
muntik na siyang mapatay ng isang buwitre
na nagtangkang dumagit sa batong hiyas na
nasa dibdib ni Florante. Mabuti na lamang at
nasagip siya ng pinsang si Menalipo na taga-
Epiro na mahusay gumamit ng pana.
Nang siya’y labing isang taong gulang na ay
ipinadala si Florante ng kanyang mga
magulang na sina Duke Briseo at Prinsesa
Floresca sa Atenas, Gresya upang mag-aral sa
ilalim ng kilalang guro na si Antenor.
Sa Atenas niya nakilala si Adolfo na
kababayan niya at pinakamatalinong mag-
aaral sa paaralan nang mga panahong iyon.
Ngunit makalipas lamang ang anim na taon
ay nalampasan na ni Florante ang mga
kakayahan, kagalingan at katalinuhan ni
Adolfo. Naging kilala si Florante at hindi ito
ikinatuwa ni Adolfo.
Tinangkang patayin ni Adolfo si
Florante habang ito’y gumaganap sa isang
dulaan sa kanilang paaralan. Mabuti na
lamang at mabilis na namagitan ang kaibigan
ni Florante na si Menandro kaya nakaligtas ito
sa tangkang pagpatay sa kanya ni Adolfo.
Dahil sa naunsiyaming balak ay umuwi si
Adolfo sa Albanya. Makalipas ang isang taon
ay nakatanggap si Florante ng isang liham
mula sa ama na naglalahad ng balitang
pumanaw na ang kaniyang inang si Prinsesa
Floresca. Dalawang buwan pa ang lumipas
bago nakauwi si Florante sa Albanya. Kasama
niya si Menandro sa kanyang pagbabalik.
Sa Albanya ay isang kinatawan ng kaharian ng
Krotona ang humiling ng pagtulong mula kay
Florante hinggil sa nalalapit na digmaan laban
sa mga Persa (Persian). Hindi nakatanggi si
Florante sapagkat lolo niya ang hari ng
Krotona.
Samantala, naimbitahan naman si Florante sa
palasyo ng hari kung saan siya’y nabighani
kay Laura na anak ni Haring Linseo, ang hari
ng Albanya.
Nang paunlakan ni Florante ang hinihinging
tulong ng Krotona ay nakipagdigma ito laban
sa heneral ng Persiya na si Osmalik. Limang
oras ang itinagal ng kanilang
pakikipagtunggali kung saan matagumpay na
napatay ni Florante si Heneral Osmalik.
Limang buwan na namalagi si Florante sa
Krotona bago nagbalik sa Albanya para
makita si Laura.
Noong siya nama’y nagbalik sa kanyang
bayan na Albanya ay napansin ni Florante na
nakawagayway ang bandila ng Persiya sa
kanilang kaharian. Dahil dito’y muli siyang
nakipagtunggali sa mga taga-Persiya at
nagapi ang mga ito. Kanyang nailigtas sina
Duke Briseo, Adolfo, Haring Linceo at Laura
na muntikan nang mapatay ni Emir.
Dahil sa pangyayaring ito ay itinalagang
“Tagapagtanggol ng Albanya” si Florante
dahil sa kaniyang naipakitang kagitingan at
katapangan. Ito nama’y lubhang ikinamuhi at
ikinainggit ni Adolfo.
Sa isa namang labanan sa Etolya ay muling
ipinagtanggol ni Florante ang Albanya mula
sa pananakop ng mga taga-Turkiya na
pinamumunuan ng kilalang mananakop na si
Heneral Miramolin. Sa Etolya ay nakatanggap
ng liham si Florante mula sa kaniyang ama.
Pinababalik umano siya nito sa Albanya kaya
naiwan sa pangangalaga ni Menandro ang
hukbong kanyang pinamumunuan.
Nang makauwi si Florante sa kanyang bayan
ay tinugis siya ng tatlumpung libong mga
kawal na inutusan ni Adolfo. Siya’y
nabilanggo ng dalawampu’t walong araw. Sa
piitan na din nalaman ni Florante ang
ginawang pagpugot ng ulo ni Adolfo sa
kanyang ama at sa hari ng Albanya.
Pagkaraan ay dinala si Florante sa kagubatan
at itinali sa isang puno ng akasya.
Doon ay isinalaysay ni Florante ang kaniyang
kaugnayan at pag-ibig kay Laura pati na rin
ang pagkainggit sa kanya ni Adolfo na
gustong angkinin ang trono ng Albanya.
Samantala, pagkalipas ng ilang panahon ng
kanilang paglalakbay sa kagubatan ay
ipinagtapat din ni Aladin na isa palang Persa
na may pagkakatulad ang kanyang kapalaran
kay Florante.
Aniya, pinagbintangan umano siya ng
kanyang amang si Sultan Ali-Adab na iniwan
daw niya ang kaniyang mga alagad na naging
sanhi ng pagkagapi mula sa kanilang kaaway.
Dahil dito’y nais papugutan ng ulo ni Sultan
Ali-Adab si Aladin. Dahil kay Flerida na iniibig
ng binata ay hindi natuloy ang balak na
pagpatay sa kanya. Hiniling kasi ng dalaga sa
Sultan na palayasin na lamang si Aladin sa
kaharian at ang kapalit ay papakasal siya dito.
Habang nagsasalaysay si Aladin ay nakarinig
sila ng mga tinig. Isang babae ang
nagkukwento tungkol sa kaniyang pagtakas
mula sa isang kaharian at sa kanya sanang
pagpapakasal. Hinahanap umano ng babae
ang kanyang kasintahan na tumagal ng anim
na taon. Dagdag pa niya, sa loob ng
kagubatan ay nakarinig siya ng mga iyak ng
paghingi ng tulong.
Natagpuan niya ang isang babae na
inaalipusta ng isang lalaking ibig gumahasa
dito. Ayon sa babaeng naglalahad ay ginamit
niya ang kanyang pana upang paslangin ang
lalaking lumalapastangan sa babae.
Nagpakilala ang naglalahad bilang Flerida at
ang babaeng kanyang iniligtas ay si Laura.
Si Laura naman ang sumunod na naglahad ng
kanyang kwento. Ayon sa kanya, nang malayo
sa kanyang piling ang kasintahang si Florante
ay naging bantog si Konde Adolfo sa mga
mamamayan ng Albanya, kahit na puro
kasinungalingan naman ang ginagawa nito.
Nagtagumpay si Adolfo na sirain sa mga mata
ng mga mamamayan ang hari ng Albanya
kaya naangkin at naupo siya sa trono. Si Laura
nama’y napilitang maging reyna nito. Ang
hukbong nasa ilalim ng pamumuno ni
Menandro ang naging dahilan kaya nalupig si
Konde Adolfo. Tumakas itong tangay si Laura
at nagtungo sa loob ng kagubatan.
Nagkatagpo ang apat sa kagubatan at
pagkatapos ng paglalahad ni Laura ay
nagsibalik sa kani-kanilang kaharian sina
Florante at Aladin kasama ang kanilang mga
minamahal na sina Laura at Flerida. Nagbalik
sina Florante at Laura sa Albanya at sila’y
naging hari at reyna doon. Sina Aladin at
Flerida naman ay nagbalik sa Persiya. Sa
kanilang pagbabalik ay naging sultan si
Aladin dahil patay na ang kanyang ama.
Dahil sa mga kaganapang ito ay namuhay ng
matiwasay at payapa ang dalawang kaharian.
Aralin 14: Balbal
➢ Kahulugan ng Balbal:
Ang balbal ay isang bahagi ng wika na
kadalasang ginagamit ng mga partikular na
grupo o komunidad. Ito ay binubuo ng mga
salitang di-pormal, hindi pormal, o hindi
malalim na nagsisilbing tanda ng pagiging
miyembro ng isang partikular na grupo. Ito ay
maaring maging sagisag ng pagkakakilanlan,
samahan, o pagsasama ng mga tao na
gumagamit nito.
I. Uri ng Balbal:
May iba't ibang uri ng balbal depende sa
kategorya ng mga taong gumagamit nito.
Narito ang ilan sa mga halimbawa ng uri ng
balbal:
1. Jejemon - Ito ay isang uri ng balbal na
kadalasang ginagamit ng mga
kabataan. Ito ay binubuo ng mga
salitang may karaniwang mga letra na
pinalitan ng ibang letra, at mayroon
ding mga malalalim na tagalog na
hindi madaling maintindihan.
Halimbawa: "Kamztah, jejejejeje! Gr4bz, wh4tz
d haps?"
2. Gay lingo - Kilala rin bilang "bekimon"
o "salitang bakla," ito ay isang balbal
na ginagamit ng LGBTQ+ community.
Ito ay may mga salitang hango sa
Ingles, Filipino, at iba pang wika na
nagkaroon ng ibang kahulugan o
paggamit.
Halimbawa: "Chika 'to! Ek ek lang, mars!"
II. Katangian ng Balbal:
Ang mga sumusunod ay ilan sa mga
katangian ng balbal:
1. Di-Pormal na Gamit: Ang balbal ay
hindi pormal na gamit ng wika at
 kadalasang ginagamit sa mga di-
pormal na sitwasyon tulad ng usapan
ng mga kaibigan o kapwa miyembro
ng isang grupo.
2. Maaring Limitado sa Partikular na
Grupo: Ang balbal ay maaring limitado
sa isang partikular na grupo tulad ng
mga kabataan, musikero, manunulat, o
propesyunal na grupo.
3. Nagbabago at Nag-Ebolb sa Panahon:
Ang mga salitang balbal ay maaring
magbago at mag-evolve sa panahon,
at maaaring hindi na nauunawaan ng
mga susunod na henerasyon.
III. Kasaysayan ng Balbal:
Ang paggamit ng balbal ay may mahabang
kasaysayan at patuloy na nagbabago sa loob
ng panahon. Ito ay sumasalamin sa pag-unlad
at pagbabago ng kultura at lipunan. Mula sa
tradisyunal na salitang balbal na ginagamit sa
mga kriminal at kalye, hanggang sa paggamit
nito ng iba't ibang mga grupo at komunidad
sa kasalukuyan.
Narito ang ilang halimbawa ng mga salitang
balbal:
1. "Sukli" - Ang ibig sabihin nito sa
pormal na wika ay "barya" o
"pangalawang bahagi." Ngunit sa
balbal, ito ay nangangahulugang
"kasukli" o "kaugalian."
2. "Jowa" - Ito ay isang salitang balbal na
ginagamit ng mga kabataan para
tawagin ang kanilang kasintahan o
nobyo/nobya.
3. "Kemerut" - Ito ay isang salitang balbal
na nangangahulugang gulo o
problema.
Aralin 15: Kolokyal
I. Kahulugan ng Kolokyal:
Ang kolokyal ay isang anyo ng wika na
kadalasang ginagamit ng mga Pilipino sa
kanilang pang-araw-araw na komunikasyon.
Ito ay binubuo ng mga salitang di-pormal,
kaswal, at kadalasang hango sa mga
dayuhang wika, Ingles, at mga lokal na
diyalekto. Ginagamit ito upang magpahayag
ng malayang kaisipan at maipahayag nang
madali ang mga ideya sa karaniwang
pakikipag-usap.
II. Uri ng Kolokyal:
May iba't ibang uri ng kolokyal na ginagamit
ng mga Pilipino depende sa lugar, edad,
kultura, at iba pang mga salik. Narito ang ilan
sa mga uri ng kolokyal:
1. Swardspeak - Ito ay isang uri ng
kolokyal na popular sa LGBTQ+
community. Ito ay binubuo ng mga
salitang hango sa Ingles, Kastila,
Filipino, at iba pang mga wika na
nagkaroon ng ibang kahulugan o
paggamit.
Halimbawa: "Chika mga mars! San tayo
mamshie?"
2. Jejemon - Ito ay isang uri ng kolokyal
na kadalasang ginagamit ng mga
kabataan. Ito ay binubuo ng mga
salitang may karaniwang mga letra na
pinalitan ng ibang letra at mayroon
ding mga malalalim na Tagalog na
hindi madaling maintindihan.
Halimbawa: "n4ku n4man t3h, emz”
Katangian ng Kolokyal: Ang mga sumusunod
ay ilan sa mga katangian ng kolokyal:
1. Di-Pormal na Gamit: Ang kolokyal ay
hindi pormal na gamit ng wika at
 kadalasang ginagamit sa mga di-
pormal na sitwasyon tulad ng mga
usapan ng mga kaibigan o kapwa
miyembro ng isang grupo.
2. Pagbabago at Pag-evolve: Ang mga
salitang kolokyal ay maaring magbago
at mag-evolve sa panahon, kasama
ang mga bagong salitang sumasalamin
sa mga pagbabago sa lipunan at
kultura.
3. Kasiyahan at Ekspresyon: Ang kolokyal
ay nagbibigay-daan sa mga tao na
maipahayag nang malaya ang kanilang
kasiyahan, emosyon, at
pagkakakilanlan sa pamamagitan ng
wika.
Narito ang ilang halimbawa ng mga salitang
kolokyal:
1. "Chika" - Ito ay isang salitang kolokyal
na nangangahulugang "kuwento" o
"balita."
2. "Waley" - Ito ay isang salitang kolokyal
na nangangahulugang "walang-wala"
o "wala talaga."
Aralin 16: Lalawiganin
I. Kahulugan ng Lalawiganin:
Ang lalawiganin ay tumutukoy sa mga
salitang ginagamit sa isang partikular na
lalawigan o rehiyon. Ito ay nagmula sa mga
lokal na diyalekto at nagkaroon ng sariling
bokabularyo, gramatika, at pananalita na
nagpapakita ng pagkakaiba sa iba pang mga
lugar.
II. Uri ng Lalawiganin:
Mayroong iba't ibang uri ng lalawiganin sa
Pilipinas depende sa lalawigan o rehiyon.
Narito ang ilan sa mga uri ng lalawiganin:
1. Bikolano - Ito ay isang uri ng
lalawiganin na ginagamit sa mga
lalawigan at rehiyon sa Bikol.
Mayroong mga pagkakaiba-iba ito
depende sa bawat lalawigan, tulad ng
Albay, Camarines Sur, Sorsogon, at iba
pa.
Halimbawa: "Maogmang aldaw!" (Magandang
araw!)
2. Ilokano - Ito ay isang uri ng lalawiganin
na ginagamit sa mga lalawigan at
rehiyon sa Ilocos. Ito ay kinabibilangan
ng mga salitang katulad ng Ilokano,
Iloko, o Ilocano.
Halimbawa: "Naimbag nga aldaw!"
(Magandang araw!)
Katangian ng Lalawiganin: Ang mga
sumusunod ay ilan sa mga katangian ng
lalawiganin:
1. Lokal na pagkakakilanlan: Ang
lalawiganin ay nagpapakita ng lokal na
pagkakakilanlan at pagkakakilanlan ng
isang partikular na lalawigan o rehiyon.
Ito ay nagpapahayag ng pagkaiba-iba
 ng wika at kultura sa iba pang mga
lugar.
2. Gramatika: Ang lalawiganin ay may
sariling bokabularyo at gramatika na
nagpapakita ng mga pagkakaiba sa
pagsasalita sa iba't ibang lalawigan. Ito
ay nagbibigay ng pagkakakilanlan at
pagkakaiba sa paggamit ng wika.
III. Kasaysayan ng Lalawiganin:
Ang lalawiganin ay may mahabang
kasaysayan na nauugnay sa kasaysayan ng
mga lalawigan at rehiyon sa Pilipinas. Ito ay
nagmula sa mga sinaunang panahon at
patuloy na nagbago at nag-evolve batay sa
mga impluwensya ng mga dayuhan,
migrasyon, at iba pang mga pangyayari.
Halimbawa ng Lalawiganin:
1. "Kadayawan" (Davao) - Ang salitang ito
ay isang halimbawa ng lalawiganin na
ginagamit sa Davao. Ito ay tumutukoy
sa isang pangunahing pista o
selebrasyon sa lalawigan.
2. "Basi" (Ilocos) - Ito ay isang halimbawa
ng lalawiganin na ginagamit sa mga
lalawigan sa Ilocos. Ito ay tumutukoy
sa isang uri ng alak na gawa mula sa
tubo ng tuba.
Aralin 16: Anapora
I. Kahulugan ng Anapora:
Ang anapora ay isang uri ng pananalita kung
saan ang unang bahagi ng pangungusap ay
nag-uugnay o nagpapakita ng relasyon sa
sumunod na bahagi. Ito ay nagbibigay ng
kahulugan, paglilinaw, o pagbibigay-diin sa
impormasyon na binabanggit sa sumunod na
bahagi ng pangungusap.
II. Uri ng Anapora:
May iba't ibang uri ng anapora na ginagamit
sa pagsasalita at pagsulat. Narito ang ilan sa
mga uri ng anapora:
1. Anapora ng Panghalip - Ang panghalip
ay nag-uugnay sa isang tao o bagay na
binanggit na sa pangungusap. Ito ay
nagbibigay ng pagtukoy sa partikular
na tao o bagay na tinutukoy.
Halimbawa: "Ang kanyang ngiti ay tila sinag
ng araw."
Sa halimbawang ito, ang panghalip na
"kanyang" ay nag-uugnay sa "ngiti" upang
ipahayag ang pagmamay-ari ng ngiti ng isang
partikular na tao.
2. Anapora ng Pang-uri - Ang pang-uri ay
nag-uugnay sa isang katangian o
kalagayan na binanggit na sa
pangungusap. Ito ay nagbibigay ng
karagdagang impormasyon o
paglalarawan sa katangiang tinutukoy.
Halimbawa: "Ang malalim na batis ay kulay
asul."
Sa halimbawang ito, ang pang-uri na
"malalim" ay nag-uugnay sa "batis" upang
ipahayag ang kalaliman ng batis na tinutukoy.
III. Katangian ng Anapora:
Ang mga sumusunod ay ilan sa mga
katangian ng anapora:
1. Paghahatid ng Kaisipan - Ang anapora
ay nagpapalalim ng kaisipan o
impormasyon sa pamamagitan ng
pag-uugnay ng mga bahagi ng
pangungusap.
2. Pagpapabatid ng Relasyon - Ito ay
nagpapakita ng relasyon o koneksyon
sa pagitan ng mga bahagi ng
pangungusap.
Narito ang ilang halimbawa ng anapora:
1. "Ang ibon ay lumipad nang mataas. Sa
langit ay nagpalipad ng kulay at sigla."
• Ang unang bahagi ng
pangungusap, "Ang ibon ay
lumipad nang mataas," ay nag-
uugnay sa sumunod na bahagi,
"Sa langit ay nagpalipad ng
kulay at sigla."
2. "Ang pusa ay nag-aalmusal. Sa
kanyang tasa ay ininom ang gatas."
• Ang unang bahagi ng
pangungusap, "Ang pusa ay
nag-aalmusal," ay nag-uugnay
sa sumunod na bahagi, "Sa
kanyang tasa ay ininom ang
gatas."
Aralin 18: Katapora
I. Kahulugan ng
Katapora:
Ang katapora ay isang uri ng pananalita o
pagsasalita na nagpapalit o nagpapahalaga
ng mga salita sa pamamagitan ng pag-uulit
ng mga salitang-ugat. Ito ay ginagamit upang
magbigay-diin, magpahayag ng damdamin, o
makapagdulot ng iba't ibang epekto sa mga
mambabasa o tagapakinig.
II. Uri ng Katapora:
May iba't ibang uri ng katapora na ginagamit
sa pagsasalita at pagsulat. Narito ang ilan sa
mga uri ng katapora:
1. Katapora ng Salitang-Ugat - Ang
katapora ng salitang-ugat ay
nagpapahalaga o nagpapalit ng mga
salita sa pamamagitan ng pag-uulit ng
mga salitang may parehong ugat.
Halimbawa: "Lakas ng loob ang kailangan
natin sa mga pagsubok na kinakaharap natin."
Sa halimbawang ito, ang salitang-ugat na
"lakas" ay nirepapetisyon upang magbigay-
diin at magpahayag ng kahalagahan ng
"loob" sa harap ng mga pagsubok.
2. Katapora ng Parirala - Ang katapora ng
parirala ay nagpapahalaga o
nagpapalit ng mga parirala sa
pamamagitan ng pag-uulit ng mga
parirala.
Halimbawa: "Sa tuwing ikaw ay malungkot,
malungkot din ako."
Sa halimbawang ito, ang pariralang
"malungkot" ay nirepapetisyon upang
ipahayag ang pagkaugnay ng damdamin ng
nagsasalita at ng kausap.
 III. Katangian ng
Katapora:
Ang mga sumusunod ay ilan sa mga
katangian ng katapora:
1. Paggamit ng Diin - Ang katapora ay
nagbibigay-diin sa isang salita o
bahagi ng pangungusap upang
mabigyang pansin o ipahayag ang
kahalagahan nito.
2. Pagpapalalim ng Mensahe - Ito ay
nagbibigay ng karagdagang kaalaman
o kahulugan sa isang teksto sa
pamamagitan ng pag-uulit ng mga
salitang-ugat.
Narito ang ilang halimbawa ng katapora:
1. "Sakit ng ulo, sakit ng katawan, sakit
ng kalooban."
2. "Takbo nang takbo, talon nang talon,
lakad nang lakad."
Aralin 19: Salawikain
I. Kahulugan ng Salawikain:
Ang salawikain ay isang uri ng pahayag na
naglalaman ng mga tradisyunal na kaalaman,
payo, o karunungan ng mga ninuno. Ito ay
karaniwang ginagamit upang bigyang-diin
ang mga mahahalagang aspeto ng buhay at
maghatid ng moral na mga aral sa
pamamagitan ng maikling at matalinghagang
mga pangungusap.
II. Uri ng Salawikain:
May iba't ibang uri ng salawikain na maaaring
matagpuan. Narito ang ilan sa mga ito:
1. Salawikain Tungkol sa Kagandahan ng
Kalikasan - Ito ay mga salawikain na
nagpapahayag ng kahalagahan ng
kalikasan at ang pagpapahalaga sa
kalikasan bilang bahagi ng buhay ng
tao.
Halimbawa: "Ang kalikasan ay ating
kayamanan, kalingain at ingatan."
2. Salawikain Tungkol sa Pagkakaisa - Ito
ay mga salawikain na nagpapahayag
ng kahalagahan ng pagkakaisa at
pakikipagtulungan ng mga tao.
Halimbawa: "Kapit-kamay, sama-sama,
ginhawa ang mararating."
III. Katangian ng Salawikain:
Ang mga sumusunod ay ilan sa mga
katangian ng salawikain:
1. Matalinghaga - Ang salawikain ay
karaniwang gumagamit ng
matalinghaga o mga metapora upang
ipahayag ang mga kaalaman o aral.
 2. Maikli at Malalim na Kahulugan - Ito ay
binubuo ng maikling mga
pangungusap na may malalim at
masalimuot na kahulugan.
Narito ang ilang halimbawa ng salawikain:
1. "Ang hindi marunong lumingon sa
pinanggalingan ay hindi makakarating
sa paroroonan."
2. "Kung hindi mo maaring ipagmalaki, ay
huwag mo ring ipagsabi."
Aralin 20: Sawikain
I. Kahulugan ng Sawikain:
Ang sawikain ay mga maikling pangungusap
na naglalaman ng mga talinghaga,
pagsasalaysay, o paglalarawan. Ito ay
karaniwang ginagamit upang ipahayag ang
isang ideya, pangyayari, o katangian ng isang
bagay o sitwasyon.
II. Uri ng Sawikain:
Mayroong iba't ibang uri ng sawikain na
maaaring matagpuan. Narito ang ilan sa mga
ito:
1. Sawikain Tungkol sa Kalikasan - Ito ay
mga sawikain na nagpapahayag ng
mga katangian ng kalikasan,
kagandahan ng kalikasan, o mga aral
na kaugnay sa pangangalaga sa
kalikasan.
Halimbawa: "Ang puno ay nagtutubig din
pagkatapos ng ulan."
2. Sawikain Tungkol sa Pag-ibig - Ito ay
mga sawikain na nagpapahayag ng
mga kaugnayan sa pag-ibig, mga
katangian ng pag-ibig, o mga
pangyayari na nauugnay sa pag-ibig.
Halimbawa: "Ang pag-ibig ay parang rosas,
kailangan alagaan."
III. Katangian ng Sawikain:
Ang mga sumusunod ay ilan sa mga
katangian ng sawikain:
1. Maikli at Malalim na Kahulugan - Ito ay
binubuo ng maikling mga
pangungusap na may malalim at
masalimuot na kahulugan.
2. Naglalaman ng Talinghaga - Ang mga
sawikain ay karaniwang gumagamit ng
mga talinghaga o mga simbolismo
 upang maipahayag ang isang ideya o
katangian.
Narito ang ilang halimbawa ng sawikain:
1. "Ang taong nagigipit, sa patalim
kumakapit."
2. "Kapag may tiyaga, may nilaga."
Aralin 21: Bugtong
I. Kahulugan ng Bugtong:
Ang bugtong ay isang uri ng tulang patula na
may kasamang palaisipan o tanong. Ito ay
may layunin na magtaka, magpatalas ng isip,
at magbigay ng kasiyahan sa mga
tagapakinig o mambabasa.
II. Uri ng Bugtong:
Mayroong iba't ibang uri ng bugtong na
maaaring matagpuan. Narito ang ilan sa mga
ito:
1. Bugtong Tungkol sa Kalikasan - Ito ay
mga bugtong na naglalarawan ng mga
hayop, halaman, o mga likas na porma
ng kalikasan.
Halimbawa: "Bulaklak sa dalisdis, ngipin sa
ngipin, hawak sa kalawakan."
2. Bugtong Tungkol sa Tao - Ito ay mga
bugtong na nagtatanong tungkol sa
mga katangian, gawain, o mga bahagi
ng katawan ng tao.
Halimbawa: "Basta may korona, hindi hari o
reyna."
III. Katangian ng Bugtong:
Ang mga sumusunod ay ilan sa mga
katangian ng bugtong:
1. Palaisipan o Tanong - Ang bugtong ay
naglalaman ng mga palaisipan o mga
tanong na may mga nakatagong sagot.
Ito ay nagpapakita ng pagpapatalas ng
isip ng mga taong sumasagot dito.
2. Imahinasyon at Talinghaga - Ang mga
bugtong ay gumagamit ng mga
talinghaga at imahinasyon upang
magbigay ng mga hint o mga
pahiwatig tungo sa tamang sagot.
Narito ang ilang halimbawa ng mga bugtong:
1. "Bukambibig sa umaga, hindi Aralin 22: Pang-abay na Panahon at
makalakad sa hapon." Sagot: Anino Panlunan

2. "Hindi hayop, hindi tao, nakakalabit, I. Kahulugan ng Pang-abay na

hindi kamay." Sagot: Kuryente Panahon at Panlunan:

Ang pang-abay na panahon ay mga salitang

ginagamit upang magbigay-tugon sa tanong
na "kailan" o "sa anong oras" nagaganap ang
kilos o pangyayari. Sa kabilang banda, ang
pang-abay na panlunan ay mga salitang
ginagamit upang magbigay-tugon sa tanong
na "saan" o "sa anong lugar" nagaganap ang
kilos o pangyayari.

II. Uri ng Pang-abay na Panahon:

Mayroong iba't ibang uri ng pang-abay na

panahon na maaaring matagpuan. Narito ang
ilan sa mga ito:

1. Pang-abay na Panahon na Tumutukoy

sa Nakaraan - Ito ay mga pang-abay
na nagpapahayag ng mga kilos o
pangyayari na naganap na noong
nakaraan.

Halimbawa: "Kahapon, naglakad kami sa

park."

2. Pang-abay na Panahon na Tumutukoy

sa Kasalukuyan - Ito ay mga pang-abay
na nagpapahayag ng mga kilos o
pangyayari na nangyayari sa
kasalukuyan.

Halimbawa: "Ngayon, nag-aaral ako sa

library."

III. Uri ng Pang-abay na Panlunan:

Mayroon ding iba't ibang uri ng pang-abay

na panlunan. Narito ang ilan sa mga ito:

1. Pang-abay na Panlunan na Tumutukoy

sa Lugar - Ito ay mga pang-abay na
nagpapahayag ng lugar na
kinalalagyan ng kilos o pangyayari.

Halimbawa: "Sa opisina, nagtatrabaho siya."

 2. Pang-abay na Panlunan na Tumutukoy
sa Direksyon - Ito ay mga pang-abay
na nagpapahayag ng direksyon o
paggalaw ng kilos o pangyayari.
Halimbawa: "Papunta sa bahay, naglakad siya
patungo sa silid."
IV. Katangian ng Pang-abay na
Panahon at Panlunan:
Ang mga sumusunod ay ilan sa mga
katangian ng pang-abay na panahon at
panlunan:
1. Nagbibigay ng Impormasyon sa Oras
at Lugar - Ang mga ito ay
nagpapahayag ng mga detalye tungkol
sa oras at lugar na kaugnay sa kilos o
pangyayari.
2. Maikli at Karaniwang Ikalilipat - Ang
mga pang-abay na panahon at
panlunan ay karaniwang maiikling
salita na nagpapalit o naglilipat ng
kahulugan sa pangungusap.
Narito ang ilang halimbawa ng pang-abay na
panahon at panlunan:
1. "Kagabi, pumunta kami sa sinehan."
(pang-abay na panahon)
2. "Sa plaza, naglalaro ang mga bata."
(pang-abay na panlunan)
Aralin 23: Anyo ng mga Salita
I. Kahulugan ng Anyo ng mga
Salita:
Ang anyo ng mga salita ay tumutukoy sa mga
pagbabago o estruktura na ginagawa sa mga
salita upang magkaroon ito ng iba't ibang
kahulugan, gamit, o gramatikal na kaayusan
sa pangungusap. Ito ay bahagi ng
morpolohiya o pag-aaral ng mga bahagi ng
salita.
II. Uri ng Anyo ng mga Salita:
Mayroong iba't ibang uri ng anyo ng mga
salita na maaaring matagpuan. Narito ang ilan
sa mga ito:
1. Pandiwa - Ito ay mga salitang
nagsasaad ng kilos o galaw. Maaaring
magbago ang anyo ng pandiwa ayon
sa panahon, aspekto, kaganapan, at iba
pang kaisipan na nais ipahayag.
Halimbawa: tumakbo, tumatakbo, tatakbo
2. Pangngalan - Ito ay mga salitang
tumutukoy sa tao, bagay, hayop, lugar,
ideya, at iba pang mga konsepto. Ang
mga pangngalan ay maaaring
magbago ang anyo ayon sa kasarian,
bilang, at iba pang mga kaisipan.
Halimbawa: libro, mga libro, libro ng aking
kaibigan
3. Panghalip - Ito ay mga salitang
ginagamit bilang pamalit sa
pangngalan o upang tukuyin ang mga
tao o bagay na pinag-uusapan. Ang
mga panghalip ay maaaring magbago
ang anyo ayon sa kasarian, bilang, at
iba pang mga kaisipan.
Halimbawa: ako, ikaw, sila, ang mga ito
III. Katangian ng Anyo ng mga
Salita:
Ang mga sumusunod ay ilan sa mga
katangian ng anyo ng mga salita:
1. Nagpapahayag ng Iba't Ibang
Kahulugan - Ang mga anyo ng mga
salita ay nagbibigay ng iba't ibang
kahulugan sa pamamagitan ng
pagbabago ng estruktura o
pagdagdag ng mga panlapi.
2. Nagbibigay ng Iba't Ibang Gamit - Ang
mga anyo ng mga salita ay
nagpapahintulot sa mga ito na gamitin
sa iba't ibang bahagi ng pangungusap,
tulad ng paksa, simuno, panaguri, at
iba pa.
3. Nagsisilbing Indikasyon ng Gramatikal
na Kaayusan - Ang mga anyo ng mga
salita ay nagpapahayag ng gramatikal
na kaayusan sa pangungusap, tulad ng
pagtukoy sa kasarian, bilang, panahon,
at iba pang mga aspekto ng salita.
Narito ang mga halimbawa ng iba't ibang
anyo ng mga salita:
1. Pandiwa:
• Magluto, niluluto, lulutuin
• Sumayaw, sumasayaw,
sasayawin
2. Pangngalan:
• Bahay, mga bahay, bahay ng
mga kaibigan
• Anak, mga anak, mga anak ng
mga magulang
3. Panghalip:
• Ako, ikaw, siya
• Sino, alin, ano
Aralin 24: Tula
I. Kahulugan ng Tula:
Ang tula ay isang anyo ng panitikan na
naglalaman ng mga salitang nag-uugnay ng
mga kaisipan, damdamin, at imahe sa isang
malikhain at estetikong paraan. Ito ay
sumusunod sa mga tuntunin ng taludtod,
tugma, sukat, at kahusayan sa pagpapahayag
ng mga damdamin at kaisipan.
II. Uri ng Tula:
Mayroong iba't ibang uri ng tula na maaaring
matagpuan. Narito ang ilan sa mga ito:
1. Tulang Liriko - Ito ay mga tula na
nagpapahayag ng mga damdamin,
kaisipan, o mga personal na karanasan
ng isang tao. Karaniwang makikita ang
malalim at emosyonal na
pagpapahayag ng saloobin sa mga
tulang liriko.
Halimbawa: "Ang gabi'y tahimik at malalim,
Nag-iisa't nangungulila, Ang puso'y
nagdurusa, Sa init ng pag-ibig na pighati."
2. Tulang Epiko - Ito ay mga mahabang
tula na naglalaman ng mga kuwento
ng kabayanihan, pakikipagsapalaran, at
mga dakilang gawain ng mga tauhan.
Ang mga tulang epiko ay karaniwang
may mga tagpo ng labanan at mga
tauhang hahangaan.
Halimbawa: "Sa bayan ng Bantugan, ang
pangalan Ng bayaning taga-Darangan, may
kahanga-hanga't katangi-tanging Tapang at
galing sa digmaan."
3. Tulang Pastoral - Ito ay mga tula na
nagpapahayag ng payak at bucolic na
karanasan, kadalasang nauugnay sa
kalikasan, kapayapaan, at kagandahan
ng buhay sa kanayunan.
Halimbawa: "Sa hardin ng kalikasan, Aralin 25: Aspekto ng Pandiwa
Humahaplos ang ihip ng hangin, Salubungin
I. Kahulugan ng Aspekto ng
ang buong kasiyahan, Sa tamis ng mga
Pandiwa:
bulaklak at halaman."
Ang aspekto ng pandiwa ay tumutukoy sa
III. Katangian ng Tula:
mga paraan ng pagpapahayag ng kaganapan
Ang mga sumusunod ay ilan sa mga o pagkilos sa iba't ibang panahon. Ito ay
katangian ng tula: nagbibigay ng impormasyon kung ang isang
kilos ay naganap na, nagaganap pa, o
1. Malikhain at Estetiko - Ang tula ay
mangyayari pa lamang.
likha ng malikhain at estetikong pag-
iisip, kung saan ginagamit ang mga II. Uri ng Aspekto ng Pandiwa:
salita at talinghaga upang lumikha ng
Mayroong tatlong pangunahing uri ng
mga maganda at kaakit-akit na
aspekto ng pandiwa:
pahayag.
1. Perpektibo - Ito ay tumutukoy sa mga
2. Taludtod at Tugma - Ang tula ay
kilos na nagaganap na o naganap na
binubuo ng mga taludtod na
sa nakaraan.
nagtataglay ng tugma at ritmo. Ang
pagkakaroon ng tugma at ritmo ay Halimbawa:
nagbibigay ng musikalidad sa tula.
• Nagluto siya ng masarap na adobo
3. Matalinhaga - Ang tula ay naglalaman kahapon.
ng mga talinghaga at simbolismo na
• Tumakbo sila ng mabilis sa paluan.
nagpapalalim sa kahulugan ng mga
salita at pahayag. 2. Imperpektibo - Ito ay tumutukoy sa
mga kilos na kasalukuyang nagaganap
o nagaganap nang paulit-ulit.

Halimbawa:

• Kumakain siya ng hapunan tuwing

alas-siyete ng gabi.

• Palaging naglalakad siya patungong

paaralan.

3. Kontemplatibo - Ito ay tumutukoy sa

mga kilos na mangyayari pa lamang o
hinahanda pa lamang.

Halimbawa:

• Magluluto ako ng adobo bukas.

• Maglalakad kami sa park mamayang

hapon.
 III. Katangian ng Aspekto ng Aralin 26: Kaantasan ng Pang-uri
Pandiwa:

Ang mga sumusunod ay ilan sa mga

katangian ng aspekto ng pandiwa:

1. Pagsasaayos ng Panahon - Ang

aspekto ng pandiwa ay nagbibigay ng
impormasyon tungkol sa
pagkakasunod-sunod ng mga
pangyayari sa iba't ibang panahon.
Lantay (Positive Degree): Ang lantay na anyo
2. Pagpapahayag ng Katumpakan - Ang
ng pang-uri ay ginagamit upang ipahayag
paggamit ng tamang aspekto ng
ang katangian ng isang bagay, tao, o
pandiwa ay nagpapahayag ng
pangyayari nang walang paghahambing o
kaganapang may katumpakan at
pagpapalagay sa ibang pang-uri. Ito ang
kawastuhan.
pinakasimpleng anyo ng paglalarawan.
3. Pagbibigay ng Detalye - Ang aspekto
Halimbawa:
ng pandiwa ay nagbibigay ng dagdag
na detalye sa pagsasalaysay ng mga • Maganda ang bulaklak.
pangyayari o pagkilos.
• Malinis ang silid.

Pahambing (Comparative Degree): Ang

pahambing na anyo ng pang-uri ay ginagamit
upang ihambing ang katangian ng dalawang
bagay, tao, o pangyayari. Ito ay nagpapakita
ng pagkakaiba o pagkakatulad ng dalawang
pang-uri.

Halimbawa:

• Mas maganda ang rosas kaysa sa

daisy.

• Mas malinis ang kwarto niya kaysa sa

sahig.

Pasukdol (Superlative Degree): Ang pasukdol

na anyo ng pang-uri ay ginagamit upang
ipahayag ang pinakamataas na antas o
pinakamalalim na katangian ng isang bagay,
tao, o pangyayari. Ito ay nagpapakita ng
pagkakumpara sa maraming pang-uri.
Halimbawa: Aralin 27: Mga Elemento ng Maikling
Kwento
• Pinakamaganda ang orchid sa lahat ng
bulaklak. Ang maikling kwento ay isang anyo ng
panitikan na naglalahad ng isang kuwento o
• Pinakamalinis ang kwarto niya sa
salaysay na may limitadong haba at layunin
buong bahay.
na magpahayag ng isang karanasan, ideya, o
mensahe sa pamamagitan ng mga
kaganapan, tauhan, lugar, at iba pang mga
elemento. Ang mga sumusunod na elemento
ang bumubuo sa maikling kwento:

1. Pamagat - Ito ang pangalan o titulo ng

maikling kwento na nagbibigay ng
paunang ideya sa mambabasa tungkol
sa nilalaman nito.

Halimbawa: "Ang Kambal na Diwata"

2. Tauhan - Sila ang mga karakter na

lumalabas sa kwento. May
pangunahing tauhan (protagonist) na
karaniwang nagtataglay ng mga
katangian at pinakamahalagang papel
sa kwento. Mayroon ding kabilang na
tauhan (antagonist) na naglalaban o
sumasalungat sa pangunahing tauhan.

Halimbawa:

• Maria - isang dalaga na mayroong

natatanging kapangyarihan

• Lucas - isang lalaking nagtatangkang

kunin ang kapangyarihan ni Maria

3. Tagpuan - Ito ang lugar, panahon, at

kalagayan kung saan naganap ang
mga pangyayari sa kwento. Ang
tagpuan ay mahalagang nagbibigay ng
konteksto at naglilimita sa mga
kaganapan sa kwento.

Halimbawa: Sa isang malayong kaharian

noong sinaunang panahon

4. Banghay - Ito ang takbo ng mga

pangyayari sa kwento. Binubuo ito ng
 mga eksena, pagtatanghal ng suliranin,
paglutas ng suliranin, at kahihinatnan
ng kwento.
Halimbawa:
• Pagsilang ni Maria, ang kambal na
diwata
• Pagtuklas ni Lucas sa kapangyarihan ni
Maria
• Pagtunggali at paghahanap ng
resolusyon
5. Diyalogo - Ito ang pag-uusap ng mga
tauhan sa kwento. Ang diyalogo ay
nagpapakita ng kanilang mga saloobin,
damdamin, at pag-uugali.
Halimbawa: Maria: "Kailangan kong gamitin
ang aking kapangyarihan upang protektahan
ang aming kaharian." Lucas: "Hinding-hindi
kita hahayaang magtagumpay, Maria!"
6. Tema - Ito ang pangunahing ideya o
mensahe na ipinapahayag ng kwento.
Ito ay naglalaman ng malalim na
kahulugan at nagpapahiwatig ng mga
karaniwang karanasan sa buhay.
Halimbawa ng tema: Ang kapangyarihan ng
kabutihan at pagmamahal
Aralin 28: Tayutay at Mga Uri Nito
Ang tayutay ay isang mahalagang bahagi ng
panitikan na gumagamit ng mga salita at
pahayag upang bigyan ng mas malalim na
kahulugan ang mga ideya at damdamin. Ito
ay ginagamit upang gawing mas malikhain,
malalim, at malikhaing ang pagsasalaysay.
May iba't ibang uri ng tayutay na ginagamit
sa panitikan. Narito ang mga kahulugan, uri,
katangian, kasaysayan, at mga halimbawa ng
mga tayutay:
1. Simili - Ito ay isang uri ng tayutay na
nagtataglay ng paghahambing sa
pamamagitan ng mga salitang
"parang" o "tulad ng." Ginagamit ito
upang magbigay ng karagdagang
paglalarawan o pagsasalarawan.
Halimbawa:
• Matamis ang ngiti niya tulad ng isang
bulaklak na nagniningning sa umaga.
• Ang boses niya ay parang tunog ng
mga ibon sa kalangitan.
2. Metapora - Ito ay isang tayutay na
gumagamit ng paghahambing ng
dalawang magkaibang bagay ngunit
walang salitang "parang" o "tulad ng."
Sa halip, inilalarawan ang isang bagay
gamit ang katangian ng ibang bagay.
Halimbawa:
• Ang kanyang mga mata ay mga tala na
nagbibigay-liwanag sa dilim ng gabi.
• Ang puso niya ay isang lupaing
sinilangan ng mga pag-ibig at
pangarap.
3. Personipikasyon - Ito ay isang uri ng
tayutay na nagbibigay ng katangian ng
tao sa mga bagay na hindi buhay. Sa
pamamagitan nito, ang mga bagay ay
 parang may sariling damdamin, pag-
uugali, o kakayahang kumilos tulad ng
mga tao.
Halimbawa:
• Lumuha ang mga ulap at nagdala ng
malalakas na ulan.
• Ang mga puno ay sumisigaw ng tuwa
sa pagsalubong ng bukang-liwayway.
4. Pagmamalabis (Hyperbole) - Ito ay
isang tayutay na naglalarawan ng isang
bagay o pangyayari na sobra o labis
kaysa sa totoong katotohanan.
Ginagamit ito upang bigyang-diin ang
kahalagahan o ipakita ang sobrang
damdamin.
Halimbawa:
• Libu-libong tao ang dumagsa sa
kanyang palabas.
• Ang bigat ng pasanin sa kanyang mga
balikat ay parang buong mundo.
5. Pagtawag (Apostrope) - Ito ay isang uri
ng tayutay na ginagamit upang
direktang tawagin o kausapin ang
isang bagay, konsepto, o kahit na isang
tao na hindi naroroon.
Halimbawa:
• Oh, kalikasan, bakit mo nilalapastangan
ang iyong sarili?
• Ating ibulong sa mga bituin ang ating
mga lihim na pangarap.
Ang mga tayutay ay nagbibigay kulay, aliw, at
kahulugan sa panitikan. Ito'y nagpapahayag
ng malalim na emosyon, nagbibigay-buhay sa
mga karakter, at nagpapalawak ng pag-
unawa sa mga konsepto at kaisipan. Sa bawat
tayutay na ginagamit, nagiging mas makulay
at kawili-wili ang paglalarawan ng mga
saloobin at karanasan ng tao.
Kahit sa kasalukuyan, ang mga tayutay ay
patuloy na ginagamit sa panitikan, akda, at
iba't ibang anyo ng sining. Ito'y
nagpapalawak ng iba't ibang paraan ng
pagpapahayag at nagbibigay-daan sa
malikhain at mapanghamon na mundo ng
panitikan sa Pilipinas.
Talasalitaan:
• Tayutay - Ito ay mga salita at pahayag
na ginagamit upang bigyan ng mas
malalim na kahulugan ang mga ideya
at damdamin.
• Simili - Ito ay nagtataglay ng
paghahambing sa pamamagitan ng
mga salitang "parang" o "tulad ng."
• Metapora - Ito ay gumagamit ng
paghahambing ng dalawang
magkaibang bagay ngunit walang
salitang "parang" o "tulad ng."
• Personipikasyon - Ito ay nagbibigay ng
katangian ng tao sa mga bagay na
hindi buhay.
• Pagmamalabis (Hyperbole) - Ito ay
naglalarawan ng isang bagay o
pangyayari na sobra o labis kaysa sa
totoong katotohanan.
• Pagtawag (Apostrope) - Ito ay
ginagamit upang direktang tawagin o
kausapin ang isang bagay, konsepto, o
tao na hindi naroroon.
-----END-----