Mga Gabay para sa Pagsusuri ng Isang Pelikula

August 22, 2011

1.    Tauhan – Malinaw ba ang karakterisasyon ng mga tauhan. Lumutang ba ang mga katangin
ng tauhan upang makilala ang bida (protagonista) at ang kontrabida (antagonista)?
2.    Istorya o Kwento – May kaibahan ba ang istorya sa mga dating napanood mo na o ito’y
isang gasgas na kwento lamang? Malinaw bang naihanay ang mga pangyayari sa pelikula
upang lubos na maunawaan ng mga manonood? 

3.    Diyalogo – Matino ba o bulgar ang mga salitang ginamit sa kauuan ng pelikula. Angkop ba
ang lenggwahe sa takbo ng mga pangyayari?

4.    Titulo o pamagat – Mayroon ba itong panghatak o impact? Nakikita ba kaagad at

nauunawaan ng manonood ang mga simbolisno na ginamit sa pamagat?
5.    Sinematograpiya – Mapusyaw ba o matingkad ang kabuuang kulay ng pelikula?
Nakatulong ba ang paggamit ng visual effects sa paglutang ng mga pangyayari sa kwento?
6.    Tema o paksa – Mayroon bang “puso” ang pelikula? May taglay ba itong kaisipan at
diwang titimo sa isip at damdamin ng mga manonood na kaugnay ng kanilang mga
karanasan sa buhay?

Pormat ng Panunuring Pampelikula

I.             Pamagat

II.           Mga Tauhan

III.         Buod ng Pelikula

IV.         Banghay ng mga Pangyayari (story grammar)

a.    Tagpuan
b.    Protagonista
c.    Antagonista
 d.    Suliranin
e.    Mga Kaugnay na Pangyayari o Mga Pagsubok sa Paglutas ng Suliranin
f.     Mga ibinunga

V.           Paksa o Tema

VI.         Mga Aspektong Teknikal

a.    Sinematograpiya
b.    Musika
c.    Visual effects
d.    Set Design

VII.       Kabuuang Mensahe ng Pelikula

Pagsusuri ng Nobelang Itinakda

December 12, 2011
GABAY PARA SA PAGSUSURI NG NOBELA
(Desaparecido at Bulaklak sa City Jail)

I.                   Introduksyon
A.    Maikling Talambuhay ng May-akda – Lualhati Bautista
B.     Mga Mahahalagang Pangyayari sa Lipunan sa Panahon ng Pagkakasulat ng Nobela
II.                Mahahalagang talasalitaang dapat maunawaan ng mambabasa
III.             Pagsusuri ng mahahalagang tauhan

Tauhan Ang kanyang mga ginawa Ang dahilan ng kanyang

ginawa
Tauhan 1
Tauhan ...
IV.             Buod ng nobela (BAWAT KABANATA) – Subuking sagutin ang mga tanong na sino, saan,
kailan, ano, bakit at paano. (minimum ng limang pangungusap)
V.                Pagsusuri ng Kabisaan ng Nobela sa Mambabasa
 A.    Bisa sa Isip (Mga bagong kaalaman o konseptong natutuhan. Ilahad kung bakit mahalaga
ang mga ito.)
B.     Bisa sa Damdamin(Mga damdaming napukaw sa iyo at epekto nito sa sarili mong
pagkatao)
C.     Bisa sa Kaasalan (Mga pag-uugali at pagpapahalaga/balyus na sa tingin mo ay dapat na
palakasin batay sa mga pangyayari sa nobela)
VI.             Pagususri ng Tema ng Nobela
Ang tema ng nobela ay _________________________________________________
Ang mga pagpapatunay o detalye kaugnay ng tema:
1.
2.
VII.          Pagsusuri sa Layunin ng May-akda
A.                Ano kaya ang layunin ng may-akda Mga Detalye ng Pagpapatunay
para sa kanyang sarili?
B.                 Ano kaya ang layunin ng may-akda Mga Detalye ng Pagpapatunay
para sa kanyang mambabasa?
C.                 Ano kaya ang layunin ng may-akda Mga Detalye ng Pagpapatunay
para sa lipunan at sa pangkalahatan?
VIII.       Paggamit ng mga Teoryang Pampanitikan – Suriin ang mga ginamit na teoryang
pampanitikan. Piliin yaong ginamit at angkop lamang sa akda at lagyan ng nararapat na
patunay buhat sa aklat.
1.      Humanismo                                                             
2.      Imahismo                                                                
3.      Realismo                                                                 
4.      Romantisismo.                                                        
5.      Eksistensyalismo                                                     
6.      Naturalismo                                                             
7.      Sosyolohikal / Kamalayang Panlipunan                  
8.      Feminismo                                                               
9.      Dekonstruksyon                                                      
10.  Simbolismo                                                             
IX.             Pansariling reaksyon
 Bakit ito dapat basahin o hindi basahin? Ano ang mga natutuhan mo na gusto mong
isagawa o isapuso? Ano ang naging bago mong pagtingin sa lipunan at pangkat na iyong
ginagalawan?

Mahahalagang Konsepto sa Tula

October 05, 2011
1.        Denotasyon Ito ay ang tunay na kahulugan ng salita na karaniwang makikita sa
talatinigan o diksyunaryo.
2.      Diksyon  Ang mga salitang pinipiling gamitin ng makata o kahit sinong manunulat .
3.        Dramatikong monologo Ito ay pagsasalita ng persona sa mga manonood (tahimik at
hindi nakikita) upang ipahayag ang kanyang damdamin o kaisipan o kaya ay isang
madulang bahagi ng kanyang buhay.
4.        Konotasyon Ito ang pag-uugnay ng  damdamin, kaasalan, at imahen sa isang salita.
Maaari itong positibo o negatibo. Halimbawa: buwaya – taong sakim o gahaman; anghel –
taong mababait at uliran
5.      Paraprase  Ito ay ang paglilipat ng tula sa tuluyan sa pamamagitan ng pagbigay ng linaw
sa mga salita, sa mga bahagi nito, o maging sa kabuuan ng tula.
6.        Persona Ang tauhang nagsasalita sa tula.
7.      Poetic License  Ito ay ang karapatan ng makatang umiwas sa talatag ng mga pamantayan
at/o mga tuntunin upang magkaroon ng ibang bias o epekto. Halimbawa nito ay ang
paggamit ng bagong salita o kaya’y paggamit ng pangngalan bilang pandiwa. Malaya rin ang
makata sa palaugnayan o sintaks at sa pagsasaayos ng mga saita sa panungusap. Kung
minsan may tulang binubuo lamang ng mga salita at parirala kaysa kompletong
pangungusap. Depende ito sa istilo at porma ng tula.
8.      Saknong Ito ang talata ng tula o kalipunan ng mga taludtod na karaniwang magkakatugma
at nagpapahayag ng isang kaisipan o bahagi ng paksang tinataglay ng tula. 2 – kopla; 3 –
terseto; 4 – kwarteto; 5 – kinteto; at 6 – sesteto
9.      Sukat Ito ang bilang ng pantig sa bawat taludtod.
10.  Taludtod Ang tawag sa hanay ng mga tula.
11.  Tugma Ito ang tunog sa dulo ng taludtod ng tula na kahimig ng mga dulo ng mga ibang
taludtod sa loob ng isang estropa. Tugmang ganap ay iyong may tugmang pare-pareho.
Magkakatugma ang mga salita kung nagtatapos ang huling pantig sa mga katinig na B, K, D,
G, P, S at T. Magkakatugma rin ang mga salita kung nagtatapos ang huling pantig sa mga
katinig na M, NG, N, W, L, Y at R. Magkatugma rin ang mga nagtatapos sa patinig na
malumay at mabilis, gayundin ang malumi at maragsa na kapwa nagtatapos sa impit na
tunog.
12.  Untol o Sesura Ito ang katutubong tigil sa pagbigkas sa dulong pantig ng isang pangkat ng
mga salitang may iba’t ibang pantig sa loob ng isang taludtod.

MGA URI NG TULA

September 26, 2011
A.      Ayon sa Kaanyuan
·         Tulang pasalaysay o buhay – Ito ay naglalahad ng isang kasaysayan o mga tagpo o pangyayari.
Magkakaugnay ang mga pangyayaring mababasa sa mga taludtod nito.
Nahahati ang mga tulang pasalaysay sa mga sumusunod:
1. Epiko – Ito ay tulang salaysay tungkol sa kagitingan ng isang tao, mga tagumpay niya sa
digmaan o pakikipagtunggali sa mga kaaway. Maraming tagpo ritong hindi kapani-paniwala
sapagkat may taglay na kababalaghan o salamangka at milagrong napapaloob. Mauuri ang
epiko bilang sinauna o pambayani, makabago o pampanitikan at pakutya.
2. Awit (song) at korido – Ito ay mga tulang pamana sa atin ng mga Kastila. Ang mga paksa nito
ay hinango sa pangyayari na tungkol sa pagkamaginoo (chivalry) o pakikipagsapalaran. Ang
mga tauhan ay mga dugong bughaw gaya ng hari’t reyna, prinsipe’t prinsesa.
3. Balad – Ito ay tulang pasalaysay na karaniwang inaawit. Naglalaman ito ng madamdaming
pagsalaysay.
·         Tulang pandamdamin o liriko – Nagpapahayag ang mga tulang ito ng damdaming pansarili
ng kumatha o ng kaya ay ng ibang tao. Maaari rin iton likha ng mapangarapin imahinasyon ng
makata batay sa isang karanasan. Karaniwan itong maikli at medaling maunawaan.

Ang mga sumusunod ay ilan sa mga uri ng tulang pandamdamin/liriko.

1.       Awit – Ito ay madamdamin at ang karaniwang paksa nito ay tungkol sa pag-ibig, kawalang-
pag-asa o pamimighati, pangamba, kaligayahan, pag-asa at kalungkutan.
2.       Soneto[1] – Ito ay tulang may 14 na taludtod. Naglalaman ito ng damdamin at kaisipan at may
malinaw na kabatiran sa likas na pagkatao at naghahatid ng aral sa mambabasa sa kabuuan.
3.       Oda – Nagpapahayag ito ng isang papuri, ng isang panaghoy o iba pang masiglang damdamin.
Wala itong tiyak na bilang ng pantig o tiyak na bilang ng taludtod sa isang saknong.
4.       Elehiya – Nagpapahayag ito ng damdamin o guniguni tungkol sa kamatayan o kaya ay tula ng
pananangis lalo na sa paggunita ng isang yumao.
5.       Pastoral – Naglalarawan ito ng tunay na buhay sa bukid.
6.       Dalit – Ito ay awit na pumupuri sa Diyos o sa Mahal na Birhen. Nagtataglay ito ng kaunting
pilosopiya sa buhay.

·         Tulang pandulaan – Naglalarawan ito ng madudulang pangyayari na halos katulad ng

nagaganap sa tunay na buhay at ang layunin nito ay upang itanghal.
·         Tulang sagutan / patnigan – Ito ay mga tulang pampagtatalo at pangangatwiran. Ang mga
halimbawa nito ay duplo, karagatan, balagtasan at batutian.

B.      Ayon sa Kayarian
·         Matanda o makalumang tula – Binubuo ang tulang ito ng mga taludtod na may sukat at tugma.
Ito ang pamamaraang ginamit ng mga kilalang makatang Tagalog.
·         Malayang taludturan o free verse – Nabibilang ditto ang mga tulang walang sukat at walang
tugama. Isa itong paghihimagsik sa “makipot” na bakod ng matandang panulaan.
·         Tula sa tuluyan – Ang tula ay tunay na tuluyan o prosa ngunit ang diwang nakapaloob ay
masagisag. Maiikli at matayutay ang ginagamit na pananalita gaya rin ng isang tunay na tula.
·         Di-tugmaang tula – Nagtataglay ang tulang ito ng sukat subalit walang tugma. Hindi ito
gaanong gamitin sa ating panulaan.

C.       Ayon sa Layon
·         Mapaglarawan – naglalarawan ng pagpapahalaga o pagkamuhi ng makata o may-akda sa isang
kalagayan, pook o pangyayari.
·         Mapagpanuto – namamatnubay, nagtuturo o nagpapayo ng isang ara sa pamamagitan ng mga
taludtod.
·         Mapang-aliw – nagbibigay – aliw o lumilibang sa mga mambabasa. Maaaring ito ay
nagpapatawa, nanunudyo o isang masagisag na palaisipan.
·         Mapang-uroy – nangungutya ito o namumuna ng mga kamalian o kasamaan ng isang bagay, ng
kahangalan ng isang tao at mga pagkalulong sa isang hindi magandang bagay.
D.      Ayon sa Pamamaraan
·         Masagisag – gumagamit ang makata ang mga simbolo o pahiwatig sa pagpapakahulugan ng
kanyang akda.
·         Imahistiko – ipinahahayag ng makata ang kanyang kaisipan at damdamin sa paggamit ng mga
imahen at larawang-diwa.
·         Makatotohanan – tinutukoy ng makata ang kalagayan ng tunay na buhay sa daigdig o ng
nakikita ng ating dalawang mata.
·         Makabaghan / surealistiko – ang makata’y gumagamit ng mga pangitain at galaw ng isang
isipang nahihibang at wala sa wastong kamalayan.

E.      Ayon sa Bisa
·         Madamdamin – ang makata tumutukoy sa mararangal na damdiming gamit ang tula.
Inilalarawan niya ang isang masining na kagandahan.
·         Mabulaybulay – matimpi o pigil ang damdaming inilalahad ng makata at umaalinsunod sa
pagbubulaybulay o repleksyon ng isang bukas na isipan.
F.       Ayon sa Kaukulan
·         Mabigat – mataas ang uri. Mabigat ang tema at diwa. Ito ay isang mataas na uring
pampanitikan.
·          Pampagkakataon o pang-okasyon ito ay mga tulang pambigkasan na ginagamit sa
koronasyon, luksang lamayan, mga kaarawan at mga pagdiriwang ng bayani at araw ng
pangilin.
·         Magaan – hindi gaanong mataas ang uri. Medaling isipin at karaniwan sa mga bugtungan at
tulang pambata.