FIL EL 2- PAGSASALIN

SA IBA’T IBANG
DISIPLINA
Klase ni sir J
 Deskripsyon ng Kurso

• Ang FILDIS ay isang praktikal na kursong nagpapalawak at nagpapalalim sa

kasanayan sa malalim at mapanuring pagbasa, pagsulat, at pananaliksik sa
wikang Filipino sa iba’t ibang larangan, sa konteksto ng kontemporaryong
sitwasyon at mga pangangailangan ng bansa at ng mga mamamayang Pilipino.
Nakatuon ang kursong ito sa makrong kasanayang pagbasa at pagsulat, gamit
ang mga makabuluhang pananaliksik sa wikang Filipino, bilang lunsaran ng
pagsasagawa ng pananaliksik (mula sa pangangalap ng datos at pagsulat ng
borador ng pananaliksik hanggang sa publikasyon at/o presentasyon nito) na
nakaugat sa mga suliranin at realidad ng mga komunidad ng mga
mamamayan sa bansa at maging sa komunidad ng mga Pilipino sa iba pang
bansa. Saklaw rin ng kursong ito ang paglinang sa kasanayang pagsasalita,
partikular sa presentasyon ng pananaliksik sa iba’t ibang porma at venue.
MGA KINAKAILANGAN SA KURSO

Palagiang pagsipot sa klase

Pagiging aktibo sa mga gawain at
kasanayan sa loob ng klase (resitasyon at
pag-uulat)
Mga sulatin/akademikong papel
Mga mahaba at maikling pagsusulit
PAGMAMARKA/PAG-GAGRADO

Pagdalo - 10%
Pag-uugali - 15%
Maikling pagsusulit - 20%
Pakikilahok (takdang aralin) 25%
Pangunahing Pagsusulit- 30%
Kabuuan = 100%
Pagsasalin at Pagkilala sa Barayti ng
Wika

A. Kahulugan ng pagsasalin
A1. Mga Dahilan ng Panghihiram.

B. Kahalagahan ng pagsasalin
C. Mga dapat Taglayin ng tagapagsalin
D. Barayti at barasyon ng wika
LAYUNIN
1.Nalalaman ang pagsasalin at
pagkilala sa barayti ng wika;
2.Natutukoy ang konsepto ng
barasyon ng wika batay sa
pagkakagamit nito.
PAGTATALAKAY SA NILALAMAN
 

PAGSASALIN
KAHULUGAN

Larson, 1984
Ang paglilipat ng kahulugan ng
pinagmulang wika sa target na
wika .
KAHULUGAN

Nida at Taber, 1969

• Isang proseso ng paglilipat sa
pinakamalapit na katumbas ng diwa o
mensaheng nakasaad sa wikang isasalin
• Sa Ingles, ang sadness, loneliness,
aguish, at mourning ay pawang tungkol sa
kalungkutan.

• Sa tagalog kalungkutan, pangungulila,

pighati, at dalamhati
KAHULUGAN

Peter.Newmark, 1988
• Ang pagsasalin ay isang gawaing binubuo ng
pagtatangkang palitan ang isang nakasulat na
mensahe sa isang wika ng gayon ding
mensahe sa ibang wika
Mga Dahilan ng Panghihiram
1. Mapunan ang kakulangan sa talasalitaan
 
2. Katumpakan (precision) – Nanghihiram
upang hindi mabago ang nais ipakahulugan sa
mensahe.
Hal: Pahingi pa nga ng popcorn.
Mga Dahilan ng Panghihiram
3. Tanda ng pagbabago (transition) –
Nanghihiram ng salita upang mabago ang
daloy ng usapan.
Hal: Ang sarap magbakasyon sa probinsya!
Anyway, kumusta naman dito noong wala
ako?
Mga Dahilan ng Panghihiram
4. Pa-impress (snob appeal) – Nagagamit din
ang salitang hiram upang maiangat ang estado
ng sarili sa lipunan.
Hal: He’s really guwapo talaga. And gosh! I’m so kilig
when he makes pa-cute to me.Hey, man, watcha doin?
Ang cool ng gig n’yo last week.
Mga Dahilan ng Panghihiram
5. Pagkukubli (secrecy) – May
pagkakataong gumagamit ng salitang
hiram upang itago ang pinag-uusapan sa
mga taong nakikinig.
 Hal., Winner ang keyk n’yo!
Mga Dahilan ng Panghihiram
6. Pagpapatawa (comic effect) – Nagagamit din ang
mga hiram na salita sa pagbibiro at pagpapatawa,
mula sa pagkakamali sa paggamit o pagbigkas at
paglalaro ng salita hanggang sa kamalian ng iba’t
ibang personalidad sa pagsasalita nito.
Hal., Mayroon akong LOVEnat kaya kailangan
ko ng KISSpirin at yaCAPSULE.
Kahalagahan ng Pagsasalin
Pagpapalaganap ng kaalaman o kaisipang nakapaloob sa
akda.
Pagbibigay-liwanag sa kasaysayan at kultura ng ibang
bansa o panahon.
Pagpapakilala sa mga bagong mambabasa ng isang
akdang itinuturing na makabuluhan ng isa o ilang tao.
Higit na nagkakaunawaan at nagkakadamahan ng
kanilang interaksyon.
Mga Katangiang Dapat Taglayin ng
Tagasalin
Sapat na kaalaman sa dalawang wikang kasangkot sa
pagsasalin.
Sapat na kaalaman sa paksang isasalin.
Sapat na kaalaman sa kultura ng dalawang bansang
kaugnay sa pagsasalin.
Sapat na kaalaman sa gramatika ng dalawang wikang
kasangkot sa pagsasalin.
MGA BARAYTI NG WIKA

“Mga barayti ng wika’y mahalagang

matutuhan
Makatutulong ito upang tayo’y higit na
magkaunawaan.”
MAHALAGANG TANONG
1. Bakit mahalagang matutuhang tanggapin at
igalang ng isang tao ang iba’t- ibang barayti
ng wikang ginagamit ng iba’t- ibang tao sa
paligid?
2. Sa paanong paraan maaring makatulong
ang ganitong pagtanggap?
WHAT IF CONVO LAHAT THE PEOPLE
HERE IN ‘PINAS?
MAGNANAKAW:
Holdap, make bigay all your thingies!
Don’t make galaw or I will make tusok
you!
PULIS:
Make suko, we made you napapaligiran!
WHAT IF CONVO LAHAT THE PEOPLE
HERE IN ‘PINAS?

IMPEACHMENT TRIAL:
You are so asar! I’m galit na to you!
REYALISTA:
Let’s make baka, don’t be takot! Don’t
be sossy, join the rally!
WHAT IF CONVO LAHAT THE PEOPLE
HERE IN ‘PINAS?

NEWS CASTER:
• Oh my gosh, I have hot balita to
everyone!
PARI:
•You’re so bad, see ka ni God!
WHAT IF CONVO LAHAT THE PEOPLE
HERE IN ‘PINAS?

KARPINTERO:
•Can I hammer the pokpok?
COSTUMER:
• Pa- buy ng water, yung naka
shachet!
WHAT IF CONVO LAHAT THE PEOPLE
HERE IN ‘PINAS?

• PASAHERO 1:
•Sir, payment!
• PASAHERO 2:
• Manong, faster please! I’m
nagmama-hurry!
WHAT IF CONVO LAHAT THE PEOPLE
HERE IN ‘PINAS?
• MAGTATAHO:
Taho! Make bili na while it;s init. I’ll make it
with extra sago!

• BUMILI NG TAHO:
It is sarap? Pwede pa- have?
WHAT IF CONVO LAHAT THE PEOPLE
HERE IN ‘PINAS?
• PULUBI:
Knock- knock, pa- beg!
• JANITOR:
Ekkk! Kill the ipis, please don’t step
on it ha, I don’t like to feel sound!
PALAWAKIN PA NATIN

1. Ano kaya ang mangyayari kung

sa ganitong paraan ng pagsasalita
ang lahat ng mga Pilipino?
Ipaliwanag.
PALAWAKIN PA NATIN
2. Paano kaya kung ang newscaster ka na ng
isang respetadong news and public affairs
program sa telebisyon subalit ganito ka
magsalita: “Oh my gosh, I have hot balita to
everyone!” Paano maaapektuhan nito ang
kredibilidad mo bilang newscaster?
 ALAM MO BA?
▪

Maari ding namatay ang wika kapag

marami nang tao ang nandayuhan sa
isang lugar at napalitan na ang
salitang dala nila ang mga
datingsalita sa lugar.
 ALAM MO BA?
▪

Ang wika ay namamatay o nawawala rin.

Mangyari ito kung hindi na ginagamit at
nawala na ang pangangailangan dito ng
linguwistikang komunidad na dating
gumagamit nito.
 ALAM MO BA?
▪
Minsan nama’y may mga bagong
salitang umusbong para sa isang bagay
na higit na ginagamit ng mga tao kaya’t
kaluna’y nawawala o namamatay na ang
orihinal na salita para rito.
Homogenous at Heterogeneous na
Wika
• Homogenous
•Ito ang pare- parehong
magsalita ang lahat na
gumagamit ng isang wika
Homogenous at Heterogeneous na
Wika
• Heterogeneous
Ito ang pagkaiba- iba ng wika sanhi ng iba’t ibang Salik
panlipunan tulad ng edad, hanapbuhay o trabaho, antas
ng pinag- aralan, kalagayang lipunan, rehiyon o lugar,
pangkat- etniko o tinatawag ding etnolingguwistikong
komunidad.
Dalawang uri ng Varayti ng Wika

Permanente – likas na gamit at

linang sa sinumang tagapagsalita o
tagabasa.
Pansamantala – nagbabago batay s
pagbabago ng sitwasyon.
Mga mahahalagang Konsepto ukol sa
Barayti ng wika
DAYALEKTO
Ito ang barayti ng wika na ginagamit ng
partikular na pangkat ng mga tao mula
sa isang partikular na lugar tulad ng
lalawigan,rehiyon, o bayan.
Mga mahahalagang Konsepto ukol sa
Barayti ng wika
IDYOLEK
Ito ang dayalek na sinasalita ng
pangkat ng mga tao na mayroong
pansariling paraan ng pagsasalita ang
bawat isa.
Ilang kilala na Gumagamit ng Idyolek
MARC CLOGAN- kilala sa paggamit ng makatutugmang salita sa
mga nakatatawang pahayag.
 Pabebe Girls- Nakilala at ginaya nang marami sa nausong dub
smash dahil sa kanilang “pabebeng” idyolek.
 Noli De Castro- “Magandang gabi Bayan”
 Mike Enriquez- “Hindi kayo tatantanan”
 MarengWennie- “Bawal ang pasaway kay MarengWennie
 Kris Aquino- “Aha, ha, ha! Nakakaloka! Okey!Darla”.
 Ruffa Mae Quinto”To the highest level na talaga itoh!”
 Donya Ina (Michael V) “Anak, paki- explain. Labyu”
Mga mahahalagang Konsepto ukol sa
Barayti ng wika
SOSYOLEK
Ito ang barayti ng wikang nakabatay sa katayuan o antas
panlipunan o dimesiyong sosyal ng mga taong gumagamit
ng wika.
Magka- iba ang barayti ng nakapag- aral sa hindi; ng
babae o sa lalaki; ng matanda sa mga kabataan; ng may
kaya sa mahirap; ang wika ng tindera sa palengke at iba
pang pangkat.
SOSYOLEK

Ayon kay Rubrico (2009), ang sosyolek ay

isang mahusay na palatandaan ng
istrapikasyon ng isang lipunan, na siyang
nagsasaad sa pagkakaiba ng paggamit ng
wika ng mga tao na nakapaloob ditto batay
sa kaniang katayuan sa lipunan at sa mga
grupo na kanilang kinabibilangan.
MGA SOSYOLEK NA WIKA

1. Wika ng Beki o Gay Lingo

Ito’ y isang halimbawa ng grupong nais

mapanatili ang kanilang pagkakakilanlan
kaya naman binago nila ang tunog o
kahulugan ng salita.
HALIMBAWA

Churchchill- sosyal
Indiana Jones- nang- indyan
Bigalou- Malaki
Givenchy- pahingi
Juli Andrew- Mahuli
MGA SOSYOLEK NA WIKA

2. Coñoc (Coñoctic o Conyospeak)

Ito isang baryant ng Taglish na may ilang
salitang Ingles na inihalo sa Filipino kaya’t
masasabing code switching na nangyayari.
Naririnig sa mga kabataang may kaya at
nakapag-aral sa eksklusibong paaralan.
HALIMBAWA

Kaibigan 1: Let’s make kain na.

Kaibigan 2: Wait lang. I’m calling

Ana.
Mga mahahalagang Konsepto ukol sa
Barayti ng wika
Jologs o Jejemon
Ito ay nagmula saltang “jejeje” na isang paraan ng
pagbaybay ng “hehehe” at ng salitang Hapon
na”pokemon”.
Ito ay nakabatay sa wikang Ingles at Filipino subalit
isinusulat nang may pinaghaha- halong numero, simbolo,
at Malaki at maliit na titik kayat mahirap o intindihin
lalo na hindi pamilyar ang tinatawag na jejetyping.
HALIMBAWA

• Nandito na ako- “D2 na me’

• MuZtaH - “Kamusta?”
• iMisqcKyuH - “I miss you”
• aQcKuHh iT2h - “Ako ito”
Mga mahahalagang Konsepto ukol sa
Barayti ng wika
Jargon
Ito ang mga natatanging bokabularyo ng
partikular na pangkat ay may pagkilala sa
kanilang trabaho o gawain.
Halimbawa: Exhibit, Appeal, Compliant
(Abogado)
Mga mahahalagang Konsepto ukol sa
Barayti ng wika
Etnolek

Ang salitang ito ay nagmula sa etniko at dayalek na

taglay nito ang mga salitang nagiging bahagi na ng
kanilang pagkakakilanlan ng isang pangkat- etniko.
HALIMBAWA

Vakkul- Pantakip sa ulo

Bulanon- full moon
Kalipay- tuwa o ligaya
Palangga- mahal o minamahal
Mga mahahalagang konsepto
ukol sa Barayti ng wika
REGISTER
Ito ang barayti ng wika kung saan naiiangkop ng isang
nagsasalita ang uri ng wikang ginamit niya sa sitwasyon at sa
kausap.

▪Nagagamit ng nagsasalita ang pormal na tono ng pananalita

kung ang kausap niya ay isang taong may mataas na
katungkulan o kapangyarihan,nakakatanda, o hindi niya
masyadong kakilala.
Mga Barayti ng wikamahahalagang
Konsepto ukol sa
REGISTER
Pormal na wika ang ginagamit sa mga pormal na
pagdiriwang o pangyayari tulad ng pagsimba o pagsamba,
sa mga seminar o pagpupulong, sa mga talumpati, sa
korte, sa paaralan atbp.

▪Di- pormal na pagsalita naman ang ginagamit kapag ang

kausap kaibigan, malalapit na pamilya, mga kaklase, o
mga kasing edad, at matagalna kakilala.
Ilang pananaw at Teoryang ukol sa varayti at Varasyon

1.Teoryang Sosyolinggwistik ( Saussure,

1915)

Pinapalagay na ang wika ay

panlipunan at ang speech ay pang-
indibidwal.
Ilang pananaw at Teoryang ukol sa varayti at Varasyon

2. Teoryang Deficit Hypothesis (Berntein,

1972)

• Naniniwla sa pamamagitan ng
kanyang naging obserbasyon na
ang wika ay may herarkiya.
Ilang pananaw at Teoryang ukol sa varayti at Varasyon

3. Konsepto ng Varyabilidad (Labov,

1972)

• Naniniwla na natural na phenomena ang

pagkakaiba-iba ng anyo ng wika at pagkakroon
ng varayti ng isang wika. Ibig sabihin, pantay-
pantay lamang ito at wlang mataas o mababa.
Ilang pananaw at Teoryang ukol sa varayti at Varasyon

4. Teorya ng Akomodasyon (Giles, 1982)

Nakapokus ang teoryang ito sa taong kasangkot sa sitwasyong pangwika
sa proseso ng pag-aaral at pagkatuto ng pangalawang wika.
a.Lingguistic convergence- nagkakaroon ng tendendiya na gumaya o
bumagay sa pagsasalita ang isang gumagamit ng wika upang bigyang-
halaga ang pagkikiisa, pakikisama at pagmamalaki na siya ay kabahagi ng
pangkat.
b. Linguistic divergence – pinipilit na ibahin ng taong gumagamit ng wika
ang kanyang pagsasalita upang mabukod sa kausap, di pakikiisa at pagbuo
ng sariling pagkakakilanlan/identity.