SA LIKOD NG MANIBELA; ISANG PENOMENOLOHIKAL NA PAG – AARAL TUNGKOL SA MGA

BABAENG KARERISTA
Gabriel Christopher Membrillo Sean Kody Agajosh Ng
Mataas na Paaralan ng St. Paul University Quezon City, Philippines.
ABSTRAK

Ang pag – aaral na ito ay pinamagatang “Sa Likod ng Manibela; Isang Penomenolohikal na Pag – aaral
tungkol sa mga Babaeng Karerista”. Layon ng pananaliksik na alamin ang mga karansan ng mga
babaeng karerista na nakikilahok sa Automobile Racing. Gumamit ng snowball sampling ang mga
mananaliksik bilang paraan upang kumuha ng mga respondente. Dahil sa limitasyon ng
kasalukuyang pandemya, tanging limang (5) respondente lamang ang nakilahok sa pananaliksik na
ito. Ang mga respondenteng ito ay mga babaeng karerista na kasalukuyang nakikilahok sa mga
kompetisyon ng Automobile Racing sa Pilipinas. Isinagawa ng mga mananaliksik ang asynchronous
approach upang makipag – panayam sa mga respondente. Natuklasan ng pananaliksik na mayroong
positibo at negatibong karanasan ang mga babaeng karerista. Sa kabuoan, ang mga positibong
karanasan ay may magandang dulot sa pakiramdam, ugali, at damdamin ng karerista. Samantala, ang
mga negatibong karanasan naman ay karaniwang pisikal at emosyonal na pagsubok. Bilang panghuli,
napatunayan ng pananaliksik na mayroong epekto o dulot ang kasarian ng isang karerista sa kultura
ng kontemporaryong industriya ng Automobile Racing.
MGA KEYWORD: Automobile Racing, Karanasan, Babaeng Karerista

INTRODUKSYON: Bagamat nasira ang mga kalsadang ito dahil sa

Pangalawang Digmaang Pandaigdig, malaki
Ang Sports – Car Racing, o mas kilala bilang
ang naiambag nito sa pagpapakilala at
Automobile Racing ay isang paligsahan na
pagpapalawig ng automobile racing sa buong
kinasasangkutan ng dalawang sasakyang nag
mundo. Bilang patunay, isinasaad sa
uunahan bilang kompetisyon.
artikulong isinulat ni Media (2020) na
Ayon kay Merkel (2011), nagsimula ang nagkaroon na ng iba’t ibang bersyon o uri ang
Circuit Racing nang matapos ang matagumpay automobile racing sa mga bansang
na produkyson ng kauna – unahang gas – tumangkilik dito.
fueled automobile sa Paris. Makalipas ang
Sa konteksto ng Pilipinas, ginanap ang unang
ilang taon, ginawa at itinayo ang unang race
opisyal at legal na karera sa San Lazaro Oval
track and venue sa Surrey, England. Ang
Track upang maging atraksyon ng Manila
kongkretong kalsadang ito ay may habang
Carnival. Sa pamamagitan ng karerang ito
apat na kilometro. Mula nang magbukas at
naipakilala ang Automobile Racing sa mga
ipinagamit ito sa publiko noong Hulyo 1907,
Pilipino.
kinilala ang lugar na ito bilang Brooklands.
Nang magsimula ang Sa kasalukuyan, patuloy na umaangat ang
popularidad ng Automobile Racing sa Pilipinas.
mga naunang karera sa kalsadang ito, walang
Patuloy na sumulong at nagkaroon ng matibay
sinusunod na patakaran ang mga karerista
na pundasyon ang Car Racing sapagkat tumaas
dahil ang karamihan sa mga mekaniks ay
ang bilang ng mga panibago at batang
nakabatay sa tradisyon ng Horse Racing upang
karerista. Bilang patunay, nakilala sa mundo
makamit ang interes ng mga tao sa bagong
ng pagkakarera ang unang babaeng naging
paligsahan na ito.
Asian formula three driver na si Gaby Dela
Marced. Ang paglahok ni Gaby sa isport na ito
ay nagbigay daan upang magkaroon ng
kompyansa ang mga kababaihan upang
subukan ang Automobile Racing.
Sa kasamaang palad, May mga ebidensyang
nalikom ang pananaliksik ni Hargreaves
(2015) na nagspapatunay na mababa ang
ekspektasyon ng tao sa mga babaeng atleta.
Iginiit niya na itinataboy ang mga babae sa
isports dahil nakakabawas sa imahe ng
pagiging babae ang paglahok sa mga pisikal na
paligsahan. Tangi sa ryan, nakasaad hindi
gaanong umaangat ang estado ng isang
babaeng atleta dahil sa tinatawag na “gender
bias”. Sa madaling salita, bukod tangi at
bibihira lamang ang mga matatagumpay na
babaeng atleta dahil sa hindi pantay na
pagtrato sa male dominated sports.
Bukod dito, kinakailangan ng isang babae
namagsanay at magpursigi upang magkaroon
ng sapat na lakas sa pisikal na pangangatawan.
Ayon kay Krane (2014), ang magandang
pisikal na pangangatawan ang magdadala ng
respeto at tagumpay sa mga babaeng atleta.
Ngunit, mayroon rin
namang mga isport o paligsahan na
ipinapakita ang mga feminine features ng mga
babae; ang mga isport na ito ay kadalasang
ginagawa para sa aesthetics. Ilang halimbawa
ng mga ganitong uri ng isport ay ang ice
skating at gymnastics.
Sa madaling salita, ang mga male – dominated
sports ay karaniwang naka – ayon sa lakas ng
pisikal na katawan ng isang atleta. Samantala,
ang mga feminine sports naman ay
karaniwang naka – ayon sa ganda ng mukha at
katawan ng atleta.
Ang klasipikasyon na ito ang nagiging sanhi
kung bakit patuloy na naiimpluwensyahan ng
gender stereotyping ang mga babaeng
sumasali sa mga tinatawag na male -
dominated sports (Deksnyte n,d).
Sa kaso ng Automobile Racing, nagsimula ang
misogynistic na pagtingin ng mga tao matapos
ang Pangalawang Digmaang Pandaigdig.
Pinaliwanag ni Matthews (2014) na
karaniwang pinaghahambing ang mga
kakayahan ng mga babae at lalaking karerista
kung kaya’t nahaharap sa pisikal at emosyonal
na pagsubok ang mga kababaihan sa larangan
ng Automobile Racing.
Ayon kay Shook at Embry (n,d), ang pag – aaral
sa karanasan ng mga karerista ay maaaring
makatulong upang mas maintindihan ang
kultura ng isang isport, lipunan at bansa. Sa
kasamaang palad, iginiit rin nila na bibihira
lamang ang mga mananaliksik na interesado
sa paksang ito kaya’t hindi lubusang
naiintindihan ang intustriya at isport. Dahil
dito, inererekomenda na bigyang pansin ng
mga mananaliksik ang paksang Automobile
Racing sa konteksto ng Pilipinas.
Samakatuwid, ang pananaliksik na ito ay
naglalayong alamin ang mga karanasan ng
mga babaeng karerista ng Automobile Racing
sa pamamagitan ng penomenolohikal na
paraan. Bilang pangkalahatan, nais sagutin ng
pananaliksik na ito ang tanong na “Ano ang
mga karanasan ng mga babaeng nakikilahok
sa Circuit Racing kung saan karamihan ng
kalahok ay lalaki?”
Hangad rin ng pag – aaral na ito sagutin ang
mga sumusunod na katanungan:
1. Ano ang mga pagsubok na
kinahaharap at nararanasan ng mga
babaeng karerista?
2. Ano ang salik at dulot ng mga
pagsubok na kinahaharap ng mga
babaeng karerista?
ANG MGA PAMARAANG GINAMIT
Ang pananaiksik na ito ay kuwalitatibo na
kinapapalooban ng pagbibigay ng malinaw at
tiyak na interprasyon ng datos upang
mabigyang kahulugan ang isang penomenon o
pangyayari. Layon sagutin ng isang
kuwalitatibong pananaliksik ang mga tanong
na “ano”, “bakit” at “paano”. Ito ang
pangunahing sanhi kung bakit hindi numerical
at nabibilang ang datos na nakalap ng mga
mananaliksik. Bagkus, ang mga
impormasyong nakapaloob sa pananaliksik na
ito ay mula sa mga pahayag, sanaysay,
damdamin, ugali, at karanasan ng mga
respondente.
Sa pamamagitan ng paraan na ito nakuha at
naka – ipon ng datos ang mga mananaliksik.
Pagkatapos nito, ang mga datos ay susuriin
upang makuha ng temang magpapaliwanag sa
penomenon o pangyayari. Sinigurado ng mga
mananaliksik na hindi nila ginamit ang
kanilang mga personal na kaalaman,
damdamin, at opinyon sa pagsusuri upang
maiwasang baguhin ang tunay na kahulugan
ng datos. Sa pamamaraang ito, hindi magiging
bias ang datos na makukuha sa pananaliksik.
Ang mga respondente ng pananaliksik na ito
ay ang mga babaeng may kaalaman at
karanasan sa Automobile Racing. Gumamit ng
purposive sampling at snowball sampling ang
mga mananaliksik upang pumili ng mga
respondente. Ang purposive sampling ay
ginamit bilang ang unang hakbang sa snowball
sampling. Sa madaling salita, sinadyang pumili
ng mga mananaliksik ng isang respondente
upang magrekomenda pa ng iba.
Upang matiyak na matapat ang pagsasagot ng
mga respondente, gumamit ang mga
mananaliksik ng Voluntary Consent Form. Ito
ay ang nagsisilbing patunay na pumapayag
ang mga respondente na makibahagi sa
pananaliksik. Ginawa ang mga pamamaraang
ito upang mapatibay ang kredibilidad
(credibility) ng pananaliksik sapagkat
makakatulong ito upang patunayan na kapani
– paniwala ang mga respondente. Bilang
karagdagan, ginawa ito ng mga mananaliksik
upang masiguradong konektado ang mga
karanasan ng mga respondente.
Mahalaga na konektado ang mga pahayag ng
mga respondente upang mas maging matibay
ang pagkakasalin o ang transferability ng
pananaliksik sapagkat maaaring maiugnay
ang mga karanasan ng mga respondenteng ito
sa mas making populasyon. Bilang
hamlimbawa, maaaring iugnay ang mga
karanasan ng mga babaeng karerista sa
kabuoang karanasan ng mga babaeng
nakikilahok sa mga male – dominated sport.
Gumawa ng tatlong hakbang ang mga
mananaliksik upang masigurado na
makukuha nila ang datos na kanilang
kinakailangan.
Sa una, hiningan ng salaysay ng mga
mananaliksik ang respondente tungkol sa
kanilang mga pagsubok. Ang sanaysay na ito
ay ginagabayan ng mga sumusunod na
katanungan:
1. Ano ang iyong mga nararamdaman bilang
isang babaeng atleta na nakikilahok sa isang
“male – dominated sport? (What is it like being
a woman athlete competing in a male
dominated sport?).
2. Ano – ano ang hamon na kinahaharap mo
bilang isang babaeng karerista? (What are the
challenges that you encounter as a race car
driver?)
3. Ano ang nagiging epekto ng mga pagsubok
na ito sayo bilang isang babae at karerista?
(What are the effects of these challenges to you
as a woman and a race car driver?)
Nang makapagpasa ng sanaysay ang
respondnte, binasa ito ng mga mananaliksik.
Pagkatapos, ipinabasa nila ito sa mga
respondente at nagbigay ng panibagong
tanong. “Base sa iyong karanasan, ano ano ang
rason ng mga pagsubok na ito?” o “Based on
your experiences, what are the reasons behind
these challenges?”. Binigyan rin ng
pagkakataon ng mga mananaliksik na
magdagdag ng impormasyon ang mga
respondente sa una nilang sanaysay.
Bilang panghuli, binigyan ng opportunidad ng
mga mananaliksik na basahin ng mga
respondente ang mga sanaysay ng kanilang
mga kapwa katugon. Ito ay upang magbigay
sila ng komento at saloobin sa mga sanaysay.
Ang pagkokomento ng mga respondente ay
ginagabayan ng sumusunod na katanungan:
“May kaugnayan ba ang mga sanaysay na ito sa
iyong mga karanasan? May pagkakaiba ba ang
kwentong ito sa iyong personal na
karanasan?” o “Is there anything you can relate
to or is similar to your experience? Anything
that is different to your experience?”
Ginawa ang mga hakbang na ito upang
mapagpatibay ang kredibilidad
pananaliksik. Nakabase ang mga hakbang na
ito sa triangulation at iterative questioning.
Ang pangangalap ng datos ay isinagawa ng
mga mananaliksik sa Facebook Messenger
sapagkat patuloy na ipinapatupad ng
gobyerno ang enhanced community quarantine
upang mabawasan ang pagkalat ng Novel
Corona Virus – 19. Bilang karagdagan,
isinagawa rin ng mga mananaliksik ito upang
mabigyan ng pagkakataon na makapag muni –
muni o magnilay ang mga repondente sa
kanilang mga karanasan. Ang prosesong ito ay
tinatawag na asynchronous approach or
communication. Ayon kay James & Busher
(2019), akma ang pamamaraang ito sa isang
penomenolohikal na pananaliksik upang mas
magkaroon ng malalim na pahayag ang mga
respondente.
Ginamit ng mga mananaliksik ang
phenomenological analysis na
inirerekomenda ni Moustakas (1994).
Nakapaloob sa Table 1 ang mga hakbang na
ginawa ng mga mananaliksik.
Ang unang hakbang ay ang tinatawag na
Phenomenological Reduction. Ginawa ito
upang upang ma – alis o matanggal ang
anumang datos na hindi maiuugnay sa
suliranin ng isang pananaliksik. Mahalagang
tanggalin ang mga datos na ito upang makuha
ng mga manaanliksik ang eksaktong datos na
kanilang kinakailangan. Ginagawa rin ito
upang masigurado na tama at magkaugnay
ang mga datos.
Sunod na isinagawa ang Imagination
Variation. Layon ng prosesong ito gamitin ang
imahinasyon upang maintindihan ang isang
pangyayari o phenomenon. Ang imahinasyon
ng mga mananaliksik ay nakabatay sa mga
pahayag at mga datos na nabuo mula sa
phenomenological reduction. Layon sagutin
ng imagination variation ang tanong na
“paano” upang lubos na maipaliwanag kung
“ano” ang phenomenon o pangyayari.
ng
Bilang pang – huli, ginawa ng mga
mananaliksik ang mga individual textural at
structural description ng bawat isang
respondente kasama ang isang tsart na
magpapakita ng simpleng kabuoan ng
kanilang mga karanasan. Pinagsama ng mga
mananaliksik ang dalawang ito sa isang talata.
Samantala, inilagay ng mga mananaliksik ang
composite textural at structural descriptions
ng mga respondente sa lagom ng pananaliksik
upang makita ng mga mambabasa ang
kabuoang deskripsyon ng mga respondente.
Sa kabuoan ng prosesong ng
phenomenological reduction, gumamit ang
mga mananaliksik ng epoche. Ginawa nila ito
upang suriin ang mga pahayag ng mga
respondente ng walang halong personal na
opinyon o pagtingin patungo sa karanasan. Sa
pamamagitan nito, tiniyak ng mga
mananaliksik na bias – free ang kanilang
ginawang pagsusuri. Malaki ang naitulong ng
Epoche upang pagtibayin ang conformability
ng pananaliksik.
Table 1
Proseso ng Phenomenological Reduction

__________________________________________________________________________________________________________________
PAGLALAHAD NG DATOS Ang mga Positibong Karanasan ni Karla
Suliranin 1: Ano ang mga positibong
karanasan ng mga babaeng karerista?
Nakasaad sa bahaging ito ang mga sagot ng
mga respondente sa una at ikatlong bahagi ng
pangangalap ng datos na ginawa ng mga
mananaliksik. Ang mga sagot na ito ay
nagmula sa tanong na “Ano ang iyong mga Tema 1: Ang Epekto ng Kasarian sa Kultura ng
nararamdaman bilang isang babaeng atleta na Automobile Racing.
nakikilahok sa isang “male – dominated sport”
Bilang isang babae, isinalaysay ni Carla na
(What is it like being a woman athlete
mayroong tinatawag na “gender biases” sa
competing in a male dominated sport?).
Automobile Racing. Maaaring maging positibo
Respondente 1: Carla Pigura 1.0 at negatibo ang mga “gender bias” na ito.
Bilang halimbawa, mababa ang ekspektasyon
ng publiko sa mga babaeng karerista. Inamin
niya na dahil mas mababa ang tingin ng
publiko sa kakayahan ng mga kababaihan, mas
maliit ang tyansa na makarining sila ng mga
negatibong kritisismo mula sa mga tao kahit
na may ipinakita silang pagkakamali sa
pagkarera. Bukod dito, isinilaysay ni Carla
kung papaano nakatutulong ang kanyang
kasarian sa kanyang pagkakarera. Ayon sa
kanyang karanasan, mas madaling kumuha ng
tulong pinansyal o mga sponsors ang mga
kababaihan. Ito ang pangunahing dahilan kung
bakit niya sinabi na mas maraming benepisyo
ang mga babaeng karerista kung ikukumpara
sa mga lalaki
“As a female competing in a male
dominated sport, there are a lot of
gender biases, both positive and
negative. At the same time, with the
performance bias, we're less likely to
get called "Bobo" for race incidents
than males” – Line 1
“It’s simply brushed off and attributed
to the gender, which is nice excuse even
when you were really Bobo.” – Line 2
“Honestly, there are way more perks in
being a regular, female driver than a
regular male” – Line 3
“Sponsorships come easy, technical help
also comes easy, as well as outside the
industry support.” – Line 4
Tema 2: Personal na Epekto ng Automobile
Racing sa Ugali
Makikita sa mga pahayag ni Carla na
mayroong mga personal na epekto ang
pagkakarera sa mga babaeng karerista. Sa
kaso ni Carla, malaki ang naging epekto ng
pagkakarera sa kanyang ugali. Bilang
halimbawa, ninais patunayan ni Carla na kaya
niyang maging mas magaling sa mga lalaki;
ngunit nang siya ay tumanda, mas pinili nalang
niya na gawing kasiyahan ang pagkakarera. Sa
katunayan, nabago ang kanyang pagnanais na
talunin ang mga lalaking karerista dahil
napagtanto niya na nakatuloong rin ang mga
ito kanyang pagsulong sa nasabing industriya.
Binigyang diin rin niya na mas nagiging
mapangutya o cynical ang isang karerista
habang tumatanda.
“Usually when you are younger you'd
want to prove that you can stand atop
with the men, but as you get older, like
me, you start doing it more for your own
private enjoyment and improvement.” –
Line 5
“I still remember 5 years ago when I just
wanted to beat guys also! It's
empowering! But as you grow along
with the guys you drive with, and
sponsors you work it, you start see
where you really lack and where
improvement will be very dismal for you
to want to put in effort. I guess you
become a cynical driver with age,
regardless the gender haha –Line 6
Tema 3: Personal na Epekto ng Automobile
Racing sa Damdamin.
Samantala, ikwinento rin ni Carla kung
papaano siya nakakaranas ng iba’t ibang
positibong damdamin sa pagkaakrera. Bilang
halimbawa, sinabi niya na nakararamdam siya
ng lakas sa tuwiing nakikipag karera siya sa
mga lalaki. Bukod dito, sinabi rin niya na
nabibigyan siya ng kalayaan sa tuwing siya ay
kumakarera. Lahat ng pagsubok na kanyang
kinakaharap sa pagkakarera ay
nakakalimutan niya sa tuwing siya ay nasa
loob ng isang sasakyan
“I still remember 5 years ago when I just
wanted to beat guys also! It's
empowering!” – Line 6
“Super agree with the last part, as for
anyone behind the wheel, it's pure
freedom what racing gives you” Line 7
 “When you feel the milliseconds passing
and you start to be alone in your attack
on track; gender, sponsors, specs and
other stuff just fadeaway it's just you
and the car! And that's what keeps us
driving right?” – Line 8
Respondente 2: Sheila Pigura 2.0
Ang mga Positibong Karanasan ni Sheila
Tema 1: Personal na Epekto ng Automobile
Racing sa Damdamin.
Makikita sa mga pahayag ni Sheila na lubos na
naka – aapekto ang Automobile Racing sa ugali
ng isang karerista. Isinalaysay niya na
bagamat isang “male – dominated sport” ang
automobile racing, nais niyang patunayan na
may kakayanan rin ng mga kababaihan na
sumali o makilahok sa mga ganitong uri ng
paligsahan. Ito ang nagbibigay inspirasyon
sakanya upang mas pag husayan ang
pakikilahok sa Automobile Racing. Dahil dito,
hindi naaapektuhan si Sheila sa kanyang
pagkakarera.
“I feel more empowered and
overwhelmed as we all know racing is a
male dominated sport and that's why It
inspires me to be better because
I can prove that women can also do
things like that.” – Line 1
“It doesn’t affect me it actually
empowers me because I’m able to show
people who are belittling the girls that
we can’t beat men in this kind of sport.”
– Line 2
Tema 2: Personal na Epekto ng Automobile
Racing sa Ugali
Ikwinento ni Sheila kung papaano naka –
aapekto ang pagkakarera sa kanyang mga
damdamin. Mula sa kanyang mga pahayag,
nakararamdam siya ng kalayaan sa tuwing
siya ay kumakarera. Ito ang pinaka –
mahalagang damdamin para kay Sheila. Dahil
dito, nakararamdam rin siya ng lakas ng loob
upang gawin ang kanyang mga gusto
“Racing gives me the most important
and needed feeling, which is freedom, it
makes me feel powerful and able to do
something.” – Line 3
Tema 3: Ang Epekto ng Kasarian sa Kultura ng
Automobile Racing.
Bilang pang huli, hindi naitanggi ni Sheila na
nangyayari rin sakanya ang mga karanasan ng
ibang mga karerista nang ipabasa ng mga
mananaliksik ang sanaysay ng ibang
respondente. Ayon sakanya, malaki ang
kanilang pagkakapareha ng ibang mga
respondete. Bilang halimbawa, sinabi niya na
mas madaling kumuha ng sponsorship o
tulong pinansyal sapagkat mas pinipili siya ng
mga sponsors. Ito ang rason kung bakit
mayroong epekto ang kasarian ng isang
karerista sa kultura ng Automobile Racing.
“I can relate to her in a lot of ways like.
Sponsorships do come easy because
they chose me rather than the other guy
racers out there and Im really glad that
Im part of the PartsPro family as of the
moment.” – Line 4
Respondente 3: Carmilla Pigura 3.0
Ang mga Positibong Karanasan ni Carmilla
Tema 1: Personal na Epekto ng Automobile
Racing sa Paniniwala.
Bilang isang babaeng karerista na nakikilahok “Being a race car driver serves as a
sa isang “male dominated sport”, natutunan ni platform for me to express my eccentric
Carmen na hindi dapat magpakulong at nature more than just enjoying the
magpasakal ang mga sport.” – Line 4

kababaihan sa tradisyon ng isang lipunan. “I can relate to all her experiences

Mula sa mga pahayag ni Carmen, makikita na considering it really feels empowering
may epekto ang pagkarera sa paniniwala ng to be in an equal playing field with
isang tao dahil hinikayat niya ang kanyang men.” – Line 5
mga kapwa babaeng karerista na magkaroon
Respondente 4: Jasmine Pigura 4..0
ng kumpyansa sa kanilang mga sarili upang
makilahok sa Automobile Racing. Ang mga Positibong Karanasan ni Jasmine
“Being in a male dominate sport has
taught me that we shouldn’t be confined
within what society expects us to be.” –
Line 1 Inamin ni Jasmine na bagamat mayroong mga
“Breaking stereotypes should be the tinatawag na “gender Bias” sa Automobile
new norm, and women should be Racing, binibigyang halaga pa rin sila ng
confident enough to stand out even if it paligsahang ito. Bilang partikular, sinabi niya
means entering a very intimidating na patas ang kompetisyon sa kabila ng mga
sport.” – Line 2 hindi pantay na pagtingin ng madla sa mga
babaeng karerista. Sa katunayan, binibigyang
Tema 2: Personal na Epekto ng Automobile oportunidad ng isport na ito ang mga babae
Racing sa Damdamin. upang mapatunayan na kaya nilang pantayan
ang mga kakayahan ng lalaki. Dahil dito,
Bukod dito, Ikwinento ni Carmen kung
isinalaysay ni Jasmine na nakararamdam siya
papaano nakakatulong ang pagkakarera
ng lakas sa tuwing siya ay kumakarera.
upang magkaroon siya ng pagpapahalaga sa
Makikita sa karanasang ito na may epekto ang
kanyang sarili. Bilang isang babaeng karerista,
pagkakarera sa damdamin ng isang babaeng
ipinaliwanag ni Carmen na nakatutulong ang
karerista.
pagkakarera sa pag – ekspress niya sa kanyang
sarili. “It is very empowering. Although
majority of the public consider that race
Bilang karagdagan, sumang – ayon si Carmen
car driving is a male dominated sport, I
sa karanasan ng ibang mga respondente.
like how the sport gives us an even
Kinumpirma niya na nakararamdam ng lakas
playing field, how I feel we are equal
ang isang babae sa tuwing siya ay nakikipag
despite the gender biases the people
karera sa mga lalaking karerista. Ang mga
have against us. I love how it gives me
karanasang ito ay isang senyales na
an opportunity to prove that men and
nakakaapekto ang pagkakarera sa damdamin
women can be equally good.” – Line 1
ng isang karerista.
Bukod dito, sumang – ayon si Jasmine sa mga
“Racing has helped me develop my
karanasan ng ibang mga karerista. Sinabi niya
confidence, self-esteem, even a boost in
na nakakatulong ang pagkakarera upang
morale knowing I am able to
magkaroon siya ng kumpyansa sa sarili
participate in a male-dominated sport.
sapagkat siya ay isang babaeng mayroong
“ –Line 3
labing dalawang (12) opera sa katawan kung
kayat iniisip ng mga tao na hindi na dapat siya
sumali sa paligsahang ito.
“I can relate with "Breaking
stereotypes" especially because I
entered the sport late. I am a female, I
am old (people call me tita), I am not fit
- I've had 12 surgeries. So many factors
leading people to think why I am in this
sport. Also like her, Racing has helped
me develop my confidence, even a boost
in morale” – Line 2
Respondente 5: Amor Pigura 5..0
Ang mga Positibong Karanasan ni Amor
Tema 1: Ang Epekto ng Kasarian sa Kultura ng
Automobile Racing.
Mula sa mga salaysay ni Amor, makikita na
mayroong benipisyo ang mga babae sa
Automobile Racing. Bilang partikular, sinabi
niya na mas madaling makakuha ng mga
sponsorship ang mga kababaihan sapagkat
mas Bilang karagdagan, nabanggit niya na
libre ang pagkarera sa Philippine Autocross
Championship Series kung ikaw ay isang
babae. . Ito ay isang senyales na may epekto
ang kasarian ng isang karerista sa kultura ng
Automobile Racing sapagkat mas pinilili ng
mga sponsors ang mga babae.
“It’s safe to say I have advantages
though considering that girls are more
marketable it is easy to get sponsors.” –
Line 2
“Also in PACS (Philippine Autocross
Championship Series) Ladies race for
free!! If that isn’t enough advantage I
don’t know what is! “– Line 5
Tema 2: Personal na Epekto ng Automobile
Racing sa Damdamin
Isinalaysay ni Amor na masaya maging isang
babaeng karerista. Sa katunayan, nasa ibang
lebel ang kasiyahan kapag napapahanga niya
ang mga manonood. Bukod dito, masaya
maging isang babaeng karerista sapagkat
kakaiba ang pakiramdam kapag nadadaig ng
adrenalin ang hormon ng isang babae. Bilang
kabuoan, sinabi niya na masarap sa
pakiramdam maging isang babaeng karerista.
Bukod dito, inamin ni Amor na bagamat
mayroong stigma o negatibong pagtingin sa
mga kababaihan sa Automobile Racing;
nagagawa pa rin niyang mag – enjoy o sumaya
sa pagkakarera. Napapatunayan nito na may
epekto sa damdamin ng isang babaeng
karerista ang Automobile Racing.
“Making people jump out of excitement
while watching me race is what keeps
me an adrenaline junkie! It’s a whole
different level of fun when your
adrenaline overpowers your
hormones!” – Line 3
“Yes, it is funny to still have a stigma of
being a barbie doll and that it’s not
usual for women to be in racing but just
like these gentlemen, if you have a sense
of passion, commitment and love for
motorsports, you’ll definitely enjoy
racing too. That’s all that matters, love
what you do, enjoy every moment and
be happy.” - Line 4
Tema 3: Personal na Epekto ng Automobile
Racing sa Ugali.
Bilang panghuli, nakatulong ang pagkakarera
upang mabuo ni Amor ang kanyang mantra o
motibasyon upang mas maging magaling at
masaya na karerista. Ito ay isang senyales na
nakakaapekto ang pagkakarera sa ugali ng
isang tao.
“I love how my mantra in racing is not
to be the best racer out there. It’s about
 being a better driver as each race goes
by and just simply enjoy it.” – Line 5
Suliranin 2: Ano ang mga negatibong
karanasan ng mga babaeng karerista?
Nakasaad sa bahaging ito ang mga sagot ng
mga respondente sa pangangalap ng datos na
ginawa ng mga mananaliksik. Ang mga sagot
na ito ay nagmula sa tanong mga tanong na:
“Ano – ano ang hamon na kinahaharap mo
bilang isang babaeng karerista? (What are the
challenges that you encounter as a race car
driver?); “Ano ang nagiging epekto ng mga
pagsubok na ito sayo bilang isang babae at
karerista?” (What are the effects of these
challenges to you as a woman and a race car
driver?); at “Base sa iyong karanasan, ano ano
ang rason ng mga pagsubok na ito?” (Based on
your experiences, what are the reasons behind
these challenges?).
Respondente 1: Carla Pigura 1.1
Ang mga Negatibong Karanasan ni Carla
Tema 1: Epekto ng kasarian sa kultura ng
Automobile Racing / Gender Bias.
Ikwinento ni Carla na mayroong hindi pantay
na pakikitungo sa mga babaeng karerista sa
automobile racing. Tinawag niya itong mga
“gender biases”. Bilang halimbawa, mababa
ang ekspektasyon sa mga babaeng karerista
sapagkat karaniwang iniuugnay ang kanilang
mga tagumpay sa swerte. Umabot ito sa
puntong nagkaroon ng mga karera na para sa
mga babae lamang. Ipinapakita ng senaryong
ito na mayroong epekto ang kasarian ng isang
karerista sa kultura ng Automobile Racing.
“As a female competing in a male
dominated sport, there are a lot of
gender biases, both positive and
negative. As a female driver,
performance expectations are very low,
often times, winning larger racers are
associated with luck more than hard
work.” – Line 9
“The performance bias is so strong that
some series even have a ladies class, for
women to be able to compete equally” –
Line 10
Tema 2: Pisikal na Pagsubok ng mga Babaeng
Karerista.
Tinalakay ni Carla na tanging pisikal at
teknikal lamang ang pagsubok ng isang
babaeng karerista. Bilang isang babae,
kinakailangan niyang mas magpursige upang
maging kasing husay ng isang lalaking
karerista. Idinagdag niya na hindi natural sa
isang babae ang magkaroon ng ganitong mga
kasanayan.
“The only real challenges in racing as
women, are physical and technical In
nature. Physically, women need to train
twice as hard to get at least as strong as
the average male competitor.” – Line 11
“Because motorsports consist of
technical and sporting capabilities at
Its very core, these skills and resources
are not likely to be had by or be invested
in by women to begin with.” – Line 13
Tema 3: Teknikal na Pagsubok ng mga
Babaeng Karerista.
Isinalaysay ni Carla na karaniwan siyang naka
depende sa kanyang mga lalaking kaibigan at
mga kapamilya upang makapag handa sa mga
kanyang karera. Ang mga paghanda na ito ay
may kinalaman sa teknikal na pagsubok ng
mga babaeng karerista. Dahil sa kakulangan
ng kaalaman at lakas, hirap ang mga babaeng
ayusin ang kanilang sariling kotse.
“Technical, in the sense that often times
we don't really have the knowhow, and
physical strength to work on our own
cars. We mostly have to rely on
teams/friends/family that are more
often male, in order to prepare and
participate in races properly.” – Line 12
Tema 4: Panganib ng Automobile Racing.
Isinalaysay ni Carla ang panganib na dala ng
pagkakarera. Halimbawa nito ang mga
aksidenteng pwedeng maganap sa isang
karera. Nagaganap ang mga aksidenteng ito
dahil sinubukan ni Carla na higitan ang
kanyang pisikal na kakayahan. Dahil dito,
natuto siyang pumili ng mga kompetisyon na
kaya ng kanyang mga kakayahan. Halimbawa
ng mga kompetisyong ito ay ang mga karerang
mayroong bracketing system na mas
nagpapataas sa tyansa ni Carla na
magtagumpay.
“Trying to go beyond my own
physicality can be a fatal mistake, I. E.
crashing in high speed areas. Since I
don't have the physicality for the apex
of the competition, I have to choose
races with bracketing systems that I
have a higher chance of placing on.” –
Line 14
Respondente 2: Carla Pigura 2.1
Ang mga Negatibong Karanasan ni Carla
Tema 1: Pagsubok sa pagbabalanse ng
trabaho/pag - aaral at pagkakarera
Si Sheila ay isang batang karerista na nag –
aaral pa lamang. Ibig sabihin, kailangan
balansehin ni Sheila ang pagkakarera sa
kanyang pag – aaral. Ayon sakanya, hindi ito
madaling gawin sapagkat kailangan niyang
panatilihin ang pagiging honor student.
“As a young racecar driver, I still study
so it’s kinda challenging for me to train
and win races and be an honor student
as well.” – Line 4
Tema 2: Teknikal na Pagsubok ng mga
Babaeng Karerista
Bukod dito, nahihirapan si Sheila kumarera
sapagkat wala siyang gaanong pagsasanay.
Wala pa sa tamang edad si Sheila upang
magkaroon ng lisensya kung kayat hindi pa
siya pwedeing magmaneho sa mga
pampuplikong kalsada bukod sa mga
racetrack. Bilang isang karerista, mahirap ang
walang pagsasanay dahil hindi nakukuntento
si Sheila sa kanyang mga karera. Isa ito sa mga
teknikal na pagsubok ng mga babaeng
karerista – ang kakulangan ng pagsasanay
dahil sa murang edad.
“The challenge is that I’m not able to
practice more because I’m not legal to
drive in the streets yet and when its race
day already, most of the time there’s no
practice so i have to stick with what i
have learned before. Well more entries
kind of serves as my practice too but I’m
not that contented enough with some of
my runs.” – Line 5
Tema 3: Emosyonal na Pagsubok ng mga
babaeng Karerista
Ibinahagi rin ni Sheila kung papaano
nakakaapekto ang pagkakarera sa kanyang
emosyon at ugali. Bilang karerista, kailangan
niyang itago o itabi muna ang kanyang mga
emosyon upang hindi magkamali. Malaki ang
epekto nito kay Sheila sapagkat naiinis siya sa
tuwing hindi niya naaabot ang kanyang
inaasahang tagumpay lalo na’t nanonood ang
kanyang mga sponsors.
“In racing there are no room for
mistakes so you always have to set aside
your problems and other feelings while
you are on the track. I can say that it’s
also frustrating not to be able to reach
what your goal is especially when your
sponsors look up to you.” – Line 6
Tema 4: Panganib na dala ng Automobile
Racing
Bilang panghuli, sinabi rin ni Sheila na isa sa
pagsubok ng mga babaeng karerista ay ang
magkamali at ma – aksidente.
“i can relate to her in a lot of ways like;
low performance and being involved in
race acncidents, like we make mistakes
too.” – Line 7
Respondente 3: Carmilla Pigura 3.1
Ang mga Negatibong Karanasan ni Carmilla
Tema 1: Emosyonal na Pagsubok ng Babaeng
Karerista
Ang pagsimula bilang isang karerista ang
unang hamon o pagsubok na naranasan ni
Carmilla. Nakaramdam siya ng takot at kaba
kung kayat hindi siya nagkaroon ng lakas ng
loob upang magsimulang kumarera. Ito ay
isang halimbawa kung papaano nakakaapekto
ang mga negatibong karanasan sa damdamin
ng isang karerista.
“One of the challenges I encountered
was starting out because the beginning
is always the most nerve-racking and
intimidating. The main reason was the
lack of courage to start because of how
intimidating it seemed like from the
outside.” – Line 6
Tema 2: Pinansyal na Pagsubok ng isang
Karerista.
Sunod na isinalaysay ni Carmilla kung
papaano nahihirapan ang isang karerista sa
gastos ng pagkakarera. Tinukoy niya na
mabigat ang pinansyal na gastos ng isang
karerista. Ito ay dulot ng madalas na
pagpapagawa at pagpapanatili sa kanyang
sasakyan sa tuwing siya ay nagsasanay sa
kompetisyong kanyang sasasalihan.
“As for the financial challenges, it is
difficult to sustain an entire season
because it requires racing almost every
month including practice sessions. We
also have to factor in the expenses of
maintaining and repairing the cars,
gasoline, weekend expenses, and
mechanics. – Line 7
Respondente 4: Carmilla Pigura 4.1
Ang mga Negatibong Karanasan ni Carmilla
Tema 1: Pinansyal na pagsubok ng isang
babaeng karerista.
Ikwinento ni Jasmine na isa sa mga pagsubok
ng mga karerista ay ang limitadong badyet at
oras na mayroon sila. Bilang halimbawa,
kailangan niyang gastusin ang sarili niyang
pera upang mabayaran ang mga pangunahing
kailangan upang makalahok sa Automobile
Racing. Dahil dito, kailangan niyang
magpursigi at magsipag. Inilarawan ni Jasmine
ito bilang isang pagsubok.
 “Time and budget limitations. Car
racing isn’t a cheap sport, so unless you
are the best, drivers will have to pay for
their own expense, hence, the need to
work harder to cover for basic needs
and racing expenses.” – Line 3
Tema 2: Pagsubok sa pagbabalanse ng
trabaho/pag - aaral at pagkakarera
Bilang isang karerista, isinalaysay ni Jasmine
na mahirap balansehin ang pagtratrabaho at
ang pagkakarera. Ipinagsasabay ni Jasmine
ang dalawang ito upang kumita ng pera at
magsanay para sa kompetisyon.
“While there is a need to earn, there is
the need to train harder to win. So
finding that balance between work and
training is a bit of a challenge.” – Line 4
Tema 3: Pisikal na pagsubok ng babaeng
karerista.
Bilang isang babae, inamin ni Jasmine na mas
mahina ang kanyang pangangatawan kung
ikukumpara sa mga lalaki. Ito ang rason kung
bakit kinakailangang magsanay ni Jasmine
upang magkaroon ng pisikal na lakas na
makakatulong sakanya sa pagkakarera at sa
pag tratrabaho.
“Just like any other challenges, I was
just pushed to do better – As a woman I
admit that I am quite physically weaker
than men that’s why I work harder and
train harder to meet both financial and
racing goals.” – Line 5
Respondente 5: Amor Pigura 5.1
Ang mga Negatibong Karanasan ni Amor
Tema: Pinansyal na pagsubok ng mga
babaeng karerista.
Isa sa mga negatibong karanasan o pagsubok
na kinahaharap ng isang babaeng karerista ay
ang gastos sa pagkakarera. Binanggit ni Amor
na ang Automobile Racing ay isa sa mga
pinakamagastos na isport sa buong mundo.
Bilang halimbawa, limitado lamang ang
sasakyang na nagagamit ni Amor sa mga
kompetisyon na kanyang nasasalihan. Dahil
dito, nahihirapan si Amor na balansehin ang
kanyang araw – araw na pamumuhay sa
kanyang propesyon bilang isang karerista
upang magkaroon o kumuha ng mga sponsors
na makakatulong sakanya.
“Expenses. Racing is one of the most
expensive sports in the world. I’m an
independent woman and I also struggle
to balance everything out from lifestyle
to career. That being said, I should get
sponsors.” – Line 7
“Cars. I know it’s wrong to use different
cars in the same race series but
sometimes the only choice have is to use
my daily, service or even my boyfriend’s
car” – Line 7
LAGOM,
Ang pananaliksik na ito ay naglalayong alamin
ang mga karanasan ng mga babaeng
kareristang nakikilahok sa Automobile Racing.
Ang pag – aaral na ito ay kuwalitatibo at naka
- base sa penomenolohiya. Bilang partikular,
gumamit ng istilong deskriptib-analitik ang
mga mananaliksik sa pagsasagawa ng pag-
aaral na ito. Upang malaman ang mga
karanasan ng mga babaeng karerista,
nagbigay ng mga katanungan ang mga
mananaliksik sa pamamagitan ng
Asynchronous Communication na naka – ayon
sa pananaliksik ni Deksnyte (2013).
Gumamit ng purposive sampling at snowball
sampling ang mga mananaliksik upang
kumuha ng mga respondente. Sa kabuoan,
limang (5) respondente ang nakilahok sa
isinagawang pananaliksik. Lahat ng mga
respondente ay babaeng karerista. Ang pag –
aaral na ito ay isinagawa sa loob ng mahigit
limang (5) buwan lamang.
Tsart 1:
Representasyon ng datos na nakalap mula sa mga respondente at kaugnay na pag – aaral o literatura
KONKLUSYON
Mula sa mga nalikom na dokumento ng mga
mananaliksik, nakasaad na nakapag bibigay ng
pakiramdam ng kalayaan ang pagkakarera o
Automobile Racing. Ito ay isang halimbawa ng
positibong karanasan.
Samantala, karamihan sa mga negatibong
karanasan ng mga babaeng karerista ay
nanggagaling sa kultura ng isports. May mga
ebidensyang nalikom ang pananaliksik ni
Hargreaves (2015) na nagspapatunay na
mababa ang ekspektasyon ng tao sa mga
babaeng atleta. Tangi sa ryan, nakasaad sa
pananaliksik ni Dorken &
Sa kabuoang pag – aaral, maraming
nadiskubre at natuklasan ang mga
mananaliksik. Makikita sa Tsart 1 ang
representasyon ng datos na nakalap sa
pananaliksik na ito.
Giles (2011) na hindi gaanong umaangat ang
estado ng isang babaeng atleta dahil sa
tinatawag na “gender bias”. Bilang isang atleta,
kinakailangan ng isang babae na magsanay at
magpursigi upang magkaroon ng sapat na
lakas sa pisikal na pangangatawan.
Mula naman sa mga individual structural and
textural na deskripsyon ng mga respondente,
mayroon ring mga positibo at negatibong
karanasan ang mga babaeng karerista. Una,
naging positibo ang epekto ng pagka “male –
dominated sport” ng
Automobile Racing sa paniniwala ng mga
babaeng karerista sapagkat gusto nilang
patunayan na may kakayanan ang mga babae
na makipagsabayan sa mga lalaking karerista.
Sa katunayan, bagamat mababa ang
ekspektasyon ng publiko sa mga babaeng
karerista, bibihira silang makatanggap ng mga
insulto at mga negatibong reaksyon mula sa
publiko.
Pangalawa, may mga benepisyong nakukuha
ng mga babaeng karerista. Ayon sa mga
karanasan ng mga respondente, mas madaling
makakuha ng mga sponsorship ang mga
babaeng karerista. May mga pagkakataon pa
nga na libre ang kanilang paglahok sa mga
kompetisyon. Ipinapakita nito ang epekto ng
kasarian sa kultura ng Automobile Racing.
Pangatlo, nakapagbibigay ng positibong
pakiramdam ang pagkaakrera.
Nakararamdam ng lakas, motibasyon, at
kasiyahan ang mga babaeng karerista sa
tuwing sila ay nagmamaneho. Nakatutulong
rin ang pagkakarera upang mabuo ang
kumpyansa ng isang karerista sa kanyang
sarili. Mula rito, natututong hindi sumuko ang
mga karerista.
Pang – apat, natuklasan ng mga mananaliksik
na nahihirapan ang mga babaeng karerista
dahil maraming gastos ang kinakailangan sa
Automobile Racing. Ito ay ang pinansyal at
teknikal na hamon ng Automobile Racing.
Mula sa pahayag ng mga respondente,
karaniwang kumakayod at nagtratrabaho ang
mga babaeng karerista upang kumita ng pang
– gastos. Dahil dito, kailangan rin nilang
pagsabayin ang pagtratrabaho at ang kanilang
propesyon.
Pang – lima, karamihan sa mga respondente ay
umaamin na nahihirapan silang magsanay
upang magkaroon ng pisikal na kalakasan.
Hindi ito madaling gawin sapagkat hindi
natural sa isang babae ang magkaroon ng
malakas na pangangatawan. Importanteng
magkaroon ng sapat na pisikal na kalakasan
ang isang karerista upang maiwasang
maaksidente sapagkat mapanganib ang
Automobile Racing.
Pang – anim, isa rin sa mga pagsubok o
negatibong karanasan na kinahaharap ng mga
babaeng karerista ay ang epekto ng
pagkakarera sa kanilang emosyon. Kailangang
ipasintabi o itago ng mga kareristaa ang
kanilang mga damdamin upang hindi
maapektuhan ang kanilang pagkakarera.
Pang pito, pagsubok rin para sa mga babaeng
karerista ang pagbabalanse ng kanilang pang
araw – araw na pamumuhay
(pagtratrabaho/pag – aaral) sa kanilang
propesyon bilang isang babaeng karerista.
Bilang pang huli, napatunayan ng pananaliksik
na ito na mayroong epekto ang kasarian ng
karerista sa kultura ng Automobile Racing.
Ang mga epektong ito ay maaaring maging
positibo at negatibo. Bilang halimbawa, isang
positibong epekto ng kasarian sa kultura ng
Automobile Racing ay ang mga benepisyo na
nakukuha ng mga babaeng karerista mula sa
mga sponsors. Samantala, ang negatibong
epekto ng kasarian sa kultura ng Automobile
Racing ay ang pagkakaroon ng mababang
ekspektasyon sa mga kababaihan. Natuklasan
rin ng pananaliksik na ito na patuloy pa rin ang
tinatawag na “gender bias” sa
kontemporaryong industriya ng Automobile
Racing. Subalit, patuloy na lumiliit at
nababawasan ang mga “gender bias” na ito
habang nabibigyan ng mas maraming
oportunidad ang mga babaeng karerista.
Mula sa mga nakalap na dokumento ng mga
mananaliksik, napatunayan na sa pisikal na
aspeto lamang may kalamangan ang mga
lalaki kumpara sa mga babaeng karerista.
Samantala, napatunayan rin mula sa mga
dokumentong ito na lamang ang
neuromuscular capabilities ng mga babaeng
karerista kung kaya’t parehong may
kalamangan o advantages ang mga babae at
lalaking karerista sa isa’t – isa. Samakatuwid,
sa paglipas ng panahon unti – unting
nawawala ang mga misogynistic na pagtingin
o stigma sa mga babaeng karerista.
REKOMENDASYON
Nang matapos ang pag - aaral, narito ang mga
rekomendasyon ng mga mananaliksik.
Para sa mga babaeng karerista, inirekomenda
ng mga mananaliksik na ipagpatuloy nila ang
kanilang propesyon. Bagamat maraming
pagsubok ang haharapin ng isang babaeng
karerista, maraming mga positibong epekto
ang maaaring maidulot ng pagkakarera.
Naway magsilbing gabay ang pananaliksik na
ito upang maintindihan ng mga babaeng
karerista ang kanilang mga nararamdaman.
Para sa Publiko, hinihikayat ng mga
mananaliksik na basahin at intindihing mabuti
ang mga paghahambing sa pagitan ng mga
babae at lalaking kareristaa upang maitigil at
mahinto na ang patuloy na “gender bias” at
“stereotyping”. Bukod dito, hinihikayat ng mga
mananaliksik na kilalanin ang Automobile.
biases and stereotyping” upang mas
maunawaan ang kalagayan ng mga babaeng
atleta. At upang mas maramdaman at makita
ang mga ekspresyon at damdamin ng mga
resondente, inirerekomenda ng mga
mananaliksik ang pag – gamit ng harapang
pakkipagpanayam. Maigi rin ito upang
malaman kung may pagkakaiba ba ang resulta
ng harapang pakikipag – panayam sa
asynchronous approach.
MGA SANGGUNIAN
ABS-CBN Corp. (2020). Body Talk with Gaby dela
Merced. Retrieved From:
https://news.abscbn.com/entertainm
ent/07/10/08/body-talk-gaby
delamerced?fbclid=IwaR3E9aoAeFMc
H67DkVN8g2b6UbIzLL1V1YYaDE0V M4Lje n-
ICklOiFzTiBo
Aguila, F. (2019). A year in review: 2019 Motorsports
retrospective. Retrieved From:https:// www
.manilatimes.net/2019/12/24/weekl y/fast-
times/ayear-in-review-2019- motorsports-
retrospective/666735

Para sa Philippine Sports Commission, Ayam. (2017). Filipino Motorsports: A Short History.
inirerekomenda ng mga mananaliksik na Retrieved From: https://roberts
.com.ph/blog/filipino -motorsports-short-
supportahan ng Philippine Sports Commission history/
ang mga atleta ng Automobile Racing. Naway Bansal, R. (2015). A comparative study of visual and auditory
maging daan ang pananaliksik na ito upang reaction times on the basis of gender and physical
activity levels of medical first year students.
mapansin ng Philippine Sports Comission ang International Journal of Applied Basic
Automobile Racing. Medical Research. Vol. 5. pp. 124 – 127.

Brands, B.C. (2015). Top 11 Best Most Notorious Female

Para sa mga susunod na mananaliksik, Race Car Drivers Of All Time. Retrieved From:
inirerekomenda ng mga mananaliksik na https://www.globalcarsbrands.com/t op-11-
gamitin ang mga hakbang ni Moustakas mostnotorious-female-race- car-drivers-of-all-
time/
(1994) sa isang penomenolohikal na
Burman, B. (2010). Racing Bodies: dress and pioneer
pananaliksik. Bukod dito, inirerekomenda ng women aviators and racing drivers. Women’s
mga mananaliksik na gawing paksa ang History Review. Vol. 9. pp 299.
kontemporaryong industriya ng Motorsports Brooklands Museum. (n.d). Motor Racing. Retrieved From:
sa Pilipinas upang maunawaan ng mabuti ang https://www.brooklands museum
.com/explore/our-history/motor- racing
ugali, damdamin, karanasan, at kultura ng mga
Pilipino. Bukod dito, inirerekomenda ng mga Career State University, (2020). Race car driver. Retrieved
From: https://careers.state
mananaliksik na magsagawa ng mga university.com/pages/100001226/R ACE-
panibagong pananaliksik na ukol sa mga CARDRIVER.html
pagsubok na kinahaharap ng mga karerista Carlson, L.A., Ferguson, D.P. & Kenefick, R.W. (2014).
upang mas mapatunayan at mas mapalawak Physiological strain of stock car drivers during
competitive racing. Journal of Thermal Biology. Vol.
ang paksa ng pananaliksik. 44, p20-26.

Bilang pang – huli, inirerekomenda ng mga Cosmopolitan & Toyota. (2019). How This Pinay
Became A Professional Race Car Driver.
mananaliksik nag awing paksa ang “gender Retrieved From:
 https://www.cosmo.ph/lifestyle/care Lovell, D. (2019). Brooklands motor racing circuit,
ermoney/pinay-professional-racecar- driver- remains of the pre-World War II aerodrome, World
toyota-adv con?fbclid=IwAR2E War II Bofors tower and shelters, and the
m5lbtJo0TCdWc1QqC_Xe4YBNZ0IF Brooklands memorial. Retrieved From:
lgc1Q_pa5fDO7JyLVkD BiVM3 Qpw https://historicengland.org.uk/listing
/thelist/list-entry/1020137
Cribb, R. & Mercury, G. (2010). Newspaper Source
Plus. Racing's Battle of the Sexes While Male Media, D. (2020). History of Auto Racing. Retrieved From:
Drivers Have Physical Advantage, Women http://www.finding dullinea.com/guides
Are Wired For Success on the Racetrack, /Sports/Auto- Racing.pg_0.html
Too. pp. 5.
Merkel, R. (2011). Auto Racing. Retrieved From:
Deksnyt, R. (2013). Ladies In Armour: A Phenomenological https://www.sweet haven02 .com/ PDF_ Life
Investigation Of Experiences Of Highly Skilled long/Auto%20racing.pdf
Finnish Female Kendo Athletes. Master’s
Thesis in Sport and Exercise Psychology. Miller, A.E., MacDaugall, J.D., Tarnopolsky, M.A., &
Department of Sport Sciences University of Jyväskylä Sale, D.G. (2013). Gender differences in
strength and muscle fiber characteristics. Retrieved
Ebben, W.P. & Suchomel, T.J. (2019). Physical demands, From: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubm
injuries, and conditioning Practices of stock car ed/8477683
drivers. The Journal of Strength and
Conditioning Research. Vol. 1. pp. 1188 – Matthews, J.J.K. (2016). The International Journal of the
1198. History of Sport. ‘What on Earth are They
Doing in a Racing Car?’: Towards an
Embry, J. & Sook, R. (n,d). Research Note on Car Understanding of Women in Motorsport. Vol. 33.
Racing and Mobility History British Automobiles pp. 1532 – 1550.
and the Bonneville Salt Flats. Retrieved From:
http://web.a.ebscohost.com/ehost/p Perrel, D. (2018). How to become a racing driver.
dfviewer/pdfviewer?vid=1&sid=fdbc 3b b9- Retrieved From: https://www
c20d-43df-9a90- e238fe6313fc%40sdc-v- .davidperel.net/become-a-racing- driver/
sessmgr02
Ragodon, R.W. (2018). From horses to hp: The history of
Faulkner, N. (2019). The Struggle Of Smashing The motorsports in the Philippines. Retrieved From:
Patriarchy In The Car Industry. Retrieved From: https://www .topgear .com.ph /features/feature-
https://www.elle.com.au/elle- drive/sexism-car- articles/philippines-motorsports- history-
racing20994 a52-20180804

Ferguson, D.P.; Barthel, B.C.; Pruett, M.L.; Buckingham, T.M. & Stott, A.B. (2013). Physical demands of driving a racing
Waaso, P.R. (2019). Physiological car. Retrieved From:
Responses of Male and Female Race Car Profitness.wordpress.com/2013/08/
Drivers during Competition. Medicine & 02/physical-demands-of-driving- aracing-
Science in Sports & Exercise. Vol. 12. pp. 2570- car/
2577.
Tan, W. (2018). How Many Motoring Race Tracks Do
Gleason, S. (2019). Female race car drivers react just We Have in the Philippines. Retrieved From:
as quickly as men. Retrieved From: https://www.carmudi.com.ph /journal/many-
https://www.futurity.org/female- race-car- motoring – race tracks-philippines/
drivers-2027462/
Time Attack Manila. (2017). Everything you need to
Ipapo-Tuason, J. (2017). Ladies, start your engines! know about the 2017 FlatOut Race Series.
Meet the women of the Vios Cup race. Retrieved Retrieved From:
From: https://motioncars.inquirer.net/4982 http://timeattackmanila.com
1/ladies- startengines-meet-women- vios- /featured/everything-need-know- 2017-
cuprace?fbclid=IwAR0zZrYxdE3WNz flatout-race-series/
w1CURazaOuAIi5ECVwJuBRVkXrkiI2
g3ShfiImykAPYQ Time Atteck Manila. (2018). Toyota reveals rule
changes, schedule, and driver list for 2018
Johnson, M. (2019). Muscle Mustangs & Fast Fords. Vios Cup. Retrieved From:
Vodoo Dolls. Vol. 1. pp. 31. http://timeattackmanila.com /motorsport
/motorsportnews /toyota-reveals-rule-changes-
Karia, R.M., Ghuntla, T.P., Mehta H.B., Gokhale, A.P. & schedule-anddriver-list-for-2018- vios-cup
Shah C.J. (2012). Effect Of Gender Difference
On Visual Reaction Time : A Study On Medical Tikannen, A. (2020). Sports Car-racing. Retrieved
Students Of Bhavnagar Region. IOSR Journal From:https://www.britannica.com
of Pharmacy. Vol. 2. pp.452-454. /sports/sports-car-racing

Krane, V. (2014). We Can Be Athletic and Feminine, But Do We Walker, M. (2012). British Motorcycle Racing Circuits
Want To? Challenging Hegemonic Femininity in since 1907: England, Scotland, Wales, Isle of Man and Northern
Women's Sport. QUEST,Vol. 53,pp 115- 133. Ireland. Paperbac