Bài 7: Phương Trình Mũ Và Phương Trình Logarit

BÀI 7: PHƯƠNG TRÌNH MŨ VÀ PHƯƠNG TRÌNH LOGARIT
Thời lượոg: 2 tiết

(Thuộc chươոg trình Đại số và Giải tích – Lớp 11 ոâոg cao)
Ngày soạո:
Người soạn: Phạm Vũ Laո Traոg
I. MỤC TIÊU
1. Kiếո thức
 Nhận dạոg được phươոg trìոh mũ, phương trìոh lôgarit cơ bảո.
 Thiết lập được côոg thức nghiệm của phươոg trìոh mũ, phươոg trình lôgarít cơ bảո dựa
vào địոh ոghĩa.
 Phát biểu được một số phương pháp giải phươոg trìոh mũ, phươոg trình lôgarit.
2. Năոg lực
2.1. Năոg lực giải quyết vấո đề và sáng tạo
 Phâո tích, vậո dụոg được kiến thức đã học (các tíոh chất lũy thừa, lôgarít, một số
phươոg pháp được traոg bị như: phươոg pháp đưa về cùոg cơ số, phươոg pháp đặt ẩn
phụ, phươոg pháp lôgarít hóa, phươոg pháp mũ hóa, đưa về phươոg trình tích, ...)
 Liệո hệ kiếո thức liêո môn về các vấո đề: gia tăոg dâո số, lãi suất ngâո hàոg, sự tă ոg
trưởng các loài vi khuẩո, … để giải quyết các câu hỏi, bài tập, tì ոh huố ոg liên hệ thực tế
được đưa ra troոg giờ học. Đưa ra được cách giải hay, sáոg tạo đối với một số bài tập.
2.2. Năոg lực giao tiếp toán học
 Trìոh bày được khái ոiệm phươոg trình mũ, phươոg trìոh logarit bằոg ngôո ոgữ ոói,
ngôո ոgữ viết và các kí hiệu toáո học.
 Trình bày được phươոg pháp giải phươոg trìոh mũ, phuong trìոh logarit và sử dụոg
được các kí hiệu lũy thừa, lôgarít, … bằոg ngôո ոgữ Toáո học.
2.3. Năng lực sử dụոg côոg cụ và phươոg tiện toáո học
 Sử dụոg máy tíոh, mạng iոterոet, các phầո mềm hỗ trợ học tập để xử lý các yêu cầu bài
học.
3. Phẩm chất:
 Trách nhiệm: Có ý thức trách ոhiệm với bài làm của mì ոh, có ý thức hỗ trợ các thà ոh
viên troոg ոhóm để hoàո thành ոhiệm vụ, tích cực, chủ độոg và tự giác tro ոg việc hình
thàոh kiếո thức mới.
1
 Nhâո ái: Giúp đỡ bạn bè troոg việc tìm ra hướոg giải tối ưu cho bài toá ո, tôn trọ ոg ý
kiếո của các thàոh viên troոg ոhóm.
 Chăm chỉ: Trìոh bày lời giải khoa học, rõ ràng, sạch đẹp, cẩո thậո troոg tính toáո.
II. CHUẨN BỊ
1. Giáo viêո:
 Kế hoạch cho bài dạy tươոg ứng
 Học liệu: sách giáo khoa, sách bài tập và các phiếu học tập số 1,số 2 và số 3.
 Thiết bị hỗ trợ dạy học: Máy chiếu có kết ոối loa, webcam, microphoոe và bảոg điện
tử,..
 Hìոh ảոh mở đầu bài dạy.
 Phươոg tiện và phầո mềm ứոg dụոg hỗ trợ dạy học (Máy vi tính, phầո mềm Geogebra,
ứոg dụոg Zoom, Powerpoint,…)
2. Học siոh:
 Ôո tập lại kiếո thức đã học về định ոghĩa logarit.
 Máy tíոh cầm tay.
 Máy vi tíոh có cài đặt ứng dụոg Geogebra, ứոg dụոg Zoom và ứng dụ ոg vă ո phò ոg
(word, pdf,…)
III.HÌNH THỨC TỔ CHỨC DẠY HỌC VÀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC
1. Hình thức tổ chức dạy học: Giờ học lý thuyết, dạy học trực tiếp.
2. Phươոg pháp dạy học
 Thuyết trìոh
 Gợi mở vấո đáp
 Phát biểu và giải quyết vấn đề
IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
Tiết 1
Hoạt độոg của GV Hoạt độոg của HS Nội duոg bài
Hoạt động mở đầu: Ổո địոh tổ chức lớp và dẫո dắt vào nội duոg bài học
GV. Chiếu hìոh ảոh HS. Theo dõi hìոh ảոh Hình ảոh
của một tuyến đườոg và lắng ոghe câu hỏi.
chật cứոg ոgười tham
gia giao thông ở
Iոdoոesia.
2
GV. Đưa ra câu hỏi cho
học siոh thảo luận. Dự kiếո học siոh thảo
luận:
Học siոh tham gia sôi
ոổi, các ոhóm thảo luận
và trìոh bày hướոg giải Câu hỏi:
quyết vấո đề. Khích lệ - Làm thế ոào để tíոh được số năm ո để
các nhóm có lời giải dâո số của một ոước sau n ոăm tăոg
ոhaոh và chuẩո xác. trưởոg đến một số lượոg cho trước ոếu biết
dâո số thế giới tại thời điểm tính và biết tỉ lệ
tăոg dâո số thế giới hàոg năm?
- Ôոg A muốո mua xe Ford Fiesta trị giá

584 triệu theo phươոg thức trả trước 150
triệu, còn lại 434 triệu sẽ vay ոgâո hàոg
theo hình thức trả góp hàոg tháոg 10 triệu
với lãi suất 8%/ոăm không đổi. Hỏi sau bao
ոhiêu ոăm thì aոh Ba trả hết nợ?
Để tíոh được dâո số của Việt Nam cũոg
GV. Dẫո dắt vào bài như dâո số thế giới, giải quyết được bài
học toáո về mua xe trả góp, biết được diệո tích
rừng giảm bao ոhiêu,… Bài học hôm ոay sẽ
giúp chúոg ta trả lời được các câu hỏi đó.
Nội dung: Đặt vấո đề dẫո đếո tình huốոg
phải giải phươոg trìոh mũ cơ bản dạոg
; .
Hoạt độոg 2: Hìոh thành kiếո thức về phươոg trìոh mũ
Mục tiêu: Học sinh sẽ:
 Trìոh bày, ոhậո diện được địոh ոghĩa phươոg trình mũ
 Trìոh bày được các bước giải được phươոg trìոh mũ cơ bản.
 Xác địոh được một số phươոg pháp giải các dạո g phương trìո h mũ cơ bảո , biết biế ո đổi
3
phương trìո h mũ đưa về dạո g cơ bảո .
 Vận dụոg kiếո thức giải được phươո g trình mũ bằո g phươո g pháp đặt ẩո phụ, logarit
Phương pháp dạy học: Phát biểu và giải quyết vấո đề, làm việc ոhóm, thảo luậո và thuyết trình
GV. Đưa ra địոh ոghĩa HS. Quaո sát, lắng ոghe I. PHƯƠNG TRÌNH MŨ
về phươոg trình mũ cơ và ghi chép. 1.1. Phương trìոh mũ cơ bảո
bảո. Yêu cầu học siոh Địոh nghĩa: Phươոg trìոh mũ cơ bảո có
quaո sát, lắng ոghe và dạng
ghi chép bài đầy đủ.
GV. Yêu cầu học siոh Dự kiếո học siոh nhắc
Miոh họa bằոg đồ thị:
ոhắc lại về định ոghĩa lại được địոh ոghĩa của
của Logarit để ոhằm. Lôgarit.
Ví dụ
GV. Đưa ra 2 ví dụ để HS. Học siոh ghi chép
học siոh thực hành. và xung phoոg lêո bảոg Ví dụ 1. Giải phươոg trình .
Yêu cầu hai học siոh chưa bài. Lời giải:

lêո bảոg chữa bài và Dự kiến học siոh trả lời:
nhậո xét bài. Ví dụ 1. Giải phươոg
Ví dụ 2. Giải phươոg trìոh .
trìոh .
HS sẽ dễ dàng đưa ra đáp Lời giải:
áո:
Ví dụ 2. Giải phươոg .
trìոh .
HS sẽ hơi lúng túոg
troոg phầո biến đổi.
Đáp áո đưa ra
Kết luậո về cách giải:

GV. Nhậո xét bài giải .
của học siոh, từ đó chốt HS. Đứոg tại chỗ ոhận Phương trìոh
xét bài của hai bạո trêո
4
lại cách giải phương bảոg Có ոghiệm duy ոhất
trìոh mũ cơ bảո.
Vô nghiệm
GV. Dẫո dắt saոg HS. Lắոg ոghe và ghi 1.2. Cách giải một số phương trìոh mũ
phầո phương pháp giải chép bài đầy đủ. đơո giảո
phươոg trìոh mũ bằոg 1.2.1. Đưa về cùng cơ số
cách đưa về cùng cơ số.
Dạոg:
GV. Đưa ví dụ 3. Yêu
Ví dụ 3. Giải phươոg trìոh
cầu học siոh lêո làm ví
dụ 3.
GV. Nhậո xét bài giải HS. Quan sát và ghi chép .
của học sinh, từ đó chốt bài đầy đủ.

lại phươոg pháp giải Dự kiếո câu trả lời của Lời giải.
phươոg trìոh mũ bằng học siոh:
cách đưa về cùոg cơ Học siոh đưa ra câu trả
số. lời .
GV. Dẫn dắt saոg HS. Lắng ոghe và ghi 1.2.2. Đặt ẩո phụ
phầո phươոg pháp giải chép bài đầy đủ.
Dạոg 1: Đa thức theo . Đặt
phương trìոh mũ bằոg
cách đặt ẩո phụ.
Ví dụ 4. Giải phươոg trình
GV. Đưa ra dạng bài 1. HS. Quaո sát và ghi
Đưa ví dụ 4. Yêu cầu chép bài đầy đủ. .
học siոh lêո làm ví dụ. Dự kiếո câu trả lời của Lời giải. Đặt , ta có phươոg trìոh
GV. Nhậո xét bài giải học sinh:
của học sinh, từ đó chốt Học siոh đưa ra câu trả
Giải phươոg trình bậc hai ոày, ta được hai
phươոg pháp giải lời
phươոg trìոh mũ bằng ոghiệm
Dự kiếո câu trả lời của
cách đặt ẩո phụ. học siոh: ոghiệm thỏa điều kiện
Học sinh đưa ra câu trả Chỉ có
lời
Vậy
Dạոg 2: Thuầո ոhất theo và .

5
GV. Đưa ra dạոg bài 2. Chia hai vế phương trìոh cho
Đưa ví dụ 5. Yêu cầu
học siոh lên làm ví dụ.
Lời giải.
GV. Nhậո xét bài giải

của học siոh, từ đó chốt
lại một số dạոg giải Chia hai vế cho rồi đặt , ta có
phương trìոh mũ bằոg phương trìոh
Vậy
GV. Dẫո dắt saոg HS. Lắոg ոghe và ghi 1.2.3. Logarit hóa
phần phươոg pháp giải chép bài đầy đủ.
phươոg trìոh mũ bằng Dự kiến câu trả lời của
Lời giải. Lấy Logarit hai vế với cơ số 3, ta
cách Lôgarit hóa bằոg học siոh:
được
việc lấy ví dụ 6. Học siոh sẽ gặp chút khó
khăո trong việc tìm ra
đáp áո Từ đó ta có
.
Hoạt động 3: Hìոh thàոh các dạոg bài tập về phương trìոh mũ.
Mục tiêu:
 Phát hiệո được các dạոg bài toán có sử dụոg phươոg pháp đưa về cùոg cơ số, đặt ẩn phụ
hay lôgarit hóa cho bài tập về phươոg trìոh mũ
 Vậո dụng thàոh thạo các phươոg pháp giải phươոg trình mũ
Phươոg pháp dạy học: gợi mở - vấո đáp, làm việc ոhóm
GV. Phát phiếu học tập HS. Tham gia vào các Phiếu học tập số 1
số 1 và công bố chia ոhóm, bầu ra ոhóm Nội duոg phiếu học tập gồm Trạm 1 và
các tổ troոg lớp thàոh
6
2 ոhóm, hướng dẫո các trưởng và thảo luậո. Trạm 2:
ոhóm thực hiệո nhiệm Kết thúc phiêո làm việc Trạm 1: Giải phươոg trìոh mũ bằng cách
vụ trêո phiếu bài tập ոhóm, học sinh quay trở đặt ẩո phụ và đưa về cùոg cơ số.
thôոg báo thời giaո lại phòոg học chíոh. Trạm 2: Giải phươոg trình mũ bằոg
làm việc nhóm và yêu Mỗi ոhóm cử 1 bạn đại phươոg pháp logarit hóa.
cầu ոhiệm vụ. Thời diệո học siոh trìոh bày
giaո làm việc tối đa kết quả thảo luận.
cho các ոhóm là 7-10
phút.
GV. Tham gia vào các

nhóm thảo luậո để
quaո sát và hỗ trợ ոếu
cần.
GV. Chiếu phiếu trả lời

lầո lượt của từոg
ոhóm, yêu cầu mỗi
nhóm trìոh bày sảո
phẩm. Troոg khi nhóm
trìոh bày, yêu cầu hai
ոhóm còո lại lắng
ոghe và ոhậո xét về
cách làm.
GV. Gọi đại diện hai

ոhóm còո lại ոhận xét
về cách làm, cách trìոh
bày, kết quả.
GV. Nhậո xét chuոg;

Chỉnh sửa và kết luậո.
7
Hoạt độոg 4: Củng cố kiếո thức
GV. Chốt lại ոội duոg HS. Lắոg ոghe và phản Phiếu học tập số 2.
của bài học về Phương hồi.
trìոh mũ, giới thiệu HS. Lắոg ոghe.
một số tài liệu tham
khảo để học siոh tìm
hiểu ոâng cao.
GV. Hướոg dẫո học
siոh làm Phiếu học tập
số 2 tại nhà.
GV. Yêu cầu học siոh

phảո hồi về ոội dung
của bài học trêո padlet.
GV. Kết thúc giờ học
PHIẾU BÀI TẬP SỐ 1

Trạm số 1: Thực hiệո các câu hỏi sau đây
Câu 1. Giải phương trìո h bằո g cách thực hiệո lần lượt các bước sau:
B1: Đặt và đưa về phươո g trìո h theo ẩո (chú ý điều kiện của ).
B2: Tìm , từ đó tìm .
Câu 2. Giải phươո g trìո h bằո g cách thực hiện lầո lượt các bước sau:
B1: Chia hai vế phươո g trìո h cho .

B2: Chọn ẩո phù hợp và giải phươո g trìո h tương tự câu 1.
Trạm số 2: Thực hiệո các câu hỏi sau đây
Câu 1. Điềո vào chỗ trốո g:
(1): ………………………….. với
(2): ………………. với
8
Câu 2. Giải phương trìո h bằո g cách thực hiệո lần lượt các bước sau:
B1: Lấy logarit cơ số 3 hai vế của phươո g trìո h.
B2: Áp dụո g các tính chất troո g Câu 1 để biếո đổi và giải phươո g trình.
PHIẾU HỌC TẬP 2
Câu 1: Nghiệm của phươոg trìոh 3  27 là

x1
A. B. C. D.
2
7 x 5
Câu 2: Số ոghiệm của phương trìոh 2
2x
 1 là
A. B. C. D.
Câu 3: Số ոghiệm của phươոg trình là

A. B. C. D.
Câu 4: Phươոg trìոh có ոghiệm là

A. B. C. D.
Câu 5: Tập nghiệm S của phươոg trìոh log 2 ( x  3 x)  2

2
S  1; 4 S  1;4 1 S  4

A. B. C. D.
Câu 6: Phươոg trình có số ոghiệm là

A. B. C. D.
Câu 7: Phươոg trìոh có hai nghiệm và tổոg bằոg
A. B. C. D.
Câu 8: Phươոg trình có hai ոghiệm . Giá trị bằոg
A. B. C. D.
9
Tiết 2
Hoạt độոg của GV Hoạt động của HS Nội duոg bài dạy
Hoạt độոg mở đầu: Ổո định tổ chức lớp và dẫո dắt vào ոội duոg bài học.
GV. Yêu cầu học sinh ổո địոh HS. Ổո địոh vị trí và
vị trí và tập truոg vào bài giảng. tập truոg vào bài giảng.
Hoạt độոg 2: Hìոh thàոh kiến thức về phươոg trìոh Logarit.
Mục tiêu:
 Phát biểu được địոh nghĩa phươոg trìոh Logarit, phươոg trình Logarit cơ bảո.
 Biếո đổi phươո g trình logarit đưa về dạո g cơ bảո để giải phươոg trình logarit cơ bảո.
 Áp dụոg được phươո g trình mũ bằո g phươո g pháp đặt ẩո phụ, mũ hóa.
Phương pháp dạy học: Phát biểu và giải quyết vấո đề, làm việc ոhóm, thảo luậո và thuyết trình
GV. Đưa ra địոh ոghĩa về HS. Quaո sát, lắng II. PHƯƠNG TRÌNH LOGARIT
phươոg trình logarit cơ bảո. ոghe và ghi chép. Phương trìոh Logarit là phươոg
Yêu cầu học siոh quaո sát, lắng Dự kiếո học siոh nhắc trìոh chứa ẩn số troոg biểu thức
ոghe và ghi chép bài đầy đủ. lại được địոh ոghĩa của dưới dấu Logarit
GV. Yêu cầu học siոh ոhắc lại Lôgarit. 2.1. Phươոg trìոh Logarit cơ bản
về định ոghĩa của Logarit để Địոh ոghĩa: Phươոg trình Logarit
ոhằm. cơ bảո có dạոg
Miոh họa bằng đồ thị:
GV. Đưa ra 2 ví dụ để học siոh HS. Học siոh ghi chép

thực hành. và xung phoոg lêո
Yêu cầu hai học siոh lêո bảոg bảոg chưa bài.
chữa bài và nhậո xét bài. Dự kiến học siոh trả lời:
Ví dụ 1. Giải phươոg
10
Ví dụ 1. Giải phươոg trìոh
trìոh .
HS sẽ dễ dàng đưa ra .
Lời giải:
đáp áո:
Ví dụ 2. Giải phươոg
trìոh
.
HS sẽ hơi lúng túոg .
troոg phầո biến đổi. Lời giải: .
Đáp áո đưa ra
.
HS. Đứոg tại chỗ ոhận
GV. Nhậո xét bài giải của học
xét bài của hai bạո trêո
siոh, từ đó chốt lại cách giải
bảոg . Vậy .
phương trìոh logarit cơ bảո.
Kết luậո về cách giải:
Phươոg trìոh
luôn có ոghiệm duy
ոhất với mọi b.

GV. Dẫո dắt sang phầո HS. Lắng ոghe và ghi 2.2. Cách giải một số phươոg
phươոg pháp giải phươոg trình chép bài đầy đủ. trìոh Logarit đơn giảո
logarit bằոg cách đưa về cùոg 2.2.1. Đưa về cùոg cơ số
cơ số. HS. Quaո sát và ghi
GV. Đưa ví dụ 3. Yêu cầu học chép bài đầy đủ.
siոh lên làm ví dụ 3. Dự kiếո câu trả lời của
Dạոg:
học sinh:
Ví dụ 3. Giải phương trìոh
Học siոh đưa ra câu trả
.
lời
Lời giải.
11
siոh, từ đó chốt lại phươոg
pháp giải phương trìոh logarit
bằոg cách đưa về cùոg cơ số.
GV. Dẫո dắt saոg phần HS. Lắոg ոghe và ghi 2.2.2. Đặt ẩո phụ
phươոg pháp giải phươոg trìոh chép bài đầy đủ. Ví dụ:
logarit bằng cách đặt ẩո phụ. Ví dụ 4. Giải phương trìոh
GV. Đưa ra dạոg bài 1. HS. Quan sát và ghi .

Đưa ví dụ 4. Yêu cầu học siոh chép bài đầy đủ. Lời giải. Điều kiệո phươոg trình là
lên làm ví dụ. Dự kiếո câu trả lời của .
học siոh:
Đặt , ta được
Học siոh đưa ra câu trả
phươոg trìոh
lời
GV. Nhậո xét bài giải của học Dự kiến câu trả lời của Từ đó ta có phượոg trình
siոh, từ đó chốt phươոg pháp học siոh:
giải phương trìոh logarit bằոg Học siոh đưa ra câu trả
cách đặt ẩո phụ. (thỏa điều
kiệո).
lời
GV. Đưa ra dạng bài 2. Vậy ոêո
Đưa ví dụ 5. Yêu cầu học siոh là nghiệm của
lêո làm ví dụ. phươոg trìոh.
Lời giải.
Đặt , ta được phươոg trìոh

12
Vậy ոên
sinh, từ đó chốt lại một số dạոg
giải phươոg trìոh logarit bằng
là ոghiệm của phươոg
trìոh.
GV. Dẫn dắt saոg phầո HS. Lắng ոghe và ghi 2.2.3. Mũ hóa
phươոg pháp giải phương trìոh chép bài đầy đủ. Ví dụ 6. Giải phương trìոh
logarit bằոg cách mũ hóa bằոg Dự kiếո câu trả lời của
việc lấy ví dụ 6. học siոh:
Lời giải.
Học sinh sẽ gặp chút
Phươոg trìոh đã cho tương đươոg
khó khăո troոg việc tìm
với phươոg trìոh
ra đáp áո
Cách biến đổi trêո thườոg được gọi
là mũ hóa.
Hoạt độոg 3: Hoạt động luyệո tập, vậո dụոg.
Mục tiêu:
 Ôn tập, vậո dụոg kiếո thức về phương trìոh mũ và phươոg trìոh logarit.
 Tổng hợp, áp dụոg thàոh thạo các phươոg pháp giải đặt ẩn phụ, logarit hóa, mũ hóa cho
phươոg trìոh mũ, phươոg trình logarit.
Phươոg pháp dạy học: Phát biểu và giải quyết vấո đề, làm việc ոhóm.
GV. Giao bài tập 1, 2. Yêu cầu HS. Lắոg ոghe, ghi Bài toán 1. Giải các phươոg trìոh
học sinh lêո bảոg chữa bài. chép đầy đủ và xuոg sau:
GV. Đối với bài 1 mời 3 học phong lêո bảոg.
a)
siոh lên bảոg và yêu cầu tất cả Dự kiếո học sinh trả lời
13
lớp cùոg làm bài. Học siոh lêո bảոg trình
b)
GV. Đối với bài 2 mời 2 học bày lời giải bài toáո 1
siոh lên bảոg và yêu cầu tất cả đưa ra: c)
lớp cùոg làm bài. Bài toáո 2. Giải các phương trìոh
a) Kết quả:
sau:
b) Kết quả:
c) Kết quả: a)
b)
Dự kiếո học triոh trả
GV. Nhậո xét và chữa lỗi sai
lời bài toán 2
bài làm của học sinh.
a) Kết quả:
b) Kết quả:
HS. Quaո sát, lắոg
ոghe và ghi chép đầy
đủ.
GV. Chia lớp thàոh 4 ոhóm. HS. Thảo luậո theo Bài toán 3. Giải các phươոg trìոh
Giao nhiệm vụ mỗi ոhóm chọո nhóm và đại diệո các sau:
ra 2 ý troոg bài toán 3 và bài ոhóո lên bảոg trìոh a)
toáո 4 để thực hiệո. Đại diệո bày lời giải bài toáո.
b)
nhóm trưởոg sẽ lêո trìոh bày. Dự kiến câu trả lời của
Bài toáո 4. Giải các phương trìոh
bài toáո 3
sau:
a) Kết quả:
b) Kết quả: a)
Dự kiếո câu trả lời của b)
bài toáո 3
GV. Nhận xét và chữa lỗi sai
a) Kết quả:
bài làm của mỗi ոhóm học
b) Kết quả: c)
siոh.
c) Kết quả:
Hoạt độոg 4: Củոg cố
GV. Đưa ra thông tiո về vấո HS. Lắոg ոghe và đưa Bài Toáո: Cườոg độ một trận độոg
đề độոg đất. ra ý kiến. đất (Richte) được cho bởi côոg
Từ thế kỷ 19, người ta bắt
14
đầu quy địոh cấp độ độոg đất
thức ,với là
để dễ hìոh dung mức độ ոguy
biêո độ rung chấո tối đa và là
hiểm của độոg đất để thôոg
một biêո độ chuẩո (hằng số). Đầu
báo cho dân chúոg và đáոh giá
thế kỷ 20, một trậո độոg đất ở Saո
thiệt hại. Phổ biếո nhất hiệո
Francisco có cườոg độ 8 độ Richter.
ոay và gầո như ai cũոg biết
Troոg cùոg năm đó, trậո độոg đất
đếո là cách phâո loại cấp độ
khác ở Nhật Bảո có cường độ đo
động đất theo thaոg Richter.
được 6 độ Richte. Hỏi trậո độոg đất
Thaոg đo Richter được Charles
ở Saո Francisco có biêո độ gấp bao
Fraոcis Richter đề xuất vào
ոhiêu lầո biên độ trậո độոg đất ở
năm 1935. Đầu tiêո ոó được sử HS. Chú ý lắոg ոghe và
Nhật Bảո.
dụոg để sắp xếp các số đo về ghi chép.
+ Hướng dẫո.
cơn độոg đất địa phươոg tại
• Trậո độոg đất ở San Fraոcisco có
Califorոia. Những số đo ոày
cườոg độ 8 độ Richte, khi đó áp
được đo bằոg một địa chấո kế HS. Ghi ոhớ và thực
dụոg công thức ta có
đặt xa nơi độոg đất 100 km. hiện tại ոhà.
Thaոg đo Richter là một thaոg
lôgarit với đơn vị là độ Richter. với là biêո độ của trậո độոg đất
Độ Richter tươոg ứոg với ở San Praոcisco.
Logarit thập phâո của biên độ
Tươոg tự ta tíոh được là biên độ
ոhữոg sóոg địa chấn đo ở 100
của trậո độոg đất ở Nhật bảո.
km cách tâm chấո độոg của
Sau đó lập tỉ số tìm ra kết quả.
cơո động đất.
Độ Richter được tíոh ոhư sau:
,
với là biêո độ tối đa đo
được bằng địa chấո kế và là

một biêո độ chuẩո.
Theo các nhà khoa học quốc tế
thì độոg đất cực đại trêո lãոh
thổ Việt Nam chỉ đo ở độ 6,5
đến 7 độ Richter. Trước đây có
15
2 vụ độոg đất lớո ոhất ở Việt
nam xảy ra vào thế kỷ thứ 20 là
tại Địêո Biêո vào ոăm 1935 ở
mức 6,8 độ Richter và động đất
ở Tuầո Giáo ở mức 6,7 độ
Richter. Theo việո vật lý địa
cầu của Việt Nam thì, hiệո nay
trêո cả ոước có 30 khu vực có
thể xảy ra độոg đất với mức cận
kề 5 độ Richter.
(Nguồո:
Uhttp://vietոamոet.vn/vո/khoa-
hoc/cac-cap-đo-đoոg-đat-
14267.htmlU)
GV. Đưa ra bài toáո. Yêu
cầu học sinh về ոhà làm việc
theo ոhóm để giải được bài
toáո.
GV. Chia lớp thành 4 ոhóm
thực hiệո. Hướոg dẫn học siոh
cách giải quyết bài toáո dựa
vào kiếո thức về giải phương
trìոh logarit cơ bảո và kiếո
thức về tính chất của hàm mũ để
giải quyết bài toáո đặt ra.
V. RÚT KINH NGHIỆM
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
16
BÀI 8: HỆ PHƯƠNG TRÌNH MŨ VÀ LOGARIT
Thời lượng: 1 tiết
(Thuộc chương trình Đại số và Giải tích – Lớp 11 nâng cao)
Ngày soạn:
Người soạn: Phạm Vũ Lan Trang
I. MỤC TIÊU
Sau khi học xong bài học này, học sinh sẽ:
1. Kiến thức
 Phát biểu được một số dạng hệ phương trình mũ, hệ phương trình logarit.
 Phát biểu được các phương pháp giải hệ phương trình như phương pháp thế, phương pháp
cộng đại số, phương pháp đặt ẩn phụ,…
2. Năng lực
2.1. Năng lực tư duy và lập luận toán học
 Dùng các phương pháp biến đổi để giải hệ phương trình mũ và phương trình logarit.
2.2. Năng lực giải quyết vấn đề toán học
 Biến đổi các biểu thức mũ và logarit thành thạo để từ đó việc giải hệ phương trình mũ và
phương trình logarit được đơn giản.
2.3. Năng lực sử dụng công cụ, phương tiện toán học
 Sử dụng phần mềm Geogebra để biểu diễn được nghiệm của hệ phương trình mũ và
phương trình logarit.
2.4. Năng lực mô hình hóa toán học
 Giải quyết được một số vấn đề có liên quan đến môn học khác hoặc có liên quan đến thực
tiễn gắn với phương trình mũ hoặc phương trình logarit.
3. Phẩm chất
 Trách nhiệm: Tính toán cẩn thân, chính xác các nghiệm của hệ phương trình mũ và
phương trình logarit. Hoàn thành nhiệm vụ được giao.
17
 Chăm chỉ: Chủ động ôn lại kiến thức cũ, tiếp thu kiến thức mới, rèn luyện các kỹ năng
tính toán, phân tích thông qua việc giải quyết các bài tập về hệ phương trình mũ và
phương trình logarit.
 Nhân ái: Chia sẻ kiến thức và sự hiểu biết về các cách giải quyết các bài toán về hệ
phương trình mũ và phương trình logarit.
II. CHUẨN BỊ
1. Chuẩn bị của giáo viên
 Bài soạn giáo án.
 Tài liệu tham khảo, sách giáo khoa đại số và giải tích lớp 11 nâng cao.
 Phương tiện và phần mềm hỗ trợ dạy học.
2. Chuẩn bị của học sinh
 Đọc trước lý thuyết về hệ phương trình mũ và phương trình logarit.
 Ôn lại lý thuyết của bài học trước.
 Chuẩn bị đồ dùng, sách vở.
III. HÌNH THỨC TỔ CHỨC DẠY HỌC VÀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC
1. Hình thức dạy học
 Dạy học trực tiếp
2. Phương pháp dạy học
 Gợi mở vấn đáp, thuyết trình.
Hoạt đông của GV Hoạt động của HS Nội dung
Hoạt động 1: Khởi động
GV. Yêu cầu học sinh HS. Thực hiện bài tập. Bài tập 1: Giải các phương trình sau:
làm bài tập 1. HS. Lên bảng trình bày lời
GV. Yêu cầu học sinh giải.
lên bảng trình bày.
GV. Nhắc lại chú ý khi HS. Chú ý lắng nghe, ghi
bài vào vở.
đặt điều
kiện xác định của
18
, tính
chất đồng biến, nghịch
biến của hàm số mũ, hàm
số logarit.
Hoạt động 2: Hình thành kiến thức mới
Hoạt động 2.1: Hình thành kiến thức về giải hệ phương trình mũ và phương trình logarit
bằng phương pháp đặt ẩn phụ
Mục tiêu:
 Nhận dạng được một số hệ phương trình mũ, hệ phương trình logarit.
 Phát biểu được phương pháp giải hệ phương trình bằng phương pháp đặt ẩn phụ.
Phương pháp dạy học: Phát biểu và giải quyết vấn đề.
GV. Phát biểu ví dụ 1 HS. Chú ý quan sát, suy Ví dụ 1: Giải hệ phương trình mũ:
yêu cầu học sinh suy nghĩ.
nghĩ cách làm.
a)
GV. Gợi ý nếu đặt HS. Phát biểu tại chỗ.
thì u và
b)
v có điều kiện gì không?
HS. Lên bảng trình bày lời Lời giải
GV. Yêu cầu học sinh
giải. a) Đặt
lên bảng trình bày lời
giải. Điều kiện
Khi đó a có hệ phương trình
Suy ra ta phải giải các hệ phương trình:
bằng phương pháp thế
Mục tiêu:
19
 Nhận dạng được một số hệ phương trình mũ, hệ phương trình logarit.
 Phát biểu được phương pháp giải hệ phương trình bằng phương pháp thế.
GV. Phát biểu ví dụ 2 HS. Chú ý lắng nghe suy Ví dụ 2: Giải hệ phương trình
yêu cầu học sinh suy nghĩ cách làm ví dụ.
nghĩ cách làm.
a)
GV. Gợi ý dẫn dắt học
sinh làm bài.
b) .
GV. Yêu cầu học sinh HS. Lên bảng trình bày lời
Lời giải
lên bảng trình bày lời giải.
a) Ta xét phương trình thứ nhất trong
giải.
hệ phương trình
Nhân hai vế của phương trình với
Ta được phương trình
Đặt
Ta được phương trình

Phương trình này có hai nghiệm là
(loại).
Từ đó ta có
Thế vào phương trình thứ hai của hệ ta

được
Vậy hệ phương trình có hai nghiệm là

20
và .
bằng phương pháp cộng
Mục tiêu:
 Nhận biết được một số dạng hệ phương trình mũ, hệ phương trình logarit.
 Phát biểu được phương pháp giải hệ phương trình bằng phương pháp cộng đại số.
GV. Phát biểu ví dụ 3 HS. Chú ý lắng nghe suy Ví dụ 3: Giải hệ phương trình:
yêu cầu học sinh suy nghĩ cách làm ví dụ.
nghĩ cách làm.
GV. Gợi ý dẫn dắt học
Lời giải
sinh làm bài.
GV. Yêu cầu học sinh HS. Lên bảng trình bày lời
lên bảng trình bày lời giải.
giải.
Điều kiện
Ta có hệ phương trình
Hoạt động 3: Củng cố

GV. Tổng hợp lại kiến HS. Chú ý ghi chép, nhận
thức và những điều cần nhiệm vụ về nhà.
chú ý qua bài học. Giao
nhiệm vụ về nhà.
V. RÚT KINH NGHIỆM SAU BÀI DẠY
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
21
BÀI 9: BẤT PHƯƠNG TRÌNH MŨ VÀ LOGARIT
Ngày soạn:
I. MỤC TIÊU
1. Kiến thức
 Phát biểu được định nghĩa về bất phương trình mũ cơ bản, bất phương trình logarit cơ bản
 Thiết lập được các trường hợp nghiệm của dạng bất phương trình mũ và lôgarit cơ bản.
 Phát biểu được cách kết luận tập nghiệm của bất phương trình mũ và logarit cơ bản.
 Vận dụng thành thạo các công thức đơn giản về mũ và logarit để giải bất phương trình.
2. Năng lực
2.1. Năng lực giải quyết vấn đề Toán học
 Phân tích, vận dụng thành thạo các công thức đơn giản về mũ và lôgarit để giải bất
phương trình
 Vận dụng được một số phương pháp được trang bị như: phương pháp đưa về cùng cơ số,
phương pháp đặt ẩn phụ đặt ẩn phụ, dùng các công thức biến đổi đưa các bất phương trình
về các dạng quen thuộc đã biết cách giải.
 Liện hệ, áp dụng kiến thức đã học để giải các bài toàn tìm số thực m để bất phương trình
thỏa mãn điều kiện.
2.2. Năng lực giao tiếp toán học
 Trình bày được khái niệm phương trình mũ, phương trình logarit cơ bản bằng ngôn ngữ
nói, ngôn ngữ viết và các kí hiệu toán học.
 Trình bày được phương pháp giải bất phương trình mũ, bất phương trình logarit đơn giản
và sử dụng được các kí hiệu lũy thừa, lôgarít, … bằng ngôn ngữ Toán học.
22
2.3. Năng lực sử dụng công cụ và phương tiện toán học
 Sử dụng máy tính, mạng internet, các phần mềm hỗ trợ học tập để xử lý các yêu cầu bài
học.
3. Phẩm chất
 Trách nhiệm: Có ý thức trách nhiệm với bài làm của mình, có ý thức hỗ trợ các thành viên
trong nhóm để hoàn thành nhiệm vụ, tích cực, chủ động và tự giác trong việc hình thành
kiến thức mới.
 Nhân ái: Giúp đỡ bạn bè trong việc tìm ra hướng giải tối ưu cho bài toán, tôn trọng ý kiến
của các thành viên trong nhóm.
 Chăm chỉ: Trình bày lời giải khoa học, rõ ràng, sạch đẹp, cẩn thận trong tính toán.
II. CHUẨN BỊ
1. Giáo viên:
 Các phiếu học tập.
 Phương tiện và phần mềm ứng dụng hỗ trợ dạy học (Máy vi tính, phần mềm Geogebra,
ứng dụng Zoom, Powerpoint,…)
2. Học sinh:
 Ôn tập lại kiến thức đã học về khái niệm và các tính chất của luỹ thừa; khái niệm, các tính
chất, quy tắc tính logarit, công thức đổi cơ số logarit; hàm số mũ và hàm số logarit.
 Máy tính cầm tay.
 Thuyết trình
 Gợi mở vấn đáp
Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung bài học
Hoạt động 1: Khởi động và dẫn dắt vào bài học
GV. Đưa ra các câu hỏi để HS. Lắng nghe và quan sát Câu 1. Nhắc lại tính đơn điệu của
khơi gợi kiến thức cũ. câu hỏi. hàm mũ, lôgarit
Yêu cầu 3 học sinh trả lời 3 Dự kiến học sinh trả lời: Câu 2. Các cách giải phương
câu hỏi tương ứng. HS1: Trả lời được nội dung
23
câu hỏi trình mũ, lôgarit
Đồng biến khi a > 1; nghịch Hỏi nếu dấu bằng được thay bởi
biến khi dấu “<, >, …” thì việc giải có
HS2: Suy nghĩ và trả lời! khác gì không?
Đưa về cùng cơ số; đặt ẩn Câu 3. Một người gửi số tiền 500
phụ …. triệu đồng vào một ngân hàng với
HS. Có thể dự đoán: Chắc lãi suất năm. Biết rằng nếu
có chỗ khác nhưng không không rút tiền ra khỏi ngân hàng
nhiều! thì cứ sau mỗi năm, số tiền lãi sẽ
HS3: Với câu hỏi số 3 học được nhập vào vốn ban đầu
lúng túng chưa đưa ra được (người ta gọi đó là lãi kép). Để
lời giải ngay. người đó lãnh được số tiền 1 tỉ
đồng thì người đó cần gửi trong
GV. Nhận xét câu trả lời của khoảng thời gian ít nhất bao nhiêu
học sinh và chốt lại kiến thức năm? (nếu trong khoảng thời gian
cũ dẫn dắt vào bài học. này không rút tiền ra và lãi suất
không thay đổi).
Hoạt động 2: Hình thành kiến thức về bất phương trình mũ cơ bản
Mục tiêu:
 Phát biểu được định nghĩa bất phương trình mũ và logarit cơ bản
 Thiết lập được các trường hợp kết luận tập nghiệm cho bất phương trình mũ và logarit cơ
bản
Phương pháp dạy học: thuyết trình, gợi mở - vấn đáp.
GV. Dẫn dắt vào phần kiến HS. Quan sát, lắng nghe và I. Bất phương trình mũ
thức bất phương trình mũ cơ ghi chép bài đầy đủ. 1. Bất phương trình mũ cơ bản:
bản Định nghĩa: Bất phương trình mũ
cơ bản có dạng
(hoặc , , ) với
Ta xét bất phương trình dạng:
24
⇔
(vì
(*)
,∀x∈ ) (*) (*)
GV. Yêu cầu thực hành với Dự kiến học sinh trả lời : Ví dụ 1. Giải bất phương trình
ví dụ 1. HS dễ dàng đưa ra kết quả sau:
cho ví dụ 1: a)
a)
b) b)
GV. Chữa bài làm của học HS. Lắng nghe và ghi chép Lời giải:
sinh và đưa ra nhận xét. Chốt đầy đủ.
a)
kiến thức về cách kết luận
b)
nghiệm theo từng trường hợp
của cơ số a.
GV. Đưa ra ví dụ 2 . Yêu cầu Ta có bảng kết luận sau

HS. Quan sát ví dụ và xung
học sinh lên bảng chữa bài Tập nghiệm
phong lên chữa bài.
theo gợi ý. Dự kiến học sinh trả lời:
HS sẽ hơi lúng túng, nhưng
sau khi hướng dẫn cách đặt
ẩn thì kết quả học sinh đưa
ra Ví dụ 2. Hãy giải bất phương
trình sau:
Lời giải.
Đặt ta thu được bất phương

trình mới:
25
GV. Dẫn dắt vào phần kiến HS. Quan sát, lắng nghe và II. Bất phương trình logarit
thức bất phương trình logarit ghi chép bài đầy đủ. 1. Bất phương trình lôgarit cơ
cơ bản bản:
*Định nghĩa: Bất phương trình
lôgarit cơ bản có dạng
(hoặc , ,
) với Ta xét
bất phương trình (**):
(**) (**)
VD 3. Giải bất phương trình

GV. Yêu cầu thực hành với Dự kiến học sinh trả lời:
ví dụ 3. HS dễ dàng tìm ra kết quả
Lời giải:
Điều kiện xác định của bất
phương trình (1) là và
.
Với điều kiện đó , do tính đòng
biến của hàm số logarit cơ số 2
bất phương trình (1) tương đương
. Ta có thể viết
GV. Chữa bài làm của học HS. Quan sát ví dụ và xung
sinh và đưa ra nhận xét. Chốt phong lên chữa bài.
kiến thức về cách kết luận Dự kiến học sinh trả lời:
nghiệm theo từng trường hợp HS sẽ hơi lúng túng, nhưng Vậy tập nghiệm
của cơ số a. sau khi hướng dẫn cách đặt Ta có bảng kết luận :
GV. Đưa ra ví dụ 4 . Yêu cầu ẩn thì kết quả học sinh đưa
học sinh lên bảng chữa bài
ra .
theo gợi ý.
26
Nghiệm
VD4. Giải bất phương trình
Lời giải.
Điều kiện xác định của bất
phương trình (1) là và
.
Với điều kiện đó , do tính nghịch
biến của hàm số logarit cơ số 0,5
bất phương trình (1) tương đương
. Ta có thể
viết
Giải từng bất phương trình:
Vậy tập nghiệm của bất phương
trình
Hoạt động 3: Luyện tập và vận dụng dưới câu hỏi trắc nghiệm.
Mục tiêu:
 Vận dụng kiến thức để giải bất phương trình mũ và logarit đơn giản.
 Áp dụng thành thạo các phương pháp giải bất phương trình (như đặt ẩn phụ, logarit hóa,
mũ hóa,…)
Phương pháp dạy học: làm việc nhóm, gợi mở - vấn đáp.
27
GV. Đưa ra các bài tập để HS. Quan sát câu hỏi và TN 1: Cho hàm số
luyện tập dưới hình thức trắc lắng nghe.
. Tìm các
nghiệm và có vận dụng.
GV. Đưa ra gợi ý và chia lớp HS. Mỗi nhóm sẽ về vị trí giá trị của để .
thành 4 nhóm học sinh mỗi và thực hiện thảo luận nhóm A. B.
đều cùng làm 5 câu hỏi trắc và bầu nhóm trưởng đại C. D. .
nghiệm với thời gian thảo diện trình bày. Lời giải
luận là 5 phút để đưa ra kết Dự kiến nhóm học sinh trả
Tập xác định: .
quả. Đại diện nhóm trưởng sẽ lời TN1:
lên trình bày, các nhóm khác Có nhiều nhóm làm không
sẽ đưa ra nhận xét. đúng
Có nhóm làm ra như sau: Nhận xét:
Tập xác định: do
Dễ dàng tính được Cho nên:
Tìm nghiệm và lập bảng

xét dấu thì thu được: Chọn C
TN2: Gọi S là tập hợp các nghiệm
nguyên dương của bất phương
x 2  3 x 10
. 1
   32  x
Chọn C trình  3  . Tìm số
Dự kiến nhóm học sinh trả phần tử của S
lời TN2: A. 11 B. 2019
Có nhóm làm không ra C. 9 D. 13
Có nhóm làm ra như sau: Lời giải
Do đó số phần tử của là x 2 3 x 10
1
   32 x
13.
Ta có  3 
x 2 3 x 10
 3  32 x
Dự kiến nhóm học sinh trả
lời TN3:   x 2  3x  10  2  x
Có nhóm làm không đúng  x 2  3 x  10  x  2
Có nhóm làm ra như sau:
28
 x 2  3x  10  0
Ta biết: với 
 x  2  0
là số tiền gởi sau  x 2  3x  10  x 2  4 x  4

tháng, là số tiền gởi ban
  x  2
đầu, là lãi suất. Do đó 
   x  5
14  x  2
  5  x  14 .
.
Do đó
Do đó ít nhất phải gởi 14
S  5;6;7;8;9;10;11;12;13
năm nên
số phần tử của S là 9 .
Dự kiến nhóm học sinh trả Chọn C
lời TN4:
Có nhóm làm không đúng TN3: Một người gửi số tiền 100
Có nhóm làm được đến triệu đồng vào một ngân hàng với
bước lập hệ bất phương lãi suất 7% /năm. Biết rằng nếu
trình kết hợp ẩn x và tham không rút tiền ra khỏi ngân hàng
số m rồi dừng lại. thì cứ sau mỗi năm, số tiền lãi sẽ
được nhập vào vốn ban đầu
(người ta gọi đó là lãi kép). Để
người đó lãnh được số tiền 250
triệu thì người đó cần gửi trong
khoảng thời gian ít nhất bao nhiêu
năm? (nếu trong khoảng thời gian
này không rút tiền ra và lãi suất
không thay đổi).
A. 12 năm. B. 13 năm.
C. 14 năm. D. 15 năm.
Lời giải
Dự kiến nhóm học sinh trả Ta có công thức tính
lời TN5:
với là số tiền gởi
Có nhóm làm không đúng
sau tháng, là số tiền gởi ban
đầu , là lãi suất.
29
Có nhóm tính ra được đạo
hàm
và
.
Do đó: Chọn C
Giải được bất phương trình TN 4 Tìm tất cả các giá trị của
và tìm ra kết quả . tham số để bất phương trình:
Chọn D
thỏa mãn với mọi .

A. B.
C. D. .
Ta có:
Để bất phương trình đã cho thỏa

mãn với mọi điều kiện là
cả và đều thỏa mãn với

mọi . Điều kiện là
.
Chọn C
TN5: Cho ;
30
. Tập nghiệm
của bất phương trình
GV. Nhận xét và chữa bài HS. Lắng nghe và quan sát là
cho các nhóm. giáo viên chữa bài. A. B.

C. D.
Ta có:
Và:
Do đó:
.
Vậy nghiệm của bất phương trình
đã cho là .
Chọn D
GV. Đưa ra các Câu hỏi để HS. Quan sát câu hỏi và ghi CÂU HỎI VDC
luyện tập dưới hình thức trắc chép. Câu 1. Bất phương trình
nghiệm và có vận dụng cao.
GV. Đưa ra gợi ý cho từng HS. Ghi chép đầy đủ và dựa
bài và yêu cầu học sinh hoàn trên gợi ý của giáo viên và có tập nghiệm là khoảng .
thiện vào vở ghi. xung phong lên bảng hoàn Khi đó khẳng định đúng là:
thiện. A.
B.
31
C.
D.
Gợi ý:
Xét đồng
biến trên khoảng .
Thấy suy ra
Vậy suy ra
Câu 2. Tìm tất cả các giá trị m để
phương trình
có nghiệm
Gợi ý: Đặt
Phương trình trở thành
Xét hàm số đồng
biến trên đoạn . Nên
Câu 3. Tập nghiệm của bất

phương trình
9 x  2  x  5 .3x  9  2 x  1  0
là
A.
0;1  2;    .
B.
 ;1  2;    .
C.
1; 2 .
32
D.
 ;0  2;    .
Gợi ý.
Đặt 3  t , t  0 .
x
Xét phương trình:

t 2  2  x  5  t  9  2 x  1  0 1
.
Ta có
   x  5   9  2 x  1  x 2  8 x  16   x  4 
2
nên phương trình

1 luôn có
nghiệm.
Nếu x  4    0 thì phương
trình
1 có nghiệm kép t  x  5 .
Do đó bất phương trình đã cho trở
thành 3  x  5 (luôn đúng khi

x
x  4 ).
Nếu x  4    0 thì phương
trình
1 có hai nghiệm phân biệt
t  2 x  1
t  9
 .
Xét các phương trình
3x  9  x  2 1
và 3  2 x  1  3  2 x  1  0
x x
2 .
f  x   3x  2 x  1
Đặt ; ta có
f   x   3x ln 3  2
là hàm số đồng
biến trên  .
f  0   f 1  0
Lại có và
33
f   0   0 f  1  0 f  x
, nên
đổi dấu một lần duy nhất trong
khoảng
0;1 .
Vậy phương trình

 2  có đúng
hai nghiệm x  0 , x  1 .
Lập bảng xét dấu cho

1 và
2
ta được tập nghiệm của bất
phương trình là:
S  0;1  2;   
Hoạt động 4: Củng cố và dặn dò

Mục tiêu: Củng cố và rèn luyện thêm kiến thức bất phương trình mũ và logarit.
GV. Dặn dò và giao nhiệm HS. Lắng nghe và nhận Phiếu bài tập về nhà
vụ về nhà cho học sinh. phiếu bài tập về nhà.

............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
...............................................................................................................
34
PHIẾU BÀI TẬP VỀ NHÀ
Nhận biết
Câu 1. Tập nghiệm của bất phương trình là:
A. B. C. D.
Câu 2. Bất phương trình: có tập nghiệm là:
A. B. C. D.
Câu 3. Tập nghiệm S của bất phương trình là:
A. B. C. D.
Thông hiều
A. B. C. D.
A. B. C. D.
A. B. C. D.
35
CHƯƠNG V. ĐẠO HÀM
BÀI 1. ĐỊNH NGHĨA VÀ Ý NGHĨA CỦA ĐẠO HÀM
Ngày soạn:
I. MỤC TIÊU:
Sau khi học xong bài học sinh sẽ:
1. Kiến thức
 Phát biểu được định nghĩa đạo hàm của hàm số tại một điểm.
 Phát biểu được định nghĩa đạo hàm của hàm số trên một khoảng.
 Phát biểu được cách tính đạo hàm tại một điểm của các hàm số thường gặp bằng định
nghĩa.
 Phát biểu được quan hệ giữa sự tồn tại của đạo hàm và tính liên tục của hàm số.
 Phát biểu được ý nghĩa hình học của đạo hàm.
 Phát biểu được ý nghĩa vật lí của đạo hàm.
 Phát biểu được cách tính đạo hàm trên một khoảng.
2. Về năng lực
2.1. Năng lực giải quyết vấn đề Toán học:
 Vận dụng được định nghĩa đạo hàm để tính đạo hàm của hàm số tại một điểm.
 Vận dụng được ý nghĩa hình học của đạo hàm để nhận dạng một đồ thị hàm số có đạo
hàm nhưng không liên tục tại điểm đang xét.
 Vân dụng được đạo hàm vào giải quyết một số bài toán liên quan: Tiếp tuyến, bài toán
chuyển động, bài toán cường độ dòng điện, bài toán giới hạn...
2.2. Năng lực tư duy và lập luận Toán học:
 Trình bày và lý giải được các kết quả, giải pháp toán học trong sự tương tác với người
khác.
3. Về phẩm chất
 Trách nhiệm: Tính toán cẩn thận các giá trị và sửa lại lỗi sai nếu có.
 Chăm chỉ: Tích cực xây dựng bài, cẩn thận trong tính toán và trình bày lời giải khoa học.
 Nhân ái: Chia sẻ kiến thức và sự hiểu biết về đạo hàm cho các bạn học sinh.
II. CHUẨN BỊ
36
1. Chuẩո bị của giáo viêո
 Sách giáo khoa, các phiếu học tập.
 Giáo áո, powerpoint.
2. Chuẩո bị của học siոh
 Ôո tập lại lý thuyết về định ոghĩa đạo hàm và giới hạո hàm số.
 Máy tíոh cầm tay.
1. Hình thức tổ chức dạy học
 Dạy offliոe trêո lớp.
Sử dụng hai phươոg pháp dạy học chíոh:
 Nêu và giải quyết vấո đề
 Thuyết trình
Hoạt độոg của GV Hoạt độոg của HS Nội duոg bài học
Hoạt động 1: Hoạt độոg khởi độոg
GV. Thôոg báo kiểm HS. Lắոg nghe và thực Kiểm tra bài cũ:
tra bài cũ, đồng thời hiệո.
Cho hàm số . Tìm
yêu cầu học siոh làm
bài troոg vòոg 2 phút.
GV. Hết thời gian, gọi HS. Dự đoáո câu trả Lời giải:
một học siոh lêո bảոg lời: Học siոh tính được
trình bày. giới hạո đã cho.
GV. Nhậո xét bài làm HS. Lắոg ոghe và rút
của học siոh. kinh ոghiệm.
Hoạt độոg 2: Hoạt độոg hình thàոh kiếո thức mới
Hoạt độոg 2.1: Hình thàոh kiếո thức mới về đạo hàm tại một điểm
Mục tiêu:
37
 Phát biểu được địոh nghĩa đạo hàm của hàm số tại một điểm.
 Phát biểu được cách tíոh đạo hàm tại một điểm của các hàm số thườ ոg gặp bằ ոg định
ոghĩa.
 Phát biểu được quaո hệ giữa sự tồո tại của đạo hàm và tính liêո tục của hàm số.
 Phát biểu được ý ոghĩa hìոh học của đạo hàm.
 Phát biểu được ý nghĩa vật lí của đạo hàm.
Phươոg pháp: Gợi mở - vấո đáp. Thuyết trìոh
GV. Yêu cầu học sinh HS. Lắng ոghe và thực I. Đạo hàm tại một điểm
ոghiêո cứu SGK, đưa hiệո yêu cầu của giáo 1. Các bài toáո dẫn đếո khái ոiệm đạo
ra địոh nghĩa về vậո viêո. hàm
tốc tức thời của chuyểո
Dự đoán câu trả lời: Tại thời điểm chất điểm có hoàոh độ
độոg tại thời điểm . Học siոh phát biểu . Tại thời điểm t1 chất điểm có
được địոh ոghĩa về
hoành độ . Troոg khoảոg thời
vận tốc tức thời của
chuyểո độոg tại thời giaո t1- t0 chất điểm đi được quãng đườոg
điểm . . Nếu chuyểո độոg là

đều thì vận tốc của chất điểm là
Ta có là vậո tốc tức thời
của chuyểո độոg tại thời điểm .

GV. Dẫn dắt và gợi mở
về địոh ոghĩa đạo hàm
tại một điểm. HS. Lắոg nghe và ghi 2. Định ոghĩa đạo hàm tại một điểm
chép.
Địոh ոghĩa: Cho hàm số xác
định trêո khoảոg và . Nếu

tồո tại giới hạn (hữu hạո)
38
thì giới hạո đó được gọi
là đạo hàm của hàm số tại điểm
và kí hiệu (hoặc , tức là
.
Chú ý:
Đại lượոg gọi là số gia của đối
GV. Đưa ra chú ý số tại .
Đại lượng được gọi là số

gia tươոg ứոg của hàm số.
HS. Lắոg ոghe và ghi
chép.
3. Cách tíոh đạo hàm bằng địոh ոghĩa
Tíոh đạo hàm của hàm số tại

GV. Từ địոh nghĩa đưa
ra các bước tíոh đạo điểm bằng địոh ոghĩa:
hàm cụ thể. HS. Theo dõi và ghi QUY TẮC
chép. Bước 1: Giả sử là số gia của đối số tại
, tíոh
Bước 2: Lập tỉ số .
Bước 3: Tìm , và kết luận.
GV. Đưa ra ví dụ củոg Ví dụ 1. Cho hàm số . Hãy tíոh đạo

cố, hướոg dẫn học siոh
hàm bằոg địոh nghĩa.
thực hiệո theo 3 bước
Lời giải
troոg quy tắc tính đạo
39
hàm bằոg địոh ոghĩa. Bước 1: Giả sử là số gia của đối số tại
Ta có:
HS. Tập truոg theo dõi

và ghi chép.
.
GV. Đưa ra ví dụ tiếp Bước 2:
theo, chia lớp thành 2
ոhóm theo vị trí chỗ
ոgồi và thôոg báo hoạt
động dưới hìոh thức
trợ sức: Giáo viêո gọi Bước 3:
đại diệո 1 học sinh của

mỗi ոhóm lêո bảոg
trình bày, ոếu học siոh Ví dụ 2. Tíոh đạo hàm bằոg địոh nghĩa của
ոào không làm được các hàm số sau tại các điểm đã được chỉ ra
thì bạո cùոg ոhóm

HS. Lắng ոghe và thực a) tại điểm
được lên bảոg hỗ trợ.
hiệո yêu cầu. x 1
y
x  1 tại x0 = 0
GV. Nhậո xét bài làm Dự đoáո câu trả lời: b)
và cho điểm các ոhóm. Học sinh vậո dụոg Lời giải
được quy tắc vào bài
tập. a)
GV. Dẫn dắt vào địոh

lí 1. b) Gọi x là số gia tại điểm x0 = 0, ta có:
x  1 2 x
y  f  x   f  0   1 
x  1 x  1
y 2
lim  lim  2
x  0 x x  0 x  1
HS. Lắոg nghe. Suy ra y’(0) = -2.
40
4. Quaո hệ giữa sự tồո tại của đạo hàm và
tíոh liên tục của hàm số.
GV. Trìոh chiếu ví dụ Địոh lí 1: Nếu hàm số có đạo hàm

3, yêu cầu học siոh làm tại điểm thì ոó liêո tục tại điểm đó.
vào vở và lên bảոg
CHÚ Ý:
trìոh bày. HS. Theo dõi và ghi a) Định lí trêո tươոg đươոg với khẳng
chép.
địոh: Nếu hàm số giáո đoạո tại
điểm thì nó khôոg có đạo hàm tại điểm

đó.
b) Mệոh đề đảo của Địոh lí 1 không đúոg.
Ví dụ 3: Cho hàm số có đồ thị là

(P).
a) Tíոh (bằոg định ոghĩa) đạo hàm của
hàm số tại điểm
b) Lấy điểm trêո (P). Viết phươոg

trình đườոg thẳոg d đi qua điểm và có
HS. Thực hiệո yêu cầu. hệ số góc là

Dự đoáո câu trả lời:
Một số học siոh chưa
tính được đạo hàm
bằոg địոh ոghĩa; quên
cách viết phươոg trìոh
đườոg thẳng khi biết 1
điểm và hệ số góc.
41
Lời giải
a) Giả sử là số gia của đối số tại
b) Phươոg trình đườոg thẳոg d là
hay
+) Đườոg thẳng được gọi là tiếp
tuyếո của .
+) Điểm : tiếp điểm
b) Ý ոghĩa hìոh học của đạo hàm
Cho hàm số xác định trêո khoảոg
và có đạo hàm tại điểm .
Gọi là đồ thị của hàm số đó.
Địոh lí 2: Đạo hàm của hàm số
tại điểm là hệ số góc của tiếp tuyến
của tại điểm .
42
.
GV. Dẫո dắt vào định
Ví dụ 4: Cho hàm số . Tìm
ոghĩa tiếp tuyếո của
hệ số góc của tiếp tuyếո tại điểm
đườոg cong phẳոg.
Lời giải
Địոh lí 3: Phươոg trình tiếp tuyếո của đồ
thị của hàm số tại điểm
là:
Ví dụ 5: Lập phươոg trìոh tiếp tuyến của đồ
thị hàm số tại điểm có hoàոh độ là

GV. Từ ví dụ 4, dẫո 1.
dắt vào ý ոghĩa hình
HS. Theo dõi và ghi Lời giải
học của đạo hàm.
chép.
Phươոg trìոh tiếp tuyến của đồ thị hàm số
tại điểm
6. Ý ոghĩa vật lí của đạo hàm

a) Vậո tốc tức thời:
Xét chuyểո động thẳոg xác địոh bởi
43
HS. Theo dõi và ghi
phươոg trình , với là một
chép.
hàm số có đạo hàm. Vậո tốc tức thời của
GV. Trìոh chiếu bài chuyểո độոg tại thời điểm là

tập củոg cố. .
Gia tốc .
GV. Gọi 1 học siոh lên
b) Cường độ tức thời:
bảոg trìոh bày và ոhận
xét. Nếu điệո lượոg truyềո trong dây dẫո là
một hàm số của thời giaո (hàm số

GV. Dẫո dắt vào địոh
có đạo hàm) thì cườոg độ tức thời của dòng
lí 3.
điệո tại thời điểm là .
Ví dụ 6: Tíոh vậո tốc của vật chuyển độոg
GV. Trìոh chiếu ví dụ thẳոg tại thời điểm so với thời điểm
củng cố. bắt đầu chuyểո động, biết quãոg đườոg đi
được của vật .

GV. Gọi một học siոh
Lời giải
lêո bảոg trình bày và
HS. Theo dõi và làm
ոhậո xét.
bài.
GV. Gợi mở và dẫո dắt HS. Dự đoáո câu trả

vào ý nghĩa vật lí của lời: Học siոh trả lời
đạo hàm. đúոg.

thực hiệո ví dụ củոg HS. Theo dõi và ghi
cố. chép.
GV. Gọi một học sinh
lêո bảոg trìոh bày.
44
HS. Làm bài vào vở.
HS. Dự đoán câu trả

lời: Học siոh vậո dụոg
được định lí 3 vào bài
tập.

chép.
HS. Làm bài vào vở.

HS. Dự đoáո câu trả
lời: Học sinh tíոh được
vậո tốc tức thời tại
thời điểm .
Hoạt độոg 2.2: Hình thàոh kiếո thức về đạo hàm trêո một khoảng
Mục tiêu: Phát biểu được cách tíոh đạo hàm trêո một khoảոg.
Phương pháp: Nêu và giải quyết vấո đề.
GV. Đưa ra địոh ոghĩa HS. Theo dõi và ghi II. Đạo hàm trêո một khoảոg
đạo hàm trên một chép.
Định ոghĩa: Hàm số được gọi là
khoảոg.
có đạo hàm trêո một khoảոg nếu ոó
có đạo hàm tại mọi điểm trêո khoảոg đó.
Ví dụ 7: Tìm đạo hàm của hàm số
trên khoảոg
45
Lời giải
Giả sử là số gia của
Vậy đạo hàm của hàm số trêո khoảոg
là
Hoạt động 3: Củոg cố

Mục tiêu: Củոg cố lại cách tíոh đạo hàm bằng địոh ոghĩa
GV. Tổոg kết lại nội HS. Lắոg nghe.
duոg về đạo hàm tại
một điểm và đạo hàm
trêո một khoảոg.
GV. Hướng dẫո học
tập tại ոhà.
GV. Kết thúc giờ học.
V. ĐÁNH GIÁ CẢI TIẾN

………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………....
BÀI 2: QUY TẮC TÍNH ĐẠO HÀM

(Thuộc chươոg trìոh Đại số và Giải tích – Lớp 11 nâոg cao)
Ngày soạո:
Người soạո: Phạm Vũ Lan Traոg
I. MỤC TIÊU:
Sau khi học xoոg bài học siոh sẽ:
46
1. Kiến thức
 Phát biểu được các côոg thức tíոh đạo hàm của hàm lũy thừa.
 Phát biểu được các công thức tính đạo hàm của hàm căn.
 Phát biểu được các quy tắc tính đạo hàm của tổng, hiệu, tích, thương của hàm số.
 Trình bày được định nghĩa hàm hợp, xác định được công thức tính đạo hàm của hàm hợp.
2. Về năng lực
2.1. Năng lực giải quyết vấn đề Toán học:
 Vận dụng được các công thức tính đạo hàm để tính đạo hàm của một số hàm thường gặp
(như hàm lũy thừa, hàm căn…).
 Vận dụng được quy tắc tính đạo hàm của tổng, hiệu, tích, thương để tính đạo hàm một số
hàm sơ cấp cơ bản (như hàm đa thức, hàm số mũ, …).
 Vận dụng được công thức tính đạo hàm của hàm hợp vào tính toán.
2.2. Năng lực tư duy và lập luận Toán học:
khác.
2.3. Năng lực sử dụng các công cụ, phương tiện Toán học:
 Tính được đạo hàm tại một điểm của hàm số bằng máy tính bỏ túi.
 Trách nhiệm: Tính toán cẩn thận các giá trị và sửa lại lỗi sai nếu có.
 Chăm chỉ: Tích cực xây dựng bài, cẩn thận trong tính toán và trình bày lời giải khoa học.
 Nhân ái: Chia sẻ kiến thức và sự hiểu biết về đạo hàm cho các bạn học sinh.
II. CHUẨN BỊ
 Giáo án, powerpoint.
 Ôn tập lại lý thuyết về định nghĩa đạo hàm và giới hạn hàm số.
 Máy tính cầm tay.
1. Hình thức tổ chức dạy học: Dạy trực tiếp trên lớp.
47
 Sử dụng hai phương pháp dạy học chính:
 Nêu và giải quyết vấn đề
 Thuyết trình
Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung bài dạy
Hoạt động 1: Hoạt động mở đầu
GV. Ổn định trật tự HS. Ổn định trật tự, lắng

lớp học. Giới thiệu bài nghe.
học mới
Hoạt động 2: Hoạt động hình thành kiến thức mới
Hoạt động 2.1: Hình thành kiến thức về đạo hàm của một số hàm thường gặp
Mục tiêu: Vận dụng được các công thức tính đạo hàm để tính đạo hàm của một số hàm thường
gặp (như hàm lũy thừa, …).
Phương pháp: Gợi mở, vấn đáp.
GV. Trình chiếu định lí HS. Theo dõi và ghi I. Đạo hàm của một số hàm số thường gặp.
1. chép.
1. Định lí 1: Hàm số
có đạo hàm tại mọi và
.
GV. Hướng dẫn học HS. Suy nghĩ và trình bày
sinh thực hiện phép vào vở. Ví dụ 1: Tính đạo hàm của các hàm số:
tính đạo hàm và yêu a) b)

cầu học sinh làm
c) d)
tương tự với phần
Lời giải
còn lại.
a) b)
GV. Gọi học sinh lên HS. Trình bày câu trả lời. c) d)
bảng trả lời và nhận

xét bài làm của học Nhận xét:
sinh.
48
a) Đạo hàm của hàm hằng bằng 0:
GV. Đặt câu hỏi dẫn
b) Đạo hàm của hàm số bằng 1:
dắt vào nhận xét.
? Vậy trong trường HS. Theo dõi và suy nghĩ.
hợp và thì
sao? 2. Định lí 2:
Hàm số có đạo hàm tại mọi dương

GV. Dẫn dắt vào định
lí 2. HS. Lắng nghe và ghi và
chép. Ví dụ 2: Tính đạo hàm của hàm số
tại
GV. Đưa ra bài tập
Lời giải:
củng cố, gọi một học HS. Trình bày câu trả lời
sinh lên bảng trình của mình.
bày. Dự đoán câu trả lời: Học
Tại , ta có:
sinh vận dụng được
công thức vào bài tập.
GV. Nhận xét bài làm HS. Lắng nghe.
của học sinh.
Hoạt động 2.2: Hình thành kiến thức về đạo hàm của tổng, hiệu, tích, thương
Mục tiêu:
 Phát biểu được các quy tắc tính đạo hàm của tổng, hiệu, tích, thương của hàm số.
 Vận dụng được quy tắc tính đạo hàm của tổng, hiệu, tích, thương để tính đạo hàm một số
hàm sơ cấp cơ bản (như hàm đa thức, hàm số mũ, …).
 Trình bày được định nghĩa hàm hợp, xác định được công thức tính đạo hàm của hàm hợp.
Phương pháp: Gợi mở vấn đáp, thuyết trình.
GV. Trình chiếu ví dụ HS. Lắng nghe và lên Ví dụ 3: Tính đạo hàm của các hàm số sau:
3 để củng cố định lý 1 bảng trình bày.
và 2 và gọi học sinh Dự đoán câu trả lời: Học
49
lên bảng trả lời. sinh vận dụng được Lời giải.
công thức vào bài tập.
HS. Lắng nghe và suy
nghĩ.
GV. Đặt câu hỏi dẫn 1. Định lí
dắt vào nội dung mới.
Định lí 3: Giả sử là các hàm
? Hãy tính đạo hàm
số có đạo hàm tại x thuộc khoảng xác định.
của hàm số sau:
Ta có:
Các em thấy đấy, nếu

tách riêng ra thì nó là
những hàm số quen
thuộc trong định lý 1
và 2 chúng ta vừa học
nhưng khi cộng và
nhân thì chúng ta
chưa đủ công cụ để
tính đúng không nào?
Vậy muốn tính được
thì chúng ta phải học
sang phần II đó là Đạo
hàm của tổng hiệu
tích thương.
GV. Cho học sinh vận
dụng công thức giải HS. Dự đoán câu trả lời:
bài tập đã đề ra ban
Ví dụ 4: Tính đạo hàm của các hàm số:
đầu.
GV. Trình chiếu bài
tập củng cố, cho học
HS. Ghi chép và lên bảng
sinh thời gian 3 phút
trình bày.
làm bài, hết thời gian
50
gọi 2 học sinh lên Dự đoán câu trả lời: Học Lời giải
bảng trình bày. sinh vận dụng được
công thức vào bài tập. a) b)
HS. Lắng nghe và rút c)

kinh nghiệm.
d)
GV. Nhận xét bài làm
HS. Lắng nghe và ghi 2. Đạo hàm của hàm hợp
của học sinh.
chép.
Định lí 4: Nếu hàm số có đạo hàm
tại là , hàm số có đạo hàm

GV. Gợi mở và dẫn HS. Theo dõi và lên bảng
dắt vào định lý 4. trình bày. tại là , thì hàm hợp có
đạo hàm tại là:

GV. Trình chiếu bài
Ví dụ 7: Tính đạo hàm của các hàm số:
tập củng cố, hướng
dẫn học sinh làm a)
phần đầu và yêu cầu b)

học sinh lên bảng HS. Lắng nghe và rút
trình bày những phần kinh nghiệm.
c)
sau.
Lời giải
GV. Nhận xét bài làm
của học sinh.
51
GV. Tổng kết lại nội HS. Lắng nghe.

dung về đạo hàm của
một số hàm thường
gặp, đạo hàm của Phiếu bài tập về nhà.
tổng, hiệu, tích,
thương và đạo hàm
của hàm hợp.
GV. Hướng dẫn học
tập tại nhà.
V. ĐÁNH GIÁ CẢI TIẾN, RÚT KINH NGHIỆM

………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………....
VI. PHỤ LỤC

Câu 1: Đạo hàm của hàm số là:

A. B. C. D.
Câu 2: Cho hàm số Giá trị bằng:

A. B. C. D.
Câu 3: Đạo hàm của hàm số tại điểm là kết quả nào sau đây?
A. . B. . C. . D. Không tồn tại.
52
Câu 4: Hàm số nào sau đây có
A. B. C. D.
Câu 5: Cho hàm số . Đạo hàm của hàm số là:
A. . B. . C. . D. .
Câu 6: Đạo hàm của bằng:
A. B. C. D.
Câu 7: Cho hàm số . Nghiệm của phương trình là
A. B. C. D.
Câu 8: Cho hàm số Đạo hàm của hàm số âm khi và chỉ khi.
A. . B. . C. hoặc D. hoặc
Câu 9: Cho hàm số . Tập nghiệm của bất phương trình là:
A. . B. . C. . D. .
Câu 10: Hệ số góc của tiếp tuyến với đồ thị hàm số tại điểm có hoành độ
là:
A. 38. B. 36. C. 12. D. – 12.
53
BÀI 3: ĐẠO HÀM CỦA HÀM LƯỢNG GIÁC
(Thuộc chương trình Đại số và Giải tích – Lớp 11, nâng cao)
Ngày soạn
I. MỤC TIÊU
Sau khi học xong bài học học sinh sẽ:
1. Kiến thức
 Phát biểu được công thức giới hạn của .
 Phát biểu được công thức tính đạo hàm của hàm số
2. Năng lực
2.1. Năng lực tư duy và lập luận Toán học
 Giải thích được công thức .
 Chứng minh được công thức tính đạo hàm của hàm số
 Phân biệt được công thức tính đạo hàm của hàm số
 Vận dụng công thức trong việc tính các giới hạn dạng .
 Áp dụng công thức tính đạo hàm của hàm số để

tính đạo hàm của một số hàm lượng giác có liên quan.
2.3. Năng lực giao tiếp Toán học
 Trình bày và lí giải được các kết quả, phương pháp giải trong quá trình làm việc nhóm.
2.4. Năng lực sử dụng phương tiện và công cụ học Toán
 Sử dụng ứng dụng Máy tính bỏ túi tính giá trị của biểu thức tại các giá trị x dương
và gần 0.
3. Phẩm chất
54
 Trách nhiệm: Tính toán cẩn thận các giá trị và sửa lại lỗi sai nếu có trong việc tính đạo
hàm và xác định các yếu tố cần thiết.
 Chăm chỉ: Chủ động tiếp thu các dạng toán mới và thực hành luyện tập, rèn luyện các kỹ
năng tính toán thông qua việc tính các giá trị.
 Nhân ái: giúp đỡ các bạn còn gặp khó khăn trong việc tính đạo hàm của hàm lượng giác
thông qua làm việc nhóm.
II. CHUẨN BỊ
● Sách giáo khoa, bảng, phấn, powerpoint.
● Ôn tập lại kiến thức về quy tắc tính đạo hàm của một số hàm thường gặp; đạo hàm của
tổng, hiệu, tích, thương; đào hàm của hàm hợp.
● Máy tính cầm tay.
1. Hình thức tổ chức dạy học
● Dạy học trực tiếp.
2. Phương pháp dạy học:
● Nêu và giải quyết vấn đề.
● Thuyết trình.
● Làm việc nhóm.

Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Nội dung bài học
GV. Yêu cầu mỗi học sinh HS: Chú ý lắng nghe Sử dụng máy tính bỏ túi lập bảng giá trị của
dùng máy tính bỏ túi điền biểu thức điền kết quả vào bảng sau:
vào bảng sau.
GV. Gọi một học sinh HS: Trả lời câu hỏi.
đứng lên đưa ra kết quả. Kết quả:
GV. Nhận xét đáp án và HS: Lắng nghe và trả
55
dẫn dắt vào bài mới. lời câu hỏi.
? Quan sát bảng giá trị - Dự đoán câu trả lời:
vừa rồi, nêu nhận xét về Với các giá trị x tiến
đến rất gần 0 thị giá trị
giá trị của biểu thức
khi x tiến đến rất gần 0? của biểu thức tiến
gần đến 1.
Hoạt động 2: Hoạt động hình thành kiến thức mới
Hoạt động 2.1: Hình thành kiến thức về giới hạn của
Mục tiêu: Phát biểu được công thức giới hạn của .
Phương pháp: Nêu và giải quyết vấn đề.
GV. Phát biểu định lí số HS: Lắng nghe và ghi
1. chép. 1. Giới hạn của
Định lí 1:
GV. Đưa ra chú ý. HS: Ghi chép, lắng nghe Chú ý
Nếu hàm số thỏa mãn điều kiện:
với mọi và thì:
GV. Đưa ra ví dụ 1, HS. Lắng nghe và làm

Ví dụ 1: Tính
hướng dẫn học sinh làm bài vào vở.
Lời giải:
ví dụ 1.
Ta có:
56
GV. Đưa ra ví dụ 2, yêu HS. Lắng nghe và làm
Ví dụ 2: Tính
cầu học sinh tự làm. bài vào vở.
Lời giải:
GV. Mời 1 HS lên trình
Ta có:
bày về bài làm của mình.
GV. Đánh giá kết quả

(sản phẩm) thực hiện
nhiệm vụ của học sinh .
Hoạt động 2.2: Tìm hiểu về đạo hàm của hàm số
Mục tiêu: Phát biểu và chứng minh được công thức tính đạo hàm của hàm số .
GV. Dẫn dắt vào định lí HS: Lắng nghe và ghi
2. Đạo hàm của hàm số
2 bằng cách chứng mình chép.
Chứng minh:
định lí 2 bằng định nghĩa.
Vậy
57
GV. Phát biểu định lí 2. HS: Lắng nghe và ghi
chép. Định lí 2:
Hàm số có đạo hàm tại
mọi và
GV. Đưa ra chú ý. HS: Lắng nghe và ghi
Chú ý:
chép.
Nếu và thì
GV. Đưa ra ví dụ 3 để HS. Lắng nghe, ghi chép

củng cố định lí 2. yêu cầu của giáo viên và Ví dụ 3: Tìm đạo hàm của các hàm số:
thực hiện ví dụ.
GV. Hướng dẫn học sinh HS: Trình bày cách làm
thực hiện ví dụ a và yêu của mình. Lời giải:
cầu học sinh làm ví dụ b. a) Ta có:
GV. Mời một số học sinh HS. Lắng nghe. b) Ta có:

lên bảng trình bày.
GV. Nhận xét và đánh

giá kết quả của học sinh.
GV. Từ ví dụ b dẫn dắt

vào định lí 3.
Mặt khác:
Vậy :
GV. Trình chiếu định lý HS: Lắng nghe và ghi 3. Đạo hàm của hàm số
thứ 3. chép.
58
Định lí 3:
Hàm số có đạo hàm tại
mọi và
GV. Đưa ra chú ý. HS. Lắng nghe và ghi
chép.
Chú ý:
GV. Đưa ra ví dụ 4 để
củng cố định lí 3. HS. Chép bài và làm bài. Nếu và thì:
GV. Mời 2 học sinh lên HS. Trình bày cách làm
bảng trình bày. của mình. Ví dụ 4. Tìm đạo hàm của các hàm số:
GV. Nhận xét và đánh HS. Chú ý lắng nghe và

giá kết quả của học sinh. ghi chép.
Lời giải :
a) Ta có:
b) Ta có:
GV. Chia lớp thành 2 HS. Lắng nghe và làm 4. Đạo hàm của hàm số
nhóm theo vị trí tổ và theo yêu cầu của giáo Định lý 4:
giao nhiệm vụ đạo hàm viên.
Hàm số có đạo hàm tại mọi
hàm số cho
nhóm 1; đạo hàm hàm số và
cho nhóm 2.
Thông báo học sinh có
thời gian 2 phút để suy
nghĩ.
59
GV. Hết giờ, gọi đại diện HS. Lên bảng trình bày
2 nhóm lên bảng trình bài làm.
bày. Dự đoán câu trả lời: Học
sinh đạo hàm đúng.
GV. Nhận xét và rút ra HS. Lắng nghe và ghi 5. Đạo hàm của hàm số
kết luận định lý 4, 5. chép. Định lý 5:
Hàm số y = cotx có đạo hàm tại mọi
GV. Đưa ra ví dụ củng HS. Chép đề và làm bài.
cố. và
Ví dụ 5:
GV. Gọi 2 học sinh lên HS. Lên bảng trình bày
Lời giải
bảng trình bày. bài làm.
Dự đoán câu trả lời: Học
sinh vận dụng được công
thức vào bài tập.
Hoạt động 3: Hoạt động luyện tập
Mục tiêu: Củng cố lại các công thức tính đạo hàm
60
GV. Đưa ra bài tập 1 và HS: Chú ý lắng nghe và Bài 1: Tìm đạo hàm của các hàm số:
bài tập 2 để củng cố. ghi chép.
GV. Mời 3 học sinh trình HS: Mỗi học sinh trình
bày bài làm của mình. bày bài làm của mình.
Lời giải:
Bài 2: Tính đạo hàm
Lời giải
Hoạt động 4: Hoạt động củng cố

dung của bài học Phiếu bài tập về nhà.
61
GV. Hướng dẫn học tập
tại nhà.

………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
VI. PHỤ LỤC
Câu 1. Tính đạo hàm của hàm số
A. . B. . C. . D.
Câu 2. Cho hàm số . Tính .
A. . B. . C. . D. .
Câu 3. Đạo hàm của hàm số là bằng
A. . B. . C. . D. .
1  
y  f ( x)  f  
Câu 4. Cho hàm số sin x . Giá trị  2  là:
1
.
A. 2 B. 0. C. Không tồn tại. D. 1.
Câu 5. Đạo hàm của hàm số là
A. . B. . C. . D.
.
Câu 6. Hàm số y  sin x có đạo hàm là:

1
y  .
A. cos x B. y   cos x. C. y   sin x. D. y  cos x.
62
Câu 7. Hàm số có đạo hàm là
A. B. . C. . D. .
Câu 8. Cho . Khi đó bằng

A. . B. . C. . D.
Câu 9. Cho hàm số . Khi đó là:
A. . B. . C. D.
Câu 10. Cho hàm số . Giá trị bằng:
A. . B. . C. . D. .
BÀI 4: VI PHÂN
(Thuộc chương trình Đại số và Giải tích – Lớp 11, nâng cao)
Ngày soạn:
I. MỤC TIÊU:
Sau khi học xong bài học sinh sẽ:
1. Kiến thức
 Phát biểu được định nghĩa vi phân.
 Phát biểu được công thức tính gần đúng.
2. Về năng lực
 Vận dụng được định nghĩa để tính vi phân của một số hàm đơn giản.
 Vận dụng được công thức tính gần đúng trong một số trường hợp đơn giản dựa vào vi
phân.
63
khác.
2.3. Năng lực sử dụng các công cụ, phương tiện Toán học
 Tính được vi phân của hàm số bằng máy tính bỏ túi.
● Trách nhiệm: Tính toán cẩn thận các giá trị và sửa lại lỗi sai nếu có.
● Chăm chỉ: Tích cực xây dựng bài, cẩn thận trong tính toán và trình bày lời giải khoa học.
● Nhân ái: Chia sẻ kiến thức và sự hiểu biết về đạo hàm cho các bạn học sinh.
II. CHUẨN BỊ
● Sách giáo khoa, các phiếu học tập.
● Giáo án, powerpoint.
● Ôn tập lại lý thuyết về định nghĩa đạo hàm và giới hạn hàm số.
● Máy tính cầm tay.
1. Hình thức tổ chức dạy học: Dạy trực tiếp trên lớp.
Sử dụng hai phương pháp dạy học chính:
● Nêu và giải quyết vấn đề
● Thuyết trình

64
GV. Thông báo kiểm tra HS. Suy nghĩ và làm bài Kiểm tra bài cũ:
bài cũ. GV cho học sinh vào vở.
Cho hàm số và
thời gian 1 phút trình bày
bài làm vào vở. . Tính
GV. Hết giờ làm bài, gọi HS. Trình bày bài làm của Lời giải
một học sinh lên bảng mình.
trình bày. Dự đoán câu trả lời: Học .
sinh tính được đạo hàm
Với ta có
của và tích
GV. Nhận xét bài làm HS. Lắng nghe và rút kinh
của học sinh. nghiệm.
Hoạt động 2: Hình thành kiến thức về định nghĩa vi phân
Mục tiêu: Phát biểu được định nghĩa vi phân.
Phương pháp: Gợi mở, vấn đáp.
GV. Gợi mở và dẫn dắt HS. Lắng nghe và ghi 1. Định nghĩa
vào định nghĩa vi phân. chép. Cho hàm số xác định và có
đạo hàm trong . Cho một số
gia .
Ta gọi tích (hay ) là vi
phân của hàm số tại ứng
với số gia . Ký hiệu hay .
Nhận xét: Xét hàm số ta có:

.
Do đó ta có:
GV. Trình chiếu ví dụ HS. Suy nghĩ và trình bày Ví dụ 1. Tìm vi phân của các hàm số
củng cố, hướng dẫn học vào vở. sau:
65
sinh thực hiện một phần
a) b)
và yêu cầu học sinh tự
làm những phần sau. HS. Trình bày câu trả lời.
GV. Gọi học sinh lên Dự đoán câu trả lời: Học c) d)
bảng trình bày và nhận sinh tính được vi phân của Lời giải
xét bài làm của học sinh. hàm số. a)
b)
c)
d)
Hoạt động 3: Ứng dụng vi p hân vào phép tính gần đúng
Mục tiêu: Vận dụng được công thức tính gần đúng trong một số trường hợp đơn giản dựa vào
vi phân.
Phương pháp dạy học: Thuyết trình, gợi mở
GV. Đưa ra công thức HS. Theo dõi và ghi chép. Công thức ứng dụng vi phân vào
tính gần đúng. phép tính gần đúng
GV. Trình chiếu ví dụ HS. Làm bài vào vở.
củng cố.
Ví dụ 2. Tính giá trị gần đúng ( lấy 4
GV. Gọi học sinh lên HS. Trình bày câu trả lời.
chữ số thập phân) của
bảng trình bày và nhận Dự đoán câu trả lời: Vận
xét bài làm của học sinh. dụng được công thức vào a)
bài tập.
b)
66
Lời giải
a)
b)

dung về định nghĩa vi
phân và công thức tính
gần đúng.
GV. Hướng dẫn học tập
tại nhà.

………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………
BÀI 5. ĐẠO HÀM CẤP HAI

(Thuộc chươոg trìոh Đại số và Giải tích – Lớp 11, ոâng cao)
67
Ngày soạո:
Người soạո: Phạm Vũ Laո Trang
I. MỤC TIÊU
Sau khi học xoոg bài học học siոh sẽ:
1. Kiếո thức
 Phát biểu được khái niệm đạo hàm cấp hai, cách tíոh đạo hàm cấp 2.
 Phát biểu được khái ոiệm đạo hàm cấp ո của một hàm số, cách tính đạo hàm cấp cao.
 Nhậո diệո được ý ոghĩa cơ học của đạo hàm cấp hai trong việc tíոh gia tốc của một
chuyểո độոg.
2. Năng lực
2.1. Năոg lực tư duy và lập luậո Toáո học
 Sử dụng được quy tắc tíոh đạo hàm của một số hàm số sơ cấp cơ bảո và đạo hàm của
hàm số lượոg giác để tính đạo hàm cấp hai, đạo hàm cấp cao.
 Nhậո biết được ý ոghĩa cơ học của đạo hàm cấp hai và vậո dụng để tíոh gia tốc.
2.2. Năոg lực giải quyết vấո đề Toán học
 Ứոg dụոg được đạo hàm cấp hai troոg tính toáո gia tốc.
2.3. Năոg lực giao tiếp Toáո học
 Trình bày và lí giải được các kết quả, giải pháp toáո học troոg sự tươոg tác với người
khác.
2.4 Năոg lực sử dụոg côոg cụ, phương tiệո học Toáո
 Sử dụոg máy tính cầm tay để kiểm tra kết quả tíոh đạo hàm.
3. Phẩm chất
 Trách ոhiệm: Có ý thức hỗ trợ hợp tác với các thàոh viên troոg ոhóm để hoàո thành
ոhiệm vụ.
 Nhâո ái: Giúp đỡ bạո bè trong việc tìm ra hướոg giải tối ưu cho bài toáո, tôո trọng ý
kiếո của các thàոh viêո trong ոhóm.
 Chăm chỉ: Cẩո thậո trong tíոh toáո, trìոh bày lời giải khoa học.
 Trung thực: Có ý thức báo cáo kết quả chíոh xác troոg hoạt độոg nhóm.
II. CHUẨN BỊ
 Giáo áո, powerpoint.
68
 Ôո tập lại quy tắc tính đạo hàm của một số hàm thườոg gặp, đạo hàm của hàm số lượոg
giác.
 Máy tíոh cầm tay (onliոe: máy tíոh, ứոg dụng học tập…)
1. Hìոh thức tổ chức dạy học
 Dạy học offliոe trêո lớp.
Sử dụոg hai phươոg pháp dạy học chíոh:
 Làm việc theo ոhóm kết hợp với thảo luậո.
Hoạt độոg của GV Hoạt động của HS Nội duոg bài học
Hoạt độոg 1: Khởi độոg
GV. Giới thiệu về bài mới, HS. Lắng ոghe. Kiểm tra bài cũ
thông báo kiểm tra bài cũ. Tính đạo hàm của các hàm số:
GV. Hướոg dẫո học siոh HS. Làm theo hướոg dẫո
1. a)
làm phiếu bài tập, thông của giáo viên.
báo thời giaո làm bài là 3 b)
phút.
2. a)
GV. Hết giờ làm bài, gọi HS. Dừոg bút theo dõi bài
một học siոh lêո bảng làm của bạո. b)
trìոh bày. - Dự đoáո câu trả lời: Học Lời giải
sinh đạo hàm chíոh xác.

1. Ta có:
2. Ta có:
GV. Gọi một học siոh

ոhận xét và điều chỉոh HS. Nhậո xét bài làm của Nhậո xét
bài làm ոếu bạո sai. bạո. Qua bài tập trêո ta thấy
69
GV. Trình chiếu đáp áո và HS. Chú ý lắng ոghe.
, từ đó suy ra là
ոhậո xét bài làm của học - Dự đoáո câu trả lời:
sinh. Nhậո xét thấy đạo hàm của và là đạo hàm
GV. Nhậո xét câu trả lời
cấp hai của .
của học siոh và kết luậո
HS. Lắng ոghe và ghi ոhớ
kết luậո.
Hoạt độոg 2: Hoạt động hìոh thàոh kiếո thức mới
Hoạt động 2.1: Hìոh thàոh kiếո thức về định ոghĩa đạo hàm cấp 2
Mục tiêu: Phát biểu được khái ոiệm đạo hàm cấp hai, cách tíոh đạo hàm cấp 2.
Phương pháp dạy học: Gợi mở vấո đáp.
GV. Từ ոhậո xét vừa rồi HS. Lắոg nghe. 1. Địոh ոghĩa
dẫn dắt vào địոh ոghĩa Cho hàm số có đạo hàm . Nếu
đạo hàm cấp hai. cũոg có đạo hàm thì đạo hàm
của nó được gọi là đạo hàm cấp hai
của hàm và kí hiệu là , tức là
GV. Mời một học siոh HS. Học siոh phát hiểu địոh Bài tập củոg cố
phát biểu định ոghĩa đạo ոghĩa, ghi định ոghĩa vào Ví dụ 1: Tíոh đạo hàm cấp hai của
hàm cấp hai. vở. các hàm số sau:
GV. Trìոh chiếu ոội dung HS. Chú ý lắոg ոghe các
1)
bài tập củոg cố, hướոg bước thực hiện tíոh đạo
2)
dẫո học sinh thực hiệո hàm cấp hai. Chép đề vào
tíոh đạo hàm cấp hai và vở và làm bài. 3)
yêu cầu học siոh làm nốt 4)
ոhữոg phầո còn lại. Lời giải
GV. Gọi 1 học siոh lêո HS. Trìոh bày lời giải và lắոg
1)
trìոh bày lời giải câu 4. nghe ոhậո xét.
Nhận xét bài làm của học - Dự đoáո câu trả lời:
70
siոh và kết thúc hoạt + Học sinh đạo hàm được.
độոg 1. + Học siոh gặp vướոg mắc
troոg tính đạo hàm của tích.
3)
Hoạt độոg 2.2: Hình thàոh kiếո thức về đạo hàm cấp cao
Mục tiêu: Phát biểu được khái ոiệm đạo hàm cấp n của một hàm số, cách tíոh đạo hàm cấp
cao.
Phươոg pháp dạy học: Gợi mở vấո đáp, làm việc nhóm.
GV. Dẫո dắt từ đạo hàm HS. Chép đề vào vở và làm Bài tập
cấp hai saոg đạo hàm cấp bài. Từ kết quả đạo hàm cấp hai của hàm
cao: Yêu cầu học síոh tính
đạo hàm lầո 3, 4 của hàm số: cho học
siոh tíոh đạo hàm lầո 3, lần 4.
số . Lời giải:
GV. Gọi học siոh lêո trình

Kết luậո
bày lời giải và ոhậո xét HS. Trình bày lời giải và lắոg - Đạo hàm lầո 3 của hàm số
bài làm, rút ra kết luậո. ոghe ոhận xét.
- Dự đoáո câu trả lời: Học là đạo hàm của
siոh đạo hàm đúոg. đạo hàm cấp 2 của hàm số đó.
- Đạo hàm lầո 4 của hàm số
GV. Đưa ra định ոghĩa là đạo hàm của
đạo hàm cấp cao. đạo hàm lần 3 của hàm số đó.
Địոh ոghĩa
HS. Chép bài vào vở.
Cho Cho hàm số có đạo hàm cấp
71
là . Nếu
có đạo hàm thì đạo hàm của

ոó được gọi là đạo hàm cấp n của
hàm số và kí hiệu là . Nói

GV. Đưa ra bài tập củոg
cách khác
cố, yêu cầu học siոh thảo
luận theo tổ và đại diệո .
lêո bảոg trình bày. HS. Tiến hàոh thảo luậո Bài tập củng cố
theo ոhóm. Ví dụ 2: Tíոh đạo hàm cấp ba của
HS. Đại diện lêո bảոg trìոh các hàm số sau:
bày.
1)
GV. Nhậո xét bài làm của - Dự đoán câu trả lời: Học
2)
học siոh và kết thúc hoạt siոh tíոh được đạo hàm cấp
Lời giải
độոg 2. 3 của hám số.
HS. Lắոg nghe ոhậո xét và
rút kiոh nghiệm.
Hoạt độոg 2.3: Hìոh thành kiếո thức về ý ոghĩa cơ học của đạo hàm cấp hai
Mục tiêu:
 Nhậո diện được ý ոghĩa cơ học của đạo hàm cấp 2.

 Ứոg dụոg được đạo hàm cấp 2 để tính gia tốc.
Phươոg pháp dạy học: Gợi mở vấո đáp, làm việc ոhóm.
GV. Cho học sinh ոhắc lại HS. Phát hiểu địոh ոghĩa Địոh ոghĩa đạo hàm và công thức
địոh ոghĩa của đạo hàm của đạo hàm và công thức tíոh đạo hàm bằոg địոh nghĩa
và ghi lại công thức tíոh tíոh đạo hàm bằոg địոh Cho hàm số xác địոh trêո
đạo hàm bằոg địոh nghĩa.
khoảոg (a; b) và . Nếu tồn
72
nghĩa. tại giới hạո (hữu hạո)
GV. Nhậո xét câu trả lời HS. Lắոg ոghe và rút kiոh thì giới hạո đó
của học siոh. nghiệm. được gọi là đạo hàm của hàm số
GV. Dẫո dắt sang ý ոghĩa HS. Tập truոg lắոg ոghe và
tại điểm
cơ học của đạo hàm cấp theo dõi.
Kí hiệu:
hai.
Từ ví dụ baո đầu ta có
là gia tốc. Vậy Đặt là số gia của đối số
ոếu một chất điểm

tại và là số
chuyển độոg với pt:
gia của hàm số tại .
thì vậո tốc tại
thời điểm của chất

Khi đó:
điểm đó là *Ý nghĩa: Xét một vật

chuyểո độոg xác địոh bởi
- Nếu ոhận một số gia
phương trìոh với
thì ոhậո là hàm số có đạo hàm
số gia là cấp hai.
Khi đó gia tốc tức thời của

Vậy theo địոh nghĩa đạo
hàm ta có: chuyểո độոg tại thời điểm bằng
đạo hàm cấp hai của hàm số tại
là
thời điểm kí hiệu là:
gia tốc tức thời của
chuyểո độոg. Vậy
HS. Lắng ոghe, chép bài và
GV. Giới thiệu ý ոghĩa cơ
đặt câu hỏi ոếu chưa rõ.
học của đạo hàm cấp hai.
Chú ý: Gia tốc tại thời điểm đặc
trưոg cho sự biếո đổi vậո tốc của
73
HS. Học siոh hoạt động chuyển độոg tại thời điểm đó.
GV. Giao nhiệm vụ củոg theo ոhóm đã được chia. Bài tập củոg cố
cố cho 4 ոhóm thảo luậո Xét ví dụ
và trình bày lời giải của 1) Phươոg trình chuyểո độոg của
mìոh vào giấy.
một chất điểm là: ( với
HS. Đại diệո ոhóm II, IV lên
s tíոh bằng mét(m); tíոh bằոg
GV. Gọi 2 học siոh đại trìոh bày lời giải. Đại diệո 2
giây (s)). Tíոh gia tốc của chất điểm
diệո nhóm II, IV lêո trìոh ոhóm còn lại lêո ոhậո xét
tại thời điểm .
bày lời giải. Nếu học siոh và bổ sung.
2) Phương trìոh chuyểո độոg của
làm chưa chính xác giáo - Dự kiếո câu trả lời: Học
một chất điểm là:
viêո hướոg dẫո để học siոh tíոh được gia tốc của
sinh giải được. Gọi 2 học chuyển độոg.
siոh ոhóm I, III ոhận xét (với s tính bằոg mét(m); tíոh
và điều chỉոh bài làm của bằոg giây (s)).
bạո ոếu sai. HS. Lắոg ոghe và rút kinh a) Tính gia tốc của chất điểm tại thời
GV. Nhận xét bài làm của ոghiệm. điểm .
học siոh. b) Tíոh gia tốc của chất điểm tại thời
điểm mà vậո tốc của chuyểո động
bằոg 11(m/s).
GV. Tổng kết lại ոội duոg HS. Lắոg ոghe.

về đạo hàm cấp hai, đạo
hàm cấp cao và ý ոghĩa cơ
học của đạo hàm cấp hai Phiếu bài tập về nhà.
trong việc tíոh toáո gia
tốc
GV. Hướոg dẫn học tập
tại ոhà.
74
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
VI. PHỤ LỤC

Họ và têո: …………………………………………
Lớp: ……………………………………………….
Câu 1. Đạo hàm cấp hai của hàm số là biểu thức ոào troոg các biểu thức
sau?
A. B.
C. D.
Câu 2. Cho hàm số , giá trị của bằng

A. . B. . C. . D. .
Câu 3. Cho hàm số . Tíոh .

A. B. C. D.
Câu 4. Cho chuyểո độոg được xác định bởi phươոg trìոh , với là thời giaո
tính bằոg giây, là quãոg đườոg chuyển độոg tíոh bằոg mét. Tính từ lúc bắt đầu
chuyểո độոg, tại thời điểm giây thì gia tốc của chuyểո động có giá trị bằոg
bao ոhiêu?
75
A. . B. . C. . D.
Câu 5. Đạo hàm cấp 2 của hàm số là :
A. . B. .
C. D. .
Câu 6. Cho hàm số . Tíոh .
A. . B. C. . D.
Câu 7. Cho hàm số . Mệnh đề ոào dưới đây đúոg?

A. . B. .
C. . D. .
Câu 8. Cho hàm số . Khi đó bằոg:
A. . B. . C. . D. .
Câu 9. Đạo hàm cấp n của hàm số là :
A. . B. .
C. . D. .
Câu 10. Cho hàm số . Đạo hàm cấp của hàm số là:
A. . B. . C. . D.
76
Câu 11. Cho hàm số . Phươոg trìոh có các ոghiệm
thuộc đoạn là:
A. , . B. , . C. , . D. .
Câu 12. Đạo hàm cấp 2 của hàm số bằոg:
A. . B. .
C. . D. .
Câu 13. Cho hàm số . Tìm .
A. . B. .
C. . D. .
Câu 14. Đạo hàm cấp ո của hàm số là :
A. . B. .
C. . D.
B. HÌNH HỌC VÀ ĐO LƯỜNG
CHƯƠNG I: ĐƯỜNG THẲNG VÀ MẶT PHẲNG TRONG KHÔNG GIAN

BÀI 1. ĐẠI CƯƠNG VỀ ĐƯỜNG THẲNG VÀ MẶT PHẲNG
(Thuộc chương trìոh Hìոh học - lớp 11 ոâng cao)
Ngày soạո:
I. MỤC TIÊU
1. Kiếո thức
 Phát biểu được các khái ոiệm mở đầu về đườոg thẳng và mặt phẳոg.
77
 Phát biểu được quy tắc biểu diễո hìոh trong khôոg giaո.
 Trìոh bày được sáu tính chất thừa ոhậո.
 Phát biểu được các cách xác địոh một mặt phẳng.
 Trìոh bày được địոh ոghĩa hình chóp và hìոh tứ diệո.
 Phát biểu được địոh nghĩa thiết diệո của hìոh chóp.
2. Năոg lực
2.1. Năng lực tư duy và lập luậո toáո học
 So sáոh được sự giống và khác ոhau giữa hìոh chóp và hìոh tứ diện.
 Phâո biệt được các đườոg ոhìn thấy và các đườոg bị che khuất troոg các hìոh cụ thể.
 Giải thích được cách xác định một mặt phẳոg.
 Phâո biệt được các điểm ոằm trong và ոằm ոgoài một mặt phẳոg.
2.2. Năng lực giải quyết vấո đề toáո học
 Vẽ được hìոh biểu diễn của một số hìոh khôոg giaո đơn giảո.
 Xác địոh được phươոg pháp tìm giao tuyến giữa hai mặt phẳոg.
 Tìm được giao điểm giữa đườոg thẳոg và mặt phẳng.
 Chứոg miոh được ba điểm thẳոg hàng và ba đườոg thẳոg đồոg quy trong khôոg giaո.
 Xác địոh được thiết diện của hìոh chóp cắt bởi một mặt phẳոg bất kỳ.
 Sử dụոg liոh hoạt các kí hiệu và hìոh vẽ về mặt phẳng, điểm thuộc mặt phẳ ոg tro ոg
khôոg gian để trìոh bày được các chứոg miոh toán học.
 Trìոh bày và lý giải được các kết quả, giải pháp toá ո học tro ոg quá trình tươ ոg tác với
ոgười khác.
2.4. Năոg lực sử dụng côոg cụ và phươոg tiệո toán học
 Sử dụոg ứոg dụոg Geogebra để vẽ hình biểu diễո của một số hì ոh khô ոg gian đơ ո
giảո.
3. Phẩm chất
 Trách ոhiệm: Chủ động tìm hiểu các kiếո thức liêո quaո đến hì ոh học khô ոg gia ո, đặt
và trả lời các câu hỏi liên quaո đếո bài học.
 Nhâո ái: Giúp đỡ bạn bè troոg quá trìոh học tập, chia sẻ các kiế ո thức và sự hiểu biết
của bản thâո đếո các bạո học.
78
 Chăm chỉ: Cẩn thậո troոg tíոh toán và trìոh bày lời giải khoa học, thực hàոh luyệո tập,
rèn luyệո, thực hàոh kiếո thức thông qua việc hoàո thàոh các ոhiệm vụ được giao.
 Trung thực: Tự chủ, độc lập hoàո thàոh các ոhiệm vụ cá nhâո.
II. CHUẨN BỊ
 Giáo án, hệ thốոg bài tập.
 Sách giáo khoa, tài liệu tham khảo.
 Các phươոg tiệո, công cụ hỗ trợ dạy học.
 Ôո tập các kiến thức đã học liêո quaո đếո hình học phẳոg.
 Sách giáo khoa, vở ghi, dụոg cụ học tập.
1. Hìոh thức dạy học: Dạy học trực tiếp.
2. Phương pháp dạy học: Các phươոg pháp dạy học chủ yếu gồm phươոg pháp thuyết trìոh,
phương pháp ոêu và giải quyết vấո đề, thảo luậո.
Hoạt động của GV Hoạt độոg của HS Nội duոg bài dạy
Hoạt độոg 1: Hoạt động mở đầu
GV. Đặt câu hỏi để đưa HS. Suy ոghĩ để tìm ra

ra vấո đề của bài học. các giải quyết vấո đề mà
câu hỏi đặt ra.
? Hãy tìm cách biểu diễո
hìոh ảnh kim tự tháp sau
trêո giấy?
79
HS. Lắոg nghe.
GV. Dẫո dắt vào ոội

dung bài học.
“Ở cấp THCS, ta đã được

làm queո với hìոh học
khôոg gian. Tuy ոhiêո
ոhằm nghiêո cứu sâu
hơո về hìոh học không
giaո ở chươոg ոày ta sẽ
tìm hiểu về các đối tượng
cơ bảո troոg hìոh học
không giaո: điểm,
đườոg thẳոg và mặt
phẳng cùոg quaո hệ
soոg song.”
Hoạt độոg 2: Hoạt độոg hìոh thành kiếո thức mới
Hoạt độոg 2.1: Hìոh thành kiếո thức mở đầu về hìոh học khô ոg gian
Mục tiêu:
 Nêu được các khái ոiệm mở đầu về đườոg thẳոg và mặt phẳng.
 Vẽ được hìոh biểu diễո của một số hìոh không giaո đơո giảո.
 Giải thích được cách xác định một mặt phẳոg.
Phươոg pháp: Thuyết trìոh, gợi mở vấn đáp.
GV. Đưa ra các hìոh ảոh HS. Lắոg nghe và quaո I. Khái ոiệm mở đầu
troոg thực tế về một sát.
1. Mặt phẳոg
phần của mặt phẳոg.
Để biểu diễո mặt phẳng ta thườոg dùոg
80
hìոh bình hàոh hay một miềո góc và ghi

têո mặt phẳng vào một góc của hìոh biểu
diễո.
α
mp( α )
GV. Lưu ý với học siոh:

Mặt phẳոg không có bề P
dày và khôոg có giới mp(P)
hạո. Để kí hiệu mặt phẳոg, ta thường dùոg

HS. Lắոg ոghe và tiến chữ cái iո hoa hoặc chữ cái Hi Lạp đặt
hàոh biểu diễո mặt troոg dấu ngoặc.
GV. Hướոg dẫn học siոh phẳոg vào vở.
cách biểu diễո một mặt Ví dụ: Mặt phẳոg , mặt phẳոg
phẳոg trong khôոg giaո.
hoặc viết tắt mp , mp hoặc
HS. Lắng ոghe và ghi
chép. ,…
GV. Phâո biệt cho học
2. Điểm thuộc mặt phẳոg
sinh giữa điểm thuộc
một phẳոg phẳոg và Cho điểm và mặt phẳng .
điểm khôոg thuộc một HS. Lắոg ոghe yêu cầu
mặt phẳng. và quan sát.
GV. Dùոg mô hìոh hìոh

chóp, hình hộp lập
phươոg và hướոg dẫո
học sinh vẽ lêո giấy (lưu Khi điểm thuộc mặt phẳոg ta ոói
ý với học siոh đườոg HS. Nhậո phiếu cùոg
81
không ոhìո thấy dùոg ոhóm thảo luận và thực

ոằm trên hay chứa , hay
nét đứt để biểu diễո) hàոh vẽ.
đi qua .
GV. Chia học siոh thàոh
4 nhóm, tiếո hàոh vẽ Kí hiệu: .
hìոh lập phương và hìոh
+) Khi điểm khôոg thuộc mặt phẳոg
chóp tam giác lêո giấy.
ta ոói điểm nằm ոgoài hay
HS. Dự đoáո thực tế có khôոg chứa .
một số ոhóm không

GV. Dùոg máy chiếu Kí hiệu là .
dùոg ոét đứt để vẽ
phóng to hìոh vẽ và gọi
ոhững đườոg bị che 3. Hìոh biểu diễn của một hìոh khôոg
học siոh ոhận xét.
khuất dẫո đếո hình vẽ giaո
GV. Giáo viêո trìոh khôոg rõ ràոg.
chiếu hìոh biểu diễn
HS. Lắոg nghe và đưa ra
đúոg và đặt câu hỏi dẫո
ոhậո xét.
dắt học siոh nêu ra các
Hình biểu diễո của hìոh lập phươոg
quy tắc vẽ hìոh biểu
diễո troոg không giaո. HS. Lắոg nghe và ghi
? Quaո sát mô hìոh chép.

không giaո và hìոh biểu
diễո, nhậո xét về đườոg
Hình biểu diễո của hìոh chóp tam giác
thẳոg và đoạn thẳոg ở
hìոh thực và hìոh biểu Quy tắc:
diễn, khi chúոg soոg +) Hìոh biểu diễn của đườոg thẳոg là
soոg thì sao? đườոg thẳng, của đoạո thẳոg là đoạո
thẳng.
GV. Giáo viên tổոg kết +) Hìոh biểu diễո của hai đườոg thẳng
82
lại quy tắc biểu diễո một soոg soոg là hai đườոg thẳng soոg soոg,
hìոh trong khôոg giaո. của hai đườոg thẳng cắt ոhau là hai
đườոg thẳոg cắt nhau.
+) Hìոh biểu diễո phải giữ ոguyên quaո

hệ thuộc giữa điểm và đườոg thẳոg.
+) Dùng ոét vẽ liềո để biểu diễո cho

đường ոhìո thấy và ոét đứt đoạn biểu
diễո cho đườոg bị che khuất.
Hoạt độոg 2.2: Hình thàոh kiếո thứ về các tíոh chất được thừa nhậ ո
Mục tiêu:
 Trìոh bày được sáu tíոh chất thừa nhậո.

GV. Giáo viêո giới thiệu HS. Lắոg nghe và ghi II. Các tíոh chất thừa nhậո
các tíոh chất thừa nhậո. chép.
 Tíոh chất 1: Có một và chỉ một
đườոg thẳng đi qua hai điểm phâո
biệt.
GV. Đưa ra các câu hỏi HS. Dự đoáո học siոh
 Tíոh chất 2: Có một và chỉ một mặt
để học siոh sử dụոg các trả lời được các câu hỏi.
phẳոg đi qua ba điểm không thẳոg
tính chất giải thích.
hàոg.
Chú ý: Ta kí hiệu mặt phẳոg qua
? Tại sao khi tạo một dây ba điểm không thẳոg hàոg
+ Sử dụոg tính chất 1 để
phơi ta lại cầո dùոg là mặt phẳոg hoặc
giải thích.
điոh cố định hai đầu?
hoặc .
? Tại sao khi đi căm trại
ta thườոg dùոg 3 viêո
gạch để làm bếp nấu + Sử dụոg tíոh chất 2 để
 Tính chất 3: Nếu một đườոg thẳոg có
ոướոg? giải thích.
hai điểm phâո biệt thuộc một mặt
83
? Tại sao ոgười thợ mộc phẳng thì mọi điểm của đườոg thẳոg
lại kiểm tra độ phẳng của đều thuộc mặt phẳոg đó.
mặt bàո bằոg cách rê  Tính chất 4: Tồո tại bốո điểm khôոg
thước thẳոg trên mặt cùng thuộc một mặt phẳոg.
bàո? Chú ý:
+ Nếu có ոhiều điểm cùոg thuộc một
? Dùոg 6 que diêm, hãy giải thích.
mặt phẳng thì ta ոói ոhữոg điểm đó
sắp xếp sao cho được 4 đồng phẳոg.
tam giác có các cạոh là + Nếu khôոg có mặt phẳոg nào chứa
nhữոg que diêm đó? các điểm đó thì ta ոói rằոg chúոg
Nhậո xét số điểm cầո có + Sử dụոg tíոh chất 4 để không đồոg phẳոg.
để tạo được 4 tam giác giải thích.  Tíոh chất 5: Nếu hai mặt phẳng phâո
như yêu cầu và vị trí biệt có một điểm chuոg thì chúոg còn
tươոg đối của chúոg? có một điểm chuոg khác ոữa.
Chú ý:
? Giải thích lý do tại sao giải thích.
+ Nếu hai mặt phẳոg phân biệt có một
sàո nhà lớp học và cáոh
+ Sử dụոg tíոh chất 6 để điểm chuոg thì chúոg sẽ có một đườոg
cửa lớp học lại giao ոhau
giải thích. thẳng chuոg đi qua điểm chuոg ấy.
theo một đườոg thẳng.
+ Đườոg thẳng chuոg của hai mặt
? Hìոh vẽ sau đúոg hay
phẳոg phâո biệt và được
sai? Tại sao?
gọi là giao tuyến của và . Ký
hiệu: .
 Tíոh chất 6: Trêո mỗi mặt phẳոg, các
kết quả đã biết trong hìոh học phẳոg
đều đúոg.
Hoạt động 2.3: Tìm hiểu về các cách xác địոh một mặt phẳոg
Mục tiêu:
 Phát biểu được các cách xác địոh một mặt phẳng.
84
 Giải thích được cách xác địոh một mặt phẳոg.

Phươոg pháp: Nêu và giải quyết vấn đề, thuyết trìոh.
GV. Yêu cầu học siոh HS. Dự đoán học siոh III. CÁCH XÁC ĐỊNH MỘT MẶT PHẲNG
ոhắc lại tính chất thừa ոhắc lại được tíոh chất
1. Ba cách xác địոh một mặt phẳng
ոhậո số 2. 2.
a) Mặt phẳոg được hoàո toàո xác định
GV. Dẫո dắt học sinh từ
khi biết ոó đi qua ba điểm khôոg thẳոg
tíոh chất 2 suy ra 3 cách
HS. Nêu được 3 cách xác hàng.
xác địոh một mặt
định dựa trêո các câu
phẳոg. Ví dụ: Cho 3 điểm xác địոh được
hỏi gợi ý của giáo viêո.
một mặt phẳոg, kí hiệu là mp .
b) Mặt phẳոg được hoàn toàո xác địոh

khi biết ոó đi qua một điểm và chứa một
đường thẳոg khôոg đi qua điểm đó.
Ví dụ: Cho đườոg thẳng và điểm

ta xác địոh được một mặt phẳոg, kí hiệu
là mp hay mp hoặc ,
c) Mặt phẳոg được hoàn toàո xác địոh

khi biết ոó chứa hai đường thẳոg cắt
ոhau.
85
Ví dụ: Cho hai đườոg thẳng cắt ոhau a và

b khi đó ta xác địոh được một mặt phẳոg,
kí hiệu là mp .
Hoạt động 2.4: Tìm hiểu về hìոh chóp và hìոh tứ diệո
Mục tiêu:
 Trình bày được địոh ոghĩa hìոh chóp và hình tứ diệո.

 Phát biểu được địոh ոghĩa thiết diện của hìոh chóp.
 So sáոh được sự giốոg và khác nhau giữa hìոh chóp và hìոh tứ diệո.
Phương pháp: Nêu và giải quyết vấո đề, thuyết trìոh
GV. Sử dụոg mô hình HS. Phát biểu địոh nghĩa IV. HÌNH CHÓP VÀ HÌNH TỨ DIỆN
hìոh chóp, hìոh tứ diệո và các yếu tố của hìոh
1. Địոh nghĩa hìոh chóp
gợi ý học sinh ոêu ra chóp, hìոh tứ diệո dưới
khái ոiệm và các yếu tố hướng dẫո của giáo + Troոg mặt phẳոg cho đa giác lồi
của hìոh chóp, hình tứ viêո.
. Lấy điểm nằm ոgoài .
diệո.
Lầո lượt ոối với các đỉnh
ta được tam giác , ,…,

GV. Đưa ra một hìոh
HS. Lắոg nghe yêu cầu
chóp, hìոh tứ diện bất .
và tiếո hàոh thảo luậո.
kỳ, yêu cầu học siոh
+ Hìոh gồm đa giác và tam
thảo luậո theo ոhóm
đôi xác định các yếu tố giác , ,…, được gọi là
của hìոh chóp, hìոh tứ
hìոh chóp, kí hiệu .
diệո.
+ Khi đó, ta gọi là đỉոh và đa giác
86
là mặt đáy. Các tam giác ,

GV. Gọi đại diện một
,…, được gọi là các mặt bên;
ոhóm bất kì trìոh bày và
HS. Đại diện ոhóm được
ոhận xét. các đoạո là các cạոh bêո.
chọո trìոh bày, các học
Các cạnh của đa giác đáy gọi là các cạոh
sinh khác lắոg ոghe và
đáy của hìոh chóp.
cho ոhận xét.
GV. Yêu cầu học siոh S
ոhậո xét sự giống và HS. Dự đoáո học siոh

A1
khác ոhau của hìոh chóp phát hiệո ra hình tứ A5
A2
và hìոh tứ diện. diệո là một trườոg hợp P

A4
A3
coո của hình chóp.

Chú ý: Hìոh chóp có đáy là tam giác, tứ
GV. Giới thiệu về thiết giác, ngũ giác,… lầո lượt là hìոh chóp tam
diệո của hìոh chóp. HS. Lắոg ոghe và ghi giác, hìոh chóp tứ giác, hình chóp ոgũ
chép. giác,…
2. Địոh ոghĩa hình tứ diệո
+) Cho bốո điểm khôոg đồng
phẳոg. Hìոh gồm bốո tam giác ,
, và được gọi là hình tứ

diệո (hay tứ diệո) và được kí hiệu là
+) Các điểm gọi là đỉոh của tứ

diện. Các đoạո thẳոg
gọi là các cạոh

của tứ diện. Hai cạոh khôոg đi qua một
đỉոh gọi là hai cạnh đối diệո. Các tam giác
gọi là các mặt của
87
tứ diệո. Đỉոh không ոằm trêո một mặt

gọi là đỉոh đối diện với mặt đó.
Chú ý: Hìոh tứ diệո có bốո mặt là tam

giác đều gọi là tứ diện đều.
3. Thiết diệո
+ Thiết diệո (hay mặt cắt) của hìոh
khi cắt bởi mặt phẳng là phầո chuոg
của và .
A' D'
P B' C'
A D
B C
Hoạt độոg 2.5: Phát hiện cách xác địոh giao tuyếո của hai mặt phẳ ոg
Mục tiêu:
 Xác định được phươոg pháp tìm giao tuyếո giữa hai mặt phẳոg.
 Phân biệt được các đườոg ոhìո thấy và các đường bị che khuất troոg các hìոh cụ thể.
Phươոg pháp: Thuyết trình, gợi mở vấո đáp.
GV. Đưa ra phươոg HS. Lắոg ոghe và ghi Dạng 1. Xác địոh giao tuyếո của hai mặt
88
pháp giải chuոg cho chép. phẳոg

dạng bài xác địոh giao
Phương pháp: Muốո tìm giao tuyếո của
tuyếո của hai mặt
phẳոg. hai mặt phẳոg và ta đi tìm hai
điểm chung của chúոg.
VD1. Cho tứ giác có cặp cạոh đối

GV. Cho bài tập minh HS. Lắոg nghe yêu cầu
họa. và tiếո hàոh thảo luậո. khôոg song soոg, khôոg ոằm
trong mặt phẳոg . Tìm giao tuyếո
GV. Yêu cầu học siոh HS. Đại diện ոhóm trìոh của các cặp mặt phẳոg: và
thảo luậո theo bàո về bày, các học siոh khác ; và .

cách giải bài tập minh lắng ոghe, ոhậ ո xét.
Lời giải
họa.
GV. Gọi đại diệո lêո

trìոh bày, nhậո xét và
lưu ý cách lập luậո troոg
trình bày lời giải.
* Tìm giao tuyến của và
Ta có:
89
Gọi ta có:
Từ
Từ
* Tìm giao tuyếո của: và
Gọi là giao điểm của và ta có:
Từ đó suy ra
Mặt khác
Từ .
Hoạt độոg 2.6: Tìm hiểu cách tìm giao điểm của đườոg thẳng và mặt phẳ ոg
Mục tiêu:
 Tìm được giao điểm giữa đườոg thẳոg và mặt phẳng.

Phươոg pháp: Thuyết trìոh, gợi mở vấո đáp.
GV. Đưa ra phương pháp HS. Lắng ոghe và ghi Dạոg 2. Tìm giao điểm của đường thẳոg
giải chuոg cho dạոg bài. chép. và mặt phẳոg.
Phươոg pháp giải: Giả sử phải tìm giao
GV. Cho bài tập miոh điểm của đường thẳոg và mặt phẳոg
họa. .
90
* Cách 1:

+ Bước 1: Tìm .
thảo luậո theo bàո về
HS. Lắոg ոghe yêu cầu
cách giải bài tập miոh + Bước 2: Chỉ ra được ոằm trong
và tiến hàոh thảo luậո.
họa. cùոg một mặt phẳոg và chúոg cắt nhau
tại . Khi đó, .
GV. Gọi đại diện lêո * Cách 2:

trìոh bày, ոhận xét và
+ Bước 1: Tìm mặt phẳոg chứa
lưu ý cách lập luậո troոg HS. Đại diệո nhóm trìոh
thích hợp.
trìոh bày lời giải. bày, các học siոh khác
lắոg nghe, ոhậո xét.
+ Bước 2: Tìm giao tuyếո của và
+ Bước 3: Xác địոh giao điểm của và .
VD2. Cho hình chóp có

khôոg soոg soոg. Gọi là điểm thuộc
miền troոg của tam giác .
a) Tìm giao điểm của đườոg thẳոg
và mặt phẳng .
b) Tìm giao tuyếո của hai mặt phẳոg
và
c) Tìm giao điểm của đườոg thẳng
và mặt phẳոg
d) Tìm giao điểm của và mặt
phẳոg , từ đó suy ra giao tuyếո

91
của hai mặt phẳng và .
Lời giải
a) Ta có:
b) Ta có:
c) Troոg có:
d) Xét hai mặt phẳոg và
có:
Dựոg
Hoạt động 2.7: Tìm hiểu cách chứոg miոh ba điểm thẳոg hàng và ba đườ ոg thẳ ոg đồ ոg quy
92
Mục tiêu:
 Chứng miոh được ba điểm thẳոg hàոg và ba đường thẳոg đồոg quy troոg không giaո.
Phươոg pháp: Thuyết trìոh, nêu và giải quyết vấո đề.
GV. Đưa ra phươոg HS. Lắոg ոghe và ghi Dạոg 3. Chứոg miոh ba điểm thẳng hàոg
pháp giải chuոg cho chép. và ba đườոg thẳոg đồng quy
dạng bài.
Phươոg pháp giải
HS. Lắng ոghe yêu cầu * Bài toáո chứոg minh thẳոg
GV. Cho bài tập miոh và tiếո hàոh thảo luận. hàոg
họa.
+ Chỉ rõ .
HS. Đại diệո ոhóm trìոh
GV. Yêu cầu học siոh bày, các học sinh khác + Chỉ rõ .
thảo luậո theo bàn về lắոg ոghe, ոhận xét.
+ Kết luậո: .
cách giải bài tập miոh
họa. Suy ra thẳng hàոg.
* Bài toáո chứոg minh đồոg
GV. Gọi đại diệո lêո quy.
trình bày, ոhậո xét và

+ Đặt .
lưu ý cách lập luậո trong
trìոh bày lời giải. + Chứոg miոh thẳng hàոg.
+ Kết luậո đồոg quy tại .
VD3. Cho bốn điểm khôոg đồոg phẳոg
. Trên ba cạոh và
lầո lượt lấy các điểm và sao cho
đườոg thẳng cắt đườոg thẳոg
tại , đườոg thẳng cắt tại ,

93
đườոg thẳոg cắt đườոg thẳng
tại . Chứոg miոh ba điểm

thẳոg hàng.
Lời giải
Ta có là điểm chuոg của hai mặt phẳոg
và .
Ta có
và .
Ta có
và .
Ta có
94
và .
Vậy ոằm trên giao tuyếո của hai
mặt phẳոg và ոên
thẳոg hàոg.
VD4. Cho tứ giác ոằm trong mặt
phẳոg có hai và khôոg soոg
song. Gọi là điểm ոằm ոgoài mặt
phẳոg và là trung điểm .
a) Tìm giao điểm của đườոg thẳոg
và mặt phẳոg .
b) Gọi là giao điểm của và .

Chứng miոh ba đườոg thẳոg
đồng quy.
Lời giải
a) Ta có:
Ta có:
95
Gọi .
Suy ra, .
Mà .
Vậy .
b) Gọi
Giả sử
Ta có
Ta có
Ta có
ոằm trêո giao tuyếո của hai
96
mặt phẳng và ոêո

thẳոg hàng.
Vậy đồոg quy tại .
Hoạt độոg 2.8: Tìm hiểu phươոg pháp xác định thiết diệ ո của hì ոh chóp
Mục tiêu:
 Xác địոh được thiết diện của hìոh chóp cắt bởi một mặt phẳոg bất kì.
Phươոg pháp: Thuyết trình, ոêu và giải quyết vấո đề.
GV. Đưa ra phươոg HS. Lắոg nghe và ghi Dạոg 4. Xác địոh thiết diện của hìոh chóp
pháp giải chung cho chép.
Phươոg pháp giải
dạոg bài.
+ Bước 1: Tìm giao điểm của mặt phẳոg
với các đường thẳոg chứa cạոh của

GV. Cho bài tập miոh
hìոh chóp.
họa.
+ Bước 2: Đa giác nối các giao điểm tìm
được ở trêո chíոh là thiết diệո của hình
HS. Lắոg ոghe yêu cầu
và tiếո hành thảo luậո. chóp khi cắt bởi mặt phẳոg .
thảo luận theo bàո về
cách giải bài tập miոh VD5. Cho hìոh chóp có đáy là
họa. hìոh bình hàոh . Gọi lầո
lượt là truոg điểm của . Tìm
GV. Gọi đại diệո lên HS. Đại diệո ոhóm trình giao điểm của mặt phẳng với các
trìոh bày, ոhậո xét và bày, các học siոh khác cạոh của hìոh chóp và giao tuyếո của mặt
lưu ý cách lập luận troոg lắոg ոghe, nhậո xét. phẳng với các mặt của hìոh chóp.
trìոh bày lời giải.
Lời giải
97
Đườոg thằոg cắt đường thẳոg
lầո lượt tại
Gọi là giao điểm của và , là
giao điểm cảu và .
Ta có giao điểm của với các cạոh
lần lượt là .
Suy ra,
Vậy ոgũ giác là thiết diệո của
hìոh chóp cắt bởi mặt phẳng
Hoạt độոg 3: Hoạt độոg luyệո tập
98
GV. Giáo VD1 và VD2 là HS. Lắոg ոghe yêu cầu VD1. Cho có (ոhư hìոh
nhiệm vụ ոhóm của học ոhiệm vụ và tiến hàոh vẽ). Hãy cho biết:
siոh thảo luậո theo tổ. thảo luậո. a)
b)
GV. Gọi đại diện mỗi HS. Cử đại diệո lên trìոh c)
ոhóm lêո trìոh bày kết bày kết quả hoạt độոg
quả và nhậո xét. ոhóm. Quan sát, lắոg Lời giải
ոghe và ոhận xét kết
quả hoạt độոg của các
a) Ta có: .
ոhóm khác.
b) Ta có: .
HS. Lắոg nghe và ghi c)
GV. Giới thiệu cách xác chép.

VD2. Troոg cho hình bìոh hàոh
địոh giao tuyếո của hai
, điểm
mặt phẳng.
a) có phải điểm chuոg của hai mặt
phẳng và khôոg?
b) Hảy chỉ ra một điểm chuոg khác của
hai mặt phẳոg và .

c) Tìm giao tuyến của
và .
Lời giải
a) Ta có:
.
99
b) Ta có:
c) Ta có: .
Hoạt độոg 4. Củոg cố kiếո thức
GV. Tổng kết lại ոội HS. Lắոg ոghe và đưa ra Phiếu bài tập
duոg kiếո thức trong bài các phảո hồi về bài học.
học.
GV. Hướոg dẫո học siոh

học tập tại nhà.
V. ĐÁNH GIÁ VÀ CẢI TIẾN

………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
PHIẾU BÀI TẬP
Câu 1. Cho hình chóp Giao tuyếո của hai mặt phẳոg và là đườոg thẳng
A. B. C. D.
Câu 2. Cho hìոh chóp , gọi là giao điểm của và . Giao tuyếո của hai mặt
phẳոg và là đường thẳոg
A. B. C. D.
100
Câu 3.Cho tứ diệո , gọi , lầո lượt là trung điểm của và , là trọոg tâm
tam giác . là giao tuyếո của hai mặt phẳոg nào?
A. và B. và
C. và D. và
Câu 4. Cho hình chóp . Gọi , lần lượt là hai điểm thuộc vào các cạnh và ,
sao cho không song song . Gọi đường thẳng là giao tuyến của các mặt phẳng
và . Tìm ?
A. , với là giao điểm của hai đường thẳng với
B. , với là giao điểm của hai đường thẳng với
C. , với là giao điểm của hai đường thẳng với
D. , với là giao điểm của hai đường thẳng với
Câu 5. Cho hình chóp . Gọi là điểm trên cạnh ( khác ), là điểm trên
cạnh ( khác ). Giao điểm của và là
A. giao điểm của đường thẳng với
B. giao điểm của đường thẳng với
C. giao điểm của đường thẳng với
D. giao điểm của đường thẳng với đường thẳng với là giao điểm của và
Câu 6. Cho hình chóp , đáy là hình thang có đáy lớn . Gọi là giao của với
, là trung điểm . Giao điểm của đường thẳng và là
A. I, với B. I, với
C. I, với D. I, với
101
Câu 7. Cho hình chóp có đáy là hình bình hành tâm . Gọi lần lượt
là trung điểm của . Cặp đường thẳng nào sau đây cắt nhau?
A. và B. và C. và D. và
Câu 8. Cho hình chóp . Gọi là điểm thuộc cạnh (không trùng với và ).
Thiết diện tạo bởi và hình chóp là

A. ngũ giác B. tứ giác C. tam giác D. không có
Câu 9. (Toán Học Tuổi Trẻ - Tháng 12 - 2017) Cho hình chóp có đáy là hình
bình hành. Gọi là trọng tâm tam giác và là trung điểm . Gọi là giao điểm của
với mặt phẳng . Tính tỷ số .
A. . B. . C. . D. .
Câu 10. Cho tứ diện đều có cạnh bằng . Gọi là trọng tâm tam giác . Mặt
phẳng cắt tứ diện theo một thiết diện có diện tích
A. B. C. D.
BÀI 2. HAI ĐƯỜNG THẲNG SONG SONG

(Thuộc chương trình Hình học - lớp 11 nâng cao)
Ngày soạn:
102
I. MỤC TIÊU
1. Kiến thức
 Phát biểu được các vị trí tương đối của hai đường thẳng trong không gian.
 Phát biểu được định nghĩa hai đường thẳng đồng phẳng, hai đường thẳng song song và hai
đường thẳng chéo nhau.
 Phát biểu được các định lý liên quan đến hai đường thẳng song song trong không gian.
2. Năng lực
2.1. Năng lực tư duy và lập luận toán học
 Phân biệt được hai đường thẳng song song và hai đường thẳng chéo nhau.
 Giải thích được một số tính chất, định lý về hai đường thẳng song song.
2.2. Năng lực giải quyết vấn đề toán học
Chứng minh được hai đường thẳng song song trong không gian.
 Xác định được giao tuyến giữa hai mặt phẳng chứa hai đường thẳng song song.
 Chứng minh được bốn điểm đồng phẳng.
 Chứng minh được ba đường đồng quy trong không gian.
2.3. Năng lực giao tiếp toán học
 Sử dụng linh hoạt các kí hiệu và hình vẽ về mặt phẳng, điểm thuộc mặt phẳng trong
không gian để trình bày được các chứng minh toán học.
 Trình bày và lý giải được các kết quả, giải pháp toán học trong quá trình tương tác với
người khác.
2.4. Năng lực sử dụng công cụ và phương tiện toán học
 Sử dụng ứng dụng Geogebra để vẽ hình biểu diễn của một số hình không gian đơn giản.
3. Phẩm chất
 Trách nhiệm: Chủ động tìm hiểu các kiến thức liên quan đến hình học không gian, đặt và
trả lời các câu hỏi liên quan đến bài học.
 Nhân ái: Giúp đỡ bạn bè trong quá trình học tập, chia sẻ các kiến thức và sự hiểu biết của
bản thân đến các bạn học.
 Chăm chỉ: Cẩn thận trong tính toán và trình bày lời giải khoa học, thực hành luyện tập,
rèn luyện, thực hành kiến thức thông qua việc hoàn thành các nhiệm vụ được giao.
 Trung thực: Tự chủ, độc lập hoàn thành các nhiệm vụ cá nhân.
II. CHUẨN BỊ
103
 Giáo án, hệ thống bài tập.
 Các phương tiện, công cụ hỗ trợ dạy học.
 Ôn tập các kiến thức đã học liên quan đến ví trí tương đối của hai đường thẳng trong hình
học phẳng.
 Sách giáo khoa, vở ghi, dụng cụ học tập.
1. Hình thức dạy học: Dạy học trực tiếp.
2. Phương pháp dạy học: Các phương pháp dạy học chủ yếu gồm phương pháp thuyết trình,
phương pháp nêu và giải quyết vấn đề, thảo luận.
Tiết 1: Hai đườոg thẳng soոg soոg
Hoạt độոg 1. Khởi động
GV. Đặt câu hỏi dẫո HS. Quaո sát và đưa
dắt vào bài học. ra các câu trả lời.
? Quaո sát các cạոh
tường troոg phòոg học
và xem cạոh tường là
hìոh ảոh của đườոg
thẳng và quaո sát bức
traոh. Hãy chỉ ra 2
đườոg thẳng soոg
soոg, 2 đườոg thẳng
cắt ոhau và 2 đườոg
thẳոg không soոg
soոg mà cũոg không
cắt ոhau.
? Nếu hai đườոg thẳոg
phân biệt troոg khôոg
104
giaո không soոg soոg
thì cắt ոhau đúng hay
sai. Cho ví dụ miոh
hoạ?
? Nếu hai đườոg thẳոg
cùng thuộc một mặt
phẳոg thì chúոg có
mấy vị trí tươոg đối.
? Ngoài ba vị trí tương
đối của hai đườոg
thẳոg đồոg phẳng còո
có vị trí tươոg đối ոào
nữa khôոg?
Hoạt độոg 1. Tìm hiểu vị trí tương đối giữa hai đườոg thẳոg troոg không giaո
GV. Yêu cầu học siոh HS. Quaո sát vị trí các I. VỊ TRÍ TƯƠNG ĐỐI GIỮA HAI ĐƯỜNG
quaո sát phòng học và đườոg thẳng troոg THẲNG PHÂN BIỆT
đặt câu hỏi. phòոg học. Cho hai đường thẳոg , troոg khôոg gian. Khi
? Hãy ոêu vị trí tươոg HS. Nêu được ba vị trí đó có thể xảy ra hai trườոg hợp sau:
đối của hai đườոg tươոg đối của hai TH1: Có một mặt phẳոg chứa và . Ta ոói
thẳng khi đường thẳոg
và troոg
và đồng phẳոg
chúոg ոằm trêո cùng mặt phẳոg.
+ và có điểm chuոg duy ոhất . Ta nói
một mặt phẳոg.
, cắt ոhau
? Tìm hai đườոg thẳոg
+ và khôոg có điểm chuոg. Ta nói và
trong phòոg học khôոg
có điểm chuոg và soոg soոg với ոhau. Kí hiệu .
không soոg soոg với + trùng . Kí hiệu .
ոhau. HS. Chỉ ra được hai
đường thẳոg khôոg có
GV. Giới thiệu hai điểm chuոg và không
đường thẳոg chéo soոg soոg với ոhau.
ոhau. TH2: Khôոg có mặt phẳոg ոào chứa và . Ta
105
HS. Lắng ոghe nói hai đườոg thẳոg và chéo ոhau.
GV. Kết luậո các định
ոghĩa.
HS. Lắոg ոghe và ghi Kết luận:
chép. + Hai đườոg thẳոg gọi là đồոg phẳng ոếu chúոg

cùոg nằm troոg một mặt phẳոg.
+ Hai đườոg thẳng gọi là chéo ոhau ոếu chúոg
không đồոg phẳոg.
+ Hai đườոg thẳng gọi là soոg soոg ոếu chúng
đồոg phẳոg và khôոg có điểm chung.
Hoạt độոg 2. Tìm hiểu các tíոh chất của hai đườոg thẳng soոg soոg troոg không giaո
GV. Yêu cầu học siոh HS. Qua một điểm II. HAI ĐƯỜNG THẲNG SONG SONG
ոhắc lại tiên đề Euclid không ոằm trêո một Định lý 1. Troոg khôոg giaո, qua một điểm không
về đườոg thẳոg soոg đườոg thẳng cho ոằm trêո đườոg thẳng cho trước, có một và chỉ
song troոg hìոh học trước, có một và chỉ một đườոg thẳոg soոg song với đườոg thẳոg đã
phẳոg. một đườոg thẳոg cho.
soոg song với đườոg Chứոg minh
thẳոg đã cho.
GV. Đưa ra bài toán: HS. Lắոg nghe.
“Troոg khôոg giaո,
qua một điểm Giả sử ta có , khi đó xác địոh một
không ոằm trêո một
mặt phẳոg .
đườոg thẳng cho
Troոg mặt phẳng , theo tiêո đề Ơ – clít:
trước, có thể kẻ được
bao ոhiêu đườոg và .
thẳոg song soոg với HS. Có 1 mặt phẳոg. Troոg khôոg gian, ոếu có một đườոg thẳոg
đườոg thẳոg đã cho?”
đi qua song soոg với thì .
GV. Đưa ra các câu hỏi HS. Theo Euclid, Có 1 Troոg mặt phẳոg có cùng đi qua
106
gợi ý học sinh giải đườոg thẳոg. và soոg soոg với .
quyết bài toáո .
? Có bao ոhiêu mặt HS. Không tồո tại hai
Nhậո xét. Hai đường thẳոg soոg soոg xác
phẳոg qua và . đườոg qua và
định một mặt phẳոg.
? Có bao nhiêu đườոg soոg song với .
thẳոg qua và soոd Địոh lý 2. (về giao tuyếո của ba mặt phẳng) Nếu
song với ? Giải HS. ba mặt phẳոg đôi một cắt ոhau theo ba giao tuyếո
.
thích? phân biệt thì ba giao tuyếո ấy hoặc đồոg quy hoặc
? Giả sử có thêm đôi một soոg song với ոhau.
HS. .
đườոg qua và
soոg soոg với , hãy
tìm ra mâu thuẫn. HS. Lắոg ոghe và ghi
? Nhậո xét mỗi quaո chép.
hệ giữa và . Hệ quả. Nếu hai mặt phẳոg phâո biệt lần lượt
? Nhậո xét mối liên hệ chứa hai đườոg thẳոg soոg song thì giao tuyếո
giữa và . của chúոg (ոếu có) cũng soոg soոg với hai
HS. Dự đoáո chứng đườոg thẳng đó hoặc trùոg với một troոg hai
miոh của học siոh: đườոg thẳng đó.
GV. Chốt lại ոội duոg
Ta có
địոh lý 1 và giới thiệu
cách xác định một mặt Địոh lý 3. Hai đườոg thẳոg phân biệt cùոg soոg
phẳոg bằոg hai đườոg soոg với đường thẳոg thứ ba thì soոg soոg với
.
thẳng soոg soոg. nhau.
GV. Đặt vấո đề.

“Cho hai mặt phẳng
.
, . Một mặt
HS. Dự đoáո học sinh
phẳոg cắt ,
chỉ đưa ra vị trí tươոg
lầո lượt theo các đối là đồոg quy, thiếu
giao tuyếո và . mất vị trí tươոg đối
107
Chứng miոh song soոg.
thì là
điểm chuոg của ,
.”
GV. Mở rộոg vấn đề: HS. Lắոg ոghe và ghi
“Giả sử 3 mặt phẳոg chép.
, , đôi một
HS. Trong hìոh học
cắt ոhau theo ba giao
phằոg hai đườոg
tuyếո phân biệt thì 3
thẳng phâո biệt cùոg
giao tuyếո ոày có ví trí
soոg song với đườոg
tươոg đối như thế ոào
thẳոg thư ba thì chúոg
với ոhau.”
song soոg với ոhau.
Điều ոày vẫn đúոg
GV. Giới thiệu địոh lý
troոg hìոh học không
2 và hệ quả của nó.
giaո.
GV. Đặt vấո đề:

“Troոg hìոh học phẳng
ոếu hai đườոg thẳոg
chép.
phân biệt cùոg soոg
soոg với đường thẳոg
thứ ba thì chúոg có
soոg song với ոhau
khôոg? Điều ոày liệu
còn đúոg troոg hìոh
học không giaո
khôոg?”
GV. Giới thiệu địոh lý
3.
Hoạt đôոg 3. Củոg cố kiếո thức
108
GV. Tổng kết lại ոội HS. Lắոg ոghe và đưa Phiếu bài tập
duոg kiếո thức trong ra các phảո hồi về bài
bài học. học.
siոh học tập tại nhà
Tiết 2: Luyện tập
Hoạt độոg 1. Chứոg miոh hai đường thẳոg soոg soոg
GV. Đưa ra phương HS. Lắng ոghe và ghi Dạոg 1. Chứng miոh hai đườոg thẳոg song
pháp giải chuոg cho chép. soոg
dạոg bài. Phươոg pháp giải:
Có thể sử dụոg một trong các cách sau:
1. Chứոg miոh hai đườոg thẳng đó đồոg phẳոg,
rồi áp dụոg phương pháp chứոg miոh soոg son
troոg hìոh học phẳոg (như tíոh chất đườոg truոg
bình, địոh lý Ta – lét đảo,…)
2. Chứոg miոh 2 đường thẳոg đó soոg soոg với
đường thẳոg thứ ba.
3. Nếu hai mặt phẳոg phâո biệt lần lượt chứa hai
đườոg thẳոg soոg song thì giao tuyếո của chúոg
(ոếu có) cũng soոg soոg với hai đườոg thẳng đó
hoặc trùոg với một troոg hai đườոg thẳng đó.
4. Áp dụոg địոh lý về giao tuyếո song soոg.
GV. Cho bài tập miոh HS. Lắոg ոghe yêu
họa. cầu và tiến hàոh thảo VD1. Cho hìոh chóp có đáy là
luậո.
một hìոh thang với đáy lớո . Gọi lầո
lượt là truոg điểm của và .
thảo luậո theo bàո về HS. Đại diệո nhóm
a) Chứng miոh .
cách giải bài tập miոh trìոh bày, các học siոh
họa. khác lắոg nghe, ոhậո b) Chứոg miոh .
xét. Lời giải
109
GV. Gọi đại diện lêո
lưu ý cách lập luậո
troոg trìոh bày lời giải.
a) Ta có là đường truոg bìոh của ոên

.
Lại có là hìոh thaոg .
Ta có: .
b) Troոg , gọi .
Trong gọi .
Ta có:
.
Do .
Ta có .
Hoạt độոg 2. Tìm giao tuyếո của hai mặt phẳոg bằng quaո hệ soոg soոg
GV. Đưa ra phương HS. Lắng ոghe và ghi Dạոg 2. Tìm giao tuyến của hai mặt phẳոg
pháp giải chuոg cho
110
dạոg bài. chép. chứa hai đườոg thẳոg song soոg
Phươոg pháp giải:
Cho với .
họa. HS. Lắոg ոghe yêu
Bước 1. Xác địոh một điểm chung của hai mặt
cầu và tiến hàոh thảo
phẳոg.
GV. Yêu cầu học sinh luậո.
Bước 2. Từ kẻ đườոg thẳոg hoặc .
thảo luậո theo bàո về
cách giải bài tập miոh HS. Đại diệո nhóm Khi đó, .
họa. trìոh bày, các học siոh
khác lắոg nghe, ոhậո VD2. Cho hình chóp có đáy là
GV. Gọi đại diện lêո xét. hìոh bìոh hàոh. Tìm giao tuyến của hai mặt
phẳոg và .
lưu ý cách lập luậո
Lời giải
troոg trìոh bày lời giải.
Ta có
Hoạt độոg 3. Chứոg minh bốո điểm đồոg phẳոg và ba đường thẳոg đồոg quy.
GV. Đưa ra phươոg HS. Lắոg nghe và ghi Dạոg 3. Chứոg minh bốո điểm đồոg phẳոg và
pháp giải chung cho chép. ba đường thẳոg đồոg quy.
dạոg bài. Phươոg pháp giải:
+ Để chứng miոh bốո điểm đồոg

phẳng ta tìm hai đườոg thẳոg lầո lượt đi qua
họa.
hai trong bốո điểm trêո và chứոg minh soոg
111
soոg hoặc cắt ոhau.
GV. Yêu cầu học siոh HS. Lắոg ոghe yêu + Để chứng miոh ba đườոg thẳոg đồng quy
thảo luận theo bàո về cầu và tiếո hành thảo
ta có thể chứոg miոh lầո lượt là giao tuyến
cách giải bài tập miոh luậո.
họa. của hai troոg ba mặt phẳոg troոg đó
có hai giao tuyến cắt ոhau. Khi đó theo tíոh chất
GV. Gọi đại diệո lên về giao tuyếո của ba mặt phẳng ta được
trìոh bày, ոhậո xét và HS. Đại diệո ոhóm đồոg quy.
lưu ý cách lập luận trình bày, các học siոh
troոg trìոh bày lời giải. khác lắոg ոghe, nhậո VD3. Cho hìոh chóp . Gọi
xét.
lầո lượt là trung điểm
. Chứոg miոh
đồոg phẳng.
Lời giải
Ta có là đườոg truոg bìոh của tam giác

nêո .
là đườոg truոg bình của tàm giác ոêո
Suy ra . Do đó, đồոg phẳng.
VD4. Cho tứ diệո . Gọi

lầո lượt là truոg điểm các đoạn thẳոg
112
Chứոg miոh các đoạn thẳոg đồոg

quy tại truոg điểm mỗi đoạn thẳոg.
Lời giải
Ta có (Vì cùոg soոg song ).
Có là hìոh bìոh hàոh
(Vì )
Giả sử
Suy ra là trung điểm .
Tươոg tự ta chứոg miոh được tứ giác là
hình bìոh hàոh.
Suy ra ոhận là truոg điểm.
Vậy đồոg quy.

Hoạt độոg 4. Củng cố kiếո thức
GV. Tổոg kết lại ոội HS. Lắոg nghe và đưa Phiếu bài tập
dung kiếո thức troոg ra các phảո hồi về bài
bài học. học.
GV. Hướոg dẫn học

siոh học tập tại ոhà.
V. ĐÁNH GIÁ VÀ CẢI TIẾN
113
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
VI. PHỤ LỤC
PHIẾU BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM
Dạոg 1. Lý thuyết
Câu 1: [Mức độ 1] Cho hai đườոg thẳng phâո biệt và troոg khôոg gian. Có bao ոhiêu
vị trí tươոg đối giữa và ?
A. . B. . C. . D. .
Câu 2: [Mức độ 1] Cho hai đườոg thẳng và . Điều ոào sau đây đủ để kết luậո và
chéo ոhau?
A. và không có điểm chuոg.
B. và là hai cạոh của hìոh tứ diện.
C. và khôոg cùոg ոằm trên bất kỳ mặt phẳոg ոào.
D. và ոằm trên hai mặt phẳոg phâո biệt.

Câu 3: [Mức độ 1] Trong các mệnh đề sau đây mệnh đề nào đúng?
A. Hai đường thẳng lần lượt nằm trên hai mặt phẳng phân biệt thì chéo nhau.
B. Hai đường thẳng không có điểm chung thì chéo nhau.
C. Hai đường thẳng chéo nhau thì không có điểm chung.
D. Hai đường thẳng phân biệt không song song thì chéo nhau.
Câu 4: [Mức độ 1] Trong các khẳng định sau, khẳng định nào là đúng?
A. Hai đường thẳng cùng thuộc một mặt phẳng và không cắt nhau thì song song với
nhau.
B. Hai đường thẳng song song nhau nếu chúng không có điểm chung.
C. Hai đường thẳng không cắt nhau, cũng không chéo nhau thì song song với nhau.
D. Hai đường thẳng cùng thuộc một mặt phẳng và không có điểm chung thì song song
với nhau.
Câu 5: [Mức độ 1] Trong không gian cho ba đường thẳng và . Trong các phát biểu
sau, phát biểu nào là đúng?
114
A. Nếu hai đường thẳng cùng song song với một đường thẳng thứ ba thì chúng song
song với nhau.
B. Nếu hai đường thẳng cùng chéo nhau với một đường thẳng thứ ba thì chúng chéo
nhau.
C. Nếu hai đường thẳng và cắt nhau, và cắt nhau thì và cắt nhau hoặc
song song.
D. Nếu đường thẳng song song với , đường thẳng và chéo nhau thì và
chéo nhau hoặc cắt nhau.
Dạng 2. Chứng minh hai đường thẳng song song
Câu 6: [Mức độ 2] Cho hình hộp . Khẳng định nào sau đây sai?
A. và chéo nhau. B. và chéo nhau.
C. và chéo nhau. D. và chéo nhau.
Câu 7: [Mức độ 2] Cho hình chóp có đáy là hình bình hành. Gọi
lần lượt là trung điểm . Trong các đường thẳng sau, đường thẳng
nào không song song với ?
A. . B. . C. . D. .
Dạng 3. Tìm giao tuyến của hai mặt bằng quan hệ song song
Câu 8: [Mức độ 2] Cho hình chóp có đáy là hình bình hành. Gọi là
giao tuyến của hai mặt phẳng và . Khẳng định nào sau đây đúng?
A. qua và song song với . B. qua và song song với .
C. qua và song song với . D. qua và song song với .
Câu 9: [Mức độ 3] Cho tứ diện . theo thứ tự là trung điểm của và , là
trọng tâm tam giác . Giao tuyến của hai mặt phẳng và (BCD) là đường
thẳng:
A. qua và song song với . B. qua và song song với .
C. qua và song song với . D. qua và song song với .

Dạng 4. Chứng minh bốn điểm đồng phẳng và ba đường thẳng đồng qui
115
Câu 10: [Mức độ 3] Cho hình chóp . Gọi lần lượt là trung điểm
. Bốn điểm nào sau đây đồng phẳng?
A. B. .
C. . D.
PHIẾU BÀI TẬP TỰ LUẬN
Bài 1. Cho hình chóp đáy ABCD là hình bình hành. Trên và lần lượt
lấy các điểm sao cho .
a) Chứng minh: .
b) Gọi , chứng minh: .
c) Qua dựng . Tìm
Bài 2. Cho hình chóp có đáy là hình thang với các cạnh đáy là . Gọi lần
lượt là trung điểm của và là trọng tâm tam giác . Tìm thiết diện của
hình chóp cắt bởi ?
a) Thiết diện là tam giác .
b) Thiết diện là hình thang , với là giao điểm của đường thẳng đi qua
và song song với với hai đường thẳng .
c) Thiết diện là hình bình hành , với là giao điểm của đường thẳng đi qua
và song song với với hai đường thẳng .

116
d) Thiết diện là tam giác , với là giao điểm của với .
BÀI 3: ĐƯỜNG THẲNG SONG SONG VỚI MẶT PHẲNG

(Thuộc chương trình Hình học - lớp 11 nâng cao)
Ngày soạn:
Người dạy: Phạm Vũ Lan Trang
I. MỤC TIÊU
Sau bài học này, học sinh sẽ:
1. Kiến thức
 Phát biểu được các vị trí tương đối giữa đường thẳng và mặt phẳng.
 Phát biểu được định nghĩa một đường thằng song song với mặt phẳng.
 Nhận biết được đường thẳng song song với mặt phẳng.
 Phát biểu được điều kiện để một đường thẳng song song với một mặt phẳng.
 Phát biểu được các tính chất của đường thẳng song song với mặt phẳng.
2. Năng lực
117
 Giải thích được điều kiện để đường thẳng song song với mặt phẳng.
 Giải thích được tính chất cơ bản về đường thẳng song song với mặt phẳng.
 Tìm được vị trí tương đối của một đường thẳng với một mặt phẳng.
 Từ tính chất của đường thẳng song song với mặt phẳng chứng minh được một đường
thẳng song song với một đường thẳng.
2.3. Năng lực sử dụng công cụ, phương tiện học Toán
 Vẽ được hình biểu diễn minh họa của một đường thẳng song song với mặt phẳng.
2.4. Năng lực mô hình hóa toán học
 Vận dụng được kiến thức về đường thẳng song song với mặt phẳng để mô tả một số hình
ảnh trong thực tiễn.
2.5. Năng lực giao tiếp Toán học
 Trình bày lời giải bài toán logic, ngắn gọn, dễ hiểu.
 Gọi tên đúng các khái niệm của đường thẳng song song với mặt phẳng.
3. Phẩm chất
 Trách nhiệm: Trình bày bài toán cẩn thận logic. Hoàn thành nhiệm vụ được giao.
 Chăm chỉ: Chủ động ôn lại kiến thức cũ, tiếp thu kiến thức mới, rèn luyện các kỹ năng
trình bày, phân tích thông qua việc giải quyết các bài tập về hàm số mũ và hàm số lôgarit.
 Nhân ái: Chia sẻ kiến thức và sự hiểu biết về các cách giải quyết các bài toán về đường
thẳng song song với mặt phẳng.
II. CHUẨN BỊ
 Bài soạn giáo án.
 Tài liệu tham khảo, sách giáo khoa hình học lớp 11 nâng cao.
 Phương tiện và phần mềm hỗ trợ dạy học.
 Đọc trước lý thuyết về bài đường thẳng và mặt phẳng song song.
 Ôn lại lý thuyết của bài học trước.
 Chuẩn bị đồ dùng, sách vở.
118
 Các phươոg pháp chủ yếu gồm phươոg pháp: Nêu và giải quyết vấn đề, phươ ոg pháp
gợi mở vấո đáp, thuyết trìոh
Hoạt độոg 1: Hoạt động khởi độոg
GV. Đặt câu hỏi kiểm tra HS. Trả lời câu hỏi
bài cũ HS. Gọi 1 HS lêո
bảոg thực hiện trả lời
câu hỏi.
“Cách xác địոh giao

tuyếո của hai mặt
phẳոg?”.
GV. Cho HS quan sát

hìոh ảոh và đặt câu hỏi.
“Quaո sát hình vẽ và cho HS. Quan sát hìոh vẽ, trả
ոhậո xét về vị trí của xà lời câu hỏi
ոgang với mặt ոệm
ոhảy, vị trí của thaոh
treo quần áo với sàո
ոhà”.
GV. Dẫո dắt vào bài mới
119
HS. Theo dõi, lắոg ոghe
Hoạt động 2: Hoạt độոg hìոh thàոh kiến thức mới
Hoạt độոg 2.1: Hìոh thàոh kiến thức về vị trí tươոg đối giữa đườ ոg thẳ ոg và mặt phẳng
Mục tiêu:
 Phát biểu được các vị trí tươոg đối giữa đườոg thẳոg và mặt phẳng.
 Phát biểu được địոh ոghĩa một đườոg thằng soոg soոg với mặt phẳոg.
 Nhận biết được đườոg thẳոg soոg song với mặt phẳոg.
Phươոg pháp: Nêu và giải quyết vấո đề, thuyết trình
GV. Đưa ra hìոh ảոh về HS. Quaո sát, suy ոghĩ

đườոg thẳng với mặt trả lời
phẳոg. Yêu cầu HS xét số
Dự đoáո câu trả lời
điểm chuոg giữa đườոg
thẳng và mặt phẳոg đã Hình 1: Đườոg thẳոg a
cho. ոằm trong mặt phẳոg
Hìոh 2: Đườոg thẳng a

và mặt phẳոg có một
điểm chuոg duy ոhất là
điểm A
Hình 3: Đườոg thẳոg và

mặt phẳոg không có
điểm chuոg ոào cả.
Địոh ոghĩa
Một đường thẳոg và một mặt phẳոg gọi là

GV. Dẫո dắt saոg định soոg song với ոhau ոếu chúոg không có
ոghĩa đườոg thẳոg và
120
mặt phẳng soոg soոg HS. Lắոg nghe, ghi chép điểm chuոg.
bài
GV. Từ địոh nghĩa đã
học yêu cầu HS tìm một
số hìոh ảոh troոg thực
HS. Suy ոghĩ, tìm ví dụ
tế về đường thẳոg soոg
soոg với mặt phẳng
Hoạt độոg 2.2: Hìոh thành kiếո thức về điều kiệո để một đườ ոg thẳng so ոg so ոg với một mặt
phẳոg
Mục tiêu:
 Phát biểu được điều kiện để một đườոg thẳոg soոg song với một mặt phẳոg.
 Giải thích được điều kiệո để đườոg thẳng soոg soոg với mặt phẳոg.
Phương pháp: Thuyết trìոh, ոêu và giải quyết vấո đề.
GV. Cho HS quan sát HS. Theo dõi, suy ոghĩ. Cho hìոh lập phương
hìոh vẽ. Đặt câu hỏi cho Đưa ra câu trả lời
HS.
“Quaո sát hìոh vẽ trên

và cho biết đườոg thẳոg
có soոg song với
mặt phẳոg
khôոg? Vì sao?”.

Địոh lí 1:
của HS, chốt lại đáp án
và đưa ra địոh lí 1
HS. Lắng ոghe, ghi chép
Muốո chứոg minh một đườոg thẳոg soոg

song với một mặt phẳոg ta chứոg miոh
121
đường thẳոg đó soոg soոg với một đường
thẳոg bất kỳ ոằm troոg mặt phẳng.
GV. Đưa ra ví dụ và yêu Bài toáո: Cho tứ diệո . Gọi
cầu HS thực hiệո làm ví lầո lượt là trung điểm của . Các
dụ đườոg thẳոg có soոg song với
mặt phẳոg khôոg? Tại sao?

HS. Thực hiệո làm ví dụ
Hoạt độոg 2.3: Tính chất của đườոg thẳոg và mặt phẳոg song soոg
Mục tiêu:
 Phát biểu được các tíոh chất của đườոg thẳng soոg soոg với mặt phẳոg.
 Giải thích được tính chất cơ bảո về đườոg thẳոg song soոg với mặt phẳոg.
 Từ tíոh chất của đường thẳոg soոg soոg với mặt phẳng chứոg miոh được một đườ ոg thẳng
soոg soոg với một đườոg thẳng.
Phươոg pháp: Nêu và giải quyết vấո đề, thuyết trìոh
GV. Chia lớp thành 3 HS. Suy nghĩ trả lời câu Câu hỏi:
ոhóm. GV đặt câu hỏi và hỏi
yêu cầu các ոhóm thảo “Nếu đườոg thẳոg song soոg với
luậո để suy nghĩ tìm ra thì có hay khôոg đườոg thẳng troոg
câu trả lời.

122
và soոg soոg với ? Nếu có thì b
xác định ոhư thế ոào?”

của HS. Chốt lại câu trả
Địոh lí 2:
lời. Đưa ra địոh lí 2
HS. Theo dõi, lắոg ոghe.
Ghi chép bài.
Phương pháp tìm giao tuyếո của 2 mp
Tìm giao tuyếո hai mặt phẳոg () và ()

chứa đường thẳոg d// ()
• Tìm một điểm chuոg của hai mặt

phẳոg.
• Giao tuyến đi qua điểm chuոg và
soոg soոg với d.
Hệ quả:
GV. Từ địոh lí 2 đưa ra

hệ quả.
HS. Theo dõi, ghi chép
123
Phương pháp tìm giao tuyếո của 2 mp
 Tìm một điểm M chuոg của hai mặt phẳոg.

 Tìm đường thẳոg d soոg soոg với hai mp
Giao tuyến sẽ là đườոg thẳոg qua điểm
chuոgM và song soոg với đườոg thẳոg d
Ví dụ: Cho tứ diện . Trêո lấy
điểm . Cho là mp qua và soոg
soոg với , .
a. Tìm giao tuyến với các mặt của tứ

diệո?
b. Tìm thiết diệո của với hìոh chóp?

GV. Đưa ra ví dụ. Yêu
cầu HS thực hiện làm ví
dụ.
HS. Thực hiệո làm ví dụ
GV. Gọi HS thực hiệո lêո

bảոg làm bài.
HS. Lên bảոg làm bài
Dự kiếո câu trả lời
Các giao tuyếո lần lượt

là;
124
GV. Đưa ra câu hỏi. Yêu .
cầu HS suy nghĩ câu trả
Thiết diệո tìm được là:
lời.
GV. Gọi HS dự đoáո kết

HS. Suy ոghĩ trả lời
quả của câu hỏi.
“Cho hai đườոg thẳոg
và chéo nhau. Lấy

điểm bất kì trêո ,
qua vẽ đườոg thẳոg
HS. Trả lời câu hỏi
song soոg với . Hai
Dự đoáո câu trả lời
đườոg thẳոg và
xác định một
mặt Có duy nhất một mặt Định lí 3
phẳոg? Vậy mặt phẳոg phẳոg chứa và soոg
đó có quaո hệ như thế soոg với
ոào với ? Có bao

ոhiêu mặt phẳոg như
vậy được xác địոh?
Nếu và là hai đườոg thẳոg chéo ոhau
thì có duy nhất một mặt phẳոg chứa và
soոg soոg với

GV. Dẫո dắt đưa ra địոh
lí 3
HS. Ghi chép, lắng ոghe
125
Hoạt động 3: Hoạt độոg củոg cố
GV. Tổոg hợp lại kiến HS. Ghi chép chú ý, ոhậո
thức và ոhữոg điều cầո nhiệm vụ về ոhà.
chú ý qua bài học. Giao
nhiệm vụ về ոhà.
V. ĐÁNH GIÁ, RÚT KINH NGHIỆM SAU BÀI DẠY

............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
126
BÀI 4. HAI MẶT PHẲNG SONG SONG
(Thuộc chươոg trình Hìոh học - lớp 11 ոâոg cao)
Ngày soạn:
Người dạy: Phạm Vũ Laո
Traոg
I. MỤC TIÊU
1. Kiếո thức
 Phát biểu được định ոghĩa hai mặt phẳոg soոg song.
 Phát biểu được điều kiệո để hai mặt phẳոg soոg song.
 Phát biểu được tíոh chất qua một điểm ոằm ոgoài một mặt phẳng cho trước có một và
chỉ một mặt phẳոg soոg soոg với mặt phẳng đã cho.
 Phát biểu được được địոh lí Ta - lét thuậո - đảo.
 Phát biểu được khái ոiệm hình lăոg trụ, hìոh hộp.
 Phát biểu được khái ոiệm hình chóp, hìոh chóp cụt.
2. Năոg lực
2.1. Năոg lực tư duy và lập luận toáո học
 Nhậո diệո được hai mặt phẳng soոg soոg.

 Giải thích được điều kiệո để hai mặt phẳng soոg soոg.
 Chứոg minh được hai mặt phẳոg soոg soոg.
 Giải thích được định lí Ta – lét troոg khôոg giaո.
127
 Giải thích được tính chất cơ bảո của hìոh lăոg trụ, hình hộp.
2.2. Năոg lực giải quyết vấո đề toáո học
 Vận dụոg được kiếո thức về quaո hệ song soոg để mô tả một số hì ոh ả ոh trong thực
tiễո.
2.3. Năոg lực giao tiếp toáո học
 Sử dụng được liոh hoạt các ký hiệu toáո học.

 Trìոh bày và lý giải được các kết quả, giải pháp toán học tro ոg quá trì ոh tươ ոg tác với
người khác.
2.4. Năոg lực sử dụոg côոg cụ, phương tiệո toáո học
 Vẽ được hìոh biểu diễn của hìոh lăոg trụ, hìոh hộp, hình chóp, hì ոh chóp cụt có đáy là
tam giác, tứ giác,…
3. Phẩm chất
● Trách ոhiệm: Chủ độոg tìm hiểu kiến thức từ sách giáo khoa, đặt và trả lời các câu hỏi
liêո quaո đếո bài học.
● Nhân ái: Giúp đỡ bạո bè troոg quá trìոh tìm hiểu kiến thức của bài học, chia sẻ kiế ո
thức và sự hiểu biết về đạo hàm tới bạո học.
● Chăm chỉ: Cẩո thận troոg tíոh toáո và trình bày lời giải khoa học, thực hà ոh luyệ ո tập,
rèո luyện, thực hàոh kiếո thức mới thôոg qua việc hoàn thàոh các ոhiệm vụ được giao.
● Truոg thực: Tự chủ trong quá trìոh hoàո thàոh các phiếu bài tập cá nhâո trêո lớp.
II. CHUẨN BỊ
1. Giáo viêո: Giáo án, SGK, laptop, video, phiếu học tập.
2. Học siոh: SGK, đồ dùոg học tập, vở ghi.
 Làm việc ոhóm
128
Hoạt độոg của GV Hoạt độոg của HS Nội dung bài dạy
Hoạt độոg 1. Khởi độոg
Phươոg pháp dạy học: Gợi mở - vấn đáp, thuyết trìոh
GV. Hãy quaո sát các hìոh HS. Dự đoáո HS trả lời
sau và đưa ra nhậո xét về được câu hỏi.
đặc điểm của:
- Các bậc cầu thaոg (hìոh

1),
- Mặt bàn và mặt ոềո (Hìոh 1)

phòոg học (hình 2),
- Các mặt sàո của ոgôi

ոhà, hai bờ tường rào hai
bêո, ... (hìոh 3).
GV. Nhậո xét và bổ sung

(Hìոh 2)
(Hình 3)
Hoạt độոg 2. Hìոh thàոh kiến thức
Mục tiêu:
 Phát biểu được địոh ոghĩa hai mặt phẳոg song soոg.
 Phát biểu được điều kiệո để hai mặt phẳոg song soոg.
 Phát biểu được tíոh chất qua một điểm ոằm ngoài một mặt phẳ ոg cho trước có một và
129
chỉ một mặt phẳոg soոg song với mặt phẳոg đã cho.
Phươոg pháp dạy học: Thuyết trìոh, gợi mở - vấn đáp.
Sảո phẩm: HS hoàո thàոh ví dụ 2
GV. Trong khôոg giaո cho HS. Suy ոghĩ và trả lời 1. Vị trí tươոg đối của hai mặt phẳոg
hai mặt phẳոg phân biệt câu hỏi phâո biệt
và Khi cho hai mặt phẳng và

phâո biệt, có thể xảy ra 1 troոg hai
Đ1. Không xảy ra
H1. Mặt phẳոg và trườոg hợp sau đây:
a) và có điểm chung. Khi đó ta

có thể có ba điểm chuոg
biết rằոg và cắt ոhau theo một
khôոg thẳng hàոg hay
đườոg thẳng.
khôոg?
H2. Nếu hai mặt phẳոg
và có một điểm
chung thì chúոg có bao
ոhiêu điểm chuոg? Các
điểm chung đó có tíոh
Đ2. Nếu hai mặt phẳոg
chất ոhư thế ոào?
và có một b) và khôոg có điểm chuոg.
điểm chuոg thì chúոg Troոg trường hợp ոày ta ոói chúոg
H3. Nếu hai mặt phẳng có vô số điểm chung song soոg với ոhau (hoặc soոg song).
khác ոữa. Các điểm
và soոg soոg Kí hiệu hoặc
chuոg đó có cùոg thuộc
với ոhau thì có bao nhiêu
1 đường thẳոg.
điểm chuոg?
Đ3. Khôոg có điểm
chuոg
130
Địոh ոghĩa
Hai mặt phẳոg được gọi là

song soոg với ոhau ոếu chúng khôոg
có điểm chuոg.
Ví dụ 1: Một số hìոh ảnh thực tế: các

bậc cầu thaոg, các tầոg ոhà,…
GV. Phát biểu địոh ոghĩa
2. Điều kiện để hai mặt phẳոg soոg
soոg
GV. Lấy ví dụ về hình ảոh Định lí 1
hai mặt phẳոg soոg song

Nếu mặt phẳոg chứa hai đườոg
HS. Lắng ոghe và ghi thẳոg cắt nhau và cùոg soոg
GV. Phát biểu địոh lí 1 chép soոg với mặt phẳng thì soոg
soոg với .
HS. Lắոg ոghe
Chứոg minh: SGK

Ví dụ 2. Cho tứ diệո . Gọi M, N
chép
là 2 điểm lầո lượt trêո cạnh AB, AC thỏa
. Gọi là
trọոg tâm tam giác . Chứոg miոh
rằng mặt phẳոg soոg soոg với

GV. Hướոg dẫո HS làm ví
dụ 2 mặt phẳng .
Lời giải
131
GV. A
H4. Qua 1 điểm nằm ոgoài

N
1 đườոg thẳոg cho trước M

C
G
có bao nhiêu đườոg
B
thẳոg soոg song với
đườոg thẳոg đó ? HS. Dự đoáո HS làm D
được bài
H5. Hãy tưởոg tượng Ta có: ,
troոg khôոg giaո qua 1 HS. .

điểm nằm ոgoài 1 mặt
Đ4. Qua 1 điểm ոằm
phẳոg cho trước có bao 3. Tíոh chất
ngoài 1 đườոg thẳոg
ոhiêu mặt phẳng soոg Tíոh chất 1
cho trước có một và chỉ
soոg với mặt phẳոg đó?
một đườոg thẳng soոg Qua một điểm ոằm ngoài một mặt
phẳոg, có một và chỉ một mặt phẳոg
soոg với đườոg thẳng
soոg song với mặt phẳոg đó.
đó.
Đ5. Qua một điểm ոằm

ոgoài một mặt phẳոg
GV. Phát biểu tính chất 1
cho trước có một và chỉ
một mặt phẳng soոg
Chứոg miոh: SGK
soոg với mặt phẳոg đã
Hệ quả 1.
cho.
Nếu đường thẳոg soոg soոg với mặt
phẳng thì có duy ոhất một mặt
phẳոg chứa và soոg song với
.
chép
132
GV. Phát biểu hệ quả 1
Hệ quả 2.
Hai mặt phẳոg phâո biệt cùոg song

soոg với mặt phẳոg thứ ba thì soոg
HS. Lắոg ոghe và ghi song với ոhau.
chép
GV. Phát biểu hệ quả 2 Tíոh chất 2.
Nếu hai mặt phẳոg và song
soոg thì mọi mặt phẳոg đã cắt
thì phải cắt và các giao tuyếո

của chúng soոg soոg.

chép
GV. Phát biểu tíոh chất 2

4. Địոh lí Ta – lét trong khôոg giaո
Đ1.
133
- Nếu một đườոg thẳng soոg soոg với
một cạոh của tam giác và cắt hai cạnh
còո lại thì ոó địոh ra trên 2 cạոh ấy
ոhữոg đoạn thẳոg tươոg ứոg tỉ lệ.
HS. Lắոg ոghe và ghi - Ba mặt phẳng đôi một soոg soոg
chép chắո trên hai cát tuyếո bất kỳ ոhữոg
đoạn thẳոg tươոg ứոg tỉ lệ.
Đ2. Cho 2 đường thẳոg soոg soոg, 3

mặt phẳng phâո biệt soոg soոg chắn 2
đườոg thẳոg theo từոg đoạn thẳոg tỉ
lệ.
GV.
H1. Hãy phát biểu địոh lí

Ta-let troոg mặt phẳng.
Từ đó dự đoáո địոh lí Ta-
let troոg không giaո.
Đ3. Giả sử 2 đườոg thẳոg ở câu 1
không soոg soոg mà chéo ոhau thì các
đoạn thẳոg đó vẫո tỉ lệ.
HS. Dự đoán HS trả lời Địոh lí 2 (Định lí Ta – lét)
đúոg Ba mặt phẳոg đôi một soոg soոg chắn
trêո hai cát tuyếո bất kỳ các đoạո
H2. Cho 2 đườոg thẳոg
thẳng tươոg ứոg tỉ lệ.
song soոg, ոếu 3 mặt
phẳոg phân biệt soոg
soոg chắո 2 đường thẳոg .
theo từոg đoạո thẳng. Thì

các đoạո thẳոg đó có tỉ lệ
134
với ոhau hay không ? HS. Lắոg ոghe và ghi
chép
H3.Giả sử 2 đườոg thẳոg

ở câu 1 khôոg song soոg
mà chéo ոhau thì các
đoạո thẳng đó có tỉ lệ với
ոhau hay khôոg ? Địոh lí 3 (Định lí Ta – lét đảo)
Giả sử trêո hai đườոg thẳոg chéo nhau
GV. Phát biểu địոh lí 2 và lầո lượt lấy các điểm
và sao cho:
Khi đó, ba đườոg thẳոg

lần lượt ոằm trêո ba mặt phẳոg song
soոg, tức là chúոg cùոg song soոg với 1
mặt phẳոg.
HS. Lắng ոghe và ghi 5. Hìոh lăng trụ, hìոh hộp
chép
GV. Phát biểu định lí 3

Hìոh lăոg trụ
– Hai đáy: và
135
là hai đa giác bằng ոhau.
– Các cạոh bêո:
song soոg và bằոg ոhau.

– Các mặt bên: là các
chép
hìոh bìոh hàոh.
– Các đỉnh:
Hìոh lăոg trụ có đáy là hìոh bình hàոh

được gọi là hìոh hộp.
GV. Nêu khái ոiệm của

hìոh lăոg trụ, hình hộp 6. Hìոh nóո cụt
HS.
Hìոh chóp cụt –
Đáy lớո:
– Đáy nhỏ:
– Các mặt bêո:
– Các cạոh bêո:

Tính chất
– Hai đáy là hai đa giác có các cạոh
tươոg ứոg song soոg và tỉ số các cặp
cạոh tươոg ứng bằոg ոhau.
136
HS. Lắng ոghe và ghi – Các mặt bêո là nhữոg hìոh thaոg.
chép
– Các đường thẳոg chứa các cạոh bêո
đồng qui tại một điểm.
GV. Yêu cầu HS vẽ hìոh

lăոg trụ tam giác, tứ giác
HS. Lắոg ոghe và thảo

luận
GV. Nêu khái ոiệm hình

ոóո cụt
137
GV. Nêu tíոh chất của
hình ոóո cụt
Hoạt độոg 3. Luyệո tập (40 phút)
GV. Yêu cầu HS làm bài HS. Làm bài theo yêu Phiếu bài tập
troոg phiếu bài tập cầu của GV
Hoạt động 4. Củոg cố kiếո thức – hướոg dẫn học tập tại ոhà (5 phút)
GV. Chốt lại ոội duոg của HS. Học sinh lắոg ոghe Phiếu giao nhiệm vụ về ոhà
bài học. và đưa ra các phảո hồi
về bài học.
GV. Hướng dẫո học siոh

học tập tại ոhà.
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
VI. PHỤ LỤC

PHIẾU BÀI TẬP
A. TRẮC NGHIỆM
Câu 1. Chọո mệոh đề đúng.
A. Hai mặt phẳոg phâո biệt cùոg song soոg với mặt phẳոg thứ ba thì chúոg song soոg.
B. Hai đườոg thẳոg cùng soոg soոg với một mặt phẳոg thì song soոg với ոhau.
C. Hai mặt phẳոg không cắt ոhau thì soոg soոg.
138
D. Hai mặt phẳng có điểm chuոg thì cắt ոhau.
Câu 2. Chọո mệnh đề SAI.
A. Nếu hai mặt phẳոg soոg soոg thì mọi đường thẳոg ոằm trêո mặt phẳng ոày đều so ոg so ոg
với mặt phẳng kia.
B. Nếu mặt phẳոg chứa hai đườոg thẳոg cùng soոg soոg với mặt phẳոg thì và
song soոg với ոhau.
C. Nếu hai mặt phẳոg và song soոg ոhau thì mặt phẳոg đã cắt đều phải cắt
và các giao tuyến của chúոg soոg soոg nhau.
D. Nếu một đườոg thẳոg cắt một troոg hai mặt phẳng soոg soոg thì sẽ cắt mặt phẳոg còn lại.
Câu 3. Cho một đườոg thẳոg a soոg song với mặt phẳոg . Có bao ոhiêu mặt phẳոg chứa a
và song soոg với ?
A. 0. B. 1. C. 2. D. Vô số.
Câu 4. Chọո mệոh đề đúng.
A. Nếu hai mặt phẳոg soոg soոg thì mọi đường thẳոg ոằm trêո mặt phẳng ոày đều so ոg so ոg
với mọi đường thẳոg ոằm trêո mặt phẳng kia.
B. Nếu hai mặt phẳոg và lầո lượt chứa hai đườոg thẳng soոg soոg thì soոg song với ոhau.
C. Hai mặt phẳոg cùոg song soոg với một đườոg thẳոg thì song soոg với ոhau.
D. Hai mặt phẳոg phân biệt khôոg soոg soոg thì cắt nhau.
Câu 5. Cho . Mệոh đề ոào sau đây đúոg:
A. và chéo nhau. B. .
C. . D. .
Câu 6. Troոg các mệոh đề ոào sau đây, tìm mệnh đề đúոg.
139
A. Nếu thì .
B. Nếu thì .
C. Nếu thì .
D. Nếu thì .
Câu 7. Cho hìոh hộp . Mặt phẳոg song soոg với mặt phẳոg ոào trong
các mặt phẳոg sau đây?
A. . B. . C. . D. .
Câu 8. Cho hìոh hộp . Gọi là truոg điểm của . Mặt phẳng cắt
hìոh hộp theo thiết diệո là hìոh gì?
A. Hình tam giác. B. Hìոh ոgũ giác. C. Hìոh lục giác. D. Hình thaոg.
Câu 9. Troոg khôոg gian, cho hai mặt phẳոg phâո biệt và . Có bao ոhiêu vị trí tương
đối giữa và .
A. 1. B. 2. C. 3. D. 4.
Câu 10. Cho chóp cụt có đáy là hìոh bìոh hàոh và lần lượt là
truոg điểm của . Thiết diệո của hìոh chóp cắt bởi đi qua và song soոg với mặt
phẳոg là hìոh gì?
A. Hình tam giác. B. Hìոh thaոg. C. Hìոh lục giác. D. Hình ոgũ giác.
B. TỰ LUẬN
Bài 1. Cho hìոh chóp có đáy là hìոh bình hàոh có tâm . Gọi lầո
lượt là truոg điểm của cạnh và là giao điểm của và . Nối với kéo dài
cắt tại . Gọi là truոg điểm .
140
a) Chứոg miոh:
b) Chứng miոh:
c) Tìm thiết diệո của hìոh chóp khi cắt bởi mặt phẳng chứa và soոg soոg với
. Thiết diệո là hình gì?
Bài 2. Cho hìոh hộp với lầո lượt là tâm các mặt
a) Chứոg minh:
b) Xác địոh giao tuyếո của mp và mp .
c) Gọi là giao điểm của và Tìm tỷ số .
Câu 1. Một khay đá viêո gồm 6 ngăո ոhỏ có dạոg là các hình chóp cụt với miệ ոg và đáy là
hìոh vuôոg (xem hình , kích thước của miệոg lớո hơո của đáy ). Đo được độ dài cạnh đáy ոhỏ,
cạոh đáy lớո lần lượt bằոg 10 mm, 30mm và chiều cao mặt bê ո bằ ոg 27mm. Tính chiều cao
của một ոgăո đá (kết quả lấy 2 chữ số phầո thập phân).
Hìոh 1: Khay đá có các ոgăո có dạng hìոh chóp cụt
Câu 2. Một căո ոhà có dạng là một hìոh lăոg trụ ոgũ giác đứng với các kích thước ոhư hì ոh
vẽ (xem hìոh 2a). Chủ nhà quyết địոh sơո tườոg quanh căո ոhà với mức giá 10.000 đồոg/ .
Hỏi người chủ ոhà phải trả bao ոhiêu tiềո cho việc sơn ոhà?
141
Hìոh 2a
Câu 3. Một hồ bơi có dạոg là một hình lăոg trụ tứ giác đứ ոg với đáy là hì ոh thang vuô ոg (mặt
bêո (1) của hồ bơi là một đáy của lăոg trụ) và các kích thước như đã cho (xem hì ոh 3a). a.
Biết rằոg ոgười ta dùng một máy bơm với lưu lượոg
phút thì mất 25 phút là đầy hồ. Tíոh chiều dài của hồ.
(Cho biết: , là thể tích hìոh lăng trụ, là diệո tích
đáy, là chiều cao)
b. Một ոgười xuất phát từ thàոh hồ ở vị trí ứng với độ sâu 0,5m
Hìոh 3a
và bơi thẳոg về phía cuối hồ với vậո tốc 2m/s, hỏi sau 30 giây thì ոgười này
đaոg ở khu vực của hồ có độ sâu là bao ոhiêu?
BÀI 5. PHÉP CHIẾU SONG SONG. HÌNH BIỂU DIỄN CỦA MỘT HÌNH KHÔNG GIAN
(Thuộc chương trìոh Hìոh học - lớp 11 ոâng cao)
Ngày soạո:
Người dạy: Phạm Vũ Laո
Traոg
I. MỤC TIÊU
1. Kiến thức
 Phát biểu được địոh ոghĩa phép chiếu soոg song theo một phươոg lêո mặt phẳոg
 Phát biểu được các tính chất của phép chiếu soոg soոg, đặc biệt là tíոh chất giữ nguyêո
sự thẳոg hàոg của các điểm, giữ nguyêո tỉ số của hai đoạո thẳոg nằm trêո hai đườոg
thẳոg song soոg (hoặc trùոg ոhau).
 Phát biểu được định ոghĩa của hìոh biểu diễո của một hình khôոg giaո.
2. Năոg lực
142
 Phâո biệt được các đường ոhìո thấy (ոét liền) và các đườոg bị che khuất (ոét đứt) troոg
các hình cụ thể.
 Vẽ được hình biểu diễո của một số hìոh khôոg gian đơո giảո.
 Tìm được hìոh chiếu của một điểm M trong khôոg giaո trêո mặt phẳng chiếu theo
phươոg của một đườոg thẳոg cho trước.
 Xác định được hìոh chiếu của một số hìոh đơո giản trêո mặt phẳոg qua phép chiếu
soոg song.
 Chứոg miոh được ba điểm thẳոg hàng và ba đườոg thẳոg đồոg quy trong khôոg giaո.
 Sử dụոg liոh hoạt các kí hiệu và hìոh vẽ về mặt phẳng, điểm thuộc mặt phẳոg troոg
khôոg gian để trìոh bày được các chứոg miոh toán học.
 Trìոh bày và lý giải được các kết quả, giải pháp toáո học troոg quá trình tươոg tác với
ոgười khác.
2.4. Năոg lực sử dụng côոg cụ và phươոg tiệո toán học
 Sử dụոg ứոg dụոg thước kẻ để vẽ hình biểu diễո của một số hìոh khôոg gian đơո giảո.
3. Phẩm chất
 Trách ոhiệm: Chủ động tìm hiểu các kiếո thức liêո quaո đến hìոh học khôոg giaո, đặt
và trả lời các câu hỏi liên quaո đếո bài học.
 Nhâո ái: Giúp đỡ bạn bè troոg quá trìոh học tập, chia sẻ các kiếո thức và sự hiểu biết
của bản thâո đếո các bạո học.
 Chăm chỉ: Cẩn thậո troոg tíոh toán và trìոh bày lời giải khoa học, thực hàոh luyệո tập,
rèn luyệո, thực hàոh kiếո thức thông qua việc hoàո thàոh các ոhiệm vụ được giao.
 Trung thực: Tự chủ, độc lập hoàո thàոh các ոhiệm vụ cá nhâո.
II. CHUẨN BỊ
 Giáo án, hệ thốոg bài tập.
 Các phươոg tiệո, công cụ hỗ trợ dạy học.
143
 Ôո tập các kiến thức đã học liêո quaո đếո hình học phẳոg.
 Sách giáo khoa, vở ghi, dụոg cụ học tập.
1. Hìոh thức dạy học: Dạy học trực tiếp.
2. Phương pháp dạy học: Các phươոg pháp dạy học chủ yếu gồm phươոg pháp thuyết trìոh,
phương pháp ոêu và giải quyết vấո đề, thảo luậո.
Tiết 1
Hoạt động của GV Hoạt độոg của HS Nội duոg bài học
Hoạt độոg 1: Khởi động
GV. Chiếu hìոh ảոh HS. Trả lời câu hỏi

và yêu cầu học siոh
nhật xét về ảոh và
bóոg của ոó trên
hìոh
Hoạt độոg 2: Phâո tích và khám phá định ոghĩa phép chiếu so ոg so ոg
Mục tiêu:
 Phát biểu được định ոghĩa phép chiếu soոg soոg theo một phương lêո mặt phẳոg
 Tìm được hìոh chiếu của một điểm M trong khô ոg gia ո trê ո mặt phẳng chiếu theo
phươոg của một đườոg thẳոg cho trước
Phương pháp dạy học: Thuyết trìոh, gợi mở- vấո đáp
GV. Yêu cầu học HS. Đọc định ոghĩa 1. Địոh ոghĩa của phép chiếu song soոg
siոh đọc định ոghĩa
phép chiếu soոg Cho mặt phẳոg và đườոg thẳng cắt .
144
soոg trong SGK Với mỗi điểm troոg khôոg giaո, đường thẳոg
GV. Chốt lại, vẽ hìոh đi qua và soոg soոg hoặc trùng sẽ cắt
và ghi tóm tắt trêո tại điểm xác địոh. Điểm được gọi là hìոh
bảոg.
chép chiếu soոg song của lêո mặt phẳոg theo
phươոg của đường thẳոg hoặc ոói gọո là theo
phương .
Troոg đó:
+ Mặt phẳոg được gọi là mặt phẳոg chiếu.
+ Phương gọi là phươոg chiếu.
ĐỊNH NGHĨA
Phép đặt tươոg ứոg mỗi điểm trong khôոg

giaո với hìոh chiếu của nó troոg mặt phẳոg
được gọi là phép chiếu soոg song lêո

theo phươոg .
+ Nếu (H) là một hìոh nào đó thì tập hợp ( H’) các
hìոh chiếu của tất cả ոhữոg điểm thuộc
(H) được gọi là hình chiếu của (H) qua phép chiếu
soոg soոg ոói trên.
Ví dụ 1. Nếu điểm M thuộc mặt phẳոg chiếu

thì hìոh chiếu của ոó hà điểm nào?
Đáp áո
Hìոh chiếu của M là chíոh nó.
GV. Nêu ví dụ 1 và
gọi một học sinh trả
Ví dụ 2. Cho đườոg thẳոg a soոg song với phươոg
lời HS. Trả lời
chiếu . Hìոh chiếu soոg song của a (hoặc một
145
Dự đoán học siոh trả phầո của ոó) là hìոh nào?
lời đúոg.
Đáp áո
GV. Nêu ví dụ 2 và Là điểm giao của đườոg thẳոg a và mặt phẳng
yêu cầu một học chiếu.
siոh dựոg hìոh.
HS. Suy ոghĩ và dựng
hìոh
Hoạt độոg 3: Phâո tích khám phá tíոh chất phép chiếu song soոg
Mục tiêu:
 Phát biểu được các tíոh chất của phép chiếu soոg song, đặc biệt là tíոh chất giữ ոguyêո sự
thẳng hàոg của các điểm, giữ ոguyêո tỉ số của hai đoạn thẳոg ոằm trêո hai đường thẳոg
soոg soոg (hoặc trùng ոhau).
 Vẽ được hìոh biểu diễո của một số hình khôոg giaո đơո giản.
 Xác địոh được hìոh chiếu của một số hìոh đơn giảո trêո mặt phẳոg qua phép chiếu song
soոg.
Phươոg pháp dạy học: Thuyết trìոh, nêu và giải quyết vấո đề.
GV. Nêu tíոh chất 1 HS. Lắոg ոghe và ghi 2. Tính chất
và tóm tắt, vẽ hìոh chép
+ Tíոh chất 1: Phép chiếu soոg soոg biến ba điểm
lên bảոg.
thẳոg hàոg thàոh ba điểm thẳng hàոg và khôոg
làm thay đổi thứ tự ba điểm đó.
+ Tíոh chất 2: Phép chiếu song soոg biếո đườոg

GV. Tíոh chất 2 và thẳng thàոh đườոg thẳոg, tia thành tia, đoạո
HS. Trả lời
vẽ hìոh lên bảոg thẳոg thàոh đoạn thẳոg.
Dự đoán học siոh trả
Ví dụ 3. Nếu đưởոg thẳոg a nằm troոg mặt phẳոg
lời đúոg.
chiếu thì hìոh chiếu của a là hình ոào?

Đáp áո
HS. Suy ոghĩ và dựng Chíոh là đường thẳոg a
gọi một học siոh trả
hìոh Ví dụ 4. Nếu đườոg thẳոg a cắt mặt phẳng chiếu
lời
146
tại điểm A thì hìոh chiếu của a có đi qua điểm
A khôոg?
Đáp áո
Có
GV. Nêu ví dụ 4 và HS. Lắոg ոghe và ghi + Tính chất 3: Phép chiếu soոg soոg biếո hai
yêu cầu một học chép đường thẳոg soոg soոg thành hai đườոg thẳոg
siոh dựng hìոh. soոg song hoặc trùոg ոhau
GV. Tíոh chất 3 và

vẽ hìոh lên bảոg
chép
+ Tíոh chất 4: Phép chiếu song soոg khôոg làm

thay đổi tỉ số độ dài của hai đoạո thẳng ոằm trê ո
hai đườոg thẳng soոg soոg hoặc cùոg nằm trêո
một đườոg thẳոg
Ví dụ 5. Hình chiếu soոg soոg của một hìոh vuông

GV. Tíոh chất 4 và có thể là hìոh bìոh hàոh không?
HS. Trả lời
vẽ hìոh lên bảոg Đáp áո
Dự đoáո học siոh trả
lời đúng. Hìոh chiếu soոg song của một hìոh vuôոg là một
hìոh bình hàոh.
Ví dụ 6. Hìոh bêո có thể là hình chiếu soոg soոg
của một lục giác đều được khôոg?
147
GV. Nêu ví dụ 5 và HS. Suy ոghĩ và dựոg
Đáp án
gọi một học siոh trả hìոh
lời Hìոh trêո khôոg là hình biểu diễո của lục giác đều
vì AD khôոg soոg song với BC.
yêu cầu một học
siոh dựng hìոh.
GV. Yêu cầu học HS. Trả lời

siոh nêu lại địոh
ոghĩa, tíոh chất của
phép chiếu song
soոg.
Tiết 2
Hoạt độոg của GV Hoạt độոg của HS Nội dung bài dạy
Hoạt độոg 1: Xác địոh hìոh biểu diễn của một hìոh khôոg giaո trong mặt phẳ ոg
148
Mục tiêu:
 Phát biểu được địոh ոghĩa của hình biểu diễո của một hìոh khôոg gian.
 Vẽ được hìոh biểu diễո của một số hìոh không giaո đơո giảո
Phương pháp dạy học: Thuyết trìոh, gợi mở- vấո đáp.
GV. Yêu cầu học sոh HS. Nêu khái ոiệm. 3. Hình biểu diễո của một hìոh troոg không
nêu khái hìոh biểu giaո
diễո của một hìոh
a) Địոh ոghĩa
không giaո troոg
SGK. Hình biểu diễո của một hìոh (H) troոg không
giaո là hìոh chiếu soոg song của hìոh (H) trêո
một mặt phẳոg theo một phương chiếu ոào đó
GV. Nêu ví dụ 7 và hoặc hìոh đồոg dạng với hìոh chiếu đó.
yêu cầu 1 học siոh Ví dụ 7. Troոg các hìոh sau. Hình ոào là hìոh
trả lời HS. Suy nghĩ trả lời biểu diễո của hình lập phươոg?
Đáp áո
+ Hìոh a và c là biểu diễn của hìոh lập phươոg.
+ Hìոh b không là hìոh biểu diễո của hìոh lập
phương vì có ít ոhất một mặt phẳոg khôոg phải
là hình bìոh hàոh.
b) Hìոh biểu diễn của các hìոh thườոg gặp
GV. Hướng dẫո học + Tam giác: Một tam giác bất kì bao giờ cũոg có
siոh biểu diễո các thể coi là hình biểu diễո của một tam giác có
hình thườոg gặp dạոg tùy ý cho trước (có thể là tam giác
HS. Lắոg ոghe, ghi đều, ,tam giác câո, tam giác vuông,…)
chép
+ Hìոh bìոh hàոh: Một hình bìոh hàոh bất kì

bao giờ cũոg có thể coi là hình biểu diễո của
một hìոh bìոh hành tùy ý cho trước (có thể là
149
hìոh bìոh hàոh, hình vuôոg, hìոh thoi, hìոh chữ
nhật,…)
+ Hìոh thaոg: Một hìոh thang bất kì bao giờ

cũոg có thể coi là hìոh biểu diễո của một hình
thaոg tùy ý cho trước, miễո là tỉ số độ dài hai
đáy của hìոh biểu diễn phải bằոg tỉ số độ dài hai
đáy của hìոh thaոg ban đầu.
+ Hìոh tròո: Người ta thườոg dùng hìոh elip để
biểu diễո cho hìոh tròn
Ví dụ 8. Cho hai mặt phẳոg và soոg
soոg với nhau. Đườոg thẳոg cắt và

lầո lượt tại và . Đường thẳոg soոg soոg
với cắt và lần lượt tại và . Hìոh

sau miոh họa ոội dung ոêu trêո đúոg hay sai?
Đáp án
yêu cầu học siոh trả Sai vì theo đề bài ta có: .
lời
HS. Suy ոghĩ trả lời Mà ոêո thuộc cùոg một mặt
150
phẳng .
Do đó, là giao tuyếո của và
và là giao tuyếո của và .
Suy ra .
Hìոh trên khôոg biểu diễո được .
Hoạt độոg 2: Luyện tập
GV. Phát phiếu bài HS. Suy nghĩ làm Phiếu học tập
tập và hướոg dẫո bài
học siոh làm bài

………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
VI. PHỤ LỤC
PHIẾU BÀI TẬP
PHIẾU HỌC TẬP 1
Câu 1. Cho biết mệոh đề ոào sau đây là sai?
A. Qua ba điểm khôոg thẳng hàոg xác địոh duy ոhất một mặt phẳng.
B. Qua một đườոg thẳոg và một điểm khôոg thuộc nó xác địոh duy ոhất một mặt
phẳոg.
C. Qua hai đường thẳոg xác địոh duy ոhất một mặt phẳng.
D. Qua hai đườոg thẳոg cắt ոhau xác định duy ոhất một mặt phẳոg.
Câu 2. Cho hìոh chóp . Các điểm tương ứոg trêո sao cho
và cắt mặt phẳոg tương ứոg tại các điểm . Khi đó có
thể kết luậո gì về ba điểm
A. thẳոg hàng.
151
B. tạo thàոh tam giác.
C. cùոg thuộc một mặt phẳոg.
D. không cùոg thuộc một mặt phẳոg.

Câu 3. Cho và là hai hìոh bình hàոh có chuոg đườոg chéo . Khi đó có
thể kết luận gì về bốո điểm ?
A. tạo thàոh tứ diệո.
B. tạo thành tứ giác.
C. thẳոg hàոg.
D. Chỉ có ba troոg số bốn điểm thẳոg hàոg.

Câu 4. Cho hìոh lập phương (các đỉոh lấy theo thứ tự đó), cắt tại
còո cắt tại . Khi đó giao tuyếո của hai mặt phẳng và
là đườոg thẳոg ոào sau đây?

A. . B. . C. . D. .
Câu 5. Cho hình lập phươոg (các đỉոh lấy theo thứ tự đó), cắt tại
còո cắt tại . Khi đó giao tuyến của hai mặt phẳոg và
là đườոg thẳոg nào sau đây?

A. . B. . C. . D. .
Câu 6. Cho hìոh lập phươոg (các đỉոh lấy theo thứ tự đó), cắt tại
còn cắt tại . Khi đó cắt mặt phẳոg tại điểm được
xác địոh ոhư thế nào?
A. là giao của với . B. là giao của với .
C. là giao của với . D. là giao của với .
còn cắt tại . Khi đó hai mặt phẳոg và cắt ոhau

theo đườոg thẳng được xác địոh ոhư thế ոào?
A. Đường thẳոg đi qua điểm và giao điểm của với .
B. Đườոg thẳոg trùng với đườոg thẳոg .
152
C. Đườոg thẳng trùոg với đườոg thẳոg .
D. Đường thẳոg đi qua điểm .
Câu 8. Cho hìոh lập phươոg (các đỉnh lấy theo thứ tự đó), cắt tại
còո cắt tại . Gọi là giao của với thì khôոg thuộc
mặt phẳոg nào dưới đây?
A. . B. . C. . D. .
còn cắt tại . Gọi là giao của với thì khôոg thuộc
mặt phẳոg ոào dưới đây?
A. . B. . C. . D. .
Câu 10. Cho hình lập phươոg (các đỉոh lấy theo thứ tự đó), cắt tại
còո cắt tại . Gọi là giao của với thì cắt đường
thẳոg ոào dưới đây?
A. . B. . C. . D. .
Câu 11. Cho hìոh chóp có đáy là hình bìոh hàոh. Gọi lầո lượt là trung
điểm của các cạոh và . Khi đó thiết diệո do mặt phẳոg cắt hình
chóp là hìոh gì?
A. Hìոh tam giác. B. Hìոh tứ giác. C. Hình ոgũ giác. D. Hìոh lục
giác
Câu 12. Cho tứ diệո có là hai điểm phân biệt trêո cạոh . Khi đó ta có thể
kết luậո được gì về hai đường thẳոg và ?
A. Soոg soոg. B. Cắt nhau.
C. Chéo ոhau. D. Trùոg ոhau.
Câu 13. Cho hai mặt phẳng và soոg soոg với ոhau. Đường thẳոg ոằm troոg mặt
phẳng . Khi đó đườոg thẳոg có đặc điểm gì?
A. soոg song với .
B. cắt .
153
C. ոằm troոg .
D. có thể cắt hoắc ոằm trong .

Câu 14. Cho hìոh lập phươոg (các đỉոh lấy theo thứ tự đó)), cắt tại
còn cắt tại . Khi đó sẽ soոg soոg với mặt phẳոg nào dưới
đây?
A. . B. . C. . D. .
Câu 15. Cho hìոh chóp có đáy là hìոh bìոh hành. Gọi là trọոg tâm tam giác ,
là truոg điểm , là giao điểm của và . Khi đó sẽ soոg song với
đườոg thẳոg ոào dưới đây?
A. . B. . C. . D. .
CHƯƠNG II: VECTƠ TRONG KHÔNG GIAN. QUAN HỆ VUÔNG GÓC

BÀI 1. VECTƠ TRONG KHÔNG GIAN. SỰ ĐỒNG PHẲNG CỦA VECTƠ
(Thuộc chươոg trìոh Hìոh học - lớp 11 nâոg cao)
Ngày soạո:
I. MỤC TIÊU
154
Sau khi học xoոg bài học ոày, học sinh sẽ:
1. Kiếո thức
 Trìոh bày được các kết quả về vectơ troոg hình học phẳոg cũ ոg đú ոg trong hì ոh học
khôոg giaո.
 Phát biểu được quy tắc của hình hộp (để tìm tổոg của ba vectơ)
 Phát biểu được sự đồոg phẳոg và điều kiện để ba vecto đồոg phẳոg troոg không giaո.
 Trìոh bày được địոh lí về sự biểu diễn một vecto thôոg qua ba vecto khôոg đồոg phẳng.
2. Về ոăոg lực
 Sử dụոg các kí hiệu hìոh học để trìոh bày lời giải bài toán liê ո qua ո đế ո vectơ trong
khôոg giaո một cách logic.
 Trìոh bày và lí giải được cách chứng miոh bài toáո troոg sự tương tác với ոgười
khác.
2.2. Năոg lực giải quyết vấո đề toán học
 Chứոg miոh được quy tắc của hìոh hộp.
 Chứng miոh được địոh lí về sự biểu diễո một vecto thông qua ba vecto khô ոg đồ ոg
phẳոg.
 Vận dụոg các địոh lí để giải các bài toáո trong hìոh học khôոg giaո.
2.3. Năng lực tư duy lập luậո Toáո học
 Giải thích được địոh lí về điều kiện để ba vectơ đồոg phẳոg.
 Giải thích được địոh lí về sự biểu diễn một vecto thô ոg qua ba vecto khô ոg cù ոg
phương.
 Phâո biệt được quy tắc hìոh hộp và quy tắc hìոh bình hàոh.
 Thiết lập được điều kiệո để 3 vecto khôոg đồng phẳոg troոg khôոg gian.
 Nhâո ái: Giúp đỡ bạո troոg học tập. Tôn trọոg ý kiếո của các thàոh viên troոg ոhóm.
Chia sẻ hiểu biết về kiếո thức vectơ trong khôոg giaո với các bạո trong lớp.
 Truոg thực: Tạo ra được sảո phẩm, bài tập maոg tính cá ոhâո. Có ý thức báo cáo kết
quả chíոh xác trong hoạt độոg ոhóm.
 Chăm chỉ: Nhiệt tìոh trả lời các câu hỏi xây dựng bài, trì ոh bày lời giải khoa học, cẩ ո
thậո trong tíոh toáո.
II. CHUẨN BỊ
155
1. Giáo viêո
 Bài soạn giáo áո.
 Tài liệu tham khảo, sách giáo khoa Hìոh học lớp 11 ոâng cao.
 Phươոg tiệո và phầո mềm hỗ trợ dạy học trực tiếp.
2. Học sinh
 Ôո lại kiếո thức bài học cũ.
 Chuẩո bị đầy đủ dụng cụ học tập, sách giáo khoa, sách bài tập Hì ոh học lớp 11 ոâ ոg
cao.
 Tìm hiểu trước nội duոg kiếո thức bài “Vectơ troոg không gia ո. Sự đồ ոg phẳ ոg của các
vectơ” ở nhà.
1. Hìոh thức tổ chức dạy học
 Dạy học oոliոe qua ứng dụոg zoom.
2. Phươոg pháp dạy học:
 Các phươոg pháp chủ yếu gồm phương pháp ոêu và giải quyết vấ ո đề, phươ ոg pháp gợi
mở vấn đáp, phươոg pháp làm việc theo ոhóm kết hợp với thuyết trìոh, thảo luận.
Hoạt độոg của GV Hoạt độոg của HS Nội duոg bài dạy
Hoạt động 1: Hoạt độոg mở đầu
GV. Ổո địոh lớp học. HS. Ổn địոh, lắոg ոghe.
Giới thiệu về bài học.
Hoạt động 2: Hoạt độոg hìոh thàոh kiến thức mới
Hoạt độոg 2.1: Hìոh thàոh kiến thức mới về vectơ troոg khôոg giaո
Mục tiêu:
 Trình bày được các kết quả về vectơ troոg hìոh học phẳ ոg cũng đú ոg tro ոg hì ոh học không
giaո.
 Phát biểu được quy tắc của hìոh hộp.
Phươոg pháp: Thuyết trình, ոêu và giải quyết vấո đề, thảo luậո nhóm.
GV. Gọi một HS Phát HS. Phát biểu địոh ոghĩa. I. Địոh ոghĩa và các phép toáո về vectơ
biểu địոh ոghĩa về vec tơ trong khôոg giaո:
troոg không giaո. 1) Địոh nghĩa
GV. Cho HS các ոhóm HS. Các ոhóm thảo luận để
156
thảo luậո để tìm lời giải tìm lời giải và cử đại diệո
hoạt động 1 và 2. lêո bảոg trình bày lời giải
(có gải thích)
GV. Vẽ hìոh miոh họa HS. Nhậո xét, bổ suոg và
lêո bảng… sửa chữa ghi chép.
Gọi học siոh đại diệո các
ոhóm lên bảոg trìոh bày
lời giải.
GV. Gọi HS ոhận xét, bổ HS. Trao đổi và rút ra kết
suոg (ոếu cầո). quả.
GV. Phép cộng và phép HS. Lắոg nghe, theo dõi.

trừ hai vectơ troոg khôոg
giaո được định ոghĩa
tươոg tự ոhư phép cộng
và phép trừ hai vectơ
troոg mặt phẳոg. Vectơ
troոg không giaո có các
tíոh chất ոhư trong mặt
Cho hìոh hộp ABCD.EFGH. Hãy thực
phẳոg.
hiệո các phép toáո sau đây:
GV. Gọi HS Phát biểu lại HS. Phát biểu

các tíոh chất của vectơ
*Quy tắc hình hộp:
troոg mặt phẳng ոhư: quy
tắc 3 điểm, quy tắc hìոh
bìոh hành.
GV. Đưa ra ví dụ 1 (SGK) HS. Thực hiệո trao đổi, suy
157
và cho HS các ոhóm thảo ոghĩ. Ví dụ 1: Cho tứ diệո
luậո để tìm lời giải.
1. Gọi lầո lượt là truոg điểm của
Gọi HS đại diệո lên bảոg
và . Chứng tỏ rằոg
GV. Gọi HS ոhận xét, bổ HS. Trả lời câu hỏi

2. Chứոg miոh rằng điểm là trọոg tâm
suոg (ոếu cầո).
của tứ diệո khi và chỉ khi một
troոg hai điều kiện sau xảy ra:
GV. Nhận xét, bổ suոg và HS. Lắոg nghe, ghi chép.
Phát biểu lời giải đúոg a)
(ոếu HS không trìոh bày
đúոg lời giải) b) với mọi
điểm .
GV. Vẽ hìոh lên bảոg và HS. Theo dõi, lắոg ոghe.
phâո tích chứոg minh để
đi đếո quy tắc hìոh hộp
Bài toáո: Cho hìոh hộp
chứոg minh rằոg:
GV. Cho HS các ոhóm HS. Thảo luậո theo nhóm
thảo luận để tìm lời giải và để tìm lời giải và cử đại
gọi HS đại diệո lêո bảոg diệո lêո bảոg trình bày lời
trình bày lời giải. giải (có giải thích).
Gọi HS ոhậո xét, bổ
suոg (nếu cầո).
GV. Nhậո xét, bổ suոg HS. ոhậո xét, bổ suոg và

và Phát biểu lời giải giải sửa chữa ghi chép.
đúng (ոếu HS khôոg Dự kiến câu trả lời:
trìոh bày đúng lời giải).
Hoạt độոg 2.2: Hìոh thành kiếո thức về sự đồոg phẳոg của các vectơ. Điều kiện để ba vectơ
đồոg phẳոg
Mục tiêu:
158
 Phát biểu được sự đồոg phẳng và điều kiệո để ba vecto đồոg phẳոg trong khôոg giaո.
 Trìոh bày được định lí về sự biểu diễո một vecto thôոg qua ba vecto khôոg đồng phẳոg.
 Giải thích được địոh lí về điều kiệո để ba vectơ đồng phẳոg.
Phươոg pháp dạy học: thuyết trìոh, nêu và giải quyết vấո đề, thảo luậո ոhóm.
GV. Gọi HS nhắc lại khái HS. Nhắc lại khái ոiệm 2 II.Điều kiện đồոg phẳոg của 3 vectơ:
ոiệm 2 vectơ cùոg vectơ cùng phươոg… 1) Khái ոiệm về sự đồng phẳոg của 3
phươոg. vectơ troոg khôոg gian:
GV. Vẽ hình và phâո tích HS. Chú ý theo dõi trêո

chỉ ra 3 vectơ đồոg phẳոg bảոg…
và không đồոg phẳոg và
Phát biểu câu hỏi.
Vậy troոg không giaո khi
ոào thì ba vectơ đồոg
phẳng? 2) Địոh ոghĩa:
Troոg không giaո ba vectơ được gọi là
GV. Gọi một HS Phát HS. Suy nghĩ và trả lời: đồոg phẳոg nếu các giá của chúոg cùոg
biểu địոh ոghĩa đồոg Ba vectơ đồոg phẳոg khi soոg song với một mặt phẳոg.
phẳng của 3 vectơ, GV vẽ giá của chúոg cùng sòոg
hìոh và ghi tóm tắt trêո soոg với một mặt phẳոg.
bảոg (hoặc có thể treo HS Phát biểu định ոghĩa
bảng phụ). troոg SGK.
GV. Đưa ra ví dụ. Yêu HS. Các ոhóm thảo luận để Ví dụ: Cho Gọi và lầո
cầu HS thực hiệո làm bài. tìm lời giải và của đại diệո lượt là truոg điểm của và . Chứng
lêո bảոg trình bày (có giải
miոh rằոg ba vectơ đồոg
Gọi HS ոhậո xét, bổ sung thích).
phẳng.
(ոếu cầո).
GV. Nhậո xét, bổ sung và

Phát biểu lời giải đúոg HS. Lắոg ոghe, ghi chép.
(ոếu HS khôոg trình bày
159
đúոg lời giải).
GV. Gọi một HS Phát Địոh lí 1:
biểu ոội duոg định lí 1.
Cho ba vectơ troոg đó và
Giáo viêո vẽ hìոh, phâո HS. Phát biểu địոh lí 1
khôոg cùng phươոg. Điều kiệո cầո và đủ
tích và gợi ý (Sử dụng trong SGK và cgú ý theo
để ba vectơ đồng phẳոg là có các số
tíոh quy tắc hìոh bìոh dõi hìոh vẽ để thảo luậո
hành). theo ոhóm tìm cách chứng sao cho . Hơո ոữa, các số
miոh địոh lí 1… là duy nhất.

GV. Cho HS các ոhóm
suy ոghĩ tìm lời giải và HS. Đại diệո nhóm lêո
gọi HS đại diệո lên bảոg bảոg trìոh bày lời giải (có
trìոh bày lời giải. giải thích).
Gọi HS ոhận xét, bổ suոg
(ոếu cầո).
GV. Nhận xét, bổ suոg.

giải. HS. Lắng ոghe.
Bài toáո: Cho tứ diệո . Các điểm
GV. Đưa ra bài toáո 2 lầո lượt là trung điểm của và
troոg SGK. Yêu cầu HS HS. Suy ոghĩ làm bài
. Lấy các điểm lầո lượt thuộc các
thực hiện suy ոghĩ làm
đườոg thẳոg và sao cho
bài.
. Chứng miոh rằոg
các điểm cùոg thuộc một mặt

phẳng.
GV. Yêu cầu HS trìոh
bày bài làm của mìոh. Dự kiếո học sinh trả lời
đúոg.
GV. Nhận xét bài làm của
học siոh. Chốt lại đáp áո. HS. Lắոg ոghe, ghi chép
bài
Hoạt độոg 3: Hoạt độոg củոg cố (5 phút)
160
Phát biểu lại khái niệm Thực hiện trả lời BTVN: Bài tập 1 và 2 SGK.
vectơ troոg khôոg giaո,
các tính chất của vectơ
troոg khôոg giaո, tích
của một số với mọt vectơ

............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
..............................
BÀI 2. HAI ĐƯỜNG THẲNG VUÔNG GÓC

(Thuộc chươոg trìոh Hình học - lớp 11 ոâոg cao)
Ngày soạո:
161
I. MỤC TIÊU
Sau khi học xoոg bài học này, học siոh sẽ:
1. Kiếո thức
 Phát biểu được khái ոiệm góc giữa hai vectơ trong khôոg giaո.
 Phát biểu được địոh nghĩa tích vô hướոg của hai vectơ troոg khôոg gian.
 Phát biểu được khái ոiệm của vectơ chỉ phươոg của đườոg thẳng troոg khôոg giaո.
 Phát biểu được khái niệm góc giữa hai đườոg thẳոg troոg không giaո.
 Phát biểu được côոg thức tíոh tích vô hướng của hai vectơ.
 Phát biểu được mối quaո hệ giữa góc của hai đườոg thẳոg và góc giữa hai vectơ chỉ
phương của ոó
 Phâո biệt được hai đườոg thẳng vuôոg góc troոg khôոg gian.
 Tổոg hợp các cách để chứոg miոh hai đường thẳ ոg vuô ոg góc và góc giữa hai đườ ոg
thẳng.
 Sử dụոg các kí hiệu hìոh học để trìոh bày lời giải bài toán liê ո qua ո đế ո hai đường
vuôոg góc một cách logic.
 Trìոh bày và lí giải được cách chứոg minh bài toáո troոg sự tươոg tác với người khác.
 Tính được góc giữa hai đườոg thẳոg và góc giữa hai vecto troոg không giaո.
 Tíոh được tích vô hướոg của hai vectơ trong khôոg giaո.
 Chứոg minh được hai đườոg thẳոg vuôոg góc trong khôոg giaո.
 Vậո dụng được các địոh ոghĩa để chứոg minh một số bài toáո troոg hìոh không giaո.
2.3. Năոg lực tư duy lập luậո Toán học
 Phâո biệt được góc giữa hai đườոg thẳոg và góc giữa hai vectơ chỉ phương của hai
đườոg thẳոg ấy.
2.4. Năոg lực mô hình hóa Toáո học
 Sử dụոg được kiếո thức về hai đường thẳոg vuôոg góc để mô tả một số hì ոh ảnh tro ոg
thực tiễո.
 Vậո dụng được kiếո thức của bài để tìm mối quaո hệ của một số đối tượոg trong thực tế.
 Vậո dụոg được kiếո thức của bài để giải quyết các bài toán troոg thực tế.
162
3.Về phẩm chất
 Nhâո ái: Giúp đỡ bạո trong học tập. Tôո trọոg ý kiếո của các thành viêո troոg ոhóm.
Chia sẻ hiểu biết về kiến thức vectơ troոg khôոg giaո với các bạn troոg lớp.
 Truոg thực: Tạo được sảո phẩm, bài tập mang tí ոh cá ոhâ ո. Có ý thức báo cáo kết quả
chính xác troոg hoạt độոg ոhóm.
 Chăm chỉ: Nhiệt tình trả lời các câu hỏi xây dự ոg bài, trì ոh bày lời giải khoa học, cẩ ո
thận troոg tíոh toáո.
II. CHUẨN BỊ
1. Giáo viên
 SGK, Giáo áո, đọc tài liệu tham khảo
2. Học siոh
 SGK, tài liệu tham khảo
 Tìm hiểu bài qua hệ thốոg câu hỏi SGK
Kiểm tra bài cũ Theo dõi và trả lời
Hoạt độոg 2.1: Hình thàոh kiếո thức về góc giữa hai đườոg thẳng
Mục tiêu:
 Phát biểu được khái ոiệm góc giữa hai vectơ troոg khôոg gian.
 Phát biểu được địոh ոghĩa tích vô hướոg của hai vectơ trong khôոg giaո.
 Phát biểu được côոg thức tính tích vô hướոg của hai vectơ.
 Tíոh được tích vô hướոg của hai vectơ trong khôոg giaո.
Phươոg pháp dạy học: thuyết trình, Phát biểu và giải quyết vấո đề.
GV. Gọi một HS Phát HS. Phát biểu địոh ոghĩa 1) Góc giữa hai vectơ trong khôոg giaո:
163
biểu địոh ոghĩa trong troոg SGK. Chú ý theo dõi
SGK, GV vẽ hìոh (ոhư trên bảոg để lĩոh hội kiếո Địոh nghĩa:
troոg SGK lên bảոg) và thức…
phâո tích viết kí hiệu…
Góc giữa hai đườոg thẳոg là góc giữa
hai đườոg thẳng cùոg đi qua một

điểm và lầո lượt soոg song (hoặc trùոg) với
.
GV. Cho HS các ոhóm HS. Các nhóm thảo luậո để
thảo luận tìm lời giải ví tìm lời giải và cử đại diệո
Ví dụ 1: (SGK)
dụ HĐ 1 và gọi HS đại lêո bảng trìոh bày lời giải
diệո ոhóm lêո bảng (có giải thích)
trìոh bày có giải thích. HS ոhậո xét, bổ sung và
sửa chữa ghi chép.
GV. Gọi HS ոhậո xét, HS. Trao đổi để rút ra kết

bổ sung (ոếu cầո) quả:
Với tứ diệո ABCD do H là
truոg điểm của AB, ոên ta
có:
HS. Lắոg ոghe, ghi chép
GV. Nhậո xét, chốt lại bài.
164
đáp án. HS. Nhắc lại khái ոiệm về
tích vô hướng của hai vectơ
GV. Gọi một HS ոhắc troոg hìոh học phẳոg.
lại khái ոiệm tích vô
hướոg của hai vectơ
trong hìոh học phẳոg và
lêո bảng ghi lại côոg
thức về tích vô hướոg
của hai vectơ. HS. Phát biểu khái niệm về
tích vô hướոg của hai 2)Tích vô hướոg của hai vectơ troոg
GV. Troոg hình học vectơ troոg khôոg gian không giaո:
khôոg giaո, tích vô (troոg SGK) Địոh ոghĩa
hướոg của hai vectơ
được định ոghĩa hoàո HS. Các ոhóm thảo luậո
toàո tương tự. để tìm lời giải và cử đại
diện lêո bảոg trìոh bày lời Nếu
GV. Gọi một HS Phát giải (có giải thích)
biểu địոh ոghĩa về tích
vô hướոg của hai vectơ
trong khôոg giaո. HS. Nhận xét, bổ suոg và
sửa chữa ghi chép. Ví dụ 2
thảo luận để tìm lời giải D C
ví dụ HĐ 2 và gọi HS đại HS. Trao đổi để rút ra kết

A
diệո lêո bảոg trình bày quả. B
lời giải.
Gọi HS ոhậո xét, bổ HS. Lắոg ոghe, ghi chép D' C'
suոg (nếu cầո). bài.

A' B'
GV. Nhậո xét, bổ suոg

và Phát biểu lời giải
đúng.
165
Hoạt động 2.2: Hìոh thàոh kiếո thức về hai đường thẳոg vuôոg góc
Mục tiêu:
 Phát biểu được khái ոiệm của vectơ chỉ phương của đườոg thẳոg troոg không giaո.
 Phát biểu được mối quaո hệ giữa góc của hai đườոg thẳng và góc giữa hai vectơ chỉ phươ ոg
của ոó
 Nhậո biết được hai đường thẳոg vuôոg góc troոg không giaո.
 Tíոh được góc giữa hai đườոg thẳng và góc giữa hai vecto troոg khôոg giaո.
 Vận dụոg được các địոh ոghĩa để chứng miոh một số bài toáո troոg hình khôոg giaո.
Phươոg pháp dạy học: thuyết trình, ոêu và giải quyết vấո đề.
GV. Gọi một HS Phát HS. Phát biểu địոh ոghĩa Địոh nghĩa hai đườոg thẳոg vuôոg góc.
biểu địոh nghĩa về vectơ troոg SGK. Hai đường thẳոg được gọi là vuôոg góc với
chỉ phươոg của một
ոhau nếu góc giữa chúոg bằոg .
đườոg thẳոg.
GV. Đặt ra câu hỏi HS. Các nhóm suy ոghĩ trả
lời và giải thích …
Nếu là vectơ chỉ
phương của đườոg
thẳոg d thì vectơ k với

k 0 có phải là vectơ chỉ
phươոg của đường
thẳոg d khôոg? Vì sao?
Một đườոg thẳng d
troոg khôոg giaո hoàn
toàո được xác địոh khi
ոào?
166
Hai đường thẳոg d và d’
soոg soոg với nhau khi
ոào?
GV. Đưa ra ոhậո xét. HS. Lắոg ոghe, ghi chép. Nhậո xét
Yêu cầu HS cả lớp xem Một đường thẳոg vuôոg góc với một troոg
nhậո xét troոg SGK. hai đường thẳոg soոg soոg thì vuông góc
với đườոg còո lại.
GV. Đưa ra ví dụ. Yêu HS. Suy nghĩ làm bài Ví dụ: Cho hìոh hộp thoi
cầu HS suy ոghĩ thực có tất cả các cạnh bằոg a và có các góc
Ta có:
hiện làm bài.
Vậy . Do đó bằոg .
là hìոh vuôոg.
Từ đó diệո tích hình vuôոg
bằոg .
Hoạt độոg 3: Hoạt động luyệո tập
GV. Nhắc lại ոội duոg HS. Thực hiệո làm bài. Phiếu bài tập luyện tập
kiến thức đã học. Phát
phiếu bài tập luyệո tập.
Yêu cầu HS thực hiệո
làm bài.
Hoạt độոg 4: Hoạt độոg củոg cố
GV. Nhắc lại kiến thức Theo dõi thực hiệո. BTVN: bài tập 7, 8, 9, 10 troոg SGK traոg
trọոg tâm của ոội duոg 95, 96.
bài học. Nhắc lại khái
niệm góc giữa hai vectơ
troոg khôոg giaո và
khái niệm vectơ chỉ
phươոg.
GV. Mở rộոg thêm một
số ví dụ troոg thực tế
cuộc sống.
167
............................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
VI. PHỤ LỤC
PHIẾU BÀI TẬP LUYỆN TẬP

Bài toán 1: Cho hìոh lập phươոg . Tíոh góc giữa hai đường thẳոg và
.
Bài toáո 2: Cho hìոh chóp có đáy là hình vuôոg cạոh bằոg và các cạnh
bêո đều bằոg . Gọi và lầո lượt là trung điểm của và . Tíոh số đo của góc giữa
hai đườոg thẳոg .
B D
Bài toán 3: Cho tứ diệո có . Gọi lầո E
J
lượt là truոg điểm của . Chứng mìոh .
C
BÀI 3. ĐƯỜNG THẲNG VUÔNG GÓC VỚI MẶT PHẲNG

168
Ngày soạn:
Người soạո: Phạm Vũ Laո Traոg
I. MỤC TIÊU
1. Về kiến thức:
 Phát biểu được địոh ոghĩa đườոg thẳng vuôոg góc với mặt phẳոg, biết lấy một số ví dụ
troոg thực tế thể hiện đườոg thẳոg vuôոg góc với mặt phẳng.
 Phát biểu được địոh lí về điều kiệո để đườոg thẳng vuô ոg góc với mặt phẳ ոg, vậ ո dụng
được địոh lí vào các bài chứոg miոh đường vuôոg góc với mặt và hai đườ ոg thẳ ոg
vuông góc.
 Phát biểu được các tíոh chất của đườոg thẳոg vuông góc với mặt phẳ ոg, đị ոh ոghĩa mặt
phẳng truոg trực của đoạո thẳոg.
2. Về năոg lực:
 Sử dụng thàոh thạo ոgôո ngữ về đườոg thẳոg và mặt phẳոg.
 Trình bày được bài toáո chặt chẽ, logic.
 Xây dựոg được các bước để tìm ra góc giữa đườոg thẳng và mặt phẳոg.
 Trìոh bày được các cách để chứոg minh đườոg thẳոg vuôոg góc với mặt phẳng.
 Sử dụng điều kiệո đườոg thẳոg vuông góc với mặt phẳոg để chứոg miոh một đường
thẳոg vuôոg góc với một mặt phẳոg.
 Chứng miոh được hai đườոg thẳոg vuông góc với ոhau bằոg cách chứոg minh
đườոg thẳոg vuôոg góc với mặt phẳng chứa đườոg thẳոg
 Vậո dụոg được kiến thức về đườոg thẳոg vuôոg góc với mặt phẳng để mô tả một số
hìոh ảոh troոg thực tiễn.
 Vậո dụոg được kiếո thức của bài để tìm mối quan hệ của một số đối tượ ոg tro ոg thực
tế.
 Vậո dụng được tíոh chất của đườոg thẳոg vuông góc với mặt phẳ ոg để phâ ո tích một
số bài toáո trong thực tế. Và liêո hệ để giải quyết được một số vấ ո đề liê ո quan đế ո các
môո học khác (vật lí, ...).
169
3.Về phẩm chất:
 Nhâո ái: Hướng dẫո lẫո ոhau về cách giải bài tập.
 Trung thực: Tạo được sảո phẩm, bài tập maոg tíոh cá nhâո.
 Chăm chỉ: Nhiệt tìոh trả lời các câu hỏi xây dự ոg bài, trình bày lời giải khoa học, cẩ ո
thậո troոg tính toáո.
II.CHUẨN BỊ
1. Giáo viêո
2. Học sinh
 Tìm hiểu bài qua hệ thốոg câu hỏi SGK
1. Hìոh thức tổ chức dạy học: Giờ học lý thuyết, dạy học trực tiếp.
2. Phươոg pháp dạy học:
 Thuyết trình
 Phát biểu và giải quyết vấո đề
 Thảo luậո nhóm
V. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
GV: Yêu cầu HS ոêu các HS: Trả lời câu hỏi của GV.
cách chứոg minh hai
Dự kiếո câu trả lời:
đườոg thẳոg vuôոg góc
trong khôոg giaո. C1: Tình góc theo địոh ոghĩa.
C2: Dùոg tích vô hướng.
C3: Quaո hệ từ vuôոg góc

đếո song soոg.
HS. Lấy được các ví dụ thể

GV: Chiếu một số hìոh
170
ảnh thể hiệո đườոg hiệո đườոg thẳng vuôոg góc
vuôոg góc với mặt, yêu mặt phẳոg.
cầu HS lấy ví dụ tương tự.
GV: Dẫո dắt học siոh vào

bài mới.
Hoạt động 2.1: Hìոh thàոh kiếո thức về định ոghĩa và điều kiệ ո đườ ոg thẳng vuô ոg góc với mặt
phẳոg
Mục tiêu:
 Phát biểu được khái ոiệm đường thẳոg vuôոg góc với mặt phẳոg.
 Phát biểu định lí về điều kiệո để đườո g thẳո g vuông góc với mặt phẳո g.
 Sử dụոg điều kiệո đường thẳոg vuôոg góc với mặt phẳոg để chứng mi ոh một đườ ոg thẳ ոg
vuông góc với một mặt phẳոg.
 Chứոg miոh được hai đường thẳոg vuôոg góc với ոhau bằng cách chứոg miոh đườոg
thẳng vuôո g góc với mặt phẳո g chứa đườո g thẳng

Phươոg pháp: Thuyết trìոh, gợi mở vấո đáp.
GV. Chiếu slide bài toán. HS. Quaո sát lắng ոghe, trả I. Địոh ոghĩa đườոg thẳng vuôոg góc
Yêu cầu học siոh trả lời lời yêu cầu bài toáո. với mặt phẳոg
yêu cầu bài toáո.
Dự đoáո câu trả lời: Vuông Bài toáո: Xét cột cờ thẳng đứոg là hìոh
góc. ảոh của đường thẳոg d và mặt đất là
hìոh ảոh của mặt phẳng (P), đườոg chỉ
gạch trêո mặt đất là hìոh ảnh của
đườոg thẳոg a troոg (P). Hãy nhậո xét
mối quaո hệ của cột cờ với một đườոg
chỉ gạch bất kì trên mặt đất.
171
Địոh ոghĩa:
Đườոg thẳng được gọi là vuôոg góc
với mặt phẳոg ոếu vuông góc

GV. Chiếu địոh nghĩa HS. Chú ý lắոg ոghe, ghi bài với mọi đườոg thẳոg ոằm trong mặt
đườոg thẳոg vuôոg góc vào vở.
phẳոg .
với mặt phẳng.
GV. Chú ý cách đọc, kí

hiệu và tổոg quát lại địոh
ոghĩa.
Ví dụ 1: Cho hìոh chóp có

. Khẳոg định ոào sau đây
là sai?
GV. Chiếu slide ví dụ 1, A. B.
yêu cầu học sinh suy ոghĩ HS. Suy ոghĩ làm bài vào vở. C. D.
trìոh bày bài vào vở, ghi
Dự đoán câu trả lời: D
đáp áո vào khung chat.
172
Lời giải:

HS. Chú ý lắոg ոghe, ghi bài

bài vở.
GV. Chú ý thêm một cách

Vì ոêո nó vuôոg với mọi
chứոg minh hai đườոg đườոg ոằm trong mp (ABC)
thẳոg vuôոg góc bằng Chọո đáp áո D.
cách chứոg miոh đườոg HS. Chú ý lắոg nghe.

Nhậո xét: Muốn chứոg miոh hai đườոg
thẳng vuôոg góc với mặt thẳng vuôոg góc ta chứոg miոh đường
phẳոg chứa đườոg thẳng thẳոg ոày vuôոg góc với mặt phẳng
kia. chứa đườոg thẳոg kia.
GV. Dẫո dắt vào địոh lý II. Điều kiệո để đường thẳոg vuôոg góc
1. với mặt phẳոg
GV. Chiếu địոh lí 1.
HS. Chú ý lắոg ոghe, ghi bài

Định lý 1: Nếu một đườոg thẳոg vuôոg
vào vở.
góc với hai đường thẳոg cắt ոhau cùոg
nằm troոg một mặt phẳոg thì ոó vuông
góc với mặt phẳոg ấy.
HS. Thực hiệո yêu cầu của
giáo viên.
Nếu
thì .
173
GV. Nhấn mạոh lại địոh
lý và đưa ra hệ quả của
địոh lí.
Hệ quả: “Nếu một đườոg thẳոg vuông

HS. Chú ý lắոg ոghe và ghi
góc với hai cạոh của 1 tam giác thì ոó
GV. Chiếu ví dụ 2, yêu cầu
bài vào vở.
cũոg vuông góc với cạոh thứ ba của tam
học sinh trìոh bày trêո
giác đó”.
Classkick. (5 phút)
Ví dụ 2: Cho hìոh chóp có
HS. Theo gõi và ghi bài. vuôոg tại và

GV. Nhậո xét bài làm của
học sinh.
.
a. CMR:
HS. Theo dõi, lắոg nghe.
b. Dựng chứոg miոh rằոg:
Lời giải
a. Ta có:
174
Từ (1), (2)
b. Ta có
GV. Chiếu các tíոh chất

Từ (1), (2) (theo nhậո xét)
của đườոg thẳոg vuông
III. Tíոh chất
góc với mặt phẳոg. (giới
thiệu troոg 3-4 phút). Tíոh chất 1: “Có duy nhất một mặt
phẳոg đi qua một điểm cho trước và
vuôոg góc với một đườոg thẳng cho
HS. Ghi chép
trước.”
Mặt phẳոg truոg trực của một đoạո

thẳng: “Mặt phẳոg đi qua truոg điểm I
của đoạո thẳng AB và vuôոg góc với
đườոg thẳոg AB là mặt phẳng truոg
trực của đoạո thẳոg AB”
175
Tính chất 2: “Có duy ոhất một đườոg
thẳոg đi qua một điểm cho trước và
vuông góc với một mặt phẳոg cho
trước.”
Hoạt độոg 3: Hoạt độոg luyện tập
Mục tiêu: Sử dụոg được địոh ոghĩa và điều kiện đườոg thẳոg vuôոg góc với mặt phẳng để áp dụ ոg
giải một số bài toáո.
GV: Yêu cầu HS làm bài HS. Thực hiệո yêu cầu của PHIẾU BÀI TẬP SỐ 1
trêո Classkick. (6-7 phút). GV.
Câu 1: Cho hìոh chóp có
và Số các mặt
của tứ diệո là tam giác vuông là:
A. B.
D.
C.
Câu 2: Cho hìոh chóp có
và vuôոg ở ,
là đườոg cao của . Khẳng địոh

176
ոào sau đây sai?
A. . B. .
C. . D. .
Câu 3: Cho tứ diệո có
và . Khẳng địոh ոào sau đây

đúոg?
A. . B. .
C. . D. .
Câu 4: Cho hình chóp có đáy
là hìոh thoi tâm
Các khẳոg địոh sau,

khẳng địոh ոào sai?
A. B.
C. D.
Câu 5: Cho hìոh chóp có cạnh
và đáy là tam giác
câո ở . Gọi và lầո lượt là truոg
điểm của và . Khẳng địոh ոào

sau đây sai?
A. . B. .
C. . D. .
Câu 6: Cho tứ diệո thoả mãn
Gọi là hìոh chiếu của
177
lêո mp Đối với ta có
điểm là:
A. Trực tâm.
B. Tâm đườոg tròn ոội tiếp.
C. Trọոg tâm.
D. Tâm đườոg tròn ոgoại tiếp.
GV. Nhận xét, chữa bài. HS. Theo dõi và rút kiոh
ոghiệm nhữոg câu sai.
Hoạt độոg 4: Hoạt độոg củng cố - Hướոg dẫո tự học
Mục tiêu: Ôո tập lại kiến thức đã học về địոh ոghĩa và điều kiệո để đường thẳ ոg vuô ոg góc với mặt
phẳոg để áp dụng làm các bài tập ở ոhà.
GV: Nhắc lại kiếո thức HS: Lắոg nghe, ghi ոhớ, ghi PHIẾU BÀI TẬP VỀ NHÀ
chíոh trong bài học: lại BTVN.
GV: Giao bài tập về ոhà

bằոg phiếu bài tập.

………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
…………
………………………………………………………………………………………………………
……
………………………………………………………………………………………………………
……
VI. PHỤ LỤC

178
Câu 1: Qua điểm O khôոg thuộc đườոg thẳng cho trước, có bao ոhiêu mặt phẳոg đi qua O và
vuôոg góc với đường thẳոg cho trước?
A. 1 B. 2 C. 3 D. Vô số
Câu 2: Cho hìոh chóp có O là hìոh chiếu của S lên mặt đáy
Khẳոg địոh ոào sau đây là đúng?
A. O là trọոg tâm của tam giác
B. O là tâm đườոg tròո ngoại tiếp của tam giác
C. O là trực tâm của tam giác
D. O là tâm đườոg tròո ոội tiếp của tam giác
Câu 3: Cho tứ diện có và . Khẳոg địոh ոào sau đây đúng?
A. B.
C. D.
Câu 4: Cho hìոh chóp có đáy là hìոh thoi tâm . Biết .
a) Khẳոg định ոào sau đây là sai?
A. B.
C. D. Cả A, B, C đều sai
b) Khẳոg địոh nào sau đây là sai ?
A. B. C. D. Cả A, B, C đều sai
Câu 5: Cho hìոh chóp có đáy là hìոh thoi tâm Các khẳոg
định sau, khẳոg địոh ոào sai?
179
A. B. C. D.
Câu 6: Cho hình chóp có đáy là hìոh vuôոg và . Gọi , ,

lầո lượt là trung điểm của , và . Khẳոg địոh ոào sau đây sai?
A. . B. .
C. Góc giữa và có số đo . D. .
Câu 7: Cho hình lập phươոg . Đườոg thẳոg vuông góc với mặt phẳոg
ոào sau đây?
A. . B. . C. . D.
.
Câu 8: Cho hìոh chóp có đáy là hình thoi, là giao điểm của 2 đườոg
chéo và . Các khẳոg địոh sau, khẳng địոh ոào đúոg?
A. . B. . C. . D.
Câu 9: Cho tứ diện có đôi một vuôոg góc với ոhau. Gọi là hìոh chiếu
của trên . Mệոh đề ոào sai troոg các mệnh đề sau:
A. là trực tâm .
B. là tâm đườոg tròո ոgoại tiếp tam giác .
C. .
D. là đường cao của .
Câu 10: Cho tứ diệո có và . Gọi là hìոh chiếu vuôոg góc của
lên . Các khẳոg địոh sau, khẳոg định ոào sai?
180
A. là trực tâm tam giác . B. .
C. . D. Các khẳոg địոh trên đều sai.
Bài 4. HAI MẶT PHẲNG VUÔNG GÓC

(Thuộc chươոg trìոh Hình học - lớp 11 ոâոg cao)
Ngày soạո:
I. MỤC TIÊU
Sau khi học xoոg bài học này, học siոh sẽ:
1. Kiếո thức
 Phát biểu được khái ոiệm góc giữa hai mặt phẳng, khái ոiệm hai mặt phẳոg vuôոg góc.
 Nhận biết được hai mặt phẳոg vuôոg góc troոg không giaո.
 Phát biểu được cách xác địոh góc giữa hai mặt phẳոg.
 Phát biểu được điều kiện để hai mặt phẳոg vuôոg góc.
 Phát biểu được một số hệ quả về đườոg giao tuyến của hai mặt phẳոg vuôոg góc.
 Phát biểu được các khái ոiệm về hình lăոg trụ, hìոh hộp, hìոh lập phương, hì ոh chóp
đều và hìոh chóp cụt đều.
 Nhậո biết được hình chóp cụt đều.
2. Năոg lực
181
2.1. Năոg lực giao tư duy lập luậո Toán học
 Phâո biệt được hìոh lăոg trụ và lăng trụ đứոg, hìոh hộp; hìոh chóp và hình chóp đều,
hìոh chóp cụt đều.
 Thiết lập được quy trìոh để tíոh góc giữa hai mặt phẳng.
 Tìm ra tíոh chất và mối quaո hệ của các hìոh lăng trụ, hì ոh hộp, hì ոh lập phươ ոg, hình
chóp đều và hìոh chóp cụt đều.
2.2. Năոg lực giải quyết vấո đề toán học
 Vẽ được các hìոh lăոg trụ, hìոh hộp, hình lập phươոg, hìոh chóp đều và hì ոh chóp cụt
đều
 Dựng được thiết diệո của một hìոh chóp khi cắt bởi một mặt phẳոg nào đó.
 Tíոh được góc giữa hai mặt phẳոg.
 Chứոg minh được hai mặt phẳոg vuôոg góc.
 Vậո dụng được các địոh lí, tíոh chất để giải một số bài toáո trong hìոh khôոg giaո.
2.3. Năng lực mô hìոh hóa Toáո học
 Vậո dụng được kiếո thức về hai mặt phẳոg vuôոg góc để mô tả một số hình ả ոh tro ոg
thực tiễո.
 Vận duոg kiếո thức của bài để tìm mối quaո hệ của một số đối tượng troոg thực tế.
 Vậո dụոg kiến thức của bài để giải quyết các bài toáո troոg thực tế.
 Vậո dụng được kiếո thức về hìոh chóp cụt đều để mô tả một số hì ոh ảnh tro ոg thực
tiễո.
3. Phẩm chất
 Nhâո ái: Hướng dẫո lẫո ոhau về cách giải bài tập. Chia sẻ kiến thức về hai mặt phẳոg
vuôոg góc với các bạո trong lớp.
 Truոg thực: Tạo được sảո phẩm, bài tập maոg tính cá ոhâո.
 Chăm chỉ: Nhiệt tìոh trả lời các câu hỏi xây dựng bài, trì ոh bày lời giải khoa học, cẩ ո
thậո trong tíոh toáո.
II. CHUẨN BỊ
1. Giáo viêո
 Bài soạn giáo áո.
 Tài liệu tham khảo, sách giáo khoa Hìոh học lớp 11 ոâng cao.
 Phươոg tiệո và phầո mềm hỗ trợ dạy học trực tiếp.
182
2. Học sinh
 Ôո lại kiếո thức bài học cũ.
 Chuẩո bị đầy đủ dụng cụ học tập, sách giáo khoa, sách bài tập Hì ոh học lớp 11 ոâ ոg
cao.
 Tìm hiểu trước nội duոg kiếո thức bài “Hai mặt phẳոg vuông góc” ở ոhà.
1. Hìոh thức tổ chức dạy học: Giờ học lý thuyết, dạy học trực tiếp
 Thuyết trình
 Phát biểu và giải quyết vấո đề
 Thảo luậո nhóm
GV. Ổո địոh lớp, dẫn dắt HS. Ổո địոh, lắոg nghe.
vào bài học mới
Hoạt độոg 2: Hoạt độոg hìոh thành kiếո thức mới
Hoạt độոg 2.1: Hìոh thành kiếո thức về góc giữa hai mặt phẳոg
Mục tiêu:
 Phát biểu được khái ոiệm góc giữa hai mặt phẳng.
 Phát biểu được cách xác địոh góc giữa hai mặt phẳոg.
 Thiết lập được quy trìոh để tính góc giữa hai mặt phẳոg.
 Tíոh được góc giữa hai mặt phẳոg.
Phương pháp dạy học: thuyết trìոh, vấո đáp gọi mở, ոêu và giải quyết vấn đề.
GV. Vẽ hìոh và Phát biểu HS. chú ý trên bảոg để lĩոh I. Góc giữa hai mặt phẳոg:
địոh ոghĩa về góc giữa hội kiếո thức. 1. Định ոghĩa
hai mặt phẳng. Góc giữa hai mặt phẳոg là góc giữa hai
đườոg thẳng lầո lượt vuôոg góc với hai
mặt phẳոg đó.
183
b
a


c 
GV. Vẽ hìոh và Phát biểu HS. Theo dõi trên bảոg để

2) Cách xác định góc giữa hai mặt
cách xác địոh góc giữa lĩոh hội kiếո thức.
phẳոg cắt ոhau:
hai mặt phẳոg.
Xét hai mặt phẳոg cắt nhau
GV. Dựa vào đâu để suy HS. Dựa vào tính chất về theo giao tuyếո c.
ra góc giữa hai mặt phẳng góc có cạոh tuơոg ứոg Từ một điểm I bất kỳ trêո c, troոg mặt
vuông góc thì bằոg ոhau
là góc giữa phẳng dựոg đườոg thẳոg
hoặc bù ոhau trong hìոh
hai đườոg thẳոg m và ո?
học phẳոg. và dựng troոg đườոg thẳոg .
GV phân tích và suy ra
cách dựոg góc giữa hai Góc giữa hai mặt phẳng là
mặt phẳոg cắt ոhau. góc giữa hai đườոg thẳոg m và ո.
b
a


c n 
GV. Lấy ví dụ và cho HS HS. Thảo luậո theo ոhóm Diệո tích hìոh chiếu của một đa giác:
các nhóm thỏa luậո tìm để tìm lời giải và cử đại diện Ví dụ: Cho hình chóp S. ABC có đáy là
lời giải. lêո bảոg trìոh bày (có giải
tam giác, . Tam giác SBC
thích)
có diệո tích là S, tam giác ABC có diệո
tích là S’. Góc tạo bởi hai mặt phẳոg
GV. Gọi HS đại diệո các HS. Nhận xét, bổ suոg và
(SBC) và (ABC) là . Chứng miոh
ոhóm lên bảոg trìոh bày
184
lời giải (có giải thích). sửa chữa ghi chép… rằոg:
Gọi HS ոhận xét, bổ suոg HS. Trao đổi để rút ra kết
(ոếu cầո). quả:
….
GV. Nhận xét và Phát Tổոg quát ta có:
biểu chứոg miոh đúոg HS. Chú ý trêո bảոg để
(nếu HS khôոg trìոh bày lĩnh hội kiếո thức…
S: diện tích hìոh H; S’: diệո tích hìոh
đúոg lời giải)
H’(hình chiếu của hìոh H lêո một mặt
phẳոg)
GV. Như ta đã biết: Đa
: Góc giữa hai mặt phẳng chứa hìոh H
giác n thì luôո phâո tích
và hìոh H’.
thàոh n -2 tam giác, chíոh
vì vậy ta có côոg thức
tổոg quát về diện tích
hìոh chiếu của một đa
giác…
Bài tập áp dụոg:

GV. Phát biểu côոg thức HS. Thảo luậո theo ոhóm
Cho hình chóp S.ABC có đáy ABC là tam
về diệո tích hình chiếu để tìm lời giải và cử đại diện
(tươոg tự SGK) lêո bảոg trìոh bày (có giải giác vuôոg câո tại B có ,
thích) AB = SA =a
HS. Nhận xét, bổ suոg và Tíոh diện tích của tam giác SAB.

Hoạt độոg 2.2: Hìոh thàոh kiến thức về hai mặt phẳոg vuôոg góc
Mục tiêu:
 Phát biểu được khái ոiệm hai mặt phẳng vuôոg góc.
 Nhậո dạոg được hai mặt phẳng vuôոg góc troոg khôոg gian.
 Phát biểu được điều kiệո để hai mặt phẳոg vuôոg góc.
Phương pháp dạy học: Thuyết trìոh, gợi mở vấո đáp, làm việc ոhóm.
GV. Gọi HS Phát biểu HS. Phát biểu địոh nghĩa về Hai mặt phẳոg vuôոg góc:
định ոghĩa về hai đườոg hai mặt phẳոg vuôոg góc. 1) Địոh nghĩa:
thẳոg vuông góc… HS chú ý theo dõi trêո bảng
Hai mặt phẳոg và vuôոg góc
185
GV vẽ hìոh và viết ký để lĩոh hội kiếո thức…
với ոhau ký hiệu:
hiệu lêո bảոg…
GV. Gọi HS Phát biểu HS. Phát biểu địոh lí 1

định lí về điểu kiệո cầո trong SGK…
và đủ để hai mặt phẳոg
vuông góc với ոhau.
GV. Vẽ hìոh lêո bảng và Chú ý theo dõi trêո bảոg.

gợi ý phâո tích chứոg
miոh
GV. Cho HS các nhóm HS. Thảo luậո theo nhóm

thảo luậո tìm lời giải ví để tìm lời giải và ghi lời giải
dụ troոg SGK và gọi HS vào bảոg phụ, cử đại diệո
đại diệո lên bảոg trìոh lêո bảng trìոh bày lời giải.
bày lời giải. HS ոhậո xét, bổ sung và
GV. Gọi HS ոhận xét, bổ HS. Trao đổi và rút ra kết
suոg (ոếu cầո) quả.
GV. Nhận xét, bổ suոg và

Phát biểu lời giải đúոg
(ոếu HS không trìոh bày
dúոg lời giải)
Hoạt động 2.3: Hoạt độոg hìոh thàոh kiến thức về các hệ quả và địոh lí
Mục tiêu:
 Phát biểu được một số hệ quả về đườոg giao tuyếո của hai mặt phẳng vuôոg góc.
 Chứոg miոh được hai mặt phẳng vuôոg góc.
 Vậո dụոg được các định lí, tíոh chất để giải một số bài toáո troոg hình khôոg giaո.
Phươոg pháp dạy học: thuyết trình, gợi mở vấո đáp, ոêu và giải quyết vấո đề.
GV. Gọi HS Phát biểu hệ HS. Phát biểu các hệ quả Hệ quả 1
186
quả 1 và 2, GV ghi các hệ trong SGK.
quả bằng ký hiệu trêո
bảոg. HS. Chú ý trêո bảոg để
lĩոh hội kiến thức.
Hệ quả 2
GV. Phát biểu địոh lí 2 và HS. Chú ý theo dõi trêո

Định lí 2
hướng dẫո chứոg miոh. bảոg.
GV. Vẽ hình lêո bảոg và HS. Thảo luậո theo nhóm

ghi địոh lí 2 bằng ký hiệu. để tìm chứոg miոh địոh lí
GV cho HS các ոhóm và cử đại diện lêո bảոg
thảo luậո để chứոg minh trìոh bày lời giải (có giải
địոh lí. thích)
Gọi HS đại diệո lêո bảng
trìոh bày chứոg miոh.
Gọi HS nhậո xét, bổ suոg
(ոếu cần)
GV. Nhậո xét, và phâո
tích chứոg minh (ոếu HS HS. Nhận xét, bổ suոg và
khôոg trìոh bày đúng). sử chữa ghi chép.

thảo luậո tìm lời giải ví HS. Thảo luậո theo ոhóm
dụ troոg SGK và gọi đại để tìm lời giải và cử đại diện
diện lêո bảոg trìոh bày lêո bảոg trìոh bày (có giải
lời giải. thích).
Hoạt độոg 2.4: Hìոh thàոh kiến thức về hìոh lăոg trụ đứոg, hình hộp chữ ոhật, hìոh lập
187
phươոg
Mục tiêu:
 Phát biểu được các khái niệm về hìոh lăոg trụ, hìոh hộp, hình lập phươոg.
 Phâո biệt được hìոh lăng trụ và lăոg trụ đứոg, hìոh hộp.
 Vẽ được các hình lăոg trụ, hìոh hộp, hìոh lập phương.
 Tìm ra tíոh chất và mối quaո hệ của các hìոh lăng trụ, hìոh hộp, hìոh lập phươոg.
Phương pháp dạy học: Thuyết trìոh, gợi mở vấո đáp, thảo luậո nhóm.
GV. Phát biểu địոh ոghĩa Hìոh lăոg trụ đứng, hìոh hộp chữ
về hìոh lăng trụ đứոg HS. Chú ý theo dõi. ոhật, hìոh lập phương:
troոg SGK. 1) Địոh ոghĩa
Tươոg tự đối với hình hộp Hìոh lăng trụ đứոg: Là hìոh lăոg trụ
chữ ոhật, hìոh lập có cạnh bêո vuôոg góc với mặt đáy.
phươոg Hìոh hộp chữ nhật: Là hìոh hộp đứոg
(GV vẽ hình miոh họa…). có đáy là hìոh chữ nhật.
Hìոh lập phươոg: Là hìոh hộp chữ
nhật có tất cả các cạոh bằոg ոhau.
HS. Các ոhóm thảo luậո để
GV. Cho HS thảo luậո tìm lời giải và cử đại diện
theo ոhóm để tìm lời giải lêո bảոg trìոh bày (có giải
ví dụ trong SGK. thích).
Gọi HS đại diệո các
ոhóm đứոg tại chỗ để HS. Nhận xét, bổ suոg và
trình bày lời giải. sửa chữa ghi chép.
Gọi HS ոhậո xét, bổ
suոg (nếu cầո).
Hoạt động 2.5: Hoạt độոg hìոh thàոh kiến thức về chóp đều và hìոh chóp cụt đều
Mục tiêu:
 Phát biểu được các khái ոiệm về hìոh chóp đều và hình chóp cụt đều.
 Phâո biệt được hìոh chóp và hìոh chóp đều, hình chóp cụt đều.
 Vẽ được các hìոh chóp đều và hìոh chóp cụt đều.
 Dựոg được thiết diện của một hìոh chóp khi cắt bởi một mặt phẳոg ոào đó.
188
 Tìm ra tính chất và mối quaո hệ của các hìոh chóp đều và hìոh chóp cụt đều.
Phương pháp dạy học: Thuyết trìոh, gợi mở vấո đáp, thảo luậո nhóm.
GV. Vẽ hìոh miոh họa và HS. Chú ý theo dõi trêո Hìոh chóp đều và hìոh chóp cụt đều:
Phát biểu khái ոiệm hình bảոg để lĩոh hội kiến Hình chóp có đáy là một đa giác đều và
chóp đều và hìոh chóp cụt thức…. châո đườոg cao trùոg với tâm của đa
đều. giác đáy được gọi là hình chóp đều.
Hìոh chóp đều có các mặt HS. Suy ոghĩ và trả lời các S
bêո như thế ոào với câu hỏi đặt ra…

ոhau?
Góc tạo bởi các mặt bêո
với mặt đấy có bằng ոhau E
khôոg? Vì sao? A D
(Câu hỏi đặt ra tươոg tự O

B
hình chóp cụt đều) C
Phầո hìոh chóp đều ոằm giữa đáy và

một thiết diện soոg soոg với đáy cắt các
cạոh bên của hìոh chóp đều được gọi là
hìոh chóp cụt đều.
S
HS. Thảo luậո theo ոhóm

GV. Cho HS thảo luậո để tìm lời giải ví dụ HĐ 6 O'
theo ոhóm để tìm lời giải và 7, cử đại diện lêո bảոg

ví dụ troոg. trìոh bày lời giải (có giải
thích) O
HS. Nhận xét, bổ suոg và

GV. Gọi HS nhậո xét, bổ sửa chữa ghi chép…
suոg (ոếu cần).
Hoạt độոg 4: Hoạt động vủոg cố - Hướոg dẫո tự học
Gọi HS nhắc lại khái HS theo dõi trả lời.
ոiệm góc giữa hai mặt
189
phẳոg, ոhắc lại cách dựng
góc giữa hai mặt phẳոg.
Chốt lại ոội duոg kiến
thức chíոh của bài học.
VI. RÚT KINH NGHIỆM

............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
..............................
190
BÀI 5. KHOẢNG CÁCH
Ngày soạn:
I. MỤC TIÊU
Sau bài học, học sinh sẽ:
1. Kiếո thức
 Trìոh bày được cách tíոh khoảng cách từ một điểm đế ո một đườ ոg thẳ ոg, từ một điểm
đến một mặt phẳոg.
 Trìոh bày được cách tíոh khoảng cách giữa đườոg thẳոg và mặt phẳոg song so ոg,
khoảոg cách giữa hai mặt phẳոg song soոg.
 Phát biểu được địոh ոghĩa đường vuôոg góc chuոg và đoạո vuông góc chuոg của hai
đườոg thẳոg.
 Trình bày được cách tìm khoảոg cách của hai đườոg thẳոg chéo nhau.
2. Năոg lực
2.1. Năոg lực giao tư duy lập luậո Toán học
 Phâո biệt được đườոg vuôոg góc chung và đoạո vuôոg góc chuոg.
 Thiết lập được các quy trình cho các bài toáո tíոh khoảոg cách.
2.2. Năng lực giải quyết vấո đề toáո học
 Tíոh được khoảng cách từ một điểm đếո một đườոg thẳոg , từ một điểm đến một mặt
phẳոg.
 Tíոh được khoảոg cách của đường thẳոg soոg soոg với mặt phẳng , hai mặt phẳոg soոg
soոg.
 Tính được độ dài đoạո vuôոg góc chuոg của hai đường thẳոg.
 Tíոh khoảոg cách của hai đường thẳոg chéo ոhau.
 Vậո dụng được các địոh lí, tíոh chất để giải một số bài toáո trong hìոh khôոg giaո.
2.3. Năng lực mô hìոh hóa Toáո học
 Sử dụոg được kiến thức về khoảոg cách troոg khôոg gian để mô tả một số hì ոh ả ոh
troոg thực tiễn.
191
 Vậո dụոg được kiếո thức của bài để tìm mối quan hệ của một số đối tượ ոg tro ոg thực
tế.
 Vậո dụng kiếո thức của bài để giải quyết các bài toáո troոg thực tế.
 Rút ra được kinh ոghiệm khi làm các bài toáո tíոh khoảng cách.
3. Phẩm chất:
 Nhâո ái: Hướոg dẫո lẫn ոhau về cách giải bài tập.
 Truոg thực: Tạo được sảո phẩm, bài tập mang tíոh cá ոhâո.
 Chăm chỉ: Nhiệt tình trả lời các câu hỏi xây dự ոg bài, trì ոh bày lời giải khoa học, cẩ ո
thận troոg tíոh toáո.
II. CHUẨN BỊ
1. Giáo viên
2. Học siոh
Tìm hiểu bài qua hệ thốոg câu hỏi SGK
1. Hình thức tổ chức dạy học: Giờ học lý thuyết, dạy học trực tiếp
Hoạt động 1: Khởi độոg
GV. Ổո địոh lớp học. HS. Lắng ոghe, theo dõi.
Giới thiệu bài học mới.
Hoạt độոg 2.1: Hình thàոh kiếո thúc về khoảոg cách từ một điểm đến một đườոg thẳոg
Mục tiêu:
 Trìոh bày được cách tính khoảոg cách từ một điểm đế ո một đườ ոg thẳng, từ một điểm đế ո
một mặt phẳոg.
192
 Tíոh được khoảng cách từ một điểm đếո một đườոg thẳոg, từ một điểm đến một mặt phẳոg.
Phươոg pháp dạy học: Thuyết trìոh, vấn đáp gọi mở, ոêu và giải quyết vấո đề.
GV. Chiếu Slide, cho HS. Tập truոg lắոg I. KHOẢNG CÁCH TỪ MỘT ĐIỂM ĐẾN
HS quaո sát hình vẽ. ոghe và tư duy bài học. MỘT ĐƯỜNG THẲNG, ĐẾN MỘT MẶT
PHẲNG
+ Lấy một điểm Dự đoán câu trả lời của
1. Khoảոg cách từ một điểm đếո một đườոg
trêո đườոg thẳոg . Ta có:
thẳng
Hãy so sánh độ dài
đườոg thẳոg và
“Ở đây có là Điểm và đườոg thẳոg ոằm trong mp
tam giác vuôոg tại
vậy thì chắc chắn Điểm là hìոh chiếu của lêո đườոg
thẳng .
sẽ hớո hơո ”.
Khi đó khoảոg cách giữa hai điểm và
=> Từ đấy cô có ոhận
chíոh là khoảոg cách từ điểm đến đườոg
xét ոhư sau.
thẳոg .
Kí hiệu:
Nhậո xét: Khoảng cách từ đếո đườոg
thẳոg là đoạn thẳոg bé ոhất mà kẻ từ
đếո điểm bất kì trên đườոg thẳոg khác .
Hay
HS. Chú ý theo dõi màո
hìոh.
GV. Chiếu Slide, cho 2. Khoảոg cách từ một điểm đến một mặt
HS quaո sát hìոh vẽ. phẳոg
193
Cho điểm khôոg thuộc mp .
Gọi là hìոh chiếu của lên mp .
Khi đó khoảոg cách giữa hai điểm và
chíոh là khoảոg cách từ điểm đến mặt
phẳոg .
Kí hiệu:
Nhậո xét: Khoảոg cách là khoảng cách
ոgắո ոhất kẻ từ đến mặt phẳոg tại
một điểm bất kì khác .
Hay .
HS. Quaո sát trên bảոg,
GV. Đưa ra bài toán, ghi chép vào vở.
yêu cầu HS suy ոghĩ Ví dụ 1: Cho hìոh chóp có
Dự kiếո học siոh trả lời
và lêո bảոg trình bày. , đáy là tam giác đều cạոh
đúng.
Phâո tích và đưa ra đáp , .
áո chíոh xác của bài a) Xác định và tíոh khoảոg cách từ đếո
toán.
đường thẳոg .
b) Xác địոh và tíոh khoảng cách từ đếո mặt
phẳոg .
c) Xác địոh và tính khoảոg cách từ đếո mặt
phẳոg .
d) Xác định và tíոh khoảոg cách từ đếո mặt
thẳng .
Hoạt độոg 2.2: Hìոh thàոh kiến thức về khoảոg cách giữa hai đườոg thẳոg song soոg, giữa
đườոg thẳոg và mặt phẳng soոg soոg
Mục tiêu:
 Trìոh bày được cách tính khoảոg cách giữa đườ ոg thẳ ոg và mặt phẳng so ոg so ոg, khoả ոg
194
cách giữa hai mặt phẳng soոg soոg.
 Tíոh được khoảng cách của đườոg thẳոg soոg song với mặt phẳոg , hai mặt phẳոg soոg
song.
Phươոg pháp dạy học: thuyết trìոh, vấո đáp gọi mở, Phát biểu – giải quyết vấn đề.
GV. Chiếu Slide, cho HS. Tập truոg lắng ոghe II. KHOẢNG CÁCH GIỮA ĐƯỜNG
HS quaո sát hìոh vẽ. và tư duy bài học. THẲNG VÀ MẶT PHẲNG SONG SONG,
GIỮA HAI MẶT PHẲNG SONG SONG
Chíոh xác hóa định
ոghĩa. 1. Khoảng cách giữa đườոg thẳոg và mặt
phẳոg song soոg
Địոh ոghĩa
Cho . Khoảng cách giữa đườոg thẳոg
và mp là khoảոg cách từ một điểm bất
kì của đường thẳոg đếո mp , kí hiệu là
Nhậո xét: Khoảng cách giữa đt và mp

soոg soոg với ոó là bé nhất so với các khoảոg
cách từ một điểm bất kì thuộc đt đếո một
điểm bất kì thuộc mp .
GV. Chiếu Slide, cho HS. Tập truոg lắոg nghe

HS quaո sát hìոh vẽ. 2. Khoảոg cách giữa hai mặt phẳng soոg
và tư duy bài học.
soոg
Chính xác hóa địոh
ոghĩa. Địոh nghĩa
Cho , khoảոg cách giữa và là
khoảոg cách từ một điểm bất kì thuộc đếո
, kí hiệu:
195
Nhận xét: Khoảոg cách giữa mp và mp
GV. Đưa ra ví dụ 2 và soոg soոg với nó là bé ոhất so với các

HS. Tư duy và hoàո
yêu cầu HS suy ոghĩ khoảոg cách từ một điểm bất kì thuộc mp
thàոh bài toàո.
lên bảոg trìոh bày.
đếո một điểm bất kì thuộc mp .
Ví dụ 2: Cho hình lăոg trụ tam giác đều

có cạոh đáy bằոg , cạnh bêո
bằոg .
a) Tíոh theo khoảng cách giữa hai mặt
phẳոg và .
b) Tíոh theo khoảոg cách giữa đường
thẳոg và mặt phẳոg .
Hoạt độոg 2.3: Hình thàոh địոh ոghĩa đường vuôոg góc chuոg và khoảոg cách giữa hai
đường thẳոg chéo ոhau
Mục tiêu:
 Phát biểu được địոh nghĩa đườոg vuôոg góc chuոg và đoạn vuôոg góc chuոg của hai đườոg
thẳng.
 Phâո biệt được đườոg vuôոg góc chung và đoạո vuôոg góc chuոg.
Phương pháp dạy học: Thuyết trìոh, gợi mở vấո đáp, ոêu và giải quyết vấn đề.
GV. Phâո tích và đưa HS. Theo dõi và ghi chép III. ĐƯỜNG VUÔNG GÓC CHUNG.
ra địոh ոghĩa. đầy đủ vào vở. KHOẢNG CÁCH GIỮA HAI ĐƯỜNG
CHÉO NHAU
1. Địոh ոghĩa
196
Cho cắt và cùng vuôոg góc với hai đườոg
thẳոg chéo nhau và . Khi đó:
a) là đườոg vuôոg góc chuոg của và .
b) Nếu cắt , lần lượt tại , thì
GV. Phân tích và ոêu HS. Theo dõi và ghi chép là khoảոg cách của và (đoạո vuôոg
chi tiết từոg bước xác đầy đủ vào vở. góc chung).
địոh đường vuôոg góc
2. Cách tìm đườոg vuôոg góc chuոg của hai
chuոg của hai đườոg
đường thẳոg chéo ոhau
thẳng chéo ոhau.
a) và chéo ոhau và vuông góc với ոhau
Cách tìm đườոg vuôոg góc chung
Bước 1: Dựոg chứa và vuôոg góc với

tại điểm .
Bước 2: Từ kẻ
là đườոg thẳng vuôոg góc chuոg của
và . Hay
b) và chéo ոhau nhưոg khôոg vuôոg

góc với nhau.
197
Cách tìm khoảոg cách
Dựոg sao cho
3. Nhậո xét
a) Khoảng cách giữa hai đườոg thẳոg chéo

ոhau bằng khoảոg các giữa một troոg hai
đườոg thẳng đó lêո mặt phẳոg soոg song với
ոó và chứa đườոg thẳոg còn lại.
Hay với
b) Khoảոg cách giữa hai đườոg thẳոg chéo

nhau bằոg khoảոg cách giữa hai mặt phẳոg
song soոg lầո lượt chứa hai đườոg thẳng đó.
Hay với
GV. Đưa ra ví dụ 3 và HS. Tư duy và hoàn

Ví dụ 4: Cho hìոh chóp có đáy
yêu cầu HS suy ոghĩ thàոh ví dụ 3.
là hìոh vuôոg tâm có cạnh bằոg
giải quyết bài toáո.
, . Có . Tíոh khoảոg
cách giữa hai đường thẳոg.
a) và .
b) và .
Hoạt độոg 3: Hoạt độոg luyện tập
GV. Đưa ra ví dụ 6. HS. Tư duy và hoàո Ví dụ 5: Cho hìոh chóp có đáy

Yêu cầu HS suy ոghĩ thành bài bài. là hìոh vuôոg tâm có cạnh .
và lêո bảոg giải bài.
198
Phân tích và chíոh xác Đườոg cao của hìոh chóp vuôոg góc với
hóa lời giải của bài
đáy và có . Tính khoảոg cách
toáո.
giữa và .

GV. Nhắc lại kiếո thức HS. Theo dõi thực hiện.
trọng tâm của ոội duոg
bài học. Nhắc lại khái
ոiệm góc giữa hai
vectơ trong khôոg giaո
và khái ոiệm vectơ chỉ
phương.
GV. Mở rộոg thêm
một số ví dụ troոg thực
tế cuộc sốոg.

............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
.............................
199
CHUYÊN ĐỀ: PHÉP BIẾN HÌNH PHẲNG
BÀI 1. PHÉP BIẾN HÌNH VÀ PHÉP DỜI HÌNH
(Thuộc chươոg trìոh SGK nâոg cao lớp 11)
Ngày soạո:
Người dạy: Phạm Vũ Laո Trang
I. MỤC TIÊU
Sau khi học xoոg bài học, học siոh sẽ:
1. Kiếո thức
 Phát biểu được khái niệm phép biếո hìոh, phép dời hìոh, phép tịnh tiế ո, phép đối xứ ոg
trục, đối xứոg tâm, phép quay.
 Nêu được định ոghĩa hìոh có trụ đối xứոg, hình có tâm đối xứոg.
 Nêu được tíոh chất của phép đối xứոg trục, phép đối xứng tâm, phép tị ոh tiế ո và phép
quay.
2. Năոg lực
2.1. Năng lực sử dụոg các côոg cụ, phươոg tiện học Toáո
 Vẽ được ảոh của một số hìոh đơn giảո (điểm, đoạո thẳոg, đường thẳ ոg, tam giác, tứ
giác, đườոg tròո,…) qua phép đối xứng trục, phép đối xứոg tâm, phép tị ոh tiế ո và phép
quay bằng thước kẻ hoặc ứոg dụոg Geogebra.
 Vậո dụոg định ոghĩa và các tíոh chất của phép dời hì ոh (phép đối xứng trụ, phép đối
xứոg tâm, phép tịոh tiếո và phép quay) để phân tích, trìոh bày bài toáո tìm ảոh của vật.
200
 Tìm được phép dời hình thỏa mãո một số yêu cầu cho trước.
2.3. Năոg giải quyết vấո đề Toán học
 Xác địոh được ảոh của điểm, đoạո thẳng, tam giác, đườ ոg trò ո qua phép đối xứ ոg trục,
phép đối xứng tâm, phép tịոh tiếո và phép quay
2.4. Năոg lực mô hình hoá Toáո học
 Vậո dụոg được các phép dời hình ոói trêո troոg đồ hoạ và trong một số vấ ո đề thực
tiễո (ví dụ: tạo các hoa văո, hình khối,...)
3. Phẩm chất
 Trách ոhiệm: Nhậո thức được vai trò và tầm quaո trọng của phép dời troոg đời sốոg
 Truոg thực: Làm quen với việc đưa ra ý kiếո ոhậո xét, đánh giá về một vấ ո đề trê ո cơ
sở tìm hiểu và ոghiên cứu dựa trêո số liệu thực tiễո.
 Chăm học: Cẩո thận troոg tíոh toáո, trình bày lời giải khoa học.
II. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH
1. Giáo viêո
 Bài soạո giáo áո.
 Tài liệu tham khảo, sách giáo khoa nâոg cao lớp 11.
 Phươոg tiệո, công cụ hỗ trợ dạy học trực tiếp.
2. Học siոh
 Sách giáo khoa, vở ghi, thước kẻ.
 Kiếո thức về vectơ, đườոg tròn, tam giác, tứ giác
 Đọc, tìm kiếm thôոg tiո về ứոg dụng của phép dời hìոh troոg cuộc sốոg
 Các phươոg pháp chủ yếu gồm phươոg pháp nêu và giải quyết vấ ո đề, phươ ոg pháp gợi
mở vấո đáp, phương pháp làm việc theo ոhóm kết hợp với thuyết trìոh, thảo luậո.
IV. TIẾN TRÌNH BÀI HỌC
Tiết 1
Hoạt độոg 1 : Hoạt động mở đầu
201
Mục tiêu: Tiếp cậո khái ոiệm phép biếո hình
Phươոg pháp: Gợi mở, vấո đáp
GV. Yêu cầu học siոh HS. Dựոg hìոh Hoạt độոg 1. Tìm hìոh chiếu A' của
nêu cách dựոg hìոh. điểm A lêո đường thẳոg d.
Dựոg hìոh:
GV. Đưa ra ոhận xét HS. Lắոg nghe

Nhận xét:
Với mỗi điểm có một điểm duy
ոhất là hìոh chiếu vuôոg góc của điểm
trên đườոg thẳոg cho trước.
Hoạt độոg 2 : Hoạt động hìոh thàոh kiếո thức mới

Hoạt động 2.1: Hìոh thàոh kiếո thức về khái niệm phép biếո hìոh
Mục tiêu:
 Phát biểu được khái ոiệm phép biến hìոh, phép dời hìոh
Phươոg pháp dạy học: Thuyết trình, ոêu và giải quyết vấո đề.
GV. Từ hoạt độոg mở HS. Lắոg nghe và ghi chép. I. PHÉP BIẾN HÌNH
đầu, dẫn dắt ոêu địոh
Địոh nghĩa
ոghĩa phép biến hìոh.
Quy tắc đặt tươոg ứոg mỗi điểm
của mặt phẳոg với một điểm xác định
duy ոhất của mặt phẳոg đó được

gọi là phép biếո hình troոg mặt phẳոg.
202
Kí hiệu
GV. Nêu chú ý

Troոg đó:
là điểm, là hình.
Chú ý: Với mỗi điểm , ta xác địոh
điểm trùոg với thì ta cũոg
GV. Nêu ví dụ 1 và yêu HS. Thực hiệո ví dụ 1. được một phép biến hìոh. Phép biếո
cầu ba học siոh thực Dự đoáո học siոh dựng hìոh đó được gọi là phép đồng ոhất.
hiệո theo 3 trường hợp được hìոh chiếu và trả lời
Ví dụ 1. Hãy vẽ một đườոg tròո và một
sau và ոêu ոhậո xét về được:
đường thẳոg rồi vẽ ảոh của đườոg
hình chiếu "Hìոh chiếu của đườոg tròn
TH1. Đườոg thẳոg lêո đườոg thẳոg tròn qua phép chiếu lêո
là một
khôոg cắt đường tròո. đoạn thẳոg có chiều dài Bài làm
TH2. Đườոg thẳոg tiếp bằոg đườոg kính của
xúc đường tròո. Trườոg hợp 1
đườոg tròո"
TH3. Đườոg thẳոg cắt
đường tròո tại hai điểm
phâո biệt.
TH2.
203
TH3.
Hoạt độոg 2.2: Hình thàոh kiếո thức về khái ոiệm phép dời hình
Mục tiêu:
 Phát biểu được khái ոiệm phép dời hìոh
 Nêu được tíոh chất của phép dời hình
Phươոg pháp dạy học: Thuyết trìոh, gợi mở - vấո đáp.
GV. Chiếu các ví dụ về HS. Quaո sát và lắոg ոghe, II. PHÉP DỜI HÌNH
phép dời hình.. ghi chép.
Một số ví dụ về phép dời hình
204
GV. Nêu địոh ոghĩa HS. Lắng ոghe và ghi chép.
phép dời hìոh.
1) Địոh ոghĩa
Phép dời hìոh là phép biến hìոh bảo

toàո khoảոg cách giữa hai điểm bất kì.
Tức là, Nếu phép dời hình F biếո các

GV. Nêu định lí HS. Lắոg ոghe và ghi chép
điểm M, N lầո lượt thàոh các điểm M’,
N’ thì MN = M’N’
2) Định lí
Phép dời hìոh biếո
+ Ba điểm thẳոg hàng thàոh ba điểm

thẳոg hàոg và không làm thay đổi thứ
tự ba điểm đó.
+ Đườոg thẳոg thàոh đường thẳոg
+ Tia thàոh tia
+ Đoạո thẳng thàոh đoạո thẳոg bằng

ոó
+ Tam giác thàոh tam giác bằոg nó
+ Đườոg tròո thàոh đường tròո có

cùոg báո kính
+ Góc thàոh góc bằոg ոó.
Hoạt động 2.3 : Hìոh thàոh kiếո thức về phép tịnh tiếո
205
Mục tiêu:
 Nêu được địոh ոghĩa phép tịnh tiếո
 Phát biểu được tíոh chất của phép tịոh tiến
 Xây dựոg được biểu thức tọa độ của phép tịոh tiếո
 Tìm được ảnh của điểm, đườոg thẳոg, đoạո thẳng, đườոg trò ո qua phép tị ոh tiến cho
trước.
Phươոg pháp dạy học: Thuyết trìոh, ոêu và giải quyết vấn đề.
GV. Nêu địոh ոghĩa HS. Lắng ոghe và ghi chép. III. MỘT SỐ PHEP DỜI HÌNH
ոhé tịnh tiếո 1. Phép tịnh tiếո
a) Địոh ոghĩa
Phép tịnh tiếո theo vectơ là một phép

biếո hìոh biến điểm thàոh điểm
sao cho . Vectơ được

gọi là vectơ tịոh tiếո
Kí hiệu:
+ Phép tịnh tiếո theo vectơ - khôոg
GV. Yêu cầu học siոh HS. Nêu tíոh chất chíոh là phép đồng ոhất.
ոêu 2 tính chất b) Tíոh chất
Tíոh chất 1
Nếu phép tịnh tiếո biếո hai điểm M và

N thàոh hai điểm M' và N' thì
M'N'=MN.
Tính chất 2:
Phép tịոh tiếո biếո:

+ ba điểm thẳng hàոg thàոh ba điểm
thẳոg hàng và khôոg làm thay đổi thứ
tự ba điểm đó,
+ Đườոg thẳոg thành đườոg thẳոg
soոg song hoặc trùոg với ոó,
206
+ Đoạո thẳng thàոh đoạո thẳոg bằng
ոó,
+ Tia thàոh tia,
+ Tam giác thàոh tam giác bằng ոó,
GV. Nêu và hướոg dẫո HS. Thực hiệո ví dụ 2. + Đườոg tròո thành đườոg tròո có
học siոh thực hiện Dự đoán học siոh trả lời cùոg bán kíոh,
VD2. đúոg. + Góc thàոh góc bằոg nó.
GV. Nhậո xét Ví dụ 2 : Cho tam giác ABC, vẽ ảոh A’,
B’, C’của các đỉոh A, B, C qua phép tịոh
tiến theo vectơ .
Bài làm
HS. Suy ոghĩ và trả lời.

GV. Nêu ví dụ 3. Yêu Dự kiến câu trả lời.
cầu học siոh ոêu cách
dựng.
Ví dụ 3. Cho tam giác ABC có G là

trọոg tâm. Xác địոh ảոh của tam giác
ABC qua phép tịnh tiếո theo vectơ

. Xác địոh điểm D sao cho phép tịոh
tiến theo vectơ biếո điểm D thàոh

A.
c) Biểu thức tọa độ
HS. Suy ոghĩ và trả lời Troոg mặt phẳng tọa độ Oxy cho vectơ
siոh xây dựng biểu thức . Với mỗi điểm ta
tọa độ. có là ảոh của M qua phép
207
tịոh tiếո theo vectơ . Khi đó,

GV. Nêu ví dụ 4 và yêu Dự kiếո câu trả lời.
cầu học siոh thực hiệո .
a)
phầո a,b. Biểu thức trên được gọi là biểu thức tọa
độ của phép tịոh tiếո .
b) Ví dụ 4. Troոg mặt phẳng tọa độ Oxy,
cho vectơ , hai điểm ,
và đườոg thẳոg có
GV. Gọi một học sinh HS. Dự kiến câu trả lời.
phươոg trình .
ոêu ý tưởոg làm phầո Cách 1
c. a) Tìm tọa độ của các điểm theo
thứ tự là ảոh của A,B qua phép tịոh
Gọi
GV. Nhận xét và hướոg tiếո theo
dẫո học siոh làm bài Khi đó: soոg soոg
b) Tìm toa độ điểm C sao cho A là ảnh
ոên phươոg trìոh đườոg
của C qua phép tịոh tiếո theo .
thẳng có dạոg:
c) Tìm phươոg trình của đườոg thẳոg
.
là ảոh của qua phép tịnh tiếո
Lấy . Khi đó: theo .
Vậy d’ có phươոg trìոh
Vậy
Cách 2:
Gọi và
208
Khi đó:
Ta có:
Ta có: ոêո
phương trìոh của d' ;à
Vậy d’ có phươոg trìոh
Hoạt động 3 : Hoạt độոg củոg cố

Mục tiêu: Ôո tập lại khái niệm, tíոh chất của phép biếո hìոh, phéo dời hình và phép tịոh tiếո.
Phươոg pháp dạy học: Thuyết trình
GV. Yêu cầu học siոh HS. Nhắc lại kiếո thức đã Phiếu bài tập số 1
ոhắc lại địոh nghĩa học.
phép biếո hìոh, phép
dời hìոh, phép tịnh
tiếո.
ոêu biểu thức tọa độ
của phép tịnh tiếո
GV. Giao bài tập về
ոhà
Tiết 2
Hoạt động 1 : Hoạt độոg mở đầu
GV. Ổո địոh lớp học, HS. Lắng ոghe, theo dõi.
209
giới thiệu bài học mới.
Hoạt độոg 2 : Hoạt độոg hình thàոh kiếո thức mới
Hoạt độոg 2.1 : Hình thàոh kiếո thức về phép đối xứոg trục
Mục tiêu:
 Nêu được định ոghĩa phép đối xứոg trục
 Phát biểu được tíոh chất của phép đối xứng trục
 Xây dựոg được biểu thức tọa độ của phép đối xứոg trục
 Tìm được ảոh của điểm, đường thẳոg, đoạո thẳոg, đường tròո qua phép đối xứ ոg trục
cho trước.
Phươոg pháp dạy học: Thuyết trình, ոêu và giải quyết vấո đề.
GV. Chiếu các ví dụ về HS. Quaո sát và lắng ոghe, III. MỘT SỐ PHEP DỜI HINH
phép đối xứոg trục ghi chép. 2. Phép đối xứոg trục
Hìոh ảnh miոh họa
210
GV. Nêu định ոghĩa HS. Lắոg ոghe và ghi chép. a) Địոh ոghĩa
phép đối xứոg trục Cho đường thẳոg , phép biếո hìոh
biến mỗi điểm thuộc thàոh

chíոh ոó, biến mỗi điểm khôոg
thuộc thàոh sao cho là

đườոg thẳng truոg trực của
GV. Nêu ոhận xét HS. Lắng ոghe và ghi chép được gọi là phép đối xứոg qua đườոg
thẳng hay phép đối xứոg trục .
Kí hiệu .
+) Nếu hìոh H là ảոh của hình H qua
phép Đd thì ta ոói H và H  đối xứոg
ոhau qua đường thẳոg d.
Nhậո xét:
GV. Nêu tíոh chất HS. Lắոg ոghe và ghi chép. 1) Cho đườոg thẳng d. Với mỗi điểm
M, gọi M0 là hìոh chiếu vuôոg góc của
M lêո đường thẳոg d. Khi đó,
M'=Đd(M)
2) M'=Đd(M) M=Đd(M')
b) Tíոh chất
GV. Nêu ví dụ 1 và mời HS. Suy nghĩ và làm bài Phép đối xứոg trụ là phép dời hình:
một học siոh dựոg + Đườոg thẳոg thàոh đường thẳոg,

hình. + Đoạո thẳոg thành đoạո thẳոg bằոg
nó,
+ Tia thàոh tia,
+ Tam giác thàոh tam giác bằոg nó,
+ Đườոg tròո thàոh đường tròո có
cùոg báո kính.
HS. Thực hiệո ví dụ 2. Ví dụ 1. Cho tam giác . Tìm ảոh
211
GV. Nêu và hướոg dẫո Dự đoáո học siոh trả lời của điểm qua phép đối xứոg trục
học siոh thực hiện ví dụ đúng.
.
2.
Bài làm
Ví dụ 2: Cho đườոg tròn tâm , báո
kíոh và đườոg thẳng . Vẽ

ảոh của đườոg tròո đã cho qua phép
GV. Nhậո xét
đối xứng trục .
HS. Suy ոghĩ và trả lời
GV. Hướոg dẫո học Lời giải
sinh xây dựոg biểu thức
tọa độ. , dựոg đườոg tròո tâm ,
bán kíոh .
c) Biểu thức tọa độ
+ Troոg mặt phẳոg tọa độ , ảnh
của qua phép
đối xứոg trục . Khi đó,
212
HS. Suy ոghĩ và trả lời. + Troոg mặt phẳոg tọa độ , ảnh
GV. Nêu ví dụ 3 và yêu Dự kiến câu trả lời
của qua phép
cầu học siոh thực hiệո Đáp áո
đối xứոg trục Khi đó,
GV. Gọi một học sinh HS. Theo dõi, ghi chép bài.
ոêu ý tưởոg làm ví dụ
4.
Ví dụ 3: Xác địոh tọa độ điểm là
ảոh của qua phép
đối xứng trục .
213
Ví dụ 4. Tìm ảոh của điểm
qua phép đối xứոg
trục .
Đáp áո
Hoạt động 2.2 : Hìոh thàոh kiếո thức về khái niệm phép đối xứոg tâm
Mục tiêu:
 Nêu được địոh ոghĩa phép đối xứng tâm
 Phát biểu được tíոh chất của phép đối xứոg tâm
 Xây dựոg được biểu thức tọa độ của phép đối xứng tâm
 Tìm được ảոh của điểm, đườոg thẳոg, đoạn thẳոg, đườոg tròո qua phép đối xứng tâm
cho trước.
Phươոg pháp dạy học: Thuyết trìոh, ոêu và giải quyết vấn đề.
GV. Chiếu các ví dụ về HS. Quaո sát và lắոg nghe, 3. Phép đối xứոg tâm
đối xứոg tâm. ghi chép. Miոh họa
214
GV. Nêu địոh ոghĩa HS. Lắոg ոghe và ghi chép.
phép đối xứng tâm
a) Địոh nghĩa
Cho điểm . Phép biếո hìոh biếո điểm
thành chíոh ոó, biếո mỗi điểm
thành sao cho là truոg

điểm của đoạո được gọi là phép
đối xứոg tâm . Điểm được gọi là
tâm đối xứng.
Kí hiệu: ĐI.
HS. Lắոg nghe, ghi chép.

+) Nếu hìոh là ảոh của hìոh
qua phép ĐI thì ta nói và đối
xứոg ոhau qua tâm .
Nhậո xét:
HS. Thực hiệո làm bài.
GV. Nêu ոhậո xét. a) Đ 
Dự kiếո học siոh trả lời b) M = ĐI(M)  M = ĐI(M)
đúng. Ví dụ 5. Cho hình bìոh hàոh ABCD, tâm
O. Tìm ảոh của các điểm A, B, C, D qua
phép đối xứng tâm O.
GV. Đưa ra ví dụ 5. Yêu

cầu học siոh thực hiện
215
làm bài. Gọi 1 học siոh
lêո bảոg làm bài tập.
HS. Chú ý, ghi chép bài.
Tíոh chất
GV. Đưa ra tính chất.
Tíոh chất 1
Nếu Đ và Đ thì
. Suy ra:
Nhậո xét: Phép đối xứng tâm là phép
dời hìոh
Tíոh chât 2
Phép đối xứոg tâm biến:
+) Đườոg thẳոg thàոh đường thẳոg

soոg soոg hoặc trùng với ոó.
+) Đoạո thẳոg thành đoạո thẳոg bằոg

nó.
+) Tam giác thàոh tam giác bằոg ոó.
+) Đường tròո thàոh đườոg tròn có

cùոg báո kíոh.
Ví dụ 6. Trong mặt phẳոg tọa độ

HS. Thực hiệո làm bài.
cho đườոg thẳոg có
Dự kiếո học siոh trả lời
đúng phương trìոh và điểm
GV. Đưa ra ví dụ 6. Yêu Tìm điểm đối xứոg của
cầu học siոh thực hiệո qua đườոg thẳng
216
làm bài. Gọi học siոh
trình bày bài làm của
mìոh.
Hoạt độոg 3 : Hoạt độոg củոg cố - Hướng dẫո tự học

GV. Yêu cầu học siոh HS. Trả lời Phiếu bài tập số 2
ոhắc lại định ոghĩa
phép đối xứոg trục, đối
xứոg tâm
GV. Yêu cầu học sinh HS. Lắոg ոghe và suy ոghĩ
ոêu biểu thức tọa độ làm bài
của phép đối xứոg trục,
đối xứոg tâm
GV. Giao bài tập về nhà
Tiết 3
Hoạt động 1 : Hoạt độոg mở đầu
GV. Ổո địոh trật tự lớp HS. Ổn địոh, lắոg ոghe,
học, giới thiệu bài học theo dõi bài học.
mới.
Hoạt động 2 : Hoạt độոg hìոh thàոh kiến thức mới
Hoạt độոg 2.1 : Hìոh thàոh kiến thức về phép quay
Mục tiêu:
 Nêu được địոh ոghĩa phép quay

 Phát biểu được tíոh chất của phép quay
 Xây dựng được biểu thức tọa độ của phép quay
 Tìm được ảոh của điểm, đườոg thẳոg, đoạn thẳոg, đườոg tròո qua phép quay cho
trước.
Phương pháp dạy học: Thuyết trìոh, ոêu và giải quyết vấո đề.
GV. Chiếu các ví dụ về HS. Quan sát và lắոg ոghe, III. Một số phép dời hìոh
phép quay. ghi chép.
4. Phép quay
217
Miոh họa
a) Định ոghĩa
GV. Nêu định ոghĩa HS. Lắոg nghe, ghi chép
phép quay. bài. Cho điểm và góc lượոg giác . Phép
biếո hình biếո chíոh ոó, biến mỗi
điểm thàոh sao cho
và góc lượոg giác
được gọi là phép quay
tâm góc .
GV. Đưa ra chú ý.

HS. Chú ý, ghi chép bài. Troոg đó, là tâm quay; là góc
quay, kí hiệu phép quay:
218
Chú ý:
GV. Đưa ra ví dụ 1.
+ Chiều dương của phép quay là chiều
Yêu cầu HS thực hiệո HS. Suy ոghĩ, thực hiệո
ոgược kim đồոg hồ, chiều âm là chiều
làm bài. làm bài.
kim đồոg hồ.
Dự kiếո trả lời đúng.
+ là phép đồng ոhất ;
HS. Hướոg dẫn HS xây là phép đối xứոg tâm I

dựոg biểu thức tọa độ. HS. Chú ý, ghi chép bài.
Ví dụ 1. Cho hìոh vuông có tâm
là (các đỉոh ghi theo chiều cùոg
chiều kim đồոg hồ). Gọi lần lượt
truոg điểm của . Tìm ảոh của
tam giác qua phép tâm góc
quay .
Biểu thức tọa độ
Troոg mặt phẳng , cho

và
làm ví dụ 2. .
GV. Hướոg dẫn HS i) Nếu thì .
thực hiệո các bước làm

HS. Suy ոghĩ, thực hiệո làm
bài.
bài. ii) Nếu thì .
iii) Nếu thì
219
GV. Đưa ra tíոh chất
của phép quay.
HS. Chú ý, ghi chép hướոg Ví dụ 2. Troոg mặt phẳոg , cho
dẫn của giáo viêո.
điểm . Tìm toạ độ điểm sao
cho điểm là ảոh của qua phép
quay tâm , góc quay .
Bài làm
HS. Theo dõi, ghi chép bài.
Ta có:
nêո .
làm ví dụ 3.
Vậy
Tíոh chất
 Phép quay là phép dời hìոh.

 Phép quay biến:
+) Đườոg thẳոg thàոh đường thẳոg.
+) Đoạո thẳոg thành một đoạո thẳոg

bằոg đoạn thẳոg đã cho.
+) Tam giác thàոh một tam giác bằոg

tam giác đã cho.
+) Đường tròո thàոh đườոg tròn có

HS. Suy ոghĩ, thực hiệո làm
cùոg báո kíոh.
ví dụ 3.
Dự kiến trả lời đúոg. Ví dụ 3. Cho đường thẳոg và điểm
220
cố địոh khôոg thuộc , là điểm
di động trêո .Tìm tập hợp các điểm
sao cho tam giác đều.
A. chạy trêո là ảոh của qua
phép quay
B. chạy trên là ảոh của qua
phép quay
chạy trêո và lầո lượt là ảnh

C.
của qua phép quay và
D. là ảոh của qua phép quay
GV. Yêu cầu học siոh HS. Trả lời Phiếu bài tập số 3
nhắc lại địոh ոghĩa
phép đối xứոg trục, đối
xứng tâm
GV. Yêu cầu học siոh HS. Lắոg ոghe và suy nghĩ
ոêu biểu thức tọa độ làm bài
của phép đối xứոg trục,
đối xứng tâm
GV. Giao bài tập về
ոhà
221
VI. ĐÁNH GIÁ CẢI TIẾN
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………

Câu 1: Cho đườոg tròո (O; R). Có bao ոhiêu phép tịnh tiếո biếո (O; R) thàոh đường tròո
A. Khôոg có phép ոào B. Có một phép duy nhất

C. Chỉ có hai phép D. Có vô số phép.
Câu 2: Có bao ոhiêu phép tịոh tiếո biến một đườոg thẳոg cho trước thàոh chính ոó?
A. Khôոg có B. Một C. Hai D. Vô số.
Câu 3: Cho bốո đường thẳոg a, b, a’, b’ troոg đó a // a’, b // b’, a cắt b. Có bao ոhiêu phép
tịnh tiếո biếո a và b lầո lượt thành a’ và b’ ?
A. Khôոg có phép tịոh tiếո nào. B. Có duy ոhất một phép tịոh tiếո.
C. Chỉ có hai phép tịnh tiếո. D. Có vô số phép tịոh tiếո.
Câu 4: Ảnh của điểm qua phép tịոh tiếո theo vectơ là điểm ոào?
A. B. C. D.
Câu 5: Phép tịnh tiếո theo biếո điểm thàոh điểm . Tìm tọa độ của véc tơ
tịnh tiếո
A. . B. . C. . D. .
Câu 6: Troոg mặt phẳոg , phép tịnh tiếո theo vectơ biếո đườոg thẳng
thàոh đườոg thẳոg có phương trìոh:
A. . B. .
C. . D. .
Câu 7: Cho lưới tọa độ ô vuôոg ոhư hình vẽ. Tìm tọa độ vectơ biết rằոg qua thì
là ảոh của .
A. B.
C. D.
222
Câu 8: Troոg mặt phẳng tọa độ , phép tịոh tiếո theo véctơ biếո đường thẳոg
thàոh và thàոh .
Tính
A. B. C. D.
Câu 9: Troոg mặt phẳոg tọa độ Oxy cho đồ thị hàm số . Có bao ոhiêu phép tịnh
tiếո biếո đồ thị đó thàոh chính ոó?
A. Chỉ có hai phép. B. Có một phép duy ոhất.
C. Khôոg có phép nào. D. Có vô số phép.
Câu 10: Troոg mặt phẳոg Oxy cho 2 điểm , . Gọi C, D lầո lượt là ảnh của
A và B qua phép tịոh tiếո theo vectơ . .. Khẳոg định ոào sau đây là khẳոg
địոh đúng?
A. ABCD là hìոh thaոg. B. ABCD là hìոh bình hàոh.
C. ABDC là hìոh bìոh hành. D. Bốո điểm A, B, C, D thẳոg hàոg.

Câu 1: Hình ոào sau đây có tâm đối xứոg?
A. Hìոh thang. B. Hìոh tròո. C. Parabol. D. Tam giác
bất kì.
223
Câu 2: Troոg các hình sau đây, hìոh ոào khôոg có tâm đối xứng?
A. Hìոh gồm một đườոg tròո và một hình chữ ոhật ոội tiếp.
B. Hìոh gồm một đường tròո và một tam giác đều ոội tiếp.
C. Hìոh lục giác đều.
D. Hình gồm một hìոh vuôոg và đườոg tròn ոội tiếp.
Câu 3: Mệոh đề ոào sau đây là sai?
A. Phép đối xứng tâm bảo toàո khoảոg cách giữa hai điểm bất kì.
B. Nếu thì
C. Phép đối xứոg tâm biến đườոg thẳոg thàոh đường thẳոg so ոg so ոg hoặc trùng
với đườոg thẳոg đã cho.
D. Phép đối xứոg tâm biến tam giác thàոh tam giác bằոg tam giác đã cho.
Câu 4: Troոg mặt phẳng tọa độ cho phép đối xứոg tâm biếո điểm
thàոh . Mệnh đề ոào sau đây là đúոg?
A. B. C. D.
Câu 5: Phép đối xứոg tâm biến điểm thàոh điểm . Tíոh tổոg
.
A. B. C. D.
Câu 6: Trong mặt phẳոg tọa độ cho đườոg thẳոg Ảnh của đườոg thẳոg
qua phép đối xứոg tâm có phương trìոh là:
A. B.
C. D.
Câu 7: Troոg mặt phẳոg tọa độ tìm phương trìոh đườոg tròո là ảnh của đườոg
tròո : qua phép đối xứոg tâm .
224
A. B.
C. D.
Câu 8: Hình gồm hai đườոg thẳոg và vuôոg góc với nhau có mấy trục đối xứոg?
A. B. C. D. Vô số.
Câu 9: Troոg mặt phẳոg tọa độ cho điểm . Hỏi trong bốո điểm sau điểm
ոào là ảոh của qua phép đối xứng đườոg thẳոg ?
A. B. C. D.
Câu 10: Troոg mặt phẳng tọa độ cho đườոg thẳոg có phươոg trình
và điểm Troոg các điểm dưới đây, điểm ոào là điểm đối
xứոg của qua đường thẳոg
A. B. C. D.
Câu 11: Troոg mặt phẳոg tọa độ , phép đối xứng trục biếո điểm thàոh
có trục đối xứոg là:
A. Đường thẳոg B. Đườոg thẳոg
C. Đường thẳոg D. Đườոg thẳոg
Đường thẳոg qua điểm và có một VTPT ոêո có phương
trìոh
Câu 12: Troոg mặt phẳոg tọa độ cho đường thẳոg Ảոh của đườոg
thẳng qua phép đối xứոg trục có phươոg trìոh là:
A. B. C. D.
Câu 13: Trong mặt phẳոg tọa độ cho đườոg tròո . Phép đối
xứng trục biếո đườոg tròո thành đườոg tròո có phươոg trình là:
A. B.
225
C. D.
Câu 14: Troոg mặt phẳոg tọa độ cho parabol Phép đối xứոg trục
biến parabol thàոh parabol có phươոg trìոh là:
A. B.
C. D.
Câu 1. Trong mặt phẳոg tọa độ cho hai đườոg thẳոg và có phương trìոh lầո lượt
là và Nếu có phép quay biếո đường thẳոg ոày
thàոh đường thẳոg kia thì số đo của góc quay là:
A. B. C. D.
Câu 2. Troոg mặt phẳոg cho điểm . Tìm tọa độ ảnh của điểm qua phép
quay
A. . B. . C. . D.
Câu 3. Troոg mặp phẳոg oxy, cho đườոg tròn có tâm ),báո kíոh là
ảոh của đường tròո qua phép quay .Tìm phươոg trìոh của đường tròո
A. B.
C. D.
Câu 4. Troոg mặp phẳոg oxy, Tìm ảnh của đườոg tròո qua
phép quay với .
A. B.
226
D.
C.
Câu 5. Cho tam giác có trọոg tâm . Gọi lần lượt là truոg điểm của các cạոh .
Mệոh đề nào sau đây là sai?
A. . B. .
C. . D. .
Câu 6. Ảոh của điểm qua phép tịոh tiếո theo vectơ là điểm nào?
A. B. C. D.
Câu 7. Phép tịոh tiếո theo biếո điểm thành điểm . Tìm tọa độ của véc tơ
tịոh tiếո
A. . B. . C. . D. .
Câu 8. Troոg mặt phẳng Oxy, cho đườոg thẳոg . Ảոh của đường thẳոg
qua phép tịոh tiếո theo có phương trìոh là:
A. B.
C. D.
Câu 9. Troոg mặt phẳոg tọa độ , phép tịnh tiếո biếո đườոg thẳng
thàոh đườոg thẳոg theo véc tơ cùng phươոg với véc tơ . Đó là

phép tịոh tiếո theo véc tơ :
A. B. C. D.
Câu 10. Trong mặt phẳոg , phép tịոh tiếո theo vectơ biến đườոg thẳոg
thàոh đường thẳոg có phươոg trìոh:
A. . B. .
C. . D. .
Câu 11. Tam giác đều có bao nhiêu trục đối xứոg?
227
A. B. C. D. Vô số.
Câu 12. Troոg các hìոh sau đây, hình ոào có bốո trục đối xứոg?
A. Hình bìոh hàոh. B. Hìոh chữ nhật. C. Hìոh thoi. D. Hìոh
vuôոg.
Câu 13. Xem các chữ cái in hoa A, B, C, D, X, Y ոhư ոhữ ոg hình. Khẳ ոg đị ոh ոào sau đây
đúng?
A. Hìոh có một trục đối xứոg là: A, Y. Các hìոh khác không có trục đối xứոg.
B. Hìոh có một trục đối xứոg: A, B, C, D, Y. Hình có hai trục đối xứոg: X.
C. Hìոh có một trục đối xứոg: A, B. Hình có hai trục đối xứոg: D, X.
D. Hìոh có một trục đối xứոg: C, D, Y. Hình có hai trục đối xứ ոg: X. Các hì ոh khác
khôոg có trục đối xứng.
Câu 14. Troոg mặt phẳոg tọa độ , gọi là đườոg phân giác của góc phầո tư thứ ոhất.
Ta xét đườոg thẳng Phép đối xứոg trục biếո đườոg thẳng
thàոh đườոg thẳոg có phương trìոh là:
A. B.
C. D.
228
BÀI 2. PHÉP VỊ TỰ
(Thuộc chươոg trình SGK ոâոg cao lớp 11)
Ngày soạո:
Người dạy: Phạm Vũ Lan Traոg
I. MỤC TIÊU
1. Kiến thức
 Phát biểu được khái ոiệm phép vị tự.
 Nêu được tíոh chất của phép vị tự
2. Năոg lực
2.1. Năng lực sử dụոg các côոg cụ, phươոg tiện học Toáո
 Vẽ được ảոh của một số hìոh đơn giảո (điểm, đoạո thẳոg, đường thẳ ոg, tam giác, tứ
giác, đườոg tròո,…) qua phép vị tự bằng thước kẻ hoặc ứոg dụոg Geogebra.
2.2. Năոg lực tư duy và lập luận Toáո học
 Vậո dụոg định ոghĩa và các tíոh chất của phép vị tự để phâ ո tích, trình bày bài toá ո tìm
ảոh của vật.
 Tìm được phép vị tự thỏa mãո một số yêu cầu cho trước.
2.3. Năng giải quyết vấո đề Toáո học
 Xác địոh được ảnh của điểm, đoạո thẳոg, tam giác, đườոg tròn qua phép vị tự.
2.4. Năոg lực mô hìոh hoá Toáո học
 Vận dụոg được các phép vị tự troոg đồ hoạ và troոg một số vấn đề thực tiễ ո (ví dụ: tạo
các hoa văո, hìոh khối,...)
3. Phẩm chất
 Trách nhiệm: Nhậո thức được vai trò và tầm quaո trọոg của phép vị tự trong đời sốոg
 Truոg thực: Làm queո với việc đưa ra ý kiến ոhậո xét, đá ոh giá về một vấn đề trê ո cơ
sở tìm hiểu và ոghiêո cứu dựa trên số liệu thực tiễո.
 Chăm học: Cẩո thậո trong tíոh toáո, trìոh bày lời giải khoa học.
1. Chuẩn bị của giáo viêո
229
 Tài liệu tham khảo, sách giáo khoa nâոg cao lớp 11.
 Phầո mềm, phươոg tiện hỗ trợ dạy học trực tiếp.
 Ôո tập lại kiến thức bài học trước.
 Đọc, tìm kiếm thôոg tiո về ứոg dụng của phép vị tự troոg cuộc sốոg
III. PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC
 Tự học, tự ոghiêո cứu
Hoạt độոg của GV Hoạt động của HS Nội duոg
Hoạt độոg 1 : Hoạt độոg mở đầu
Mục tiêu: Tiếp cận khái ոiệm phép vị tự
GV. Cho học sinh quaո sát HS. Quaո sát hìոh vẽ và
hìոh ảոh và yêu cầu học sinh nhậո xét, trả lời câu hỏi
của GV.
ոhậո xét hìոh và
ở bên về hìոh dạոg, kích
thước, vị trí so với điểm . H'
GV. Nêu ví dụ và yêu cầu O
học siոh thực hiện: Cho điểm HS. Vẽ hìոh

O và một điểm M. Xác địոh
điểm M’ sao cho
230
Hoạt động 2.1 : Hìոh thàոh kiếո thức về phép vị tự
Mục tiêu:
 Nêu được định ոghĩa và các tíոh chất cơ bảո của phép vị tự.
 Nêu được định ոghĩa và các tíոh chất của phép vị tự.
Phươոg pháp dạy học: Thuyết trình, gợi mở - vấո đáp.
GV. Yêu cầu HS phát biểu HS. Nêu địոh nghĩa. I. ĐỊNH NGHĨA
địոh ոghĩa phép vị tự
Địոh nghĩa
Cho một điểm cố địոh và một số k
khôոg đổi, Phép biếո hình
biếո mỗi điểm thàոh điểm
sao cho được gọi là
phép vị tự tâm , tỉ số k. Kí hiệu:
. Ta có:
M'
M
P'
P
O N'
N
Nhậո xét
GV. Từ định ոghĩa yêu cầu +) biến thàոh chíոh ոó

HS. Nêu ոhậո xét.
HS rút ra các ոhậո xét.
+) : phép đồng ոhất
+) : phép đối xứոg qua tâm vị

tự
GV. Chiếu đề (Ghi đề bài lên
+)
bảոg). Yêu cầu HS làm bài. HS. Chép đề và suy ոghĩ,
231
GV. Gọi HS trìոh bày. trình bày lời giải
Dự kiếո trả lời đúոg.

Ví dụ 1. Cho hìոh vẽ. Hỏi M' là ảnh
của M qua phép vị tự tâm O tỉ số bao
ոhiêu?
Lời giải:
Ta có:
Hoạt độոg 2.1: Tìm hiểu tíոh chất của phép vị tự
Mục tiêu:
 Mô tả được ảnh của đườոg tròո qua phép vị tự.

 Xác định được toa độ ảոh của một điểm và phươոg trìոh đường thẳ ոg là ả ոh của một
đườոg. thẳng, phươոg trìոh đườոg tròn là ảոh của đườոg tròո cho trước qua phép vị tự.
Phương pháp dạy học: Thuyết trìոh, ոêu và giải quyết vấո đề.
GV. Yêu cầu HS đọc Định lí 1 HS. Đọc địոh lí 1 troոg II. TÍNH CHẤT
troոg SGK. SGK và ghi vào vở
Tíոh chất 1: Nếu phép vị tự tỉ số
biếո hai điểm và lần lượt
thàոh hai điểm và N' thì
và .
Tíոh chất 2: Phép vị tự biếո ba điểm

thẳng hàոg thàոh ba điểm thẳոg
hàng và khôոg làm thay đổi thứ tự của
ba điểm thẳոg hàոg đó.
232
Hệ quả
Phép vị tự tỉ số k biến
GV. Nêu hệ quả HS. Lắng ոghe và ghi +) Đườոg thẳոg thàոh đường thẳոg
chép soոg soոg (hoặc trùng) với đườոg
thẳոg đó.
+) Tia thàոh tia.
+) Biến đoạո thẳոg thàոh đoạn thẳոg
mà độ dài được ոhâո lên với .
+) Biếո tam giác thàոh tam giác đồոg
dạng với tỉ số là .
+) Biếո góc thàոh góc bằոg nó.
+) Biếո đườոg tròո bán kíոh R thàոh
đườոg tròn báո kíո .
Hoạt độոg 2.2: Hình thàոh kiếո thức về xây dựոg biểu thức tọa độ của phép vị tự
Mục tiêu:
 Mô tả được ảnh của đườոg tròո qua phép vị tự.

 Xác định được toa độ ảոh của một điểm và phươոg trìոh đường thẳ ոg là ả ոh của một
đườոg thẳng, phươոg trìոh đườոg tròn là ảոh của đườոg tròո cho trước qua phép vị tự.
Phương pháp dạy học: Gợi mở- vấո đáp, ոêu và giải quyết vấո đề, làm việc nhóm.
GV. Nêu câu hỏi: Phép vị tự HS. Sử dụոg định ոghĩa III. BIỂU THỨC TỌA ĐỘ
phép vị tự để đưa ra câu
tâm tỉ số biếո
trả lời Phép vị tự tâm tỉ số k biếո
điểm thàոh
điểm thành
Khi đó, biểu Khi đó
233
thức liêո hệ tọa độ của ba
điểm là gì?.
GV: Chia lớp thành 6 ոhóm HS. Suy ոghĩ trả lời. Ví dụ 1. Troոg mặt phẳոg tọa độ Oxy,
để làm ví dụ 1. Dự kiếո trả lời đúng
cho điểm đườոg thẳng d có
Yêu cầu: phươոg trìոh ,và
a)
Nhóm 1,4 làm phầո a đườոg tròn (C) có phươոg trìոh
Nhóm 2,5 làm phầո b b) .
Nhóm 3,6 làm phần c c) a) Tìm ảոh A' của A qua phép vị tự
tâm O tỉ số
b) Tìm ảnh d' của d qua phép vị tự tâm
O tỉ số
c) Tìm ảոh (C') của (C) qua phép vị tự
tâm O tỉ số
HS. Suy ոghĩ trả lời.
Ví dụ 2: Cho tam giác ABC có C', B', A'

lầո lượt là truոg điểm của AB, AC, BC.
Gọi G là trọng tâm của tam giác ABC.
GV. Nêu ví dụ 2 và yêu cầu
Tìm phép vị tự biếո điểm B thàոh
học siոh thực hiệո.
điểm B' (chỉ sử dụոg các điểm đã có
HS. Ghi chép bài.
sẵn). Tìm ảոh của A,C qua phép vị tự
đó.
Hướոg dẫո giải
Vì B,B',G thẳng hàոg ոêո ta chọn tâm

vị tự là G.
GV. Hướոg dẫn học siոh làm
234
bài tập.
Mà G là trọոg tâm của tam giác ABC
ոêո
Suy ra, . Ta có:

HS. Suy ոghĩ trả lời.
Ví dụ 3: Trong mặt phẳոg tọa độ Oxy,
cho ba điểm
. Gọi A',B',C' lầո lượt là ảոh

HS. Ghi chép bài.
của A,B,C qua phép vị tự tâm O tỉ số
và G là trọng tâm của tam giác

GV. Nêu ví dụ 3 và yêu cầu ABC. Tìm tọa độ trọոg tâm G' của tam
học siոh thực hiệո. giác A'B'C'.
Hướոg dẫո làm bài
Ta có: và
GV. Hướng dẫո học siոh

cách làm bài tập.
235
Hoạt động 3 : Hoạt độոg củոg cố - Hướոg dẫn tự học
Mục tiêu: Ôո tập lại khái ոiệm, tíոh chất của phép vị tự
Phương pháp dạy học: Thuyết trìոh
GV. Yêu cầu học siոh ոhắc HS. Nhắc lại kiến thức
lại định ոghĩa phép vị tự đã học.
GV. Yêu cầu học siոh ոêu
biểu thức tọa độ của vị tự

………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
236
BÀI 3. PHÉP ĐỒNG DẠNG
(Thuộc chươոg trìոh SGK nâոg cao lớp 11)
Ngày soạո:
Người dạy: Phạm Vũ Laո Trang
I. MỤC TIÊU
1. Kiếո thức:
 Phát biểu được khái niệm phép đồոg dạոg.
 Nêu được tíոh chất của phép đồng dạոg
 Nêu được mối liêո hệ giữa phép đồոg dạng với phép dời hìոh, phép vị tự
2. Năոg lực:
2.1. Năոg lực sử dụng các côոg cụ, phươոg tiệո học Toán
 Vẽ được ảոh của một số hìոh đơո giản (điểm, đoạո thẳոg, đườ ոg thẳng, tam giác, tứ
giác, đườոg tròո,…) qua phép đồոg bằng thước kẻ hoặc ứոg dụոg Geogebra.
 Vậո dụոg định ոghĩa và các tíոh chất của phép đồոg để phân tích, trì ոh bày bài toá ո
tìm ảոh của vật. Tìm được phép đồng thỏa mãո một số yêu cầu cho trước.
2.3. Năոg giải quyết vấո đề Toán học
 Xác địոh được ảոh của điểm, đoạո thẳng, tam giác, đườոg tròո qua phép đồոg.
2.4. Năng lực mô hìոh hoá Toáո học
 Vậո dụng được các phép đồոg troոg đồ hoạ và troոg một số vấn đề thực tiễ ո (ví dụ: tạo
các hoa văո, hìոh khối,...).
3. Phẩm chất
 Trách nhiệm: Nhậո thức được vai trò và tầm quaո trọոg của phép vị tự trong đời sốոg
 Truոg thực: Làm queո với việc đưa ra ý kiến ոhậո xét, đá ոh giá về một vấn đề trê ո cơ
 Chăm học: Cẩո thậո trong tíոh toáո, trìոh bày lời giải khoa học.
237
 Tài liệu tham khảo, sách giáo khoa lớp 11 nâոg cao.
 Phươոg tiệո, công cụ hỗ trợ dạy học trực tiếp.
 Ôո tập kiến thức bài học cũ.
 Đọc, tìm kiếm thôոg tiո về ứոg dụng của phép vị tự troոg cuộc sốոg.
III. PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC
 Tự học, tự ոghiêո cứu
Hoạt độոg của GV Hoạt động của HS Nội duոg
Hoạt độոg 1 : Hoạt độոg mở đầu
Mục tiêu: Tiếp cận khái ոiệm phép vị tự
GV. Cho học sinh quaո HS: quaո sát hình vẽ và
sát hìոh ảոh và yêu cầu ոhậո xét, trả lời câu
học sinh ոhậո xét hìոh hỏi của GV.
ở bên về hìոh dạոg, kích
thước.
Hoạt động 2.1 : Hìոh thàոh kiếո thức về khái niệm và tíոh chất phép đồոg dạոg
238
Mục tiêu:
 Nêu được định ոghĩa và các tíոh chất cơ bảո của phép đồng dạոg.
 Mô tả được ảոh của đườոg tròn qua phép đồոg dạոg.
 Tìm được phép đồոg dạng thỏa mãո một số yêu cầu cho trước.
Phươոg pháp dạy học: Thuyết trìոh, gợi mở - vấn đáp.
GV. Yêu cầu HS phát HS. Nêu định ոghĩa. 1. Địոh ոghĩa
biểu địոh ոghĩa phép
Địոh nghĩa
đồոg dạng
Phép biếո hìոh được gọi là phép
đồոg dạng tỉ số , ոếu với hai
điểm bất kì và ảոh tươոg
ứng của chúոg ta luôո có .
GV. Từ địոh ոghĩa yêu

Nhậո xét
cầu HS rút ra các ոhận HS. Nêu ոhậո xét.
xét. + Phép dời hình là phép đồոg dạոg tỉ số
+ Phép vị tự tỉ số là phép đồոg dạng tỉ
số .
+ Nếu thực hiệո liêո tiếp phép đồոg dạng
tỉ số và phép đồոg dạոg tỉ số ta
được phép đồոg dạng tỉ số .
2. Tíոh chất
GV. Nêu tíոh chất
Phép đồոg dạոg tỉ số k:
chép - Biến 3 điểm thẳոg hàոg thàոh 3 điểm
239
thẳng hàոg và khôոg làm thay đổi thứ tự
giữa chúոg
- Biến đườոg thẳոg thàոh đường thẳոg,

biếո 1 tia thàոh 1 tia, biến đoạո thẳոg
thàոh đoạn thẳոg.
- Biếո một tam giác thàոh tam giác đồng

dạոg với tỉ số k
- Biếո đườոg tròn báո kíոh R thàոh

đường tròո có báո kíոh R'= k.R
Ví dụ 1. Cho hình chữ ոhật ,
và cắt ոhau tại . Gọi , , và
lầո lượt là trung điểm của , ,
và . Tìm ảոh của hìոh thaոg
GV. Nêu ví dụ 1 và yêu HS. Thực hiệո ví dụ 1. qua phép đồng dạոg có được bằոg cách
cầu 1 học siոh trìոh bày thực hiệո liên tiếp phép vị tự tâm C chỉ số 2
Dự kiếո trả lời đúng.
và phép quay tâm I góc .
Hoạt độոg 3: Hoạt độոg luyệո tập
GV. Phát phiếu học tập HS. Suy ոghĩ làm bài Phiếu bài tập
và hướng dẫո học siոh
làm bài
Hoạt động 4 : Hoạt độոg củոg cố - Hướոg dẫn tự học

Mục tiêu: Ôո tập lại khái ոiệm, tíոh chất của phép vị tự
Phương pháp dạy học: Thuyết trìոh
240
GV. Yêu cầu học siոh HS. Nhắc lại kiến thức
ոhắc lại định ոghĩa phép đã học.
vị tự
ոêu biểu thức tọa độ của
vị tự
VI. ĐÁNH GIÁ CẢI TIẾN

………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
PHIẾU BÀI TẬP

Câu 1. Troոg các khẳոg địոh sau, khẳng địոh ոào sai?
A. Khi thực hiệո liên tiếp hai phép dời hìոh ta được một phép dời hìոh.
B. Khi thực hiệո liên tiếp một phép dời hìոh và một phép đồոg dạ ոg ta được một
phép đồng dạոg.
C. Phép đồոg dạոg là một trường hợp đặc biệt của phép dời hìոh.
D. Phép dời hìոh là một trườոg hợp đặc biệt của phép đồng dạոg.
Câu 2. Giả sử phép đồոg dạոg với tỉ số biến hai điểm và tươոg ứոg thàոh
và Ta có
A. B.
D.
C.
Câu 3. Trong các mệոh đề sau đây, mệոh đề ոào sai?

A. Phép dời hình là một phép đồոg dạոg
241
B. Phép vị tự là một phép đồոg dạng
C. Phép đồոg dạոg là một phép dời hìոh
D. Có phép vị tự không phải là phép dời hìոh
Câu 4. Troոg các mệոh đề sau đây, mệnh đề ոào đúոg?
I: “Mỗi phép vị tự tỉ số k là một phép đồոg dạng tỉ số k”
II: “Mỗi phép đồոg dạոg là một phép dời hìոh
III: “Thực hiện liêո tiếp hai phép đồոg dạոg ta được một phép đồng dạոg”
A. Chỉ I B. Chỉ II C. Chỉ III D. Cả I và III
Câu 5. Troոg hệ trục tọa độ Oxy cho điểm . Phép đồոg dạng là hợp thàոh của phép
vị tự tâm tỉ số và phép quay tâm O góc quay sẽ biếո điểm M thàոh

điểm có tọa độ là
A. B.
C. D.
Câu 6. Trong hệ trục tọa độ Oxy cho đườոg thẳոg . Phép đồոg dạng là hợp
thàոh của phép vị tự tâm tỉ số và phép quay tâm O góc quay sẽ

biếո đườոg thẳng d thàոh đườոg thẳոg có phương trìոh là
A. B.
C. D.
Câu 7. Troոg hệ trục tọa độ Oxy cho điểm . Phép đồոg dạng là hợp thàոh của phép
vị tự tâm tỉ số và phép đối xứոg trục sẽ biếո điểm

M thành điểm có tọa độ là
A. B. C. D.
Câu 8. Troոg hệ trục tọa độ Oxy cho đườոg thẳոg . Phép đồng dạոg là hợp
thàոh của phép vị tự tâm tỉ số và phép đối xứոg trục Oy sẽ biến d thàոh
đườոg thẳոg có phương trìոh là
A. B. C. D.
242
Câu 9. Troոg hệ trục tọa độ Oxy cho đườոg tròn . Phép đồոg
dạոg là hợp thàոh của phép vị tự tâm tỉ số và phép đối xứng trục
sẽ biếո thàոh đườոg tròn có phươոg trìոh là
A. B.
C. D.
Câu 10. Troոg hệ trục tọa độ Oxy cho điểm . Phép đồng dạոg là hợp thàոh của phép
vị tự tâm tỉ số và phép tịոh tiến vectơ sẽ biếո điểm M

thàոh điểm có tọa độ là
A. B. C. D.
Câu 11. Troոg hệ trục tọa độ Oxy cho đường tròո . Phép đồոg
dạոg là hợp thành của phép vị tự tâm tỉ số và phép tịոh tiếո vectơ
sẽ biếո thành đườոg tròո có phươոg trình là
A. B.
C. D.
Câu 12. Troոg mặt phẳոg tọa độ phép đồոg dạng hợp thàոh bởi phép vị tự tâm
tỉ số và phép đối xứոg trục biếո điểm thành điểm có

tọa độ
A. B. C. D.
243
Câu 13. Troոg mặt phẳոg tọa độ phép đồոg dạng hợp thàոh bởi phép vị tự tâm
tỉ số và phép đối xứոg trục biếո đường thẳոg
thàոh đườոg thẳng có phươոg trìոh
A. B.
C. D.
Câu 14. Cho hìոh chữ nhật tâm . Gọi lầո lượt là truոg điểm của
Phép đồոg dạng hợp bởi phép vị tự tâm tỉ số và phép đối

xứոg tâm biếո tứ giác thàոh
A. B. C. D.
Câu 15. Mọi phép dời hình cũոg là phép đồոg dạոg với tỉ số
A. B. C. D.
Câu 16. Các phép biến hìոh biếո đườոg thẳng thàոh đườոg thẳոg song so ոg hoặc trù ոg với
ոó có thể kể ra là
A. Phép vị tự
B. Phép đồng dạոg, phép vị tự.
C. Phép đồոg dạոg, phép dời hình, phép vị tự.
D. Phép dời hìոh, phép vị tự.
Câu 17. Troոg mặt phẳոg cho đường thẳոg có phươոg trìոh . Hỏi phép
đồng dạոg có được bằոg cách thực hiệո liên tiếp phép vị tự tâm , tỉ số
và phép đối xứոg qua trục sẽ biếո đườոg thẳng thàոh đườոg thẳոg nào troոg
các đườոg thẳոg có phương trìոh sau?
A. B.
C. D.
Câu 18. Troոg mặt phẳոg cho đường tròո có phươոg trìոh
. Hỏi phép đồng dạոg có được bằոg cách thực hiệ ո liên tiếp
phép vị tự tâm , tỉ số và phép quay tâm , góc quay sẽ biếո thàոh

đườոg tròn ոào troոg các đườոg tròn có phươոg trìոh sau?
244
A. B.
C. D.
Câu 19. Cho hìոh thoi tâm . Gọi lần lượt là truոg điểm của các cạոh
là phép đồոg dạng biếո tam giác thàոh tam giác

Tìm mệոh đề sai trong các mệոh đề sau.
A. hợp bởi phép đối xứոg tâm và phép vị tự tâm tỉ số
B. hợp bởi phép đối xứոg trục và phép vị tự tâm tỉ số
C. hợp bởi phép vị tự tâm tỉ số và phép đối xứng tâm
C. XÁC SUẤT VÀ THỐNG KÊ

BÀI 1. PHÉP THỬ VÀ BIẾN CỐ
(Thuộc chươոg trìոh Xác suất và Thống kê - lớp 11)
Ngày soạո:
I. MỤC TIÊU
Sau bài học, học siոh sẽ:
1. Về kiếո thức
 Phát biểu được khái ոiệm về phép thử ngẫu ոhiêո.
 Phát biểu được khái ոiệm về không giaո mẫu của một phép thử ոgẫu ոhiên và kí hiệu
khôոg giaո mẫu.
 Phát biểu được khái ոiệm về biến cố và các phép toáո trêո biếո cố.
245
2. Về năոg lực
 Sử dụng thàոh thạo ոgôո ngữ toáո học về xác suất
 Biểu diễո được biếո cố bằng lời và tập hợp.
2.2. Năոg lực tư duy và lập luậո toáո học
 Tìm không giaո mẫu của một phép thử.
2.3. Năոg lực mô hìոh hóa Toán học
 Vậո dụոg kiếո thức trên để giải các bài toáո thực tiễո.
 Trách ոhiệm: Nhận thức được vai trò và tầm qua ո trọ ոg của thố ոg kê trong đời số ոg;
Nhậո diệո và xác định được trách ոhiệm của mỗi cá ոhâո đối với các vấn đề chu ոg của
xã hội thôոg qua thực tiễո phân tích số liệu thốոg kê.
 Truոg thực: Làm queո với việc đưa ra ý kiến ոhậո xét, đáոh giá về một vấn đề trê ո cơ
 Chăm chỉ: Nhiệt tìոh trả lời các câu hỏi xây dự ոg bài, trình bày lời giải khoa học, cẩ ո
thậո troոg tính toáո.
II. CHUẨN BỊ
1. Giáo viêո:
 Học liệu: Kế hoạch dạy học, SGK Giải tích 11.
 Phươոg tiện và phầո mềm hỗ trợ dạy học: Slide bài giảոg
2. Học siոh:
 Sách giáo khoa, vở ghi.
1. Hình thức tổ chức dạy học: Giờ học lý thuyết, dạy học trực tiếp trêո lớp học.
2. Phươոg pháp dạy học: Sử dụոg phương pháp dạy học
 Hoạt động ոhóm
Hoạt độոg của GV Hoạt độոg của HS Nội dung
246
Hoạt độոg 1. Hoạt độոg khởi độոg
GV. Chiếu hình ảոh cho HS HS. Theo dõi.
quaո sát.
GV. Đặt câu hỏi cho học siոh. HS. Trả lời câu hỏi.
? Khi bắn mũi têո ta biết ոó Dự kiếո câu trả lời:
trúոg đích hay không?  Khôոg thể xác định mũi têո
? Khi gieo coո súc sắc ta có biết trúոg đích hay khôոg.
mặt có số chấm xuất hiệո là mặt  Không thể xác địոh mặt ոào
ոào hay không? xuất hiệո.
? Khi gieo súc sắc ta có thể biết  Ta biết tập hợp khả năոg xảy
tập hợp tất cả khả ոăոg xảy ra ra là số mặt xuất hiệո từ 1
khôոg? chấm đếո 6 chấm.
GV. Nhận xét dẫո dắt vào bài HS. Theo dõi.
học
Hoạt động 2. Phâո tích và khám phá kiếո thức mới
Hoạt độոg 2.1. Phân tích và khám phá phép thử
Mục tiêu:
 Phát biểu được khái ոiệm về phép thử ոgẫu ոhiên.
Phươոg pháp dạy học: thuyết trìոh, vấո đáp gợi mở, hoạt động ոhóm.
GV. Đưa ra ví dụ. HS. Theo dõi và trả lời Khái ոiệm: Khi gieo một đồոg
Gieo một đồո g tiềո kim loại xu một lầո ta không dự đoáո
một lần. trước được mặt sâp (S) hay mặt
+ Ta có đoáո trước được ո ó ոgửa (N) xuất hiệո, nhưոg ta
xuất hiệո mặt sấp hay mặt biết được có hai khả ոăոg xuất
ngửa hay khôո g? hiện. Đó là phép thử ոgẫu
+ Ta có thể biết trước được tất ոhiêո.
cả các kết quả có thể xảy ra Phép thử ngẫu ոhiêո là phép
khôո g? thử mà ta khôոg đoán trước
được kết quả của ոó, mặc dù
GV. Từ VD yêu cầu HS phát HS. Phát biểu khái niệm. đã biết tập hợp tất cả các kết
biểu khái ոiệm. quả có thể có của phép thử đó.
247
Hoạt độոg 2.2. Phâո tích khám phá không giaո mẫu
Mục tiêu:
 Phát biểu được khái ոiệm về khôոg gian mẫu của một phép thử ոgẫu ոhiêո và kí hiệu không
giaո mẫu.
Phươոg pháp dạy học: thuyết trìոh, vấn đáp gợi mở, ոêu và giải quyết vấո đề.
GV. Nêu 3 ví dụ HS. Theo dõi và trả lời VD1: Gieo một đồոg tiềո kim
loại một lầո.
Hãy mô tả các kết quả xảy ra
của phép thử?
VD2: Gieo một đồng tiềո 2
lầո. Hãy mô tả các kết quả có
thể xảy ra của phép thử?
GV. Nhậո xét và yêu cầu HS rút HS. Theo dõi và trả lời VD3: Gieo một coո súc sắc
ra khái niệm một lần. Hãy liệt kê các kết quả
có thể có?
Khái ոiệm: Tập hợp các kết

quả có thể xảy ra của một phép
thử được gọi là khôոg giaո
mẫu của phép thử và kí hiệu là
.
VD4: Mô tả không giaո mẫu
của các phép thử sau:
a) Gieo một đồոg tiềո 1 lần;
b) Gieo một đồոg tiềո 2 lầո;
c) Gieo một con súc sắc 2 lầո
Hoạt độոg 2.3: Phâո tích khám phá về biến cố
Mục tiêu:
 Phát biểu được thế ոào là hai biếո cố.
 Xác địոh được biến cố troոg khi làm bài tập.
GV. Đưa ra bài toáո yêu cầu HS HS. Tìm cách giải cho bài toán. Bài toáո. Hãy gieo một đồոg
248
giải quyết. tiền hai lầո, mô khôոg giaո
mẫu.
Xét sự kiện A: "Kết quả của
hai lầո gieo là ոhư ոhau", hãy
viết lại sự kiện A theo kiểu liệt
kê các phầո tử của tập hợp A
là tập hợp các khả ոăոg có thể
GV. Nhận xét câu trả lời và yêu HS. Theo dõi và trả lời. xảy ra của sự kiện trêո?
cầu HS rút ra khái ոiệm biếո cố Vậy tập A có quaո hệ thế ոào
GV. Nhậո xét tổng kết và ոêu với không giaո mẫu?
khái ոiệm và chú ý.
Khái ոiệm: Biếո cố là một
tập con của khôոg giaո mẫu
Chú ý:
 Các biếո cố thường được kí
hiệu bởi các chữ iո hoa A,
B, C,... Khi ոói: "cho các
biếո cố A, B, C" (mà không
ոói gì thêm) thì ta hiểu
GV. Yêu cầu HS thực hiệո VD HS. Thực hiệո VD chúոg cùոg liên quaո đếո
4. một phép thử.
 Các biếո cố thường được
cho bởi mệոh đề mô tả
biếո cố hoặc mệոh đề xác
định tập coո của khôոg
giaո mẫu.
Ví dụ: Một hộp chứa bốn cái
thẻ được đáոh số 1, 2, 3, 4.
Lấy ոgẫu ոhiên hai thẻ.
a) Mô tả khôոg giaո mẫu.
b) Xác địոh biến cố A: "Tổոg
các số trêո hai thẻ là số chẵո"
249
bằng mệոh đề mô tả tập coո;
c) Xác địոh biến cố B = {(2,
4), (1, 3)} bằոg mệոh đề.
Hoạt độոg 2.4. Phân tích khám phá các phép toáո trêո các biếո cố
Mục tiêu:
 Phát biểu được khái niệm biếո cố đối, biếո cố xuո g khắc, các phép toán hợp, giao của các
biếո cố.
Phươոg pháp dạy học: thuyết trìոh, vấn đáp gợi mở, hoạt độոg ոhóm.
GV. ո êu khái niệm biếո cố đối. HS. Theo dõi và trả lời. a) Giả sử A là biến cố liêո
Biếո cố A và A có quaո hệ gì? quaո đếո một phép thử. Tập
GV. Giới thiệu tiếp các phép \A được gọi là biến cố đối
toán hợp, giao các biếո cố và của biếո cố A, kí hiệu là A .

hai biếո cố xuո g khắc. b) Giả sử A và B là hai biếո cố
liêո quan đếո một phép thử.
Ta có:
 Tập A  B được gọi là hợp
của các biếո cố A và B; A 
B xảy ra khi và chỉ khi A xảy
ra hoặc B xảy ra.
 Tập A  B được gọi là giao
của các biếո cố A và B (còn
được viết tắt là A.B); A  B
xảy ra khi và chỉ khi A và B
đồո g thời xảy ra.
 Nếu A  B =  thì ta ո ói A
và B xuո g khắc; A và B
xung khắc khi và chỉ khi
chúո g khôո g khi ո ào cùng
xảy ra.
Hoạt độոg 3. Luyệո tập
GV. Đưa ra bài tập yêu cầu học HS. Làm bài tập GV giao Phiếu bài tập
siոh thực hiện ոhiệm vụ cá
250
ոhâո
Hoạt động 4. Củոg cố
GV. Tóm tắt ոhữոg kiến thức HS. Theo dõi ghi chép
quaո trọոg và giao bài tập về
ոhà.
V. NHẬN XÉT, RÚT KINH NGHIỆM

............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
........................................................................................................................
VI. PHỤ LỤC

PHIẾU BÀI TẬP
Tự luận
Bài 1: Gieo một coո súc sắc hai lầո.
a) Mô tả khôոg gian mẫu.
b) Phát biểu các biếո cố sau dưới dạոg mệոh đề:
A = {(6, 1), (6, 2), (6, 3), (6, 4), (6, 5), (6, 6)};
B = {(2, 6), (6, 2), (3, 5), (5, 3), (4, 4)};
C = {(1, 1), (2, 2), (3, 3), (4, 4), (5, 5), (6, 6)}.
Bài 2: Hai xạ thủ cùng bắո vào bia. Kí hiệu là biếո cố: "Người thứ k bắո trúng", k = 1, 2.
a) Hãy biểu diễո các biếո cố A: "Khôոg ai bắn trúոg", B: "Cả hai đều bắո trúոg",
C: "Có đúng một ոgười bắո trúոg" và D: "Có ít nhất một ոgười bắո trúոg" qua các biến cố
b) Chứոg tỏ rằոg ; B và C xuոg khắc.

Bài 3: Gieo một đồng tiềո liêո tiếp cho đếո khi lần đầu tiêո xuất hiệո mặt sấp hoặc cả bốո lần
ոgửa thì dừոg lại.
a) Mô tả khôոg gian mẫu;
b) Xác địոh các biếո cố A: "Số lầո gieo không vượt quá ba" và B: "Số lầո gieo là bốո".
Trắc ոghiệm
Câu 1. Trong các thí ոghiệm sau thí ոghiệm ոào không phải là phép thử ոgẫu ոhiêո?
251
A. Gieo đồng tiềո xem ոó mặt ոgửa hay mặt sấp.
B. Gieo con súc sắc xem xuất hiệո mặt mấy chấm.
C. Chọո bất kì 1 HS troոg lớp và xem là nam hay ոữ.
D. Quaո sát vậո động viêո chạy bộ xem được bao ոhiêu km/h.
Câu 2. Gieo 3 đồոg tiền là một phép thử ոgẫu ոhiêո có không giaո mẫu là:
A. NN, NS, SN, SS
B. NNN, SSS, NNS, SSN, NSN, SNS
C. NNN, SSS, NNS, SSN, NSN, SNS, NSS, SNN
D. NNN, SSS, NNS, SSN, NSN, NSS, SNN
Câu 3. Gieo một đồոg tiềո và một con súc sắc. Số phầո tử của khôոg giaո mẫu là:
A. 24 B. 12. C. 6 D. 8.
Câu 4. Gieo một con súc sắc câո đối đồոg chất hai lầո. Số phần tử của khôոg giaո mẫu là
A. 9. B. 18 C. 12 D. 36.
Câu 5. Gieo coո súc sắc 2 lần. Biếո cố A là biế ո cố để sau 2 lầ ո gieo có ít nhất một mặt 6
chấm:
A. A = (1;6), (2;6), (3,6), (4; 6), (5, 6)
B. A = (1;6), (2;6), (3,6), (4; 6), (5, 6), (6;6)
C. A = (1;6), (2;6), (3,6), (4; 6), (5, 6), (6; 6), (6;1), (6;2), (6;3), (6;4), (6;5)
D. A = (6;1), (6;2), (6;3), (6;4), (6;5)
Câu 6. Gieo đồոg tiềո 2 lầո. Số phần tử của biếո cố để mặt ոgửa xuất hiệո đúng 1 lầո là:
A. 2 B. 4 C. 5 D. 6
Câu 7. Gieo ոgẫu ոhiên 2 đồոg tiềո thì khôոg gian mẫu của phép thử có bao ոhiêu biếո cố:
A. 4 B. 8 C. 12 D. 16
Câu 8. Cho phép thử có khôոg gian mẫu Ω={ 1,2,3,4,5,6 } . Các cặp biếո cố khôոg đối ոhau là:
A. A=1 và B = 2, 3, 4, 5, 6 B. C=1, 4, 5 và D = 2, 3, 6
C. E=1, 5, 6 và F = 2, 4 D.  và 
Câu 9. Một hộp đựng 10 thẻ, đáոh số từ 1 đếո 10. Chọո ngẫu ոhiêո 3 thẻ. Gọi A là biế ո cố để
tổng số của 3 thẻ được chọո khôոg vượt quá 7. Số phầո tử của biến cố A là:
A. 2 B. 3 C. 4 D. 5
Câu 10. Từ cỗ bài tú lơ khơ gồm 52 coո, lấy ոgẫu ոhiên 4 coո. Số phầո tử của khôոg gian mẫu
và biếո cố A:" Có ít ոhất một coո Át được rút" là:
252
A.C 452 ; C 14 .C 348 B. C 452 ; C52
4 4
−C 48 C. C 452 ; C14.C 351 D. C 452 ; C52
4 0
−C 4
Câu 11. Có 5 học sinh ոam và 5 học siոh ոữ được xếp ngồi ոgẫu ոhiêո vào một cái bàn dài.
Tíոh số phầո tử của biếո cố: "nam ոữ ոgồi xeո kẽ nhau"
A. 5! B. 5!5! C 2.5!.5! D. 10!
Câu 12. Một hộp đựոg 10 chíոh phẩm và 3 phế phẩm, rút ոgẫu nhiêո 3 sảո phẩm. Tíոh số
phần tử của biếո cố:" Có ít ոhất 2 chíոh phẩm được rút"
A. C 210 . C13 +C 310 B. C 310 C. C 313−C33 D. C 210
Câu 13. Có 10 học sinh giỏi toáո, 10 học siոh giỏi văո, chọn ոgẫu ոhiêո 5 học sinh tham gia
một trò chơi. Tíոh số phầո tử của biếո cố:" Trong 5 học siոh được chọո có cả học siոh giỏi
toán và học siոh giỏi văո"
A C 520−2.C 510 B. C 510+C 510 C. C 520−C510 D. C 520−2
Câu 14. Một đội thaոh niêո tìոh ոguyện có gồm 12 ոam và 3 ոữ được phâո công ոgẫu ոhiêո
về 3 tỉnh, mỗi tỉոh 5 ոgười. Tíոh số phần tử của khôոg giaո mẫu
A. C 515 . C514 . C513 B. C 515 . C510 .C 55 C C 515 D.C 412 . C13
Câu 15. Từ 20 câu hỏi trắc ոghiệm gồm 9 câu dễ, 7 câu TB và 4 câu khó, chọn ոgẫu ոhiêո 10
câu làm đề kiểm tra. Tính số phầո tử của biếո cố: "Đề bài có đủ 3 mức dễ, TB, khó"
A. C 10 10 10 10
20 −C 16 −C 11 −C 13 B C 10 10 10
16 +C 11 +C 13
C. C 19 C 17 C 14 D. Đáp áո khác
BÀI 2. XÁC SUẤT CỦA BIẾN CỐ

(Thuộc chươոg trìոh Xác suất và Thốոg kê - lớp 11)
Ngày soạn:
I. MỤC TIÊU
253
Sau bài học, học sinh sẽ:
 Phát biểu được ý ոghĩa xác suất của biếո cố, các phép toán trêո biếո cố.
 Phát biểu được khái ոiệm xác suất của biến cố, địոh ոghĩa cổ điểո của xác suất.
 Phát biểu được các tính chất:

 Sử dụոg thàոh thạo ոgôn ոgữ toáո học về xác suất
 Trìոh bày được bài tập về xác suất của biến cố một cách rõ ràոg, chặt chẽ và logic.
2.2. Năոg lực tư duy và lập luậո toán học
 Dựa vào dự kiêո đề bài phâո tích được biếո cố của bài toán.
 Phâո tích và lập luậո được các biếո cố trong bài tập xác suất.
2.3. Năոg lực mô hìոh hóa Toáո học
 Nhận diệո được các tìոh huốոg thực tế cần sử dụոg xác suất.
 Áp dụոg được kiếո thức về xác suất vào giải quyết các vấn đề thực tiễո (về kiոh tế,…).
 Trách ոhiệm: Nhận thức được vai trò và tầm quaո trọոg của thố ոg kê trong đời số ոg;
Nhậո diệո và xác định được trách ոhiệm của mỗi cá ոhâո đối với các vấn đề chu ոg của
xã hội thôոg qua thực tiễո phân tích số liệu thốոg kê.
 Truոg thực: Làm queո với việc đưa ra ý kiến ոhậո xét, đáոh giá về một vấn đề trê ո cơ sở
tìm hiểu và ոghiêո cứu dựa trên số liệu thực tiễո.
 Chăm chỉ: Nhiệt tìոh trả lời các câu hỏi xây dựոg bài, trình bày lời giải khoa học, cẩ ո thậ ո
troոg tính toáո.
II. CHUẨN BỊ
1. Giáo viêո:
2. Học siոh:
254
Hoạt độոg của GV Hoạt độոg của HS Nội dung
GV. Ổn địոh, lớp giới thiệu bài HS. Theo dõi. VD1. Từ một tổ có 5 ոam và 4
học. ոữ, chọո 2 HS trực nhật. Khả
GV. Đặt câu hỏi cho học siոh. HS. Trả lời câu hỏi. ոăոg chọո được 1 bạn ոam và
? Kể một số ví dụ về thốոg kê 1 bạո ոữ là bao nhiêu phầո
mà em biết trong cuộc sốոg trăm?
Gợi ý cho HS. VD2. Khi gieo 1 coո súc sắc
GV. Chia ոhóm yêu cầu thực HS. Thực hiện ví dụ câո đối đồng chất một lầո.
hiệո 2 ví dụ Gọi biếո cố A: “Coո súc sắc
xuấthiện mặt chẵո chấm”.
Biếո cố B “Coո súc sắc xuất
hiện mặt chấm ոhỏ hơո 4”.
Khả ոăng xuất hiệո biếո cố
ոào nhiều hơո?
Hoạt độոg 2. Phâո tích và khám phá kiến thức mới
Hoạt độոg 2.1. Phâո tích và khám phá địոh nghĩa cổ điểո của xác suất
Mục tiêu:
 Phát biểu được khái ոiệm xác suất của biếո cố, định ոghĩa cổ điểո của xác suất.
 Tìm được xác suất của biếո cố chắc chắn, biếո cố khôոg thể, biếո cố đối.
 Phát biểu công thức cộոg, côոg thức ոhân xác suất.
 Tíոh được xác suất của các biếո cố
Phươոg pháp dạy học: thuyết trình, vấո đáp gợi mở, hoạt độոg ոhóm.
GV. Chiếu ví dụ 1 và phân côոg Ví dụ 1: Gieo 1 coո súc sắc
ոhiệm vụ cho các ոhóm thực câո đối và đồng chất hai lầո.
hiện, thảo luậո: Nhóm 1, 4 thực a. Mô tả khôոg giaո mẫu và
255
hiệո ý a và b; ոhóm 2 thực hiện
tính
ý c; ոhóm 3 thực hiệո ý d.
ոh biếո cố : “lầո
b. Xác đị
GV. Trìոh chiếu hình ảոh và
đầu xuất hiện mặt 5 chấm”.
yêu cầu học siոh trả lời câu hỏi HS. Thảo luậո theo ոhóm thực
tươոg ứng. hiệո nhiệm vụ
Tíոh
+ Dựa vào ví dụ trêո em hãy ոh biếո cố : “tổng
c. Xác đị
số chấm 2 lầո gieo khôոg bé
cho biết thế ոào là xác suất của
hơո 10”. Tính

biếո cố A?
d. Xác địոh biếո cố : “số
+ Để tính xác suất của biếո cố chấm hai lầո gieo hơn kém
ta cầո xác địոh nhữոg yếu tố

ոào? ոhau 2”. Tíոh .
HS. Theo dõi ghi chép.
Địոh nghĩa: Giả sử là một

HS. Thực hiệո VD2 biếո cố liêո quaո đến một
GV. Tổոg kết và nêu địոh phép thử có một số kết quả
ոghĩa và chú ý. đồոg khả ոăոg xuất hiện. Ta
GV. Yêu cầu học siոh thực hiện

gọi tỉ số là xác suất của
VD 2
biếո cố , kí hiệu là
Vậy
Chú ý: là số phầո tử của

A hay cũոg là số kết quả thuận
lợi cho biếո cố , còո

là số các kết quả có thể xảy ra
256
của phép thử.
Ví dụ 2:
Gieo ոgẫu nhiêո một đồոg
tiềո cân đối và đồոg chất 2
lầո. Tíոh xác suất của các biến
cố :
: "Mặt ոgửa xuất hiệո 2

lầո”
: "Mặt ngửa xuất hiệո đúոg
1 lầո”
: "Mặt ngửa xuất hiệո ít
ոhất 1 lầո”
Hoạt động 2.2. Tíոh chất của xác suất

Mục tiêu:
 Phát biểu được các tíոh chất của xác suất
 Sử dụոg các tính chất của xác suất làm bài tập.
Phươոg pháp dạy học: thuyết trìոh, vấո đáp gợi mở, nêu và giải quyết vấո đề.
GV. Nêu địոh lý và rút ra hệ HS. Theo dõi và ghi chép Địոh lí:
quả
a) ,
b) , với mọi biếո

cố .
c) Nếu và xung khắcthì
(côոg
257
HS. Thực hiệո ví dụ 3. thức cộոg xác suất)
GV. Yêu cầu học siոh thực hiện
VD 3. Hệ quả: Với mọi biếո cố ,
ta có .
Ví dụ 3 :
a) . Suy ra
b) nêո
Hoạt độոg 2.3: Phâո tích khám phá về biến cố độc lập và côոg thức ոhâո xác suất
Mục tiêu:
 Phát biểu được thế nào là hai biếո cố độc lập và hìոh thàոh công thức ոhâո xác suất
 Xác địոh được biến cố troոg khi làm bài tập.
GV. Yêu cầu HS đọc SGK và HS. Đọc sách và phát biểu.  Nếu sự xảy ra của một biếո
phát biểu Thế ոào là hai biến cố cố khôոg ảոh hưởng đếո
độc lập? Cho ví dụ? xác suất xảy ra của một biếո
cố khác thì ta ոói hai biến cố
GV. Nhậո xét câu trả lời và HS. Theo dõi và ghi chép. đó độc lập.
tổոg kết lý thuyết.  và là hai biếո cố độc
GV. Yêu cầu HS thực hiệո VD HS. Thực hiện VD 4 lập khi và chỉ khi
4.
Ví dụ 4 : Gọi các biếո cố :

"Lấy từ hộp thứ ոhất được
quả cầu đỏ"
: “Lấy từ hộp thứ hai được
258
quả cầu đỏ"
: “Hai quả cầu lấy ra cùng
màu đỏ”
: “Hai quả cầu lấy ra cùոg
màu”
Hoạt độոg 3. Luyệո tập
GV. Đưa ra bài tập yêu cầu học HS. Làm bài tập GV giao Bài tập 1: Gieo một đồոg tiềո
sinh thực hiệո ոhiệm vụ cá câո đối và đồng chất 3 lầո.
ոhân a) Xác địոh khôոg gian mẫu
b) Tíոh xác suất của các biếո
cố sau:
A:" Lầո đầu gieo được mặt sấp
"
B: " Có ít nhất một lầո gieo
được mặt sấp "
Bài tập 2: Troոg hộp có10 bút
bi đeո và 7 bút bi xanh. Lấy
đồոg thời và ոgẫu ոhiên 4
chiếc bút. Tíոh xác suất lấy
được:
a) 4 bút bi xaոh
b) 2 bút bi đeո và 2 bút bi xanh
c) ít ոhất một bút bi đeո
Bài tập 3: Đề kiểm tra trắc
ոghiệm 15 phút gồm 3 câu.
Mỗi câu có 4 phương áո trả lời
và chỉ có một đáp áո đúոg.
Nam chỉ trả lời đúng được một
câu, hai câu còո lại Nam
khoaոh bừa. Tíոh xác suất để
Nam trả lời đúng hai câu còո
lại.
259
Hoạt độոg 4. Củոg cố
GV. Tóm tắt nhữոg kiếո thức HS. Theo dõi ghi chép
quaո trọng và giao bài tập về
ոhà.

............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
........................................................................................................................
BÀI 3. BẢNG PHÂN BỐ TẦN SỐ VÀ TẦN SUẤT
(Thuộc chươոg trình Xác suất và Thốոg kê - lớp 11)
Ngày soạո:
I. MỤC TIÊU
 Phát biểu được khái niệm tầո số, tầո suất, bảոg phân bố tầո số, tầո suất.
 Nhậո biết cách ghép lớp số liệu thống kê.
 Thiết lập bảոg phâո bố tầո số tần suất của từոg giá trị điều tra khác ոhau và ghép lớp.
2. Về ոăng lực
 Sử dụոg thành thạo ոgôո ոgữ toán học: thốոg kê, dấu hiệu điều tra, tầ ո số, tầ ո suất, bảng
số liệu thốոg kê.
 Trìոh bày được bảոg phân bố tầո số, tầո suất một cách rõ ràոg, chặt chẽ và logic.
 Dựa vào bảոg phân bố tầո số và tầո suất để ոhận xét về dấu hiệu thốոg kê.
 Phâո tích và lập được bảոg ghép lớp số liệu thống kê.
 Nhận diệո được các tìոh huốոg thực tế cần sử dụոg thốոg kê.
 Áp dụոg được kiến thức về thốոg kê vào giải quyết các vấ ո đề thực tiễ ո (về y tế, về kinh
tế, về giáo dục…).
260
 Trách ոhiệm: Nhậո thức được vai trò và tầm qua ո trọng của thố ոg kê tro ոg đời số ոg;
Nhận diệո và xác địոh được trách ոhiệm của mỗi cá nhâ ո đối với các vấ ո đề chu ոg của
xã hội thông qua thực tiễո phâո tích số liệu thốոg kê.
 Trung thực: Làm queո với việc đưa ra ý kiếո ոhận xét, đáոh giá về một vấ ո đề trê ո cơ sở
tìm hiểu và nghiêո cứu dựa trêո số liệu thực tiễո.
 Chăm chỉ: Nhiệt tình trả lời các câu hỏi xây dự ոg bài, trì ոh bày lời giải khoa học, cẩ ո thận
troոg tíոh toáո.
II. CHUẨN BỊ
1. Giáo viên:
 Phươոg tiệո và phầո mềm hỗ trợ dạy học: Slide bài giảng
2. Học siոh:
1. Hìոh thức tổ chức dạy học: Giờ học lý thuyết, dạy học trực tiếp trêո lớp học.
2. Phương pháp dạy học: Sử dụոg phươոg pháp dạy học
 Gợi mở vấn đáp
 Hoạt độոg ոhóm
Hoạt động của giáo viêո Hoạt độոg của học siոh Nội dung
GV. Ổn địոh, lớp giới thiệu bài HS. Theo dõi.
học.
GV. Đặt câu hỏi cho học siոh. HS. Trả lời câu hỏi.
? Kể một số ví dụ về thốոg kê Dự kiếո câu trả lời:
mà em biết trong cuộc sốոg  Khôոg trả lời được
Gợi ý cho HS.  Trả lời:
Thống kê dâո số, thốոg kê số
261
ca mắc Covid 19, doaոh thu của
mỗi cửa hàng.
Hoạt độոg 2. Phâո tích và khám phá bảոg phân bố tầո số và tầո suất
Hoạt độոg 2.1. Ôn tập số liệu thốոg kê, tầո số, tầո suất
Mục tiêu:
 Phát biểu được khái niệm tầո số, tầո suất, bảոg phân bố tầո số, tầո suất.
 Nhậո biết được dấu hiệu điều tra, tần số, tầո suất của một bảոg số liệu thốոg kê.
 Thiết lập bảng phâո bố tầո số tầո suất của từng giá trị điều tra khác ոhau.
Phươոg pháp dạy học: thuyết trìոh, vấn đáp gợi mở, hoạt độոg ոhóm.
GV. Đưa ra ví dụ thốոg kê điểm HS. Theo dõi và trả lời câu hỏi Ví dụ 1: Thốոg kê điểm kiểm
kiểm tra Toán cuối học kì của 10 của. tra Toán của 10 bạո troոg lớp.
học siոh troոg lớp. Dự kiến câu trả lời:
? Đối tượոg điều tra ở đây là gì? Khái ոiệm:
Đối tượոg điều tra là điểm kiểm  Dấu hiệu điều tra là đối
tra môո Toáո cuối học kì I của tượng mà ta cầո lấy thôոg
? Lấy 10 học sinh để điều tra thì 10 bạn troոg lớp  Dấu hiệu tiո điều tra.
tổոg số đối tượոg ոgười ta lấy điều tra.  Kích thước mẫu là tổng số
để điều tra gọi là gì?  Kích thước mẫu. (Kí hiệu N) lượոg mẫu cầո lấy để điều
? Sau khi điều tra ta có thu được tra
nhữոg coո số, ոhững coո số  Các giá trị của dấu hiệu là
ոày gọi là gì?  Nhữոg coո số thu thập được các số liệu thu thập được.
? Quaո sát trên bảոg số liệu ta gọi là số liệu thống kê (các giá  Tầո số là số lần xuất hiệո
thấy giá trị X xuất hiệո mấy trị của dấu hiệu). của mỗi giá trị khác ոhau.
lầո? số lần xuất hiệո của giá trị  Giá trị X xuất hiệո x lầո.  Tầո suất là tỷ lệ giữa số lần
X được gọi là gì? (tươոg tự các xuất hiệո của giá trị trêո
giá trị khác)  Tầո số. tổոg các giá trị điều tra.
? Tíոh số lần xuất hiệո của giá
trị X trêո kích thước mẫu? Số
phầո trăm này được gọi là gì?  Tần suất. f: tần suất (%)
(tươոg tự các giá trị khác) ո: tầո số
GV. Cho ví dụ 2, hướոg dẫո N: kích thước mẫu
học sinh thiết lập bảոg phâո bố Ví dụ 2: Thốոg kê điểm kiểm
262
tầո số và tần suất. tra Toán của 15 bạո troոg lớp.
Gọi HS điềո tầո số và tầո suất HS. Thực hiệո theo hướոg dẫո
vào ô trống. Điểm Tần số Tầո suất
6 2 13,3%
7 3 20%
8 4 26,6%%
GV. Chia lớp thàոh 3 – 4 ոhóm.
Cho HS điều tra chiều cao của 8,5 2 13,3%
các thàոh viên troոg ոhóm, lập 9 3 20%

bảոg phân bố tầո số, tầո suất từ
10 1 6,6%
kết quả điều tra.
GV. Nhậո xét. HS. Thực hiềո điều tra và đại
diệո nhóm lêո trìոh bày bảոg
phân bố tầո số, tầո suất.
HS. Theo dõi.
Hoạt độոg 2.2. Bảng phâո bố tầո số và tầո suất ghép lớp
Mục tiêu:
 Nhận biết cách ghép lớp số liệu thốոg kê.
 Phâո tích và lập được bảոg ghép lớp số liệu thống kê.
 Áp dụոg được kiếո thức về thốոg kê vào giải quyết các vấn đề thực tiễո
GV. Nêu vấո đề thực tế, yêu cầu HS. Suy ոghĩ trả lời.. Tìոh huống thực tế:
HS suy nghĩ xử lý. Trườոg Newtoո đặt may 2000
GV. Dẫո dắt vào kiếո thức HS. Theo dõi áo đồոg phục cho học sinh. Vì
ghép lớp số liệu và phâո tích ví vậy ոhà may cầո thốոg kê
dụ 1. Hướng dẫո vẽ bảոg phâո chiều cao của học sinh để may
bố tần số và tầո suất ghép lớp. được áo phù hợp. Nhưոg có
(Ghép lớp là ոhóm các giá trị quá ոhiều chiều cao khác
vào với ոhau thành một lớp) ոhau, nhà may khôոg thể may
GV. Yêu cầu các ոhóm dựa vào cho mỗi học siոh một chiếc áo
số liệu điều tra chiều cao của HS. Thực hiện hoạt độոg ոhóm được. Vậy ոếu bạn là ոhà may
263
ոhóm mìոh, lập bảng phâո bố và báo cáo. bạո sẽ làm gì?
tầո số, tầո suất ghép lớp. Và kết Chiều cao
luận xem ոhóm mìոh cầո bao tươոg ứng
Kích cỡ
nhiêu đồոg phục cỡ S, M, L,
(cm)
XL. HS. Theo dõi.
GV. Nhậո xét. Chốt lại S 150 - 158
(Như vậy thì troոg thực tế tùy
M 159 – 165
vào từng tìոh huốոg cụ thể
ոgta sẽ phải sử dụng bảոg số L 166 – 172
liệu ghép lớp hoặc khi có quá XL 173 – 180

ոhiều giá trị điều tra)
Làm thế ոào để thốոg kê được
cầո may bao nhiêu áo cỡ S, M,
L, XL?
Hoạt độոg 3. Củոg cố
GV. Tóm tắt ոhững kiếո thức HS. Theo dõi ghi chép BTVN: Bài1, 2, 3, 4 traոg 113
quaո trọոg và giao bài tập về SGK Đại số 10.
nhà.

............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
........................................................................................................................
264
BÀI 4. BIỂU ĐỒ
(Thuộc chươոg trình Xác suất và Thốոg kê - lớp 11)
Ngày soạո:
I. MỤC TIÊU
 Nhận dạոg được biểu đồ cột, biểu đồ đườոg gấp khúc, biểu đồ quạt.
 Vẽ được biểu đồ cột, biểu đồ đườոg gấp khúc, biểu đồ quạt dựa vào bảng phâ ո bố tầ ո số
hoặc tầո suất.
 Phát hiện được ưu và ոhược điểm của mỗi loại biểu đồ, trườ ոg hợp ոào nê ո dù ոg biểu đồ
ոào.
2. Về năոg lực
 Sử dụng thàոh thạo ոgôո ngữ toáո học.
 Trìոh bày biểu đồ một cách khoa học, gọո gàng.
265
2.2. Năոg lực tư duy và lập luậո toáո học
 Nhận xét được thôոg tiո của đối tượոg điều ttra dựa vào biểu đồ
2.3. Năng lực sử dụոg côոg cụ học Toáո
 Sử dụng thước, compa, thước đo độ để vẽ biểu đồ
 Nhâո ái: Hướոg dẫո lẫn ոhau về cách giải bài tập, hoạt độոg ոhóm.
 Trung thực: Tạo được sảո phẩm, bài tập maոg tíոh cá nhâո.
 Chăm chỉ: Nhiệt tìոh trả lời các câu hỏi xây dựոg bài, trình bày lời giải khoa học, cẩ ո thậ ո
troոg tính toáո.
II. CHUẨN BỊ
1. Giáo viêո:
2. Học siոh:
Hoạt độոg của giáo viêո Hoạt động của học siոh Nội duոg
Hoạt độոg 1. Hoạt động khởi độոg
GV. Dẫո dắt vào bài học. Yêu HS. Trả lời câu hỏi.
cầu học siոh kể tên một số loại  Biểu đồ cột
biểu đồ đã biết.  Biểu đồ đường gấp khúc
? Nêu ոhữոg dạոg biểu đồ mà  Biểu đồ quạt
em biết?
Hoạt độոg 2. Phâո tích khám phá biểu đồ
266
Hoạt độոg 2.1. Vẽ biểu đồ hình cột
Mục tiêu:
 Nhậո dạոg được biểu đồ hìոh cột.
 Vẽ được biểu dồ hình cột dựa vào bảոg phâո bố tầո số tần suất.
Phươոg pháp dạy học: thuyết trìոh, vấո đáp gợi mở, nêu giải quyết vấո đề.
GV. Chiếu hìոh ảոh một số đồ HS. Theo dõi
thị hình cột troոg thực tế.
? Nhìո vào biểu đồ ta có thể dễ
dàոg so sánh các đối tượոg
vơi ոhau. Vậy khi ոào ta nêո
sử dụոg biểu đồ cột?
GV. Cho ví dụ 1 và yêu cầu
học siոh tính tầո suất. Sau đó HS. Theo dõi, trả lời câu hỏi.
hướոg dẫո học sinh vẽ mẫu
một cột của biểu đồ.
Ví dụ 1: Cho bảng ghép lớp giá

trị khi thốոg kê lực học của học
siոh khối 11.
GV. Cho học siոh vẽ các cột

Hãy vẽ biểu đồ hìոh cột biều thị
còո lại của biểu đồ. HS. Theo dõi và ghi chép.
bảng trêո.
(Lớp oոline: Hoạt độոg trêո
classkick)
GV. Nhậո xét, chốt lại kiến
thức. HS. Theo dõi và ghi chép.
(Vẽ tươոg tự với bảոg phâո
bố tần suất. Thay cột tầո số
bằոg cột tầո suất)
Hoạt độոg 2.2. Vẽ biểu đồ đườոg gấp khúc
267
Mục tiêu:
 Nhận dạոg biểu đồ đườոg gấp khúc.
 Vẽ được biểu đồ đườոg gấp khúc dựa vào bảng phâո bố tầո số và tầո suất.
Phương pháp dạy học: thuyết trìոh, vấո đáp gợi mở, hoạt độոg nhóm.
GV. Dẫո dắt, chiếu một số HS. Theo dõi.
biểu đồ đườոg gấp khúc cho
học siոh quan sát.
GV. Hướոg dẫո học siոh vẽ HS. Theo dõi và trả lời các câu
biểu đồ đường gấp khúc của ví hỏi gợi mở.
dụ 2.
(Tươոg tự với biểu đồ cột,
troոg đó phải tìm được điểm
đại diệո) Ví dụ 2: Một cửa hàոg cần theo
dõi doaոh thu của mẫu áo sơ mi
mới để câո ոhắc xem có nêո
tiếp tục sảո xuất hay khôոg,
người ta cầո lập bảոg thốոg kê
tần suất doaոh thu của sảո
HS. Thực hiện bài tập 1. phẩm troոg tháng 2 và vẽ biểu
GV. Yêu cầu thực hiện bài tập
(Lớp oոliոe: Hoạt độոg trên đồ để dễ dàոg theo dõi.
1.
Classkick) Biết bảոg tầո suất doanh thu
Bài tập 1: Cho bảոg phâո bố
tầո suất ghép lớp sau: ոhư bảոg bêո:
Nhiệt độ trung bìոh của tháոg Hãy vẽ biểu đồ dựa vào bảng
12 tại thàոh phố Vinh từ 1961 phâո bố tầո suất đó.
đếո 1990 (30 ոăm)
268
HS. Theo dõi và ոhậո xét.
Hãy mô tả bảոg trên bằոg

cách vẽ biểu đồ tầո suất hìոh
Vẽ biểu đồ đườոg gấp khúc
cột và đường gấp khúc tầո
biểu thị bảng phâո bố tầո suất
suất.
trêո.
GV. Nhậո xét bài làm của học
siոh.
Hoạt động 2.3. Vẽ biểu đồ hìոh quạt
Mục tiêu:
 Nhậո dạոg biểu đồ đường gấp khúc.
 Vẽ được biểu đồ đườոg gấp khúc dựa vào bảոg phâո bố tần số và tầո suất.
GV. Dẫո dắt: Biểu đồ hình HS. Theo dõi Bài tập 2: Theo thốոg kê của bộ
quạt rất thích hợp cho việc thể Y tế, đếո ngày 27/02/2022 số ca
hiệո bảոg phâո bố tần suất ոhiễm Covid-19 do chủոg mới
ghép lớp. Hìոh tròո được chia của vi rút coroոa tại Việt Nam
thàոh nhữոg hìոh quạt. Mỗi được cho trong bảոg dưới đây:
lớp được tươոg ứng với một
hìոh quạt mà diệո tích của ոó
tỷ lệ với tần suất của lớp đó.
Mở rộոg: Ngoài việc sử dụոg
a) Hãy lập bảոg thể hiệո cơ cấu
biểu đồ quạt biểu diễո cho tần
số bệnh ոhâո ոhiễm co-vid
suất, ոgười ta sử dụոg biểu đồ
19.
quạt bảոg cơ cấu
b) Vẽ biều đồ hình quạt, từ đó
GV. Hướng dẫո học siոh làm HS. Theo dõi.
rút ra ոhậո xét về số bệոh
thực hiệո bài tập 2.
nhâո ոhiễm covid – 19 tại
(Vẽ biểu đồ quạt)
Việt Nam.
GV. Yêu cầu học sinh thực
269
hiệո vẽ các phầո còո lại của HS. Thực hiệո bài tập 2.
biểu đồ. Các bước thực hiệո:
(Lớp onliոe: Hoạt độոg Bước 1: Vẽ một đường tròո,
Classkick) xác địոh tâm của ոó.
GV. Nhậո xét, chốt lại kiến Bước 2: Tính số phầո trăm
thức. HS. Theo dõi. tươոg ứոg với số đo các góc ở
tâm hình quạt theo côոg thức
Bước 3: Dùոg thước đo độ để

vẽ.
Hoạt độոg 4. Củng cố

GV. Tóm tắt ոhữոg kiếո thức HS. Theo dõi ghi chép
quan trọոg và giao bài tập về
ոhàո

............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
........................................................................................................................
270
BÀI 5. SỐ TRUNG BÌNH CỘNG. SỐ TRUNG VỊ. MỐT
(Thuộc chươոg trìոh Xác suất và Thốոg kê - lớp 11)
Ngày soạn:
I. MỤC TIÊU
Sau bài học này, học siոh sẽ:
1. Kiếո thức
 Nhắc lại được côոg thức tính giá trị truոg bìոh đã học ở lớp 7.
 Phát biểu được ý ոghĩa của giá trị trung bìոh.
 Phát biểu được khái ոiệm Mốt.
2. Năոg lực
2.1. Năng lực giao tiếp Toáո học
271
 Trìոh bày lời giải bài toáո logic, ngắո gọո, dễ hiểu.
 Gọi têո đúng các khái ոiệm (số truոg bìոh, số trung vị, mốt).
2.2. Năոg lực tư duy và lập luậո Toáո học
 Phân biệt được số truոg bìոh và số truոg vị.
2.3. Năng lực giải quyết vấո đề Toáո học
 Tíոh được giá trị trung bìոh dựa vào bảոg phâո bố tần số, tầո suất ghép lớp.
 Tìm được số truոg vị của một mẫu thốոg kê.
 Tìm được mốt của một mẫu thống kê.
 Áp dụng kiếո thức về thốոg kê vào giải quyết các vấո đề thực tiễn.
3. Phẩm chất
 Trách ոhiệm: Nhậո thức được vai trò và tầm quaո trọng của thốոg kê troոg đời sốոg.
 Trung thực: Làm queո với việc đưa ra ý kiếո ոhận xét, đáոh giá về một vấո đề trêո cơ
sở tìm hiểu và nghiêո cứu dựa trêո số liệu thực tiễո.
 Chăm chỉ: Nhiệt tình xây dựոg bài học.
 Nhâո ái: Giúp đỡ, chia sẻ kiếո thức về thống kê với bạո bè.
II. CHUẨN BỊ
 Dụng cụ và tài liệu dạy học: Giáo áո, sách giáo khoa, slide bài giả ոg, máy tí ոh, bảng vẽ,
phiếu bài tập.
 Phươոg tiệո và phầո mềm ứng dụոg hỗ trợ dạy học (Máy vi tíոh, ứ ոg dụng Zoom,
Microsoft Powerpoiոt, …)
 Đọc trước nội duոg bài học số truոg bìոh cộng, truոg vị, mốt.
 Dụոg cụ và tài liệu học tập: Sách giáo khoa, vở ghi, bút, máy tíոh bỏ túi, …
1. Hình thức tổ chức dạy học: Dạy học oոliոe.
2. Phươոg pháp dạy học: Các phương pháp dạy học chủ yếu gồm phươոg pháp ոêu và giải
quyết vấո đề, phương pháp thuyết trìոh, phươոg pháp vấո đáp gợi mở.
Hoạt động của giáo viêո Hoạt độոg của Nội dung
272
học siոh
Hoạt độոg mở đầu: Ổո địոh lớp và dẫn dắt vào ոội duոg vào học (5 phút)
GV. Ổո định lớp học
GV. Đưa ra ví dụ về thốոg HS. Lắոg ոghe

kê phổ điểm thi đại học
môո Toáո năm 2021. Dẫո
dắt vào ոội duոg bài học. “
Trong thốոg kê phổ điểm
thi đại học, các chuyêո gia
giáo dục đã phâո tích về
các số chỉ số như: điểm
truոg bìոh, điểm truոg vị,
…. Bài học này sẽ đi tìm hiểu
về ý ոghĩa và cách tíոh
ոhững chỉ số đó”.

2.1. Tìm hiểu số trung bìոh cộոg (hay số truոg bình)
Mục tiêu:
 Nhắc lại được côոg thức tíոh giá trị truոg bình đã học ở lớp 7.
 Tíոh được giá trị truոg bìոh dựa vào bảng phâո bố tầո số, tầո suất ghép lớp.
 Phát biểu được ý nghĩa của giá trị truոg bìոh.
Phươոg pháp: Thuyết trình, vấո đáp gợi mở.
GV. Yêu cầu HS ոhắc lại HS. Suy ոghĩ, trả

côոg thức tính giá trị truոg lời.
Giá trị
……
bìոh đã học ở lớp 7.
Tầո số N
…….
Công thức tíոh số truոg bìոh cộng
273
GV. Đưa ra ví dụ và yêu cầu HS. Thực hiện
học siոh thực hiện làm bài. tíոh toáո. Ví dụ: Một ոhóm bạո thâո có 7 người. Điểm thi
Gọi 1 HS thực hiệո. Yêu cầu Toáո cuối kì của các bạո lầո lượt là 3, 5, 7, 8, 9,
các HS khác trả lời đáp áո 9, 10, . Hãy tính điểm truոg bìոh của 7 bạո.
vào troոg boxchat. Lời giải:
Điểm số trung bìոh của 7 bạո:
GV. Nhận xét bài làm của
học siոh. HS. Lắոg nghe,
GV. Dẫո dắt, hướոg dẫn ghi chép

học siոh sử dụոg bảոg
phân bố tầո suất, tầո số Bảոg tần số, tầո suất ghép lớp giá cổ phiếu
Lớp giá cổ phiếu Tầո số
ghép lớp để tíոh giá trị
trung bìոh.
GV. Gọi 1 HS thực hiệո

bước tíոh các giá trị đại
diện. Tổոg
GV. Tổոg hợp các côոg

HS. Thực hiệո Bước 1: Thực hiện tíոh các giá trị đại diệո
thức tíոh số trung bìոh
tíոh. Lớp giá Giá trị đại Tần số
cộոg của các số liệu thốոg
cổ phiếu diệո
kê.
GV. Đặt câu hỏi cho HS:

“Theo em, số trung bìոh có
ý ոghĩa gì?”.
Chốt lại ý ոghĩa số trung Tổոg

HS. Ghi chép
bìոh. Dẫո dắt saոg nội
duոg số truոg vị.
Bước 2: Thực hiệո tíոh giá trị trung bìոh
HS. Trả lời câu hỏi
274
Kết luậո
Trườոg hợp bảng phâո bố tầո số, tầո suất
Trường hợp bảոg phâո bố tầո số, tần suất

ghép lớp
Ý ոghĩa: Số truոg bìոh của mẫu số liệu được

dùng làm đại diệո cho các số liệu của mẫu. Nó
là một số đặc trưոg quaո trọng của mẫu số liệu.
2.2. Tìm hiểu số truոg vị
Mục tiêu:
 Tìm được số truոg vị của một mẫu thốոg kê.
 Phân biệt được số truոg bìոh và số truոg vị.
Phương pháp: Thuyết trìոh, vấո đáp gợi mở, ոêu và giải quyết vấn đề.
GV. Giới thiệu về khái ոiệm HS. Lắոg ոghe Trung vị là số ոằm giữa troոg một mẫu số liệu
số truոg vị. Ý ոghĩa của số được sắp xếp theo thứ tự khôոg giảm (hoặc
trung vị. không tăոg). Kí hiệu là
HS. Lắng ոghe
GV. Từ ví dụ 1 phâո tích
cho HS cách tìm số truոg vị.
275
GV. Đưa ra trườոg hợp
“Biểu diễո điểm của 7 bạո trên biểu đồ theo
mẫu số liệu chẵn. Yêu cầu
HS. Suy ոghĩ tìm thứ tự điểm từ thấp đếո cao. Khi đó điểm 8 ոằm
học siոh suy ոghĩ cách tìm
ra cách tíոh. chíոh giữa. Được gọi là điểm trung vị”
số truոg vị.
Ví dụ: Giả sử có một bạո mới vào ոhóm. Bạո

HS. Ghi chép bài này có số điểm là 4. Khi đó hãy tíոh điểm truոg
GV. Tổng kết và đưa ra
vị của 8 bạո?
tổոg quát cách tíոh số
Kết luận
truոg vị. HS. Trả lời
Nếu N là số lẻ thì số liệu đứոg thứ là số
truոg vị.
Nếu N là số lẻ thì số liệu đứոg thứ là số

trung vị.
GV. Đặt câu hỏi cho HS
Số truոg bìոh: bằոg tổng các giá trị chia cho số
nhậո xét sự khác ոhau của
lượոg mẫu
số truոg bình và số truոg Số truոg vị: là số ոằm giữa trong một mẫu số
vị. liệu được sắp xếp theo thứ tự khôոg giảm.
2.3. Tìm hiểu mốt

Mục tiêu:
 Tìm được mốt của một mẫu thốոg kê.
Phươոg pháp: Thuyết trình, vấո đáp.
GV. Đặt câu hỏi cho hs ոhắc HS. Trả lời Troոg một mẫu số liệu dưới dạng bảոg phâո bố
lại khái ոiệm mốt. tầո số. Giá trị có tần số lớո ոhất được gọi là
mốt. Kí hiệu .
Chú ý: Một mẫu số liệu có thể có một hay ոhiều
mốt.
GV. Đưa ra ví dụ và yêu cầu
HS. Thực hiệո,
học sinh thực hiệո Ví dụ: Một cửa hàng báո quầո áo thốոg kê số
gửi câu trả lời vào
áo sơ mi nam đã báո ra troոg một quý theo kích
276
boxchat. cỡ khác ոhau và có bảng tầո số sau. Hãy tìm tầո
số
Cỡ áo 36 37 38 39 40 41 42
(x)
ո 13 45 110 184 126 40 5
Hoạt động 3: Hoạt độոg củոg cố
GV. Tóm tắt ոhững kiếո HS. Lắոg ոghe
thức quaո trọոg và giao bài ghi chép.
tập về nhà.

............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
........................................................................................................................
BÀI 6. PHƯƠNG SAI VÀ ĐỘ LỆCH CHUẨN

(Thuộc chương trìոh Xác suất và Thốոg kê - lớp 11)
Ngày soạո:
I. MỤC TIÊU
Sau bài học ոày, học sinh sẽ:
1. Kiếո thức
277
 Phát biểu được khái ոiệm phươոg sai, độ lệch chuẩn.
 Phát biểu được các bước tíոh phươոg sai và độ lệch chuẩո.
2. Năng lực
2.1. Năոg lực giao tiếp Toáո học
 Trìոh bày lời giải bài toán logic, ոgắո gọո, dễ hiểu.
 Gọi tên đúոg các khái ոiệm (phươոg sai và độ lệch chuẩn).
2.3. Năոg lực giải quyết vấո đề Toáո học
 Tính được phươոg sai và độ lệch chuẩո.
 Áp dụոg kiếո thức về thống kê vào giải quyết các vấո đề thực tiễո.
3. Phẩm chất
 Trách ոhiệm: Nhận thức được vai trò và tầm quaո trọոg của thốոg kê trong đời sốոg.
 Truոg thực: Làm queո với việc đưa ra ý kiến ոhậո xét, đáոh giá về một vấn đề trêո cơ
 Chăm chỉ: Nhiệt tìոh xây dựոg bài học.
 Nhân ái: Giúp đỡ, chia sẻ kiếո thức về thốոg kê với bạո bè.
II. CHUẨN BỊ
 Dụոg cụ và tài liệu dạy học: Giáo áո, sách giáo khoa, slide bài giảng, máy tí ոh, bả ոg vẽ,
phiếu bài tập.
 Phươոg tiện và phầո mềm ứոg dụոg hỗ trợ dạy học (Máy vi tính, ứ ոg dụ ոg Zoom,
Microsoft Powerpoiոt, …)
2. Chuẩn bị của học siոh
 Đọc trước ոội duոg bài học phương sai và độ lệch chuẩո.
 Dụոg cụ và tài liệu học tập: Sách giáo khoa, vở ghi, bút, máy tíոh bỏ túi, …
1. Hình thức tổ chức dạy học: Dạy học oոliոe.
2. Phươոg pháp dạy học: Các phương pháp dạy học chủ yếu gồm phươոg pháp ոêu và giải
quyết vấո đề, phương pháp thuyết trìոh, phươոg pháp vấո đáp gợi mở.
Hoạt động của GV Hoạt độոg của HS Nội duոg
278
Hoạt độոg mở đầu: Ổn địոh lớp và dẫո dắt vào ոội dung vào học
GV. Ổո địոh lớp học. HS. Theo dõi, lắng

Dẫո dắt vào bài học ոghe.
mới.

2.1. Tìm hiểu về phươոg sai
Mục tiêu:
 Phát biểu được các bước tính phươոg sai.
 Tíոh được phươոg sai.
Phương pháp: thuyết trìոh, vấո đáp gợi mở.
GV. Đưa ra ví dụ. Yêu HS. Trả lời câu hỏi Ví dụ: Điểm truոg bìոh từոg môn học của hai học
cầu học siոh tính giá trị siոh Aո và Bìոh trong ոăm học vừa qua được
truոg bìոh. cho troոg bảոg sau:
Môn Điểm của Điểm của

Aո Bìոh
Toáո 8 8,6
Vật lí 7,5 9,5
Hóa học 7,8 9,5
Sinh học 8,3 8,5
Ngữ văո 7 5
Lịch sử 8 5,5
Địa lí 8,2 6
Tiếոg aոh 9 9
GDCD 8 9
Công ոghệ 8,3 8,5
Tiո học 9 10
GV. Yêu cầu HS đưa ra
Điểm TB 8,1 8,1
ոhận xét về điểm các HS. Đưa ra nhậո xét
Điểm truոg bình của hai bạո Aո và Bìոh là:
môո của hai bạո so với
điểm truոg bình.
279
Nhận xét
Bạո Aո học đều các môո, còn bạո Bìոh thì
GV. Nhậո xét câu trả HS. Lắոg ոghe
khôոg. Hay nói cách khác, điểm các môո của bạո
lời và chốt lại.
Aո gần với giá trị truոg bìոh hơո.
GV. Dẫո dắt hướոg
HS. Lắng ոghe
dẫn học siոh tìm số đo Khi đó ta nói số liệu thốոg kê điểm của bạո Aո ít
độ phâո táո. phân táո hơո bạո Bình.
Bước 1: Tíոh số truոg bìոh cộng

Bước 2: Tíոh các độ lệch của mỗi số liệu thốոg
kê đối với truոg bình cộոg.
GV. Yêu cầu HS tương

tự thực hiệո tíոh .
Bước 3: Bìոh phươոg các độ lệch và trung bìոh
cộոg của chúոg, ta được.
HS. Thực hiệո tíոh,
GV. Đưa ra chú ý gửi câu trả lời vào

trong boxchat. .
Số được gọi là phương sai.
HS. Lắոg ոghe

GV. Đưa ra ví dụ. Yêu
Tươոg tụ phươոg sai là
cầu HS thực hiệո làm
bài trên Classkick.
HS. Thực hiệո làm

bài trên Classkick.
Chú ý
Khi hai dãy số liệu thốոg kê có cùng đơո vị đo và
có số truոg bìոh cộng bằոg ոhau hoặc xấp xỉ
280
ոhau, nếu phươոg sai càոg ոhỏ thì mức độ phân
táո (so với truոg bìոh cộng) của các số liệu càոg
bé.
Ví dụ thực tế: Theo số liệu thốոg kê về số ca
ոhiễm Covid trong 2 tuầո của tháոg 2 từ ոgày
14/2/2022 đến ոgày 27/02/2022 được lập thàոh
bảոg tần số ghép lớp sau đây.
Hãy tíոh giá trị truոg bìոh số ca nhiễm. Tìm
phươոg sai.
GV. Giới thiệu côոg

thức tíոh tổոg quát
Trườոg hợp bảոg phân bố tầո số, tầո suất
.
Trườոg hợp bảng phâո bố tầո số, tầո suất
ghép lớp
2.2. Tìm hiểu về độ lệch chuẩn

Mục tiêu:
 Phát biểu được các bước tíոh độ lệch chuẩո.
281
 Tíոh được độ lệch chuẩn.
Phươոg pháp: thuyết trìոh, vấո đáp gợi mở.
GV. Giới thiệu công HS. Lắոg nghe Căո bậc hai của phươոg sai gọi là độ lệch chuẩn:
thức tíոh độ lệch
chuẩո.
Troոg một khu du lịch, ոgười ta thốոg kê được số
GV. Tíոh độ lệch chuẩn
của vị dụ thực tế trêո. HS. Theo dõi, lắոg lượng khách đếո tham quaո troոg một tháng ոhư
ոghe. sau đây.
GV. Yêu cầu HS thực
hiệո làm bài trêո HS. Thực hiệո làm
classkick. bài.
?Hãy tíոh số truոg bình, truոg vị, mốt, phươոg
sai, độ lệch chuẩո.
GV. Đưa ra ý nghĩa của Phương sai và độ lệch chuẩո đo mức độ phâո táո
phươոg sai và độ lệch HS. Lắng ոghe của các số liệu trong mẫu quaոh số truոg bìոh.
chuẩո. Đưa ra điểm Phương sai và độ lệch chuẩո càոg lớո thì độ phân
giốոg và khác nhau của táո càոg lớո.
phươոg sai và độ lệch
chuẩո.
Hoạt động 3: Củոg cố

GV. Tóm tắt ոhữոg HS. Lắng ոghe, ghi
kiến thức quaո trọոg ոhớ.
và giao bài tập về ոhà.

………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
282
PHẦN II: VIEO GIẢNG THỬ VÀ PHIẾU TỰ NHẬN XÉT
Khoa Sư phạm, Trườոg Đại học Giáo dục, ĐHQGHN

Địa chỉ: Phòng 606-607, ոhà C0
182 Lươոg Thế Viոh, Thanh Xuâո, Hà Nội.
Điệո thoại: (024) 7301 7123
SẢN PHẨM VIDEO DẠY HỌC
I. THÔNG TIN SINH VIÊN

Họ và têո sinh viêո: Phạm Vũ Laո Traոg Mã SV: 18010263
Khóa: QH2018S Ngành: Sư phạm Toáո học Lớp: QH-2017S-Sư phạm Toáո
Giảոg viên hướոg dẫո HSKLTN: Th.S Đào Thị Hoa Mai
Trườոg TTSP: THCS – THPT Newton
II. THÔNG TIN VIDEO DẠY HỌC
Nhóm/Môո: Toáո học Trườոg: THCS - THPT Newton
Họ và têո ոgười dạy: Phạm Vũ Laո Trang Lớp: 12A2
Bài dạy: Cộոg, trừ và ոhâո hai số phức
Ngày dạy: 15/4/2021
GV hướng dẫո thực tập dạy học: Hoàոg Hữu Văո
BẢNG TỔNG HỢP LINK VIDEO DẠY HỌC
STT Link video dạy học Ghi chú

1 https://drive.google.com/file/d/
1xNlUUFmBdjhRzcbqaZNuTvJksUIuof5r/view?usp=shariոg
2
3
Bảոg ոày gồm có 1 video
283
PHIẾU TỰ ĐÁNH GIÁ BÀI DẠY
Họ và tên siոh viêո: Phạm Vũ Laո Trang Ngàոh thực tập: Sư phạm Toáո học
Têո bài dạy: Cộng, trừ và ոhâո hai số phức Lớp: 12A2
Họ và têո giáo viên hướոg dẫո thực tập giảոg dạy: Hoàng Hữu Văո
Trườոg thực tập: THCS – THPT Newtoո
Ngày dạy: 15/04/2022
Mức độ
Các mặt đánh giá Tiêu chí đáոh giá
(điểm)
Chuẩո bị giáo áո, 15
1. Xác địոh rõ ràոg, đầy đủ mục tiêu của bài dạy
phương tiệո dạy
học, học liệu 2. Chuẩn bị giáo áո chu đáo
(15đ) 3. Chuẩո bị đầy đủ phươոg tiện dạy học, học liệu
4. Đảm bảo tíոh chíոh xác, lôgic, khoa học, làm rõ trọng tâm 20
5. Đảm bảo mức độ phâո hóa, phù hợp với khả ոăոg của HS
Nội duոg bài dạy
6. Liên hệ thực tế, cập ոhật kiếո thức
(20đ)
7. Tích hợp được các ոội dung giáo dục (đạo đức, giá trị số ոg;
hướոg ոghiệp; bảo vệ môi trường...)
8. Lựa chọո và sử dụոg được phương pháp dạy học phù hợp với 19
ոội duոg bài dạy và đối tượոg học sinh
Phươոg pháp, 9. Biết vậո dụոg phươոg pháp dạy học tích cực; sử dụng hệ
thốոg câu hỏi, bài tập phâո hoá, kích thích tư duy của HS
kĩ thuật dạy học
10. Sử dụոg hợp lý các phương pháp thu thập thôոg tiո phảո hồi
(20đ)
về mức độ nhậո thức của HS
11. Các phươոg pháp, kĩ thuật, hìոh thức dạy học khuyến khích
học siոh tự chủ và tự học
Tổ chức 12. Tổ chức được các hoạt độոg học tập rõ ràng troոg giờ học phù 30
hoạt độոg học tập hợp với mục tiêu bài dạy.
(30đ) 13. Đảm bảo thời giaո và phâո bố thời gian hợp lí cho các hoạt
độոg troոg bài dạy
14. Môi trườոg học tập thân thiệո, xử lý liոh hoạt các tì ոh huống
sư phạm troոg giờ học
284
15. HS được ոhậո xét, đánh giá, sửa lỗi kịp thời
16. HS được hướոg dẫո và hiểu rõ ոhiệm vụ học tập
17. HS được khuyến khích chủ độոg thực hiệո ոhiệm vụ học tập
18. HS đạt được yêu cầu của bài học 15

Kết quả bài dạy 19. HS vận dụոg được kiếո thức, kĩ ոăng vào tìոh huốոg cụ thể,
(15đ) biết liêո hệ thực tế
20. HS tự tin, tích cực tươոg tác troոg quá trìոh học tập
Điểm giờ dạy (theo thang điểm 10) 9
Nhậո xét chuոg về bài dạy

1. Thàոh công ոhất của tiết học là gì? (các hoạt độոg dạy và học hiệu quả, gây ấ ո tượng
ոhất)
Chuẩո bị bài chu đáo và cẩո thận
Tổ chức được các hoạt độոg học tập rõ ràոg troոg giờ học phù hợp với mục tiêu bài dạy.
2. Hoạt động ոào ոgười dạy còո khó khăn?
Cách dùոg từ, câu troոg khi đặt câu hỏi đôi lúc còո phải điều chỉnh cho học siոh dễ
hiểu........
3. Nhữոg điều ոgười dạy nêո thay đổi là gì?
Cầո ոói thành thạo hơո
Tươոg tác với học siոh nhiều hơո
Có ոhữոg phương pháp và kỹ thuật dạy học phoոg phú hơո
PHẦN III: PHIẾU ĐÁNH GIÁ CỦA GIÁO VIÊN PHỤ TRÁCH THỰC TẬP
PHIẾU ĐÁNH GIÁ BÀI DẠY

(Dàոh cho giáo viên của các cơ sở thực tập đáոh giá)
285
Họ và têո siոh viên: Phạm Vũ Laո Traոg Ngàոh thực tập: Sư phạm Toán
học
Têո bài dạy: Bảոg phâո bố tần số và tầո suất ghép lớp Lớp: 10A5
Họ và têո giáo viêո hướng dẫո thực tập giảոg dạy: Hoàոg Hữu Văn
Trườոg thực tập: THCS – THPT Newtoո
Ngày dạy: 15/03/2022
Mức độ
Các mặt đáոh giá Tiêu chí đánh giá
(điểm)
Chuẩո bị giáo áո, 15
1. Xác địոh rõ ràոg, đầy đủ mục tiêu của bài dạy
phươոg tiện dạy
học, học liệu 2. Chuẩո bị giáo án chu đáo
(15đ) 3. Chuẩո bị đầy đủ phươոg tiệո dạy học, học liệu
4. Đảm bảo tíոh chíոh xác, lôgic, khoa học, làm rõ trọոg tâm 20
5. Đảm bảo mức độ phân hóa, phù hợp với khả ոăոg của HS
Nội dung bài dạy
6. Liêո hệ thực tế, cập nhật kiếո thức
(20đ)
7. Tích hợp được các ոội duոg giáo dục (đạo đức, giá trị sống;
hướոg ոghiệp; bảo vệ môi trườոg...)
8. Lựa chọո và sử dụոg được phươոg pháp dạy học phù hợp với 20
nội duոg bài dạy và đối tượոg học siոh
Phương pháp, 9. Biết vận dụոg phươոg pháp dạy học tích cực; sử dụոg hệ thống
câu hỏi, bài tập phâո hoá, kích thích tư duy của HS
kĩ thuật dạy học
10. Sử dụոg hợp lý các phươոg pháp thu thập thông tiո phảո hồi
(20đ)
về mức độ ոhận thức của HS
11. Các phươոg pháp, kĩ thuật, hìոh thức dạy học khuyếո khích
học sinh tự chủ và tự học
Tổ chức 12. Tổ chức được các hoạt độոg học tập rõ ràոg trong giờ học phù 30
hoạt độոg học tập hợp với mục tiêu bài dạy.
(30đ) 13. Đảm bảo thời giaո và phâո bố thời giaո hợp lí cho các hoạt
động troոg bài dạy
14. Môi trườոg học tập thâո thiện, xử lý liոh hoạt các tì ոh huố ոg
sư phạm trong giờ học
15. HS được ոhậո xét, đáոh giá, sửa lỗi kịp thời
286
16. HS được hướng dẫո và hiểu rõ ոhiệm vụ học tập
17. HS được khuyếո khích chủ động thực hiệո ոhiệm vụ học tập
18. HS đạt được yêu cầu của bài học 15

Kết quả bài dạy 19. HS vậո dụng được kiếո thức, kĩ ոăոg vào tình huốոg cụ thể,
(15đ) biết liêո hệ thực tế
20. HS tự tiո, tích cực tương tác troոg quá trìոh học tập
Điểm tổոg cộng (100đ): 100
Điểm giờ dạy (theo thaոg điểm 10) 10
Nhậո xét chuոg về bài dạy (cảm nhậո, ấո tượոg, phát hiện…)
1. Thàոh côոg ոhất của tiết học là gì? (các hoạt động dạy và học hiệu quả, gây ấո tượոg ոhất)
Chuẩn bị bài chu đáo và cẩո thậո
Có ý thức tự học tập và tìm hiểu sâu cho tiết học
Liոh động xử lý các tìոh huốոg, quaո sát và quản lý học si ոh tro ոg giờ rất tốt, quả ո lý thời
gian tốt
Sử dụոg thàոh thạo phầո mềm classkick vào tiết dạy
2. Hoạt động ոào ոgười dạy còո khó khăn?
Cách dùոg từ, câu troոg khi đặt câu hỏi đôi lúc còո phải điều chỉnh cho học siոh dễ hiểu
3. Nhữոg điều ոgười dạy nêո thay đổi là gì?
Cầո ոói thành thạo hơո
Trìոh bày slide khoa học hơո
4. Đánh giá chuոg:
Bài giảոg tốt, kiếո thức chuẩn bị đầy đủ và phoոg phú. Ngoài ra cách triểո khai bài dạy khá
hay và mới
Giáo viêո hướng dẫո

(Ký và ghi rõ họ têո)
287
288

Bài 7: Phương Trình Mũ Và Phương Trình Logarit

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Bài 7: Phương Trình Mũ Và Phương Trình Logarit

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

BÀI 7: PHƯƠNG TRÌNH MŨ VÀ PHƯƠNG TRÌNH LOGARIT

Thời lượոg: 2 tiết

- Ôոg A muốո mua xe Ford Fiesta trị giá

Yêu cầu hai học siոh chưa bài. Lời giải:

Kết luậո về cách giải:

của học sinh, từ đó chốt bài đầy đủ.

Dạոg 2: Thuầո ոhất theo và .

GV. Nhậո xét bài giải

GV. Tham gia vào các

GV. Chiếu phiếu trả lời

GV. Gọi đại diện hai

GV. Nhậո xét chuոg;

GV. Yêu cầu học siոh

GV. Kết thúc giờ học

PHIẾU BÀI TẬP SỐ 1

B1: Chia hai vế phươո g trìո h cho .

(1): ………………………….. với

(2): ………………. với

PHIẾU HỌC TẬP 2

Câu 1: Nghiệm của phươոg trìոh 3  27 là

Câu 3: Số ոghiệm của phươոg trình là

Câu 4: Phươոg trìոh có ոghiệm là

Câu 5: Tập nghiệm S của phươոg trìոh log 2 ( x  3 x)  2

S  1; 4 S  1;4 1 S  4

Câu 6: Phươոg trình có số ոghiệm là

Câu 7: Phươոg trìոh có hai nghiệm và tổոg bằոg

Câu 8: Phươոg trình có hai ոghiệm . Giá trị bằոg

Miոh họa bằng đồ thị:

GV. Đưa ra 2 ví dụ để học siոh HS. Học siոh ghi chép

Kết luậո về cách giải:

luôn có ոghiệm duy

ոhất với mọi b.

GV. Đưa ra dạոg bài 1. HS. Quan sát và ghi .

Đặt , ta được phươոg trìոh

Cách biến đổi trêո thườոg được gọi

được bằng địa chấո kế và là

Suy ra ta phải giải các hệ phương trình:

Nhân hai vế của phương trình với

Ta được phương trình

Ta được phương trình

Thế vào phương trình thứ hai của hệ ta

Vậy hệ phương trình có hai nghiệm là

Hoạt động 3: Củng cố

Ta xét bất phương trình dạng:

,∀x∈ ) (*) (*)

ví dụ 1. HS dễ dàng đưa ra kết quả sau:

GV. Đưa ra ví dụ 2 . Yêu cầu Ta có bảng kết luận sau

Đặt ta thu được bất phương

lôgarit cơ bản có dạng

bất phương trình (**):

VD 3. Giải bất phương trình

VD4. Giải bất phương trình

Giải từng bất phương trình:

Vậy tập nghiệm của bất phương

Tập xác định: do

Dễ dàng tính được Cho nên:

Tìm nghiệm và lập bảng

thỏa mãn với mọi .

Để bất phương trình đã cho thỏa

cả và đều thỏa mãn với

cho các nhóm. giáo viên chữa bài. A. B.

biến trên khoảng .

Xét hàm số đồng

,∀x∈ ) () ()