M¸y thuû b×nh vµ ph¬ng ph¸p ®o cao h×nh häc

1. Kh¸i niÖm chung vÒ ®o ®é cao

2. Nguyªn lý ®o cao h×nh häc
3. CÊu t¹o m¸y thuû b×nh
4. Mia thuû chuÈn vµ ®Õ mia
5. KiÓm nghiÖm m¸y thuû b×nh
6. §o thuû chuÈn h×nh häc gi÷a 2 ®iÓm c¸ch xa nhau
 Ch¬ng vI
M¸y thuû b×nh
vµ ph¬ng ph¸p ®o cao h×nh häc

§ 6-1 Kh¸i niÖm chung vÒ ®o ®é cao

1/ §o cao h×nh häc
2/ §o cao lîng gi¸c
§o cao ¸p kÕ
3/ §o cao vËt lý §o cao thuû tÜnh
§o cao v« tuyÕn
4/ §o cao c¬ häc
5/ §o cao b»ng PP chôp ¶nh lËp thÓ
6/ §o cao b»ng hÖ thèng ®Þnh vÞ GPS
 § 6-2 Nguyªn lý ®o cao h×nh häc
1/ §o cao tõ gi÷a Theo h×nh vÏ ta tÝnh ®îc chªnh
Chiều đo cao gi÷a 2 ®iÓm A & B:
TuyÕn ng¾m n»m ngang
hAB = s - t
t
s NÕu biÕt ®é cao ®iÓm A lµ HA
B hAB
HB = HA + hAB
A HB
HA HB = H A + s - t
MTC
2/ §o cao phÝa tríc
Tõ h×nh vÏ ta tÝnh ®îc chªnh
Chiều đo
cao gi÷a 2 ®iÓm M & N:
t
hMN = i - t
i N hMN NÕu biÕt ®é cao ®iÎm M lµ HM

HM HN = HM + hMN
M HN
MTC H N = HM + i - t
 § 6-3 Ph©n lo¹i vµ cÊu t¹o m¸y thuû b×nh
1.Tên máy
2. Ph©n lo¹i:
a- Theo cÊu t¹o * M¸y thuû b×nh th«ng thêng
* M¸y thuû b×nh c©n b»ng tù ®éng
* M¸y thuû b×nh ®iÖn tö
b- Theo ®é CX * M¸y cã ®é chÝnh x¸c cao
* M¸y cã ®é chÝnh x¸c trung b×nh
3. CÊu t¹o: * M¸y cã ®é chÝnh x¸c thÊp
M¸y thuû b×nh lµ bé phËn t¹o ra tuyÕn ng¾m M¸y thuû b×nh tù ®éng AC2S
n»m ngang, vÒ nguyªn lý cÊu t¹o c¸c m¸y ®Òu
cã c¸c bé phËn t¬ng tù nh nhau. Díi ®©y lµ m«t Z
lo¹i m¸y thuû b×nh th«ng thêng H H’ 1

1 èng kÝnh L L’

2 èng thuû 2
3
3 BÖ m¸y èc E

4 Ch©n m¸y (gi¸ ®ì) 4

Z’

M¸y thuû b×nh th«ng thêng NI 030

 1 èng kÝnh: Là bộ phận phóng đại mục tiêu…..
1 b'
A 2
Lưới chữ thập
5
b

Dây chØ trªn a

B
Dây chØ gi÷a
a'
M b'
K A

Dây chØ díi b

m

F  o F  o1 f1 F1

Dây thị cự
n
B
N
a'
D -f f f d-f

-K.Vật - K.Mắt – LC.Thập - Ốc điều quang

-3 trục:T.Hình học-T.Quang học-T.Ngắm
b-Ống thủy tròn
2 èng thuû a-Ống thủy dài 2
mm
H H
’ R
3 BÖ m¸y R = 2 ®Õn
200m
4 Ch©n m¸y (gi¸ ®ì) O
 64
§6-4 Mia thñy chuÈn & ®Õ mia 19

63
1850 18 6323
1/ Mia thuû chuÈn:
Mia thuû chuÈn lµ mét lo¹i thíc th¼ng, 62
17
®¬c lµm b»ng gç tèt Ýt biÕn d¹ng, cã ®é
47
dµi 2m hoÆc 3m 02
2/ §Õ mia 46
Nóm ®ế 01

0065 00
45 4538

Mia 2 mÆt (mia h»ng sè)

§6-5 Các thao tác cơ bản của máy thủy bình

1- Đặt máy: 3 3 3
2- Cân bằng máy:
a- Cân bằng sơ bộ
1 2 1 2 1 2
b- Cân bằng chính xác Bíc 1 Bíc 2 Bíc 3
 Quan s¸t bät èng thñy qua ¶nh

3- Đọc số trên mia

C¨n cø vµo líi ch÷ thËp ®Ó ®äc M¸y c©n b»ng M¸y c©n b»ng
sè trªn mia (®äc ®Õn mm) Cha chÝnh x¸c ChÝnh x¸c

Lưới chữ thập 64

19

Dây chØ trªn 1850 63

6323
18
Dây chØ gi÷a 62
K 17
Dây chØ díi
47
02

46
Dây thị cự 01

0065 00
45 4538

Mia 2 mÆt (mia h»ng sè)

§6-6 Kiểm nghiệm & hiệu chỉnh m¸y thñy b×nh
1- KiÓm nghiªm & hiªu chØnh trôc quay cña
m¸y ph¶i vu«ng gãc víi èng thuû dµi
2- KiÓm nghiÖm & hiÖu chØnh sai lÖch trôc ng¾m
3- KiÓm nghiÖm & hiÖu chØnh líi ch÷ thËp
4- KiÓm nghiÖm & hiÖu chØnh ®é nh¹y bät thñy
 - KiÓm nghiÖm & HiÖu chỉnh sai lệch trôc ng¾m(LL’//HH’)
a- C¸ch kiÓm nghiÖm
x x
b1 b2
i1 i2

b b
A
A hAB = i1 - (b1- x) hAB = (b2 – x) - i2
2x = (b1 + b2) - (i1 + i2)

(b1 + b2) - (i1 + i2) H

Z
H’ 1
x=
2
L L’
x = 0 m¸y kh«ng cã sai sè 2
x = 0 m¸y cã sai sè trôc ng¾m
Kết luận 3
x x m¸y kh«ng ph¶i h/c èc E

x x m¸y ph¶i hiÖu chØnh 4

x = 4mm
Z’
b- C¸ch hiÖu chØnh
§ 6-7 §o cao h×nh häc gi÷a 2 ®iÓm xa nhau
Giả sử: CÇn ®o ®é chªnh cao gi÷a 2®iÓm M&N c¸ch xa nhau
ChiÒu ®o ChiÒu ®o
Sn tn
N
n
S3 t3
S2 t2 c
hMN
s1 t1 3
b h2
22
ah
1

M
12
hN

hM

MTC
Theo h×nh vÏ ta cã:
h1 = s1 – t1 Trong ®ã
n

h2 = s2 – t2 Σ
i=1
hi - Tæng chªnh cao c¸c tr¹m
-------- hi - Chªnh cao tr¹m thø i
hn = sn - tn
n n n
si - Sè ®äc mia sau tr¹m thø i
Σi=1 hi = Σi=1 si - Σi=1 ti ti - Sè ®äc mia tríc tr¹m thø i

Σ hi = hMN
NÕu biÕt ®é cao ®iÓm M lµ HM
T×m : HN = HM + hMN
n n
Σ si - i=1Σ ti
T×m : HN = HM + i=1
 §6-8 §o thuû chuÈn h¹ng III vµ IV

Theo quy ®Þnh ®o ®¹c nhµ níc khèng chÕ ®é

cao ®îc chia thµnh 4 h¹ng: I , II , III , IV

H¹ng I cã ®é chÝnh x¸c cao nhÊt, ®é chÝnh

x¸c gi¶m dÇn xuèng ®Õn h¹ng IV
Tuú theo tõng h¹ng thñy chuÈn mµ ta cã
c¸c dông cô ®o ph¬ng ph¸p ®o cho phï hîp
®Ó b¶o ®¶m ®é chÝnh x¸c yªu cÇu.

Trong ch¬ng nµy chØ nghiªn cøu ph¬ng

ph¸p ®o thñy chuÈn h¹ng III & IV.
 I/ C«ng t¸c ngo¹i nghiÖp
1- Nh÷ng yªu cÇu kü thuËt khi ®o thuû chuÈn h¹ng III vµ IV

a- Chän vµ bè trÝ mèc ®é cao

b- M¸y vµ dông cô ®o
c- §iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh khi ®o
d- Bè trÝ tr¹m ®o
2- Néi dung c«ng t¸c t¹i mét tr¹m ®o thuû chuÈn
a- Biªn chÕ nh©n lùc vµ dông cô ®o
b- Chän vÞ trÝ ®Æt m¸y vµ ®iÓm dùng mia tríc
c- C©n b»ng m¸y chÝnh x¸c
d- §äc sè trªn mia
e- Ghi vµ tÝnh sæ ®o thuû chuÈn
3- Sæ ®o thuû chuÈn h¹ng III vµ IV
 sæ ®o thuû chuÈn h¹ng III vµ IV
Ngµy ®o: 15 - 8 -2005 B¾t ®Çu 8h30 KÕt thóc 11h15
Thêi tiÕt : Tèt Tõ mèc R1 ®Õn mèc R3
Ngêi ®o: TrÇn V¨n L©m Ngêi ghi tÝnh sæ: Ngäc Anh

Tªn KC Chªnh lÖch Sè ®äc mia §é §é §é cao

mèc KC MÆt chªnh chªnh
Tr¹m Sau mèc
mia cao cao TB
Tªn ®o Tríc CL.KC Sau Tríc m
mia céng dån mm mm
R1 -1,1 §á 5700 4 5785 3 - 85 7 22,325
100,5
A–B
1 §en 1226 1 1212 2 +14 8 +14,5 10
101,6
1 -1,1 4474 4573
5 6 +99 9

96,7 -0,3 §á 6085 6089 -4

1
B -A 2 97,0 §en 1512 1617 -105 -104,5
2
- 1,4 4573 4472 -101
105,5 +0,7 §á 5890 5583 +307
A-B 3 104,8 §en 1418 1010 +408 +407,5
R3 -0,7 4472 4573 +101 22,650
K.tra 606,1 21831 11 21296 12 +535 13 +317,5 14
 II/ c«ng t¸c néi nghiÖp
1/ §¸nh gi¸ ®é chÝnh x¸c ®êng ®o thuû chuÈn
a/ TÝnh sai sè khÐp kÝn ®é cao
fh = h®o - hlt
fh - Sai sè khÐp kÝn ®é cao
Σ h®o - Tæng ®é chªnh cao ®o ®îc
Σ hlt - Tæng ®é chªnh cao theo lý thuyÕt
Σ hlt = HC – H§
HC , H§ lµ ®é cao ®iÓm cuèi vµ ®iÓm ®Çu ®êng ®o
C¸c d¹ng ®êng ®o thuû chuÈn thêng bè trÝ
+ §êng ®o thuû chuÈn: Mèc khÐp mèc

C
A
R1 B R2

fh = Σ h®o - Σ hlt = Σ h®o - (HR2 – HR1)

+ §êng ®o thuû chuÈn: KhÐp kÝn

I
R0 II
III

fh = Σ h®o

+ §êng ®o thuû chuÈn : §o ®i vµ vÒ ngîc chiÒu

R B
A C
fh = Σ h®i + Σ hvÒ

+ §êng ®o thuû chuÈn : §o 2 lÇn cïng chiÒu

R B
A C
fh = Σ h1 - Σ h2
 b/ TÝnh sai sè khÐp kÝn ®é cao cho phÐp

fh x L (mm)
x - H»ng sè phô thuéc cÊp thuû chuÈn vµ ®Þa h×nh vïng ®o
L - ChiÒu dµi ®êng ®o (®¬n vÞ tÝnh km)

B¶ng quy ®Þnh h»ng sè x

CÊp thuû chuÈn §ång b»ng MiÒn nói
III 10 12
IV 20 25

fh ≤ fh §êng ®o ®¹t yªu cầu được phÐp BS

So s¸nh
fh > fh §êng ®o kh«ng ®¹t yªu cÇu, ®o l¹i
 2/ B×nh sai ®êng ®o thuû chuÈn:
Môc ®Ých cña viÖc b×nh sai ®êng ®o thuû chuÈn:
Sau khi ®· kÕt luËn ®êng ®o TC ®¹t yªu cÇu, ®îc phÐp b×nh sai
a - TÝnh sè hiÖu chØnh vi
vi – Sè h/c cña ®oan ®o thø i
-fh
vi = li fh – Sai sè khÐp kÝn ®é cao
L
b - KiÓm tra: Σvi = -fh L - Tæng chiÒu dµi cña ®êng ®o
c - TÝnh chªnh cao h/c li – ChiÒu dµi cña ®o¹n ®o thø i
hc ®o hc
h i = hi + vi hi – Chªnh cao sau hiÖu chØnh
®o
d - KiÓm tra: Σ hhc = Σhlt hi – Chªnh cao ®o
e - TÝnh ®é cao c¸c ®iÓm Ht×m- §é cao cÇn x¸c ®Þnh
Ht×m = HbiÕt + hhc Hbiet- §é cao ®· biÕt
 VÝ dô: B×nh sai vµ tÝnh ®é cao ®êng ®o thñy chuÈn h¹ng
IV vïng ®ång b»ng, nèi liÒn gi÷a 2 ®iÓm ®· biÕt ®é
cao R1 vµ R2 qua c¸c ®iÓm A, B, C.
-8,549m
+5,711m 7,7km
R1 4,7km C R2
-4,203m A +1,208m
11,742m 5,969m
3,4km B 4,2km

TÝnh sai sè khÐp kÝn ®é cao: fh = h®o- hlt = -60 mm

TÝnh sai sè khÐp kÝn ®é cao cho phÐp: fh ± 20 20 = ± 89 (mm)

KÕt luËn: fh < fh ®îc phÐp b×nh sai

 B¶ng b×nh sai ®êng ®o thñy chuÈn
Mèc ChiÒu dµi Chªnh Sè h.c Chªnh cao ®é cao
li (km) cao ®o(m) vi (m) h.c (m) (m)

R1 11,742
3,4 -4,203 +0,010 -4,193
A 7,549
4,7 +5,711 +0,014 +5,725
B 13,274
4,2 +1,208 +0,013 +1,221
C 14,495
7,7 -8,549 +0,023 -8,526
R2 5,969

KT 20,0 -5,833 +0,060 -5,773

a/ TÝnh sè hiÖu chØnh: vi c/ TÝnh ®é chªnh cao hiÖu chØnh

b/ TÝnh kiÓm tra: vi = - fh d/ TÝnh ®é cao c¸c ®iÓm
 §6-9 Sai số khi đo thủy chuẩn & biÖn ph¸p …
1- Sai sè trôc ng¾m (x)

h = a’ – b’ x1 x2

b’
h = (a’ – x1) – (b’ – x2) a’ b
a
h = (a’ – b’) + (x2 – x1)

x1 = s1.tg
s1 s2
x2 = s2.tg

NÕu: x1 = x2 h = a’ – b’ = a - b

§Ó cã: x1 = x2 , cÇn ph¶i cã: s1 = s2

VËy ®Ó kh¾c phôc ss nµy ta bè trÝ ….

2- Sai sè mia
3- Sai sè do ngêi ®o
4- Sai sè do m«i trêng