Yªu cÇu cÇn th¶o luËn

1- C¸ch chia m¶nh vµ ®¸nh sè b¶n ®å 1:1000.000

2- HiÓu c¸ch chia m¶nh vµ ®¸nh sè víi c¸c b¶n ®å tû lÖ tiÕp theo
3- Nhí l¹i c¸c ®¬n vÞ thêng dïng trong tr¾c ®Þa
4- HÖ thèng ®Þnh vÞ toµn cÇu GPS, øng dông cña nã trong tr¾c ®Þa
5-ThÕ nµo lµ sai sè ®o (sai ®o cña trÞ ®o trùc tiÕp, gi¸n tiÕp)
6- Nguyªn nh©n g©y ra sai sè, c¸ch kh¾c phôc vµ lo¹i trõ
7-Tiªu chuÈn ®¸ch gi¸ kÕt qu¶ ®o trùc tiÕp, gi¸n tiÕp
8-TrÞ trung b×nh céng vµ sai sè trung ph¬ng trÞ trung b×nh céng
9- C«ng thøc tÝnh sai sè theo x¸c xuÊt
10- BµI tËp víi sai sè cña trÞ ®o gi¸n tiÕp vµ trÞ trung b×nh céng, sai
sè theo x¸c xuÊt
§2.8. Ph©n m¶nh vµ ®¸nh sè b¶n ®å
1. Ph©n m¶nh b¶n ®å tû lÖ 1: 1 000 000

Chia qu¶ ®Êt theo kinh tuyÕn thµnh 60 mui, mçi mui
ch¾n 1 gãc ë t©m lµ 6o
Sè thø tù mói ®îc tÝnh tõ kinh tuyÕn 180o vßng qua
T©y sang §«ng 1, 2, 3….60.Như vậy số thứ tự ở đ©y
lệch với phÐp chiếu Gaoxơ lµ 30
Tõ xÝch ®¹o theo vÜ tuyÕn vÒ c¸c cùc chia thµnh từng
đới cã gi¸ trÞ 4o, vµ ®¸nh sè b¾t ®Çu tõ xÝch ®¹o b»ng
c¸c ch÷ c¸i A, B, C…vÒ 2 cùc B¾c vµ Nam.
VÝ dô: Hµ Néi cã ®é vÜ 20 – 21 nªn thuéc đới thø 6 cã
ký hiÖu lµ F
Kinh tuyến gốc P

31 32 33
C
B
A
XÝch ®¹o
A
B

P1
 H×nh ph¼ng nh×n tõ trªn xuèng

Kinh tuyÕn gèc KT: 1740 T©y

KT: 1740 §«ng

 C¸c đới vµ múi giao nhau t¹o thµnh 1 h×nh thang cong.
H×nh chiÕu cña h×nh thang cong lªn mÆt ph¼ng lµ m¶nh
b¶n ®å 1: 1 000 000.
Sè hiÖu cña tê b¶n ®å nµy ghi nh sau:
- Tên của mảnh bản đồ được ghi theo tên đới và múi
VÝ dô: Danh ph¸p b¶n ®å 1:1 000 000 cña Hµ Néi lµ :F-48

F – 48
∆ = 40

 = 60
2. Ph©n m¶nh b¶n ®å tû lÖ1: 500 000

F - 48

A B
1: 500 000

Ký hiÖu F - 48 - D
C D
 F - 48
I II III
1: 200 000
VII VIII
Ký hiÖu F - 48 - XXXV

XXXV XXXVI
 F - 48
1 2 3 4 11 12
13 14 23 24

133134 143 144

1: 100 000

Ký hiÖu F - 48 - 144
¸p dông trong khu vùc ®o cã diÖn tÝch nhá h¬n 20 km2

1 2 3 4
A B I II
4
C D III IV
15 16

1: 5 000 1: 2 000 1: 1 000 1: 500

4 4-D 4 – D - III 4 – D -16
2.9 Các phương pháp biểu diễn
Địa hình trên bản đồ
1. Ph¬ng ph¸p kÎ v©n: Sö dông nh÷ng nÐt kÎ ®éc
lËp theo híng dèc cña mÆt ®Êt tù nhiªn, ®é ®Ëm
nh¹t, chiÒu dµi vµ kho¶ng c¸ch cña c¸c nÐt kÎ ®Ó
biÓu diÔn ®Þa h×nh.

2. Ph¬ng ph¸p t« mµu: Sö dông mµu s¾c vµ ®é ®Ëm

nh¹t ®Ó biÓu diÔn ®Þa h×nh.

*NhËn xÐt: Sö dông 2 PP trªn biÓu diÔn ®Þa h×nh sÏ

thÊy ®îc sù thay ®æi cña mÆt ®Êt nhng chØ cã tÝnh
chÊt ®Þnh tÝnh
3. Ph¬ng ph¸p ®êng ®ång møc:

P1 60 m
h
P2 50 m
h
P3 40 m

60 50
MTC 40 §êng ®ång møc
a. Định nghÜa đường đồng mức

b. TÝnh chÊt c¬ b¶n cña ®êng ®ång møc

Mäi ®iÓm n»m trªn cïng 1 ®êng ®ång møc cã ®é
cao nh nhau.
§êng ®ång møc lµ ®êng cong tr¬n ®Òu liªn tôc vµ
khÐp kÝn hoÆc khÐp kÝn ®Õn khung b¶n ®å
C¸c ®êng ®ång møc cµng gÇn nhau th× mÆt ®Êt
cã ®é dèc lín, ngîc l¹i cµng c¸ch xa nhau th× ®é
cµng nhá.
§êng ®ång møc trïng nhau th× t¹i ®ã lµ v¸ch ®øng
hoÆc bê lë.
Híng vu«ng gãc víi c¸c ®êng ®ång møc cã ®é
dèc lín nhÊt.
HÇu hÕt c¸c ®êng ®ång møc kh«ng c¾t nhau trõ
khu vùc cã ®Þa h×nh hang ®éng , hµm Õch.
 c. Ph©n lo¹i
§êng ®ång møc c¸i:
§êng ®ång møc con:

§ång møc con

10
§ång møc c¸i

5
2.10.C«ng nghÖ ®Þnh vÞ toµn cÇu
Global Posiotioning System
cÊu t¹o hÖ thèng ®Þnh vÞ toµn cÇu
satellite positioning system configuration

CÊu t¹o hÖ thèng ®Þnh vÞ toµn cÇu

C«ng nghÖ GPS dùa trªn nguyªn lý ®Þnh vÞ
b»ng c¸c tÝn hiÖu thu tõ vÖ tinh NAVSTAR
(Navigation Satellite Timing and Ranging).
Toµn bé hÖ thèng bao gåm 3 ®o¹n:
1. §o¹n ®iÒu khiÓn (Ground control segment)
2. §o¹n kh«ng gian (Space segment)
3. §o¹n sö dông mÆt ®Êt (User segment)
cÊu t¹o hÖ thèng ®Þnh vÞ toµn cÇu
satellite positioning system configuration
M¹ng líi tr¹m ®iÒu khiÓn mÆt ®Êt
GPS ground control network
 1. ®o¹n kh«ng gian
space segment

 28 vÖ tinh bay ë ®é cao xÊp xØ 20.200 km

 Ph©n bè trªn 6 mÆt ph¼ng quü ®¹o
nghiªng víi xÝch ®¹o 1 gãc 550.
ViÖc bè trÝ quü ®¹o nh vËy nh»m môc ®Ých ®Ó t¹i
mçi thêi ®iÓm, mçi vÞ trÝ bÊt kú trªn mÆt tr¸i ®Êt
cã thÓ ®ång thêi quan s¸t ®îc 4 vÖ tinh
 1. §o¹n kh«ng gian
space segment

Ch¬ng tr×nh ®a vÖ tinh GPS lªn quÜ ®¹o ®îc

thùc hiÖn qua 3 giai ®o¹n (generation)

Giai ®o¹n Lo¹i vÖ tinh Thêi gian phãng Môc ®Ých

I Block I 1978 – 1985 Thö nghiÖm
II Block II, IIA 1989 – 1994 VËn hµnh
III Block IIR Sau n¨m 1994 C¶i tiÕn
s¬ ®å ph©n bè vÖ tinh GPS trªn quü ®¹o
GPS Nominal constellation in orbits
1.1 hÖ thèng thêi gian
time system

B¶n chÊt cña ®Þnh vÞ GPS lµ giao héi kh«ng gian

dùa vµo c¸c kho¶ng c¸ch ®o tõ vÖ tinh ®Õn m¸y
thu theo nguyªn t¾c sãng ®iÖn tõ.
d = v.t
Trong ®ã: v lµ tèc ®é sãng ®iÖn tõ
t lµ thêi gian lan truyÒn tÝn hiÖu
ViÖc x¸c ®Þnh chÝnh x¸c thêi gian t gia tr¹m ®iÒu
khiÓn mÆt ®Êt, vÖ tinh vµ c¸c m¸y thu cã ý nghÜa
rÊt quan träng trong hÖ thèng ®Þnh vÞ vÖ tinh GPS
1.2 ®ång hå sö dông trong Cn®vtc
the GPS clock

§Ó x¸c ®Þnh thêi gian chÝnh x¸c nhÊt, hÖ thèng

GPS sö dông c¸c lo¹i ®ång hå nguyªn tö
(Atomic clocks). Trªn mçi vÖ tinh Block I cã
trang bÞ 4 ®ång hå nguyªn tö:
2 ®ång hå caesium
2 ®ång hå rubidium
TÇn sè ®ång hå vÖ tinh ®îc hiÖu chØnh tõ c¸c
tr¹m ®iÒu khiÓn mÆt ®Êt
1.2 ®ång hå sö dông trong Cn®vtc
the GPS clock

TÊt c¶ ®ång hå cña hÖ thèng GPS ®Òu ho¹t

®éng ë tÇn sè (frequency) f=10,23 MHz. C¸c
m· tÝn hiÖu lan truyÒn (code transmission) vµ
tÇn sè sãng t¶i (carrier frequency) ®îc thiÕt
lËp b»ng béi sè nguyªn tÇn sè ®ång hå
chuÈn nµy.
 1.3 tÝn hiÖu vÖ tinh
the gps signals

C¸c vÖ tinh cña hÖ thèng GPS ph¸t 2 lo¹i tÝn

hiÖu sãng t¶i cùc ng¾n:
L1= 1575.42 MHz (154.f)
L2= 1227.60 MHz (120.f)
L1 vµ L 2 ®îc ®iÒu biÕn theo C/A code vµ P-
code nh»m cung cÊp giê ®ång hå vÖ tinh vµ c¸c
tham sè kh¸c cho m¸y thu
 1.4 m· ®iÒu biÕn
modulation code
C/A-code (Coarse acquisition)-code th«, sö dông
trong d©n sù . C/A-code chØ ®iÒu biÕn sãng t¶i L1. Cã
thÓ ®Þnh vÞ tuyÖt ®èi tíi ®é chÝnh x¸c 3m. §iÒu mµ khi
thiÕt kÕ hÖ thèng GPS ngêi Mü còng kh«ng hy väng
®¹t tíi. §Ó gi÷ tÝnh ®éc quyÒn c«ng nghÖ GPS, kh«ng
cho d©n sù cã thÓ ®Þnh vÞ chÝnh x¸c c¸c môc tiªu trªn
mÆt ®Êt, Mü ®· sö dông kü thuËt nhiÔu SA (Selective
Availability)
P-code (Precise code)-code chÝnh x¸c, chØ qu©n ®éi
Mü míi ®îc sö dông. §iÒu biÕn c¶ 2 sãng t¶I L1 vµ L2.
 VÖ tinh GPS
gps satellite
 2. ®o¹n ®iÒu khiÓn mÆt ®Êt
ground control network

Duy tr× toµn bé ho¹t ®éng cña hÖ thèng GPS

 1 tr¹m ®iÒu khiÓn trung t©m MCS (Master
Control Station) ®Æt ë Colorado Springs
NhiÖm vô:
 CËp nhËt th«ng tin ®¹o hµng
 §iÒu khiÓn th«ng tin ®¹o hµng
 2. ®o¹n ®iÒu khiÓn mÆt ®Êt
ground control network

 4 tr¹m theo dâi (Monitor Tracking Station) ®Æt

ë Hawaii, Ascencion Island, Diego Garcia,
Kwajalein
 3 tr¹m xö lý sè liÖu vµ truyÒn tÝn hiÖu lªn vÖ
tinh (uplink/dowlink antenae) ®Æt ë Ascencion
Island, Diego Garcia, Kwajale
Toµn bé hÖ thèng ®iÒu khiÓn ph©n bè vßng
quanh Tr¸i ®Êt
 2. §o¹n ®iÒu khiÓn mÆt ®Êt
ground control network

NhiÖm vô c¸c tr¹m theo dâi vµ xö lý sè liÖu

 Theo dâi ho¹t ®éng c¸c vÖ tinh
 Xö lý sè liÖu
 ChuyÓn th«ng tin vÒ MCS

Chøc n¨ng cña ®o¹n ®iÒu khiÓn lµ theo dâi

ho¹t ®éng cña c¸c vÖ tinh vµ cËp nhËt
th«ng tin ®¹o hµng
M¹ng líi tr¹m ®iÒu khiÓn mÆt ®Êt
GPS ground control network
 3. §o¹n sö dông
user segment

Lµ c¸c m¸y thu tÝn hiÖu vÖ tinh (GPS receiver) tõ

trªn mÆt ®Êt, trªn m¸y bay, trªn tµu biÓn.
Chia lµm 2 lo¹i: Lo¹i 1 tÇn sè vµ lo¹i 2 tÇn sè
 M¸y thu 1 tÇn sè nhËn ®îc c¸c m· ph¸t tÇn sè
L1 cã thÓ ®o t¬ng ®èi gi÷a c¸c ®iÓm ≤ 10 km.
 M¸y thu 2 tÇn sè cã thÓ ®o t¬ng ®èi gi÷a c¸c
®iÓm ≥10 km.
 3. §o¹n sö dông
user segment

M¸y thu GPS cã thÓ kÕt nèi víi c¸c thiÕt bÞ

thu ph¸t ®Ó thùc hiÖn c¸c kü thuËt:
 §o ®éng thêi gian thùc
(Real Time Kinematic-RTK)
 §o vi ph©n (Differential GPS - DGPS)

 §o vi ph©n diÖn réng (Wide Area Differential

GPS - WADGPS)
®¹o hµng b»ng c«ng nghÖ ®vtc
GPS navigation
C¸c m¸y thu GPS
GPS Receivers

C¸c m¸y thu GPS phæ biÕn ë níc ta:

 TRIMBLE NAVIGATION (Mü)
 ASHTECH (Mü)

 SOKIA (NhËt)

 TOPCON (NhËt)

 LEICA (Thuþ SÜ )

 GEOTRONICS (Thôy §iÓn)

 SERSEL (Ph¸p)
 CHƯƠNG III

KH¸I NIÖM VÒ SAI Sè

§3-1 C¸c d¹ng ®o vµ sai sè ®o
- §Þnh nghÜa
- Ph©n lo¹i
1. §o trùc tiÕp: §Þnh nghÜa
NÕu gäi: X- Gi¸ trÞ thùc
Th×: ∆ = L - x
L- Gi¸ trÞ ®o ®îc
∆ - Sai sè cña kÕt qu¶ ®o
1. §o gi¸n tiÕp:
§Þnh nghÜa
VÝ dô: CÇn ®o chiÒu dµi cña mét ®êng trßn
§o ®êng kÝnh d l = .d
Nh vËy ®¹i lîng ®o gi¸n tiÕp lµ hµm ®¹i lîng ®o trùc tiÕp
L + ∆l = .(d +∆d) ∆ L = . ∆d
§3-2 Nguyªn nh©n g©y ra sai sè & c¸ch ph©n lo¹i
1- Nguyªn nh©n g©y ra sai sè

- Do dông cô m¸y mãc

- Do ngêi ®o
- Do m«i trêng
TÝnh chÊt sai sè ngÉu nhiªn

2- Ph©n lo¹i sai sè - Đặc tính giới hạn

-Đặc tính tập trung
- Sai sè th« - Đặc tính đối xứng
- Sai sè hÖ thèng -Đặc tính bù trừ
- Sai sè ngÉu nhiªn ∆
Lim =0
n  n
§3-3 Tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ ®é CX ®¹i lîng ®o
I- §¹i lîng ®o trùc tiÕp
1- Sai sè trung b×nh:
∆1+ ∆2 + . . . + ∆n ∆ i 
= =
n n
 - Sai sè trung b×nh
Trong ®ã: ∆ - Sai sè thùc (Li – X)
n - Sè lÇn ®o
2- Sai sè trung ph¬ng:
2 2 2
∆ 1+ ∆2 +...+ ∆n ∆
2
m2 = n m= n
Trong ®ã: m - Sai sè trung ph¬ng
3- Sai sè t¬ng ®èi:
Sai sè trung b×nh & sai sè trung ph¬ng lµ SS tuyÖt ®èi
VÝ dô: §o kho¶ng c¸ch AB = 1000 m cã sai sè =  10 cm 1 / 10000
§o kho¶ng c¸ch CD = 250 m cã sai sè =  5 cm 1 / 5000

Tû sè gi÷a SSTP víi gi¸ trÞ trung b×nh cña ®¹i lîng ®o
cã tö sè = 1 gäi lµ sai sè t¬ng ®èi:
4- Sai sè giíi h¹n:
Lý thuyÕt sai sè ®· chøng minh: Cø 1000 lÇn ®o
320 sai sè ®o cã gi¸ trÞ tuyÖt ®èi > m
50 sai sè ®o cã gi¸ trÞ tuyÖt ®èi > 2m
3 sai sè ®o cã gi¸ trÞ tuyÖt ®èi > 3m
VËy ∆gh = 3m
(∆gh – sai sè cho phÐp cña kÕt qu¶ ®o)
II- §¹i lîng ®o gi¸n tiÕp

z = f ( x1 , x2, . . . .xn )

z - §¹i l¬ng ®o gi¸n tiÕp

Trong ®ã: x1 , x2, . . . Xn - C¸c ®¹i lîng ®o ®éc lËp
cã sai sè TP t¬ng øng lµ: m1, m2, . . .mn

f m )2 + ( —
f m )2 + . . . + ( —
f m )2
VËy: mz2 = ( —
x1 x2 xn
1 2 n

f
Trong ®ã:
xi - §¹o hµm riªng theo biÕn sè xi
Ví dụ 1

Cho tam giác vuông ơ A đo được cạnh BC = a

= 343,8 cm ± 0,2 cm
Góc BCA = 60 ± 1’
Tính: Chiều dài cạnh góc vuông AC =b
Sai số trung phương
Sai số tương đối của nó.
 b = a. cosα = 343,8. cos 60º = 171,9 cm
B
Tính sai số trung phương: b  cosα
a
2  2 a
m2b  b   b 
ma    mα 

a   α

  b  asinα
α α
A b C
m2b  (cosαma)2  (a sinαm )2
α
 m 
2
2
m2b   cosαma    - a sinα α 
 


ρ' 

2 
2

 
 1  0,2




 343,8  3  1



  0,0175cm
2  

2 3438 


m  0,13cm
b

m
b  0,13  1
b 171,9 1322
VÝ dô2: §o chiÒu cao c©y theo ph¬ng ph¸p gi¸n tiÕp

D = 250 m, cã mD =  5cm
§o h = D.tgV
V = 5030’ , cã mv =  30”
2
2 D2 mv
mh = tg2v x m2D +
Cos 4V
x
 mh = ±
§3-4 TrÞ trung b×nh céng & SSTP trÞ trung b×nh céng
1- Sè trung b×nh céng:
Gi¶ sö cã d·y kÕt qu¶ ®o: l1, l2, . . . ln

l1 + l2 + . . . + ln l
x= =
n n

Trong ®ã: n - Sè lÇn ®o

X- trÞ trung b×nh céng tÝnh tõ kÕt qu¶ ®o cña ®¹i lîng cÇn t×m.
Vµ lµ trÞ ®¸ng tin cËy nhÊt, to¸n häc gäi lµ trÞ x¸c suÊt nhÊt
2- Sai sè trung ph¬ng trÞ trung b×nh céng:
Sè trung b×nh céng cã thÓ viÕt ë d¹ng:

1 1 1
x= l1 + l2 + . . . . . + ln
n n n
VËy x lµ hµm cña c¸c li
NÕu c¸c li cã sai sè TP t¬ng øng lµ mi

1 m )2 + ( —
1 m )2 + . . . + ( —
1 m )2
Th×: Mx2 = ( — 1 2 n
n n n
C¸c li ®îc ®o trong ®iÒu kiÖn gièng nhau, sÏ nhËn ®îc
sai sè ®¹i diÖn lµ mi nh nhau: m1= m2 =. . . = mn

m 2 m
VËy: Mx2 = — Mx = —
n n
§3-5 SSTP khi dïng trÞ TB céng thay trÞ thùc
Khi sö dông trÞ TB céng thay thÕ trÞ thùc ta lu«n cã

l - Gi¸ trÞ ®o
V=l-x Trong ®ã: x - TrÞ TB céng (Tri XS nhÊt)
v - SS x¸c suÊt nhÊt

v – Ngoµi c¸c TC gièng SS thùc cßn cã TC ®Æc biÖt

 V  = 0 Víi bÊt kú sè lÇn ®o b»ng bao nhiªu

 v2  Trong ®ã: n - Sè lÇn ®o

m =
n -1
Ví dụ
Trong điều kiện đo cùng độ chính xác, góc ABC
được đo 6 lần với kết quả ghi trong bảng sau. Tính:
- Giá trị xác suất nhất của góc ABC
- Sai số trung phương

- Sai số trung bình cộng

STT Kết quả đo V (“) V2 Các bước tính toán
(“)
1 35º40’02” -4 16
l
 
x0 = n  3540'06' '
2 35º40’04” -2 4
v = Li-x
3 35º40’08” +2 4 
V.V  
m
n 1
4 35º40’10” +4 16
m =  3.2' '
5 35º40’06” 0 0
m  10  2  1.43' '
mX =
n 5
Tổng 40