1-Canlıların Sınıflandırılması

BİYOLOJİ 9.
SINIF
CANLILAR DÜNYASI
Canlıların Sınıflandırılması
Canlıların Sınıflandırılması 9. Sınıf Biyoloji
• Bilimsel verilere göre dünya üzerinde 8,7 milyon canlı türü olduğu
varsayılmaktadır.
• Dünya tarihi boyunca yeryüzünde var olmuş ve sonradan nesilleri

tükenmiş türleri de dâhil edersek tür çeşitliliğinin on milyonlarca
olduğu varsayılmaktadır.
• Doğadaki canlıların benzerlik ve farklılıklarına ayrıca akrabalık

derecelerine göre gruplandırılmasına sınıflandırma (sistematik) denir.
• Canlıları sınıflandırmak için gerekli

olan bütün kural ve kriterleri
belirleyen bilim dalına ise
taksonomi adı verilir.
Sınıflandırmanın Amacı
• Canlıları, belirlenmiş
bilimsel kurallar dâhilinde
gruplandırarak doğayı daha
kolay anlaşılır hâle
getirmek.
• Canlı türlerini birbirinden ayırt

edebilecek düzenli bir sistem
oluşturmak.
• Benzer özelliklere sahip canlıların farklı

şekillerde isimlendirilmesi ve
gruplandırılması sonucu meydana
gelebilecek karışıklıkları engelleyerek
bilim insanları arasında iletişim ve dil
birliği sağlamak.
• Canlıların sınıflandırılması sonucu elde

edilen bilgileri, o gruba dâhil bireylerin
tamamı için geçerli sayarak zaman
kaybını en aza indirmek.
• Biyolojik çeşitliliği ve bunun dünya

üzerindeki dağılımının nasıl olduğunu
anlamak.
• Ekolojik ve ekonomik kaynakları tespit

etmek.
Canlıların Sınıflandırılmasında Kullanılan

Ölçüt, Yaklaşım ve Modeller
• Bilimsel anlamda canlıları sınıflandıran ilk kişi Aristo’dur.
CAROLUS
ARİSTO JOHN RAY
LİNNAEUS
ARİSTO
• Aristo, yaptığı sınıflandırmada canlıları bitkiler

ve hayvanlar olarak iki ana grup altında
toplamıştır.
• Daha sonra bunları alt gruplara ayırarak bitkileri;
yapı ve büyüklüklerine göre otlar, çalılar ve
ağaçlar olarak hayvanları; suda ve karada
yaşayanlar ile uçanlar şeklinde sınıflandırmıştır.
ARİSTO
Aristo, canlıları;
 renk, desen gibi dış görünüşlerini

(morfolojik özelliklerini),
 doku ve organlarının görev
benzerliğini (analojik benzerlik)
 ayrıca yaşam ortamlarını
dikkate alarak sınıflandırmıştır.

• Filogenetik kökenleri farklı, görevleri aynı olan organlara

analog organ denir.
• Sistematik bilimi ile uğraşan bilim insanları, Aristo’nun doku ve

organların görevlerini (analojilerini) dikkate alarak yaptığı bu
sınıflandırma yöntemini yapay (suni=ampirik) sınıflandırma
olarak adlandırmaktadır.
ARİSTO
• Yapay sınıflandırmada, suda yaşadığı için

sünger, denizyıldızı, balık, yunus gibi canlılar ile
uçabilme yeteneğine sahip olduğu için sinek,
kuş, yarasa gibi canlılar aralarındaki benzerlik
ve akrabalık derecesi çok az olmasına rağmen,
aynı grupta incelenmekteydi.
JOHN RAY
• John Ray, sınıflandırmada temel ve

değişmeyen birimin tür olduğunu belirtmiştir.
Tür;
• Ortak bir atadan gelen,

• Yapı ve işlev bakımından benzer özellikler taşıyan ve
• Doğal koşullarda çiftleştiklerinde kısır olmayan yavrular
(verimli döller) verebilen
bireyler topluluğudur.
CAROLUS LİNNAEUS
• 18. yüzyılda Carolus Linnaeus, o dönemde yeni
bulunan canlı türlerini de tanımlamak için daha
kapsamlı bir sınıflandırma yöntemi önermiştir.
• Linnaeus gruplama yaparken John Ray’in geliştirdiği

tür kavramını dikkate almıştır.
CAROLUS LİNNAEUS
• 1735 yılında yayınladığı “Doğa Sistemi” adlı

eserinde doğanın üç âlemini çeşitli kategorilere
ayırmış ve türler için ilk defa ikili adlandırma
yöntemini kullanmıştır.
Günümüzde Kullanılan Sınıflandırma Yöntemi
• Sınıflandırma günümüzde, canlıların

akrabalık derecelerine göre yapılmakta ve
canlıların tüm biyolojik karakterleri göz
önünde bulundurulmaktadır.
• Bu çeşit sınıflandırmaya
doğal (filogenetik)
sınıflandırma denir.
Filogenetik sınıflandırmada canlıların akrabalık derecesini

tespit etmek için;
 DNA ve protein benzerliği,

 Vücut simetrisinin benzerliği,
 Embriyonel gelişim evrelerinin benzerliği,
 Biyokimyasal özelliklerin benzerliği,
 Hücresel yapılarının benzerliği,
 Anatomik benzerlikler,
 Fizyolojik benzerlikler,
 Organların kökeni (homoloji)
gibi taksonomik kriterler kullanılır.

• Filogenetik kökeni aynı olan, yapı ve gelişimleri birbirine benzeyen,

aynı veya farklı fonksiyonları yerine getiren organlara homolog
organlar denir.
SINIFLANDIRMADA
KULLANILAN
KATEGORİLER VE
BU KATEGORİLER
ARASINDAKİ
HİYERARŞİ
• Hiyerarşik sınıflandırma
birimlerine kategori adı
verilir.
• Belirli bir kategoriye

dâhil olan ortak
özelliklere sahip
bireylerin oluşturduğu
topluluğa takson denir.
• En küçük sınıflandırma
kategorisi türdür.
• Tür kavramını ilk ortaya atan

bilim insanı John Ray’dır.
Farklı Türlere Ait Canlıların Kromozom Sayıları Aynı Olabilir Mi?
Tayvan munçağı
• Aynı türdeki tüm bireylerin kromozom sayıları genellikle aynıdır.
(Muntiacus reevesi)
İnsan
• Ancak
(Homo farklı türlere
sapiens) ait canlıların kromozom sayılarıLepistes
da aynı
olabilir. (Poecilia reticulata)
Kurtbağrı bitkisi
(Ligustrum vulgare) Sable antilobu
(Hippotragus niger)
• Bir türdeki bütün bireylerin

cinsleri ile sınıflandırma
basamaklarında bulundukları
diğer yüksek kategorileri
aynıdır.
Felis
(Kedi)
Felis catus
(Evcil kedi)
Felidae
(Kedigiller)
Felis
(Kedi)
Felis catus
(Evcil kedi)
Carnivora
(Karnivorlar)
Felidae
(Kedigiller)
Felis
(Kedi)
Felis catus
(Evcil kedi)
Mammalia
(Memeliler)
Carnivora
(Karnivorlar)
Felidae
(Kedigiller)
Felis
(Kedi)
Felis catus
(Evcil kedi)
Chordata
Mammalia
(Memeliler)
Carnivora
(Karnivorlar)
Felidae
(Kedigiller)
Felis
(Kedi)
Felis catus
(Evcil kedi)
Animalia
(Hayvanlar âlemi)
Chordata
Mammalia
(Memeliler)
Carnivora
(Karnivorlar)
Felidae
(Kedigiller)
Felis
(Kedi)
Felis catus
(Evcil kedi)
artar
 Çeşitlilik ……….
artar
 Birey sayısı ……….
azalır
 Ortak gen sayısı ……….
azalır
 Protein benzerliği ……….
azalır
 Akrabalık ……….
• Linnaeus, her türe iki kelimeden oluşan Latince bir isim vererek
binomial adlandırma (ikili adlandırma) yöntemini geliştirmiştir.
Panthera pardus (Leopar)

Panthera pardus (Leopar)
Cins İsim Tanımlayıcı İsim
Büyük Küçük
harfle harfle
başlar. başlar.
• Tanımlayıcı ad bir türün özelliğini belirten sıfat olup o

türü tanımlamak için tek başına yeterli değildir. Çünkü
birbirinden farklı türlerin tanımlayıcı adı aynı olabilir.
 Morus nigra (Kara Dut)

 Pinus nigra (Karaçam)
 Pinus pinea (Fıstık Çamı)
Dört bitki, bilim insanları tarafından,

I. Pinus nigra,
II. Morus nigra,
III. Pinus alba,
IV. Morus alba
şeklinde adlandırılmıştır.
Bu bitkilerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) I. ve III. bitkilerin şubeleri aynıdır.

B) II. ve IV. bitkilerin takımları aynıdır.
C) Bu dört bitki, iki farklı cinse aittir.
D) III. ve IV. bitkiler birbiriyle çaprazlandığında verimli döl verirler.
E) Bu bitkiler dört farklı türe aittir.
2013 – LYS
Canlıların sınıflandırılmasında kullanılan

kategoriler ve bu kategoriler arasındaki
hiyerarşi ile ilgili olarak;
I. Farklı türe ait canlılar aynı sistematik

kategori içinde yer alabilir.
II. Aynı cinste yer alan canlılar aynı ailede yer
alır.
III. Aynı şubede yer alan canlılar arasındaki
benzerlik, aynı ailede yer alanlara göre daha
fazladır.
açıklamalarından hangileri yanlıştır?

A) Yalnız I B) Yalnız II
C) Yalnız III D) I ve III
E) II ve III
Örnek:
Türden aleme gidildikçe meydana gelen değişimlerle ilgili

verilenlerden hangisi doğru değildir?
A) Birey sayısı artar.

B) Canlı çeşitliliği artar.
C) Gen çeşitliliği azalır.
D) Protein benzerliği azalır.
E) Genetik benzerlik azalır.
Örnek:
Aynı takıma ait olduğu bilinen iki
canlı için,
I. Aynı sınıf, aynı şube ve aynı âleme

sahiptirler.
II. Aynı tür olabilirler.
III. Farklı cinse ait olamazlar.
ifadelerinden hangileri yanlıştır?

A) Yalnız I B) Yalnız II
C) Yalnız III D) I ve III
E) II ve III
Canlıların sınıflandırılmasında sırasıyla,

âlem – şube – sınıf – takım – aile – cins – tür
basamakları kullanılır.
Buna göre, âlem basamağından tür basamağına doğru

gidildikçe her bir basamaktaki birey sayısı ve bu
bireylerin aralarındaki ortak olan özellik sayısı nasıl
değişir?
Basamaktaki Bireyleri
Birey Sayısı Aralarındaki Ortak
Özellik Sayısı
A) Azalır Artar
B) Azalır Değişmez
C) Artar Azalır
D) Artar Değişmez
E) Artar Artar 2012 – LYS
Linnaeus’nin canlıların sınıflandırılmasıyla ilgili geliştirmiş olduğu

sistem, sonradan bazı değişiklikler yapılmış olsa da günümüzde
hâlâ kullanılmaktadır.
Günümüzde kullanılan bu sınıflandırma sistemiyle ilgili

aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
A) Bu sistem bir hiyerarşik sınıflandırma sistemidir.

B) Bir üst sınıflandırma basamağında yer alan canlı grupları altta
yer alanlara göre daha genel ortak özellikler taşırlar.
C) Sınıflandırmada her takım içerisinde eşit sayıda canlı türü yer
alır.
D) Bu sınıflandırma sisteminde canlı türleri binomial olarak
isimlendirilir.
E) Canlılar sınıflandırılırken organların köken benzerlikleri de
esas alınır.
2017 – LYS
Örnek:
Aşağıda verilen canlı türlerinden hangileri diğerlerine göre

birbirine daha yakın akrabadır?
A) Morus nigra, Pinus nigra

B) Morus alba, Populus alba
C) Morus nigra, Morus alba
D) Populus nigra, Pinus nigra
E) Tyto alba, Populus alba

1-Canlıların Sınıflandırılması

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

1-Canlıların Sınıflandırılması

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

BİYOLOJİ 9.

• Dünya tarihi boyunca yeryüzünde var olmuş ve sonradan nesilleri

• Doğadaki canlıların benzerlik ve farklılıklarına ayrıca akrabalık

• Canlıları sınıflandırmak için gerekli

• Canlı türlerini birbirinden ayırt

• Benzer özelliklere sahip canlıların farklı

• Canlıların sınıflandırılması sonucu elde

• Biyolojik çeşitliliği ve bunun dünya

• Ekolojik ve ekonomik kaynakları tespit

Canlıların Sınıflandırılmasında Kullanılan

• Bilimsel anlamda canlıları sınıflandıran ilk kişi Aristo’dur.

• Aristo, yaptığı sınıflandırmada canlıları bitkiler

 renk, desen gibi dış görünüşlerini

dikkate alarak sınıflandırmıştır.

• Filogenetik kökenleri farklı, görevleri aynı olan organlara

• Sistematik bilimi ile uğraşan bilim insanları, Aristo’nun doku ve

• Yapay sınıflandırmada, suda yaşadığı için

• John Ray, sınıflandırmada temel ve

• Ortak bir atadan gelen,

• Linnaeus gruplama yaparken John Ray’in geliştirdiği

• 1735 yılında yayınladığı “Doğa Sistemi” adlı

Günümüzde Kullanılan Sınıflandırma Yöntemi

• Sınıflandırma günümüzde, canlıların

Filogenetik sınıflandırmada canlıların akrabalık derecesini

 DNA ve protein benzerliği,

gibi taksonomik kriterler kullanılır.

• Filogenetik kökeni aynı olan, yapı ve gelişimleri birbirine benzeyen,

• Belirli bir kategoriye

• Tür kavramını ilk ortaya atan

Farklı Türlere Ait Canlıların Kromozom Sayıları Aynı Olabilir Mi?

• Bir türdeki bütün bireylerin

Panthera pardus (Leopar)

Panthera pardus (Leopar)

Cins İsim Tanımlayıcı İsim

• Tanımlayıcı ad bir türün özelliğini belirten sıfat olup o

 Morus nigra (Kara Dut)

Dört bitki, bilim insanları tarafından,

Bu bitkilerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) I. ve III. bitkilerin şubeleri aynıdır.

Canlıların sınıflandırılmasında kullanılan

I. Farklı türe ait canlılar aynı sistematik

açıklamalarından hangileri yanlıştır?

Türden aleme gidildikçe meydana gelen değişimlerle ilgili

A) Birey sayısı artar.

I. Aynı sınıf, aynı şube ve aynı âleme

ifadelerinden hangileri yanlıştır?

Canlıların sınıflandırılmasında sırasıyla,

Buna göre, âlem basamağından tür basamağına doğru

Linnaeus’nin canlıların sınıflandırılmasıyla ilgili geliştirmiş olduğu

Günümüzde kullanılan bu sınıflandırma sistemiyle ilgili

A) Bu sistem bir hiyerarşik sınıflandırma sistemidir.

Aşağıda verilen canlı türlerinden hangileri diğerlerine göre

A) Morus nigra, Pinus nigra

You might also like