GNED 09 – LIFE AND WORKS OF RIZAL

11:00 AM – 1:00 PM | TUESDAY

MRS. EVA HERNANDEZ

Jose Protacio Mercado Rizal Alonzo Y kursong Rizal ay dapat isama sa kurikulum ng antas ng
Realonda kolehiyo.
buong pangalan ni Dr. Jose Rizal ayon kay Zayde ● An act to include in the curricula of all public and private
schools, colleges, and universities courses on the life, works
Aya – Ibigsabihin ay Ina. and writings of Jose Rizal, particularly his novels Noli Me
Sa Aking Mga Kabata – Unang tula na sinulat ni Rizal noong siya ay Tangere and El Filibusterismo, authorizing the printing and
walong (8) taong gulang. distribution thereof, and for other purposes.
Teodora Alonzo – Ina at unang guro ni Rizal | Ng pagbintanggan siya ● Claro M. Recto – ang ama ng Rizal Law.
na kaniyang lalasunin ang kaniyang kapatid na si Jose Alberto ay Itinaguyod ni Recto ang Rizal Bill kasama si Jose P. Laurel.
siyang dnakip ng mga awtoridad at pinaglakad ito mula Calamba
hanggang Sta. Cruz, Laguna na may habang 50 kilometro, nakulong
siya sa loob ng dalawa at kalahating taon HERO VS MARTYR
La Liga Filipina – organisasyong nilikha ni Rizal upang tumulong
● Hero – A prominent or central personage taking part in an
sa mga Pilipino na labanan ang mga Espanyol laban sa
admirable action or event.
pangaabuso.
● Martyr – A person who willingly suffers death rather than
renounces his religion. A person who is put to death or
KAHULUGAN NG PANGALAN NI RIZAL
endures great suffering on behalf of any belief, principle, or
cause.
● Jose – Nagmula ito sa isang Patron ni San Jose na
dating deboto ang kan’yang ina. PAANO NAGING PARTE NG ATING HISTORY SI RIZAL
● Protacio - Kalendaryo
● Mercado - Market  Main point dahil sa execution ni Rizal na hindi nangyari
sa iba.
● Rizal – Recial | Luntiang bukirin  Kung papakinggan daw ang pulso ni Rizal ay napaka
● Alonzo - Apilyedo ng nanay niya kalmado, walang takot dahil mamamatay siyang
pinaglalaban ang kaniyang bayan.
● Y – at
 Ang ginawa ni Rizal ang nagmulat sa ating mga Pilipino
● Realonda – mula sa apilyido ng kan’yang ninang. na may hindi magandang nangyayari sa ating bansa.
 Kaya natatamasan natin ang kalayaan ngayon dahil sa
MGA MAHAHALAGANG PETSA AT TAON mga bayaning sinugal ang kanilang buhay at ang pinaka
bayani ay si Dr. Jose Rizal.

June/Hunyo 19, 1861 – kapanganakan ni Rizal
June/Hunyo 22, 1861 – Binyag ni Rizal.
December 30, 1896 – kamatayan ni Rizal.
1884 – taon kung kalian sinimulan ni Rizal ang Noli Me Tangere
1887 – taon kung kalian nailathala ang Noli Me Tangere sa Berlin
Germany.
1887 – taon kung kalian niya sinimula ang El Filibusterismo.
1891 – Taon kung kalian niya opisyal na nailathala ang El
Filibusterismo.
IBA PANG IMPORMASYON KAY RIZAL
TATLONG DAHILAN KUNG BAKIT SI RIZAL
1. Si Rizal ang kauna-unahang umakit upang ang buong
bansa ay magkaisa. [ang kanyang kamatayan]
2. Si Rizal ay huwan ng kapayapaan.
3. Ang mga Pilipino ay masyadong sientemental.
KWALIPIKASYON UPANGMAITURING NA BAYANI SA PILIPINAS
● Isang Pilipino
● Kailangang yumao na.
● May matayog na pagmamahal sa bayan.
● Mahinahon sa pagpapasya ng mabibigat na suliranin.

Calamba, Laguna – lugar kung saan lumaki si Rizal. MGA IMINUNGKAHIPARA MAGING PAMBANSANG BAYANI
Pepe – Ang naging Nickname ni Rizal. ● Graciano Lopez Jaena
Mercado – Ang apilido na ginamit Jose Rizal sa Ateneo ● Marcelo H. del Pilar
● Heneral Antonio Luna
● Emilio Jacinto (pen name: Laong Laan)
IBANG TAO NA KABILANG SA BUHAY NI
● Dr. Jose Rizal
RIZAL

GomBurZa (Mariano Gomes, Jose Burgos, at Jacinto Zamora) – Ang PAMILYA NI RIZAL
tatlong paring kristyanong Pilipino na Pinatay sa Bagumbayan,
Maynila noong 17 Pebrero 1872. ● Domingo Lam-Co – kalolo-lolohan ni Rizal.
Padre Pedro Casanas - Tumayong ninong ni Rizal ● Francisco Mercado – ama ni Rizal
Padre Rufino Collantes – Padreng nag binyag kay Rizal ● Teodora Alonzo – ina at unang guro ni Rizal.
Emilio Aguinaldo – Inilabas niya ang unang proklamasyon na
nagsasaad na ang Disyembre 30 ng taong iyon ay Araw ni Rizal RIZAL’S SIBLINGS
(Rizal Day) Andres Bonifacio – kilala bilang Supremo at pinuno ng
kilusang Katipunan at siyang kumilala ng pamumuno ni Rizal. 1. Saturnina Mercado – panganay sa mag
Manuel Xerex Burgos – Pamangkin ni Jose Burgos na siyang kakapatid.
tumulong kay Rizal upang siya ay makapasok sa Ateneo 2. Paciano Mercado – nag iisang kapatid na lalaki ni Rizal.
(Registrar) 3. Narcisa Mercado
Padre Francisco de Paula Sanchez – nag silbing inspirasyon ni Rizal 4. Olimpia Mercado
sa pagsulat ng tula at itinuturing na pinakamahusay na propesor ng 5. Lucia Mercado
Ateneo, ayon kay Rizal. 6. Maria Mercado
Pedro - Nakaaway at natalo ni Rizal 7. Jose Mercado
Andres Salandanan – Nakaaway at natalo si Rizal sa punong-braso. 8. Concepcion Mercado
Juastiano Aquino Cruz – Ama ni Pedro at maestro ni Rizal sa Biñan. 9. Josefa Mercado
Heneral Luna – Nakaaway ni Rizal dahil sa isang babae na di 10. Trinidad Mercado
kalaunan ay pinaubaya rin naman ni Rizal at naging asawa rin ito ni
11. Soledad Mercado
Heneral-Luna.
Emilio Jacinto – Katambalang Kaluluwa ni Rizal dahil parehas silang
gumamit ng panulat. IBA PANG IMPORAMASYON SA MGA KAPATID NI RIZAL

REPUBLIC ACT NO. 1425 (RIZAL BILL) Hunyo 12, 1956. FACTS:
Ang unang kabiguaan ni Rizal ay nung pumanaw ang kanyang kapatid
● Republic Act No. 1425 – Kilala rin bilang Rizal Bill, na na pangwalo si Concepcion ‘Consya’ Mercado na tatlong taong gulang
pinagtibay noong 1956 at naglalaman ng pasya na ang pa lamang.

1|Page
 GNED 09 – LIFE AND WORKS OF RIZAL
11:00 AM – 1:00 PM | TUESDAY
MRS. EVA HERNANDEZ

MGA NAMANA NI RIZAL ● Padre Magin Fernando – tumanggi sa pagpapatala kay Rizal
dahil sa dalawang dahilan.
Jose Alberto – Galing sa sining. ● Tinuturo sa Ateneo: Pagprotekta sa
Manuel Alonso – Pag papalakas ng katawan. Simbahan (Katolisismo at Katekismo).
Gregorio Alonso – Hilig sa pagbabasa. ● Nanirahan si Rizal malapit sa Intramuros, sa tahanan ng
matandang si Titay, na mayroong 300 pesos na utang sa
pamilya ni
CHISMIS:
Rizal.
Ang panganay daw na kapatid ni Rizal na si Saturnina ay nagkaroon
ng pagitan sa kanilang tiyuhin na si Jose Alberto at ang naging bunga
nito ay si Soledad Mercado. DALAWANG DAHILAN KUNG BAKIT HINDI TINATANGGAP NOON
Upang maiwas sa kahihiyan inampon na lamang ng mag asawang SI RIZAL SA ATENEO
Mercado at ginawang bunso nilang anak na si Soledad Mercado.
1. Nahuli siya sa pagpapatala.
HISTORY / BACKGROUND SA PAMILYANG MERCADO 2. Mukhang mahina, at maliit para sa kanyang edad.

Pamilyang Prinsipalya – medyo nakakaangat sa buhay, ang (KARAGDAGANG DAHILAN: NAKA-ENROLL NA SI RIZAL SA
pamilyang Mercado ay nabibilang rito. COLEGIO DE SAN JUAN DE LETRAN NGUNIT NAGBAGO ANG
600 Hectares – na lupain ang mayroon sila Rizal. ISIP NG KANIYANG AMA AT SA ATENEO NA LAMANG
Mais, Palay at Tubo – ang mga tanim roon. PINAGARAL SI RIZAL)
Sa ilalim ng kanilang bahay ay mayroong gilingan ng trigo (harina)
na ginagawang mamon na ipinagbebengta sa publiko. LIMANG PINAKAMAHUSAYSA BAWAT IMPERYO
Gawa sa bato at matitigas nak ahoy – Ang bahay nila Rizal.
1,000 – Ang mayroon sa bahay nila Rizal. 1. Emperor
Sa panahon ni Rizal, naipapadala rin si Rizal sa Maynila upang 2. Tribune
mag-aral. 3. Descurion
4. Centurion
EARLY EDUCATION OF RIZAL 5. Standard-bearer
PAG AARAL NI RIZAL SA CALAMBA
DALAWANG PAGKAKAHATI NG MGA ESTUDYANTE SA ATENEO
● Pagbasa, pagsulat, aritmetika at relihiyon ang pag-aaral na
natanggap ni Rizal dahil ito ang normal na pag aaral para sa 1. Imperyong Romano – mayayaman
isang indibidwal na isang Ilustrado. 2. Imperyong Kartago – mahihirap (madalas makatanggap ng
● Ang unang guro ni Jose Rizal ay ang kanyang ina, na nagturo diskriminasyon)
sa kanya kung paano magdasal, magbasa, at nag-udyok sa
kanya na magsulat ng tula. UNANG TAON SA ATENEO (1872 – 1873)
● Naging libangan ni Rizal ang pakikinig sa kanyang Ina
tungkol sa mga kwentong ‘Tikbalang, Aswang, at mga ● Hunyo 1872 – Unang Misa
nuno’. ● Padre Jose Bech – unang propesor.
● Memorable story para kay Rizal ang kwento ng gamo-gamo, ● Sa dulo nakaupo si Rizal.
na may aral na ‘ang hindi sumunod sa magulang ay ● Naging emperador siya sa huling bahagi ng buwan.
mapapahamak. (Emperador – pinakamatalino)
● Maestro Celestino – unang pribadong taga pagturo ni ● Gumastos ng tatlong piso para aralin nang husto ang wikang
Rizal. Espanyol sa Colegio de Santa Isabel.
● Maestro Lucas Padua – ikalawang pribadong taga pagturo ● Pagtatapos: pangalawa sa klase dulot ng mga di magandang
ni Rizal. puna kahit
● Leon Monroy – dating kaklase ng ama ni Rizal, na siya ring ‘pinakamahusay’ ang nakuhang marka sa maraming
naging pangatlong pribadong tagapagturo ni Rizal. asignatura.

PAG AARAL NI RIZAL SA BIÑAN PANGALAWANG TAON SA ATENEO (1873 – 1874)

● Hunyo 1869 – Paglisan ni Rizal at Paciano mula Calamba
patungong Biñan, sakay ng KAROMATA na nagtagal ng 1 ½
oras, bago magtungo sa bahay ng kanilang tiya.
● Bahay Kubo ng Gurong si Maestro Justiniano Cruz –
Nagsilbing paaralan sa Biñan.
● Nakaranas ng diskriminasyon si Rizal dahil sa limitadong
kasanayan sa banyagang wika. Ito rin ang dahilan upang
magkaroon siya ng kaaway (Pedro), na kanyang natalo
● Nag aral si Rizal ng pagpipinta sa ilalim ni Juancho, na
biyenan ng kanyang guro. (Naging pinakamahusay/
paboritong kasama ni Jose Guevarra.
● December 17, 1870 – Paglisan sa Biñan pabalik ng Calamba
sakay ng barkong Talim.
● Arturo Camps – pranses na kaibigan ni Don Francisco at
nag-alaga kay Rizal pabalik ng Calamba.
HIGHER EDUCATION OF RIZAL
PAG AARAL NI RIZAL SA ATENEO (1872 – 1877)
● Nagkaroon ng kaklaseng naging kamag-aral niya rin sa Biñan.
● Nagsimula si Rizal sa pagkahilig sa pagbabasa at ilan sa mga
aklat na ito ay ang mga sumusunod:
 Count of Monte Cristo by Alexander Dumas.
 Universal History by Cesar Cantu – na pilit niyang
ipinabili sa kaniyang ama.
 Travels in the Philippines by Dr. Feodor Jagor.
● Nawalan ng gana sa pag-aaral dahil sa patuloy na puna.
● Nagtapos bilang emperador.
● Nakulong ang kaniyang ina dahil sa
IKATLONG TAON SA ATENEO (1874 – 1875)
● Hunyo 16 – unang araw ng klase
● Naibigan ang pagbabasa ng nobelang Romantiko.
● Lumaya ang kanyang ina mula sa pagkakabilanggo sa
akusasyong tangkang pagpatay sa kanyang hipag.

PANG-APAT NA TAON SA ATENEO (1875 – 1876)

● Ateneo Municipal – Jesuit school.
● Eskwela Pia – Ang tawag noon sa Paaralang Ateneo.
● Hunyo 16, 1875 – naging bahagi siya ng pangkat Internos.
● 11 taong gulang si Rizal noong siya ay pumasok sa Ateneo.
● Padre Francisco de Paula Sanchez – nagsilbing inspirasyon
● Mercado ang ginamit na apelyido ni Rizal sa Ateneo dahi
ni Rizal sa pagsulat ng tula at itinuturing na pinakamahusay na
pinag iinitan ang apelyidong Rizal.
propesor ng Ateneo, ayon kay Rizal.
● Tinaasan ang buwis ni Francisco Mercado bunsod na rin ng
● Nakatanggap ng limang medalya para sa iba’t ibang
pagkilala kay Rizal na tumutuligsa sa mga awtoridad ng
asignatura.
Espanyol.
● Accelerated si Rizal – tipikal na estudyante, mahina, maliit at
makulit.

2|Page
 GNED 09 – LIFE AND WORKS OF RIZAL
11:00 AM – 1:00 PM | TUESDAY
MRS. EVA HERNANDEZ

HULING TAON SA ATENEO (1876 – 1877)

● Nakakuha ng pagkilalang “pinakamahusay” sa maraming

asignatura (philosophy, biology, physics,
etc.)
● Itinuring din na pinakamahusay na estudyante ng Ateneo ng
mga Hesuitang namamalakad na nakita rin ang ipinamalas
niyang galing.
● March 23, 1877 – pagtatapos ni Rizal, iginawad sa kanyang
Batsilyer en Artes.

IBA PANG PANGYAYARI KAY RIZAL SA ATENEO

● Naging kasapi at kalihim ng Kongregasyon

ni Maria.
● Naging kasapi rin ng mga Akademya ng Panitikang
Espanyol at ng mga Likas na Agham – eksklusibong
samahan ng mga matatalinong Atenista.
● Padre Francisco de Paula Sanchez at Padre Jose Vilaclara
– naghasa sa kasanayan ni Rizal sa panitikan. ● Mi Primera
Inspiracion – unang tula sa Ateneo, alay sa ina.

PAG AARAL NI RIZAL SA UNIBERSIDAD NG SANTO TOMAS (1877

– 1882)

● Nag aral para sa mas mataas na antas ng edukasyon.

● Tinutulan ng ina dahil sa sinapit ng GomBurZa.
● Abril 1877 – pumasok si Rizal sa UST, bago mag labing anim
na taong gulang.
● Pilosopiya at Letra ang kanyang kinuha.

BAKIT PILOSOPIYA AT LETRA

● Gusto ng ama
● Hindi pa siya sigurado sa tatahaking propesyon habang
naghihintay sa tugon ni Padre Pablo Ramon, rector ng
Ateneo.

UNANG TAON SA UST (1878 – 1879)

● Pag-aaral ng kosmolohiya, metapisika, teodisiya, at

kasaysayan ng pilosopiya.

PANGALAWANG TAON SA UST (1878 – 1879)

● Pag-aaral ng medisina, base na rin sa tugon ni Padre Pablo

Ramon, at sa kagustuhan ding magamot ang unti-unting
pagkabulag ng ina.
● Pagkuha ng bokasyunal na kurso
ng Ateneo; pagsasarbey kalauna’y naging Porito
Agrimensor (Dalubhasa sa pagsasarbey).

BAKIT AYAW NI RIZAL SA UST

● Makaluma ang sistema

● May diskriminasyon
● Ayaw kay Rizal ng mga pari.

KARANASAN NG DISKRIMINASYON SA UST

● Mababang pag tingin ng mga Dominikong guro sa mga

Pilipinong mag-aaral.
● Tampulan ng tukso ang mga Pilipinong mag-aaral.
● Hindi inklusibong sistema.

MGA INIBIG NI JOSE RIZAL

Julia – Kababata ni Rizal (10 months) | Ang kaunaunahang naging

pagibig ni Rizal na naging katagpuan niya sa ilog ng Calamba
Segunda Katigbak – May nakatakdang ipakasal.
Binibining El Bisenta Ebardalosa - Masyadong matanda para kay
Rizal.
Leonor Venezuela – Kapit bahay ni Rizal sa UST (kasulatan).
Leonor Rivera – Pinsan ni Jose Rizal.

3|Page
4|Page