13.

ΠΛΑΣΤΙΚΗ-ΧΕΙΡΟΤΕΧΝΙΑ

ΠΛΑΣΤΙΚΗ

Η πλαστική εντάσσεται στο ευρύτερο είδος τέχνης που ονομάζουμε

γλυπτική. Όπως το λέει και η λέξη πλαστική γίνεται με ότι πλάθεται : πηλό, ζυμάρι,
πλαστελίνη, χαρτοπολτό, συνθετικό πηλό, γύψο, κ α Η δραστηριότητα αυτή που
μπορεί να αρχίσει για το παιδί στην ηλικία των 3-4 ετών και να κρατήσει μια
ολόκληρη ζωή, προσφέρει στα παιδιά πολλές δυνατότητες και μεγάλη ψυχική
ευχαρίστηση. Στα παιδιά αρέσει να φτιάχνουν αντικείμενα που φαίνονται από όλες
τις μεριές. Τους ενθουσιάζει η μεταμόρφωση της ύλης.

Με την πλαστική τo παιδί:

• Ικανοποιεί την έμφυτη ανάγκη, που νιώθει να αγγίξει, να ψηλαφίσει, να νιώσει

την ύλη και τις ιδιότητες της. Κυλάει την ύλη, την πλάθει, τη ζυμώνει, τη σκαλίζει, τη
μαλακώνει κατανοώντας την ευκαμψία της. Έτσι δίνει διέξοδο στην
δημιουργικότητα του και εξασκεί τη φαντασία του.
▪ Ασκεί τα χέρια του, τις αισθήσεις όρασης και αφής του και με την ανάλυση και την
σύνθεση μυείται στην λογικομαθηματική σκέψη. Χρησιμοποιώντας τη δική του
ποσότητα από το υλικό, το παιδί θα ανακαλύψει πως μπορεί να φτιάξει μερικά
μικρά αντικείμενα ή λιγότερα αλλά μεγαλύτερα ή ένα πραγματικά μεγάλο. Και αυτή
είναι μια εμπειρία σχετική με την ποσότητα και οδηγεί στην έννοια της «διατήρησης
του όγκου. ▪ Αποκτά δεξιότητες στην επεξεργασία των υλικών, εξασκεί τη λεπτή
κινητικότητα του χεριού του, θέτει σε λειτουργία τη συνεργασία χεριού ματιού.
Εκφράζεται και εκτονώνεται ψυχικά, αποκτά εμπειρία, ανεξαρτησία, εμπιστοσύνη
στον εαυτό του.
• Αναπτύσσει πρωτοβουλία, αυτενέργεια,· ικανότητα προσοχής, υπομονή.
• Καλλιεργεί την κοινωνική του ανάπτυξη γιατί τα παιδιά πολλές φορές αυθόρμητα
συνεργάζονται και αλληλοβοηθούνται.

Η σειρά που δίνουμε στα παιδιά προσχολικής ηλικίας τα υλικά πλαστικής

είναι η εξής:

α. Πλαστελίνη:
Η πλαστελίνη (ατοξική) είναι ένα πολύ εύπλαστο υλικό και τα παιδί μπορεί
εύκολα να πειραματίζεται με αυτήν πλάθοντας και ξαναπλάθοντας ώσπου να
πετύχει τη . φόρμα που θέλει. Το γεγονός ότι κυκλοφορεί σε πολλούς
χρωματισμούς την κάνει ελκυστική στα παιδιά. Είναι το υλικό που δίνουμε πρώτο
στα παιδιά γιατί σε αντίθεση με τα άλλα υλικά μπορεί να ξαναχρησιμοποιηθεί, δεν
σκληραίνει, δεν σπάει, δεν αναμιγνύεται με νερό, δεν χρειάζεται ψήσιμο. Δίνει ένα
όμορφο και άμεσο αποτέλεσμα.
1
β. Ζυμάρι:
Αφού τα παιδιά έχουν εξοικειωθεί με την πλαστελίνη προχωράμε στην
κατασκευή έργων με ζυμάρι. Εισάγονται στη διαδικασία κατασκευής και επομένως
πρέπει να εξασκηθεί η ικανότητά αναμονής τους (ζυμάρι: αλεύρι + αλάτι σε
αναλογία 2/1).
Το ζυμάρι διατηρείται σε πλαστική σακούλα.Μετά το πλάσιμο μπορούμε να το
αφήσουμε έτσι, αν το ψήσουμε στους 120°C για μια ώρα, το βάφουμε το
βερνικώνουμε. Βλέπουμε ότι η ενασχόληση με αυτό είναι πιο σύνθετη από ότι με
την πλαστελίνη.
γ. Χαρτοπολτός:
Είναι ένα υλικό που δεν στοιχίζει τίποτε και μπορεί να κατασκευαστεί
εύκολα. Μουλιάζουμε εφημερίδες και χαρτί υγείας σε μικρά κομμάτια σε νερό. Την
επόμενη μέρα στραγγίζουμε, αναμειγνύουμε με ατλακόλ και δουλεύουμε. Η
μεγαλύτερη δυσκολία έγκειται σ ο ότι θέλει καλό πλάσιμο δηλαδή ένα σχετικά
εξασκημένο χέρι γιατί αλλιώς η ζύμη θα κομπιάσει και δεν θα μας δώσει το
αναμενόμενο αποτέλεσμα.
δ. Πηλός:
Στον πηλό πρέπει να προσεχθούν τα παρακάτω:
• Να δουλευτεί πάνω σε νάιλον για να μην χάνει την υγρασία του
• Να στεγνώνει σωστά για να μην σπάνε τα έργα
• Να μην είναι φυσικά τοξικός
• Να έχει τη σωστή υγρασία για να μην κολλά στα χέρια κατά το πλάσιμο
• Έχει διάφορες ποιότητες με διαφορετική ανθεκτικότητα η καθεμία
• Να έχει διατηρηθεί σωστά μέσα σε διπλές χοντρές νάιλον σακούλες αλλιώς δεν
Θα μπορεί να δουλευτεί
• Μπορούν να χρησιμοποιηθούν και εργαλεία κατά τη χρήση του
• Μπορεί να ψηθεί
• Πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη σημασία στη σύνδεση των διάφορων κομματιών.
Έτσι αντιλαμβανόμαστε ότι το υλικό αυτό που «επιβάλλεται» να δοθεί στα
παιδιά και να δουλευτεί από αυτά, πρέπει να το δώσουμε όταν αυτά είναι αρκετά
εξοικειωμένα με την πλαστική
ε. Γύψος:
Το υλικό αυτό πρέπει να δίνεται τελευταίο γιατί απαιτεί πολύ γρήγορο
δούλεμα και αυτό γιατί μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα στεγνώνει, και σφίγγει.
Συνήθως το χρησιμοποιούμε σε καλούπια ακριβώς λόγω αυτής της ιδιομορφίας.

2
ΧΕΙΡΟΤΕΧΝΙΕΣ

• Κατασκευές από κουτιά

ΥΛΙΚΑ: Κουτιά παπουτσιών, ρολά από χαρτιά υγείας και κουζίνας, χρώματα πινέλα,
κόλλα. Κατασκευή: Με τα κουτιά αυτά κάνουμε διάφορες κατασκευές. Κάθε ομάδα
κάνει τη δική της. Ρομπότ, σπίτια. πυραύλους, συνθέσεις κλπ.
Εσωτερικό σπιτιού: Κάθε ομάδα παίρνει από ένα κουτί λίγο σκληρό. Κατόπιν με
διάφορα υλικά (κομμάτια από υφάσματα, χαρτιά, ξύλα κλπ) διακοσμούν το
εσωτερικό των κουτιών φτιάχνοντας τραπέζια, κρεβάτια παράθυρα κλπ. Με μεγάλα
χαρτόκουτα μπορούμε να φτιάξουμε ένα δράκο για τις απόκριες. Στην αρχή
βάζουμε δύο κουτιά το ένα πάνω στο άλλο. Αφού κάνουμε μια μεγάλη τρύπα στο
πάνω μέρος του κάτω κουτιού, ώστε να χωράει το κεφάλι ενός παιδιού και στα
πλάγια για τα χέρια, κολλάμε τα κουτιά με ατλακόλ. Με κοπίδι κάνουμε τα δόντια
και το στόμα του δράκου. Στολίζουμε τον δράκο με φούντες από γκοφρέ. Πίσω από
τα δύο αυτά χαρτόκουτα συνδέουμε και άλλα, αφού τα στολίσουμε. Τα παιδιά
μπαίνουμε μετά κάτω από τα κουτιά και τα ζωντανεύουν.

• Χριστουγεννιάτικες κατασκευές

Κάρτες ΥΛΙΚΑ: Χαρτόνια, Ψαλίδι, κόλλα, χαρτί πολυγράφου, χρώματα, χρυσόχαρτα

κόλλες μεταλλιζέ. Κατασκευή: Παίρνουμε ένα χαρτονάκι. (Μπορεί να είναι από
μεταλλιζέ). Το διπλώνουμε στα δυο για την κάρτα. Κόβουμε στο πίσω μέρος της
ράχης δυο τρεις λουρίδες, πλάτους ενός και μήκους 2-3 εκατοστών, ανάλογα το
μέγεθος της κάρτας. Σπρώχνουμε προς τα μέσα τις λουρίδες. Στις ορθές γωνίες που
δημιουργούνται κολλάμε διάφορα χριστουγεννιάτικα θέματα (φάτνη, δέντρο, Άι-
Βασίλης κλπ). Πρέπει να προσέξουμε ώστε οι εσωτερικές ζωγραφιές, όταν κλείνει η
κάρτα, να μην εξέχουν. Παραθέτουμε παρακάτω μερικούς εύκολους τρόπους, για
να κατασκευάσουμε αστέρια, αγγέλους, δέντρα, φαναράκια.
Φαναράκι: Διπλώνουμε μια κόλλα πολυγράφου ζωγραφισμένη με παστέλ ή μια
κόλλα μεταλλιζέ κατά μήκος. κάνουμε κοψίματα με το ψαλιδάκι από την ενωμένη
πλευρά του χαρτιού μας μέχρι και ένα εκατοστό από τις δυο ασύνδετες πλευρές της
κόλλας κολλάμε τις δυο πλευρές της κατά πλάτος. Το φαναράκι είναι έτοιμο.
Κολλάμε στο πάνω μέρος μια λουρίδα χαρτιού για χερούλι.
Δέντρο: Διπλώνουμε μια κόλλα πολυγράφου ή μεταλιζέ στα δυο. Σχεδιάσουμε το
μισό του δέντρου στη μια όψη της σελίδας προς το ενωμένο μέρος της, κόβουμε με
το ψαλίδι το περίγραμμα και ξεδιπλώνουμε.
Αστέρι: Διπλώνουμε ένα τετράγωνο χαρτί διαγώνια και κατόπιν στη μέση το
τρίγωνο που σχηματίζεται. Την τρίτη δίπλωση την κάνουμε με οδηγό τη μύτη του
τριγώνου που οι κορυφές είναι ενωμένες. Κατόπιν κόβουμε λοξά λίγο πιο πάνω.

3
• Μάσκες

Οι μάσκες γίνονται με πολλούς τρόπους.

ΥΛΙΚΑ: Μπαλόνι, λουρίδες εφημερίδων, νερόκολλα ή αλευρόκολλα, πλαστικά
χρώματα, κοπίδι.
Κατασκευή: Φουσκώνουμε το μπαλόνι, ώστε να γίνει μεγαλύτερο από το κεφάλι
μας. Κόβουμε λουρίδες από εφημερίδες, τις βουτάμε σε μια λεκάνη με κόλλα. Μετά
κολλάμε πάνω στο μπαλόνι σταυρωτά πολλές στρώσεις από λουρίδες εφημερίδων
(5-6 στρώσεις). Αφήνουμε το καλυμμένο μπαλόνι να στεγνώσει και μετά κόβουμε
ένα κομμάτι στο κάτω μέρος, τόσο ώστε να χωράει το κεφάλι μας μέσα. Μετά
βάφουμε τη μάσκα. Βουτάμε ύστερα σε νερόκολλα χαρτί υγείας και κάνουμε τη
μύτη, τα φρύδια τα αυτιά. Η μέθοδος του μπαλονιού μπορεί να χρησιμοποιηθεί και
για άλλες κατασκευές, όπως μπάλες κλπ.
• Αντί για μάσκα από μπαλόνι μπορούμε να φτιάξουμε μάσκα από χαρτοσακούλα. Η
χαρτοσακούλα πρέπει να βάφεται με πλαστικά χρώματα, ώστε να σκληραίνει και να
στέκεται όρθια. (Εάν στη χαρτοσακούλα χωράει το κεφάλι του παιδιού, σημειώνει
πού περίπου είναι τα μάτια του, τα ζωγραφίζει και κόβει στο σημείο αυτό τη
χαρτοσακούλα. Σε περίπτωση που είναι λίγο μικρότερη, σχίζει τα πλαϊνά της και
προσθέτει λωρίδες χαρτιού, ώστε να μεγαλώσει).

• Λουλούδια

α. ΥΛΙΚΑ: φελιζόλ, κόλλα, ξερό κλαδί.

Κατασκευή: Κολλάμε τρία ή τέσσερα απ' τα στρογγυλά μικρά κομματάκια του
φελιζόλ μαζί, σε διάφορα σημεία του κλαδιού. Τα μικρά αυτά άνθη μοιάζουν πολύ
με τ' αληθινά και ζωντανεύουν το ξερό κλαδί. (Μπορούμε να βάλουμε και φύλλα
από γκοφρέ ή βελουτέ). (Για να φτιάξουμε φύλλα, κόβουμε το σχέδιό μας και μετά
στρίβουμε τη μια άκρη τους).
β.ΥΛΙΚΑ: Κόλλες γκοφρέ, κόλλα, ψαλίδι, σύρμα. Όπως είναι τυλιγμένη η κόλλα
γκοφρέ την κόβουμε σε κομμάτια. Κατόπιν ψαλιδίζουμε τα κομμάτια από το ένα
μέρος ανάλογα με το είδος του λουλουδιού. Το γαρίφαλο π.χ το κόβουν μυτερά. Το
ψαλίδισμα γίνεται σε μεγάλο βάθος μέχρι και μισό εκατοστό πριν την άλλη άκρη
τον κομματιού. Μαζεύουμε και κρατάμε το κάτω ενωμένο μέρος του κομματιού και
με τα χέρια διαμορφώνουμε το άνθος, ξετυλίγοντας προσεκτικά τα πέταλά του. Με
σύρμα σφίγγουμε το κάτω μέρος του άνθους και ντύνουμε το συρμάτινο αυτόν
μίσχο με πράσινη λουρίδα γκοφρέ.
γ) Κατασκευή: Κόβουμε πέταλα διαφόρων σχημάτων, ανάλογα με το άνθος που
Θέλουμε να φτιάξουμε, από κόλλες γκοφρέ, τα βάζουμε πολλά μαζί και
δουλεύουμε όπως στο προηγούμενο. (Τα πέταλα μπορούν να γίνουν και με
ύφασμα. Για να σταθεροποιηθούν, τα βουτάμε σε αραιωμένη πρώτη ύλη
πλαστικού).