Czym są Kręgi Naprawcze

wersja krótka
Kręgi to struktura rozmowy w konflikcie grupowym, która ma na celu usłyszenie wszystkich
stron, ich potrzeb i motywów i wypracowanie rozwiązania
Składa się z 3 faz
1. przygotowanie - rozmowa z pojedynczymi osobami lub grupami,
2. krąg na którym wszyscy są obecni i mają szansę być usłyszani, wypracowanie
rozwiązań
3. zamknięcie - sprawdzenie czy dane rozwiązania działają

wersja długa
Metoda Kręgów Naprawczych została opracowana przez Dominika Bartera. Wdrażał ją w
celu rozwiązywania konfliktów i zmniejszenia przestępczości w różnych społecznościach w
Brazylii - głównie w fawelach i szkołach.
Sposób, w jaki opisujemy Kręgi bazuje na metodzie Dominika Bartera i warsztatach
prowadzonych przez Tomka Bagińskiego i Duka Duchscherera, a jednocześnie uwzględnia
nasze doświadczenia w pracy z Kręgami w różnych środowiskach w Polsce. Prezentowany
model zawiera nasze modyfikacje wynikające z praktyki.

Czym jest sprawiedliwość naprawcza i jaka jest jej rola w

rozwiązywaniu konfliktów

Sprawiedliwość naprawcza oznacza w praktyce skupienie się na naprawieniu tego, co

zostało zniszczone lub zepsute. Konflikt mógł powstać w wyniku czyjegoś działania, które
zaszkodziło innej osobie, naruszyło jej dobra materialne lub niematerialne. Nazwanie
wpływu tego działania, zobaczenie go w szerszym kontekście, wzajemne usłyszenie się
stron, prowadzi do lepszego zrozumienia całej sytuacji i działań naprawczych. W Kręgach
Naprawczych te działania zostają wypracowane w dialogu całej społeczności, której konflikt
dotyczy, a nie są narzucone z góry. Dzięki temu jest większa szansa, że zostaną one
wykonane.
W Kręgach bierzemy pod uwagę również aspekt emocjonalny całej sytuacji: ból, złość,
zranienia, zerwane zaufanie, zaburzone bezpieczeństwo. Czasem jest dużo trudniej
odbudować takie jakości. Dzięki dialogowi i zaangażowaniu całej społeczności, staje się to
możliwe.

Założenia Kręgów
● Systemowość wdrożenia - stanowią uzgodniony sposób rozwiązywania konfliktów,
ścieżka, co robić gdy pojawia się konflikt, jest wszystkim znana, wiadomo też, co po
kolei będzie się działo.
 ● Współdzielenie władzy - nie ma osoby w roli sędziego, która wydaje werdykty,
decyzje są podejmowane przez wszystkich uczestników procesu.
● Zaangażowanie całej społeczności - ponieważ konflikt oddziałuje na całą
społeczność, cała społeczność ma szansę wziąć udział w naprawie sytuacji.
● Dobrowolne uczestnictwo - zarówno decyzja o wzięciu udziału w Kręgu, jak i
kontynuacji lub rezygnacji jest dobrowolna. Dlatego facylitator nie wywiera presji,
zaprasza do uczestnictwa i pozostawia decyzję zaproszonym.
● Relacyjność - Kręgi bazują na relacjach i mają za zadanie je odbudowywać i
wzmacniać.
● Adaptowalność - dopasowujemy strukturę do specyfiki środowiska, w którym
działamy.
● Facylitacja - jest osoba, która prowadzi proces i troszczy się o zachowanie jakości i
struktury Kręgów.

Nazwy używane w Kręgach Naprawczych

Aby uchwycić dynamikę sytuacji i uniknąć stygmatyzowania i etykietowania, używamy

specyficznych nazw
● Czyn - to wydarzenie, będące źródłem konfliktu, określone językiem.obserwacji np.
Nie mówimy- Tomek obraził Piotra
Zamiast tego mówimy - W piątek na dużej przerwie Tomek powiedział do Piotra
Jesteś wieśniakiem.
● Autor - osoba, która dany czyn wykonała, czy powiedziała określone słowa
● Odbiorca czynu - osoba, wobec której ten czyn był skierowany, lub na którą miał
bezpośredni lub pośredni wpływ
● Facylitator - to osoba, która prowadzi Kręgi, nazywa, w której fazie jest grupa, co się
teraz dzieje, zadaje pytania, pomaga wyłaniać się rozwiązaniom. Facylitator nie
rozsądza, kto ma rację, a kto nie.

Struktura kręgów naprawczych

Kręgi Otwarcia
to spotkania z grupami osób lub pojedynczymi osobami, które są stronami w konflikcie. W
tych kręgach bierze udział autor (autorzy) oraz bezpośredni odbiorca (odbiorcy) działania.
Robimy też krąg otwarcia dla członków społeczności. Celem Kręgów Otwarcia jest
przygotowanie spotkania wszystkich osób dotkniętych konfliktem, poprzez:
- nazwanie tego co się wydarzyło,
- empatię - transformację ocen w języku potrzeb,
- nazwanie tego czemu kręgi mają służyć,
- próbę wejścia w perspektywę innych uczestników konfliktu.
W tej fazie facylitator spotyka się z każdą ze stron konfliktu osobno.
W każdym Kręgu Otwarcia odnosimy się do trzech rzeczy:
a. Wyraźne określenie czynu
Facylitator wspiera uczestników, w tłumaczeniu interpretacji i ocen na język obserwacji.
Nakierowuje ich na używanie słów, które dokładnie opisują to, co faktycznie zobaczyli
oczami lub usłyszeli uszami.
Facylitator posługuje się prostymi pytaniami analitycznymi w celu zidentyfikowania czynu:
● Co zostało powiedziane lub zrobione?
● Co chciałbyś wnieść do Kręgu Naprawczego?
● Kiedy to się stało? Jak to się stało?
● Czy możesz mi pokazać, jak to zrobili?
● Możesz mi powiedzieć, jakich słów użyli?

Może się zdarzyć tak, że część uczestników będzie zupełnie inaczej pamiętała, to co
się wydarzyło. W tym procesie nie dowodzimy prawdy, ale zdarzenie jest tylko
punktem wyjścia do tematu, o którym chcemy rozmawiać.

b. Usłyszenie każdej osoby i tego, w jaki sposób wpłynęło na nią to działanie.

Facylitator oferuje empatię każdej osobie, która będzie uczestniczyć w Kręgu. Facylitator
używa słów lub zwrotów, które kontaktują uczestnika z jego uczuciami i uniwersalnymi
ludzkimi potrzebami lub wartościami (takimi jak troska, wsparcie, zaufanie, zrozumienie itp.).
np. „Czy czujesz … bo potrzebujesz/cenisz …?”

c. Przekazywanie i otrzymywanie informacji

● Poinformuj uczestników o tym, jakie pytania będzie zadawał facylitator, w jaki sposób
będzie toczyć się rozmowa
● Powiedz o fazach procesu Kręgów Naprawczych
● Sprawdź zgodę na taką formę Kręgów
● Zapytaj "Czyja obecność jest ważna, aby rozwiązać konflikt?”
● Sprawdź gotowość na uczestnictwo w Kręgu

Krąg Właściwy
- może to być jedno spotkanie lub kilka. Jest to dialog o określonej strukturze, obejmujący
wszystkich bezpośrednich lub pośrednich uczestników konfliktu.
To znaczy, że w kręgu właściwym może wziąć udział każdy, kogo w jakikolwiek sposób
“dotknęło” działanie będące tematem Kręgu, każdy na kogo to działanie miało jakikolwiek
wpływ.
Ma 3 fazy odnoszące się do:
- teraźniejszości,
- przeszłości,
- przyszłości.
1 faza - to usłyszenie, jak uczestnicy kręgu czują się teraz w związku z tematem,
2 faza - to usłyszenie przyczyn danego zachowania stron w przeszłości,
3 taza - to wypracowanie na przyszłość rozwiązań, naprawiających szkody materialne i
emocjonalne, oraz działań, które mają zapobiec tego typu konfliktom w przyszłości.
Proces dialogu w dwóch pierwszych fazach Kręgu Właściwego jest następujący:

● Facylitator zadaje pytania prowadzące.

● Osoba, która chce - Mówiący - dzieli się swoją odpowiedzią na pytanie prowadzące.
Jeśli kilka osób chce mówić na raz, facylitator sprawdza, kto jest gotów poczekać i
wspiera uzgodnienie kolejności.
● Facylitator sprawdza, czy Mówiący ma jeszcze coś do powiedzenia (jedno z tych
pytań)
○ Czy chciałbyś, żeby coś jeszcze było usłyszane?
○ Czy to wszystko?
○ Czy coś jeszcze?
● Facylitator sprawdza do kogo kierowany jest komunikat,
○ Przez kogo chciałbyś być usłyszany?
● Facylitator pyta Słuchającego, o to co usłyszał:
○ Co usłyszałeś, że on powiedział?
● Wybrany Słuchający mówi to, co usłyszał od Mówiącego (istotę tego, co usłyszał).
● Facylitator sprawdza czy Mówiący ma poczucie bycia zrozumianym
○ Czy to jest to, co chciałeś, żeby było usłyszane?
● Mówiący potwierdza lub poprawia zrozumienie Słuchającego.

Cel każdej fazy w Kręgu Właściwym i pytania prowadzące:

Faza 1.Teraźniejszość - Wzajemne zrozumienie.

W tej części Kręgu każda osoba mówi i jest słyszana z tym, jak czuje się obecnie w
odniesieniu do konfliktu i jego konsekwencji. Ta faza zaczyna umożliwiać ludziom mówienie
o tym, kim są i co jest dla nich ważne, budując w ten sposób most więzi międzyludzkich.
Pytanie prowadzące: Jak się teraz czujesz, kiedy myślisz o czynie i wszystkich jego
konsekwencjach?

Faza 2. Przeszłość - Odpowiedzialność za siebie

W tej rundzie każda osoba mówi o tym, co motywowało ją do działania w sposób, w jaki to
zrobiła, lub o potrzebach, które skłoniły ją do podjęcia decyzji o czynie. Ta faza tworzy
zrozumienie pomiędzy wszystkimi uczestnikami w odniesieniu do głębszych powodów i
znaczenia ich wcześniejszych działań.
Pytanie prowadzące: "Co było ważne, co motywowało Cię do działania/odpowiedzi, w taki
sposób, jak to zrobiłeś?

Faza 3. Przyszłość - Uzgodnione działanie

Ta faza służy wypracowaniu rozwiązań. Uczestnicy kręgu mówią co chcieliby, żeby się
wydarzyło dla odbudowania relacji i pojednania w grupie. Facylitator zaprasza, aby
każda osoba zaproponowała co jest skłonna zrobić, aby przywrócić wspólnotę. Efektem
końcowym tej fazy jest umowa, w ramach której uczestnicy deklarują, co zrobią i w jakim
czasie. Koncentrujemy się tutaj na strategiach, które przynoszą wzajemne korzyści lub
dobro wspólnoty. Nie chodzi tylko o natychmiastowa reakcję, ale o systemowe działanie,
które naprawia i zapobiega podobnym sytuacjom w przyszłości.
Istotne jest tu wspólne wzięcie odpowiedzialności za uzdrowienie relacji przez całą
wspólnotę, nie tylko autora działania. To, co się stało ma zwykle złożone przyczyny i dzieje
się w określonym kontekście społecznym, dlatego każdy może przyczynić się do lepszego
funkcjonowania wspólnoty, a jednostkowe działanie autora czynu nie uzdrowi całości.

Na nagraniu pokazu Kręgów można zaobserwować złożoność przyczyn, które doprowadziły

autora do danego działania - Tymon nie zaprosił kolegów na imprezę, bo w środowisku brak
akceptacji każdej osoby, taką jaka jest. Skuteczne naprawienie sytuacji wymaga
współdziałania wszystkich.

Pytania prowadzące:
● Jak możemy ruszyć z tego miejsca do przodu, w sposób, który działa dla
wszystkich?
● Co chciałbyś zaoferować?
● O co chciałbyś poprosić?

Krąg Zamknięcia
- odbywa się jakiś czas po Kręgu Właściwym, w celu sprawdzenia czy i jak przyjęte
rozwiązania działają. W ramach tego Kręgu można konstruować umowy korygujące lub
wspierające wykonanie umowy głównej. Zapraszamy do uczestnictwa wszystkich
uczestników Kręgu Właściwego.

W tej fazie wracamy do naszych uzgodnionych działań, uczestnicy mówią o tym, co

faktycznie wydarzyło się od czasu Kręgu, co działa, a co nie działa, jak się czują w związku z
tym i co może ich wesprzeć.

Pytanie prowadzące: Jak się teraz czujesz w odniesieniu do ustaleń z Kręgu i ich
konsekwencji? Przez kogo chciałbyś być usłyszany?

Korzystałyśmy z materiałów Duka Duchscherera z warsztatów Thriving Through Conflicts

Reconciliation Lab, Zagroda Ojrzanów 10-15 June 2019
Więcej o kręgach na https://kreginaprawcze.pl/czym-sa-kregi-naprawcze/

autorki Marta Kułaga i Magda Kosicka-Leszczyńska, na potrzeby projektu Mediacje

rówieśnicze