Cykl Kolba i stożek Dale’a

KURS: Edukacja multisensoryczna czyli wykorzystanie zmysłów w

pracy z uczniami i wychowankami
Uczenie się przez doświadczenie

• Zarówno cykl Kolba jak i stożek Dale’a skupiają się przede

wszystkim na promowaniu uczenia się przez doświadczenie jako
najlepszej formy nabywania wiedzy.
• Dzięki temu, że możemy doświadczyć określonych wydarzeń za
pomocą naszych zmysłów uczymy się szybciej i efektywniej.
• Zastosowanie wielu zmysłów do doświadczenia powoduje lepsze
zapamiętanie sposobu rozwiązania problemu. Każdy uczeń
czerpiąc te doświadczenia będzie uczył się łatwiej.
Cykl Kolba

• Cykl Kolba składa się z czterech zasadniczych faz i opiera się na

założeniu, że efektywne uczenie się polega na przejściu przez
wszystkie cztery fazy proponowanego cyklu.
• Z założenia rozpoczęcie cyklu możliwe jest w dowolnym punkcie,
w zależności od umiejętności i zainteresowań ucznia. Niektórzy
preferują najpierw zapoznanie się z teorią, a dopiero w
następnych etapach chcą stosować ją w praktyce i wyciągać
wnioski.
• W związku z tym proces dydaktyczny powinien być skonstruowany
tak, aby rozpocząć naukę na wybranym przez siebie etapie.
Doświadczenie

• Jest jednym z najważniejszych elementów cyklu Kolba. Uczestnicy

doświadczają czegoś, mogą zaobserwować jak dana rzecz działa i
jakie efekty przynosi.
• Możemy odwołać się do własnych przeżyć lub stworzyć nowe
doświadczenia angażując zmysły.
• Dzięki doświadczeniu zawsze uczymy się czegoś nowego i sprawia
to, że lepiej zapamiętujemy sytuacje, w których braliśmy udział.
Refleksja

• Refleksja opiera się na odpowiednim zadawaniu pytań i

prowadzeniu dyskusji w taki sposób, aby możliwe było
wyciągnięcie wniosków i ustalenie co się stało i dlaczego to
nastąpiło.
• Po refleksji uczestnicy powinni podzielić się swoimi obserwacjami.
Jest to ważny etap, ponieważ osoba, która popełniła błąd ma
szansę na autorefleksję i wyciągnięcie wniosków na przyszłość
Generalizowanie

• Generalizowanie opiera się przede wszystkim na ustalaniu

podwalin teoretycznych. Jest to część procesu, która w dużej
części należy do nauczyciela, który powinien wykorzystać w tym
zakresie aktywność grupy.
• Na tym etapie możliwe jest poszerzenie wiedzy i podniesienie
swoich kompetencji teoretycznych
Sortowanie

• W ramach sortowania uczestnicy mają okazję przetestować nabytą

wiedzę w praktyce. Pod okiem osoby doświadczonej (nauczyciela)
sprawdzają czy będą potrafili zastosować wiedzę i wprowadzają
ewentualne korekty.
• Przy sortowaniu istotną funkcję odgrywa także informacja zwrotna
dla uczestników, którzy mogą wyciągnąć z niej określone wnioski.
Stożek Dale’a

• „Powiedz mi, a zapomnę. Pokaż mi, a zapamiętam. Zaangażuj, a

zrozumiem i nauczę się.” – cytat ten przypisywany jest
Konfucjuszowi, ale najlepiej oddaje efektywność uczenia się.
Zjawisko to opisuje także bardzo często prezentowana piramida
uczenia się czyli stożek Dale’a.
• Zaangażowanie uczniów, w tym zaangażowanie ich zmysłów
wpływa pozytywnie na ich rozwój przede wszystkim pozwalając im
na rozwinięcie naturalnej ekspresji.
Stożek Dale’a

• Na górze stożka uwidoczniono czytanie i słuchanie jako najmniej

efektywne formy uczenia się, podobnie jak oglądanie ruchomych i
nieruchomych obrazów.
• Nieco większą efektywność ma demonstracja, aktywne zwiedzanie
czy dramatyczna prezentacja.
• Najwyższą efektywność mają natomiast gry z wchodzeniem w rolę
i symulacje oraz właśnie zastosowanie w praktyce i uczenie
innych.
Style ucznia się wg. Kolba i Fry’a

• David Kolb i Roger Fry określili 4 style uczenia się:

• styl dywergencyjny (doświadczenie/odczuwanie + obserwacja/obserwowanie) –
charakteryzuje się dużą wyobraźnią, łatwością generowania pomysłów, patrzeniem z różnych
perspektyw, skupieniem na ludziach, szerokim zainteresowaniem kulturą
• styl asymilacyjny (obserwacja/obserwacja + teoria/myślenie) – charakteryzuje się łatwością
tworzenia modeli teoretycznych na bazie rozumowania indukcyjnego oraz większym
skupieniem na abstrakcyjnych ideach niż na ludziach
• styl konwergencyjny (teoria/myślenie + eksperymentowanie/działanie) – charakteryzuje się
zdolnością do praktycznego wykorzystania pomysłów, skupieniem na rozumowaniu
dedukcyjnym, niskim poziomem emocjonalności oraz wąskimi zainteresowaniami
• styl akomodacyjny (eksperymentowanie/działanie + doświadczenie/odczuwanie) –
charakteryzuje się dużą chęcią działania i gotowością do podejmowania ryzyka, łatwością
działania w sytuacjach wymagających natychmiastowej reakcji, intuicyjnym podejściem do
rozwiązywania problemów
Zastosowanie cyklu Kolba

• Konkretne doświadczenie
• Zaproponuj ćwiczenie, zadanie (odgrywanie ról, tworzenie
plakatu, gra, obejrzenie poruszającego filmu itp.)
• Stwórz możliwość przeżycia doświadczenia – zrób wprowadzenie,
wzbudź ciekawość, podaj jasne instrukcje (zadbaj, by zadanie
wzbudzało emocje, ponieważ one sprzyjają uczeniu się)
• Upewnij się, że wszyscy zrozumieli na czym polega zadanie
• Czuwaj nad przestrzeganiem reguł i bezpieczeństwem fizycznym i
emocjonalnym uczestników
Zastosowanie cyklu Kolba

• Refleksyjna obserwacja
• Rozpocznij rozmowę nt. doświadczenia
• Moderuj dyskusję, stwórz warunki do bezpiecznej rozmowy – w razie
potrzeby ustal jej reguły (np. kolejność i długość wypowiedzi)
• Zachęć uczestników do dzielenia się spostrzeżeniami, odczuciami –
zacznij od tych, którzy byli najbardziej zaangażowani emocjonalnie (np.
osoby odgrywające role), a następnie oddaj głos obserwatorom
• Pozwól na ujawnienie emocji związanych z przeżytym doświadczeniem i
na nabranie emocjonalnego dystansu do niego („wentylacja emocji”,
„wyjście” z doświadczenia)
• Pomóż uczestnikom w zebraniu ważnych informacji i danych z
doświadczenia
Zastosowanie cyklu Kolba

• Tworzenie abstrakcyjnych teorii i hipotez

• Spytaj o wnioski i uogólnienia, które można sformułować na podstawie
doświadczenia i obserwacji
• Przekaż lub zbierz od uczestników informacje nt. opracowanych teorii i
modeli, a w razie konieczności skonfrontuj je z wynikami doświadczenia
i obserwacji
• Wraz z uczestnikami nazwijcie prawidłowości i mechanizmy kierujące
działaniami i przeżyciami obserwowanymi w doświadczeniu
• Pomóż zebrać wnioski z obserwacji i połączyć je z teorią i modelami
• Zaprezentuj teorię w postaci mini-wykładu i dyskusji z uczestnikami
Zastosowanie cyklu Kolba

• Aktywne eksperymentowanie
• Pomóż znaleźć powiązania pomiędzy doświadczeniem, refleksją,
teorią a realnym życiem
• Zaproponuj wypróbowanie nabytych umiejętności w bardziej
realnym ujęciu (np. poprzez symulację)
• Pomóż w transferze treści i przeżyć edukacyjnych do praktyki
życiowej (w krótkiej i długiej perspektywie) – np. przez
zaplanowanie konkretnych kroków, które pozwolą wykorzystać
zdobyte doświadczenia w realnych sytuacjach
Wykorzystanie wielu zmysłów

• Należy pamiętać, że w ramach uczenia się przez doświadczenie

możemy zaangażować wiele zmysłów, które wykorzystywane
jednocześnie będą kształtowały świadomość sensoryczną
uczestników.
• Dzięki zastosowaniu wielu różnego rodzaju ćwiczeń możliwe jest
przekazanie wiedzy zarówno poprzez słuch, dotyk, wzrok oraz
inne zmysły, które pozwalają badać i uczestniczyć na żywo w tym
co ma zostać zapamiętane przez ucznia.
Dziękuję za uwagę