SERTLİK TESTLERİ

Doç. Dr. Sevim Alışır

 MEKANİK TESTLER
SERTLİK TESTLERİ

Bilimsel anlamda,
MEKANİK TESTLER
MEKANİK TESTLER
MEKANİK TESTLER
MEKANİK TESTLER
Sertlikle Mukavemet Arasındaki İlişki
Sertlikle Mukavemet Arasındaki İlişki
SERTLİK TESTLERİ
 SERTLİK TESTLERİ

(CaSO4·2H2O) (CaCO3)
2 (CaF2)
Talc (Mg3Si4O10(OH)2) 3 4 Apatit (Ca5(PO4)3(OH–,Cl–,F–))
5
1

(KAlSi3O8 Topaz
Kuartz (SiO2) 7(Al SiO (OH–,F–) ) 8 Korundum Elmas
6 2 4 2
10
(Al2O3) 9
 SERTLİK TESTLERİ

İz büyüklüğü ölçülür

Batma derinliği ölçülür

SERTLİK TESTLERİ
 SERTLİK TESTLERİ

ØBrinell Sertlik Yöntemleri (HB, BSD)

Ø Vickers Sertlik Yöntemleri (HV, VSD)

Ø Rockwell Sertlik Yöntemleri (HR)

Ø Knoop Sertlik Yöntemleri (mikro sertlik ölçümü)

Malzemelerde Sertlik- Mukavemet İlişkisi

BRINELL SERTLİK ÖLÇÜMÜ
BRINELL SERTLİK ÖLÇÜMÜ
BRINELL SERTLİK ÖLÇÜMÜ
BRINELL SERTLİK ÖLÇÜMÜ
BRINELL SERTLİK ÖLÇÜMÜ
BRINELL SERTLİK ÖLÇÜMÜ
 BRINELL SERTLİK ÖLÇÜMÜ

Yük derecesi
N kp
0,102F F 30 10 5 2,5 1,25
D 2 D2

Kullanım
aralığı HB 67-450 22-315 11-158 6-78 3-39

Demir esaslı
malzemeler ve
Demir Dışı Metaller
yüksek dayançlı
alaşımlar

HB sertlik -yumuşak çelik -hafif -saf -yatak -kurşun

yönteminin -çelik metaller alüminyum malzemeleri -kalay
kullanıldığı -dökme çelik -döküm -magnezyum -yumuşak
malzemeler -temper döküm alaşımları -çinko metaller
-titanyum -bakır -dökme
alaşımları -pirinç pirinç
-Ni ve Co -bronz
alaşımları -nikel
 BRINELL SERTLİK ÖLÇÜMÜ

Deney yükü seçim tablosu

Deney yükü
Bilya F/D2 yük derecesi kp olarak
çapı D
(mm) 30 10 5 2,5 1,25

10 3000 1000 500 250 125

5 750 250 125 62,5 31,25
2,5 187,5 62,5 31,25 15,62 7,8125
1 30 10 5 5 1,25
2,5
BRINELL SERTLİK ÖLÇÜMÜ
BRINELL SERTLİK ÖLÇÜMÜ
VİCKERS SERTLİK ÖLÇÜMÜ
VİCKERS SERTLİK ÖLÇÜMÜ
VİCKERS SERTLİK ÖLÇÜMÜ
VİCKERS SERTLİK ÖLÇÜMÜ

— Sertlik birimi kgf/mm2’ dir. Fakat

sertlik ifadesinde genellikle birim
kullanılmaz.

— Deney yükü 0,025-120kgf arasında

olabilir.

— Numunenin yüzeyi düz, pürüzsüz,

temiz ve parlak olmalıdır.

— Deney 10-35 oC sıcaklık aralığında

yapılmalıdır.
VİCKERS SERTLİK ÖLÇÜMÜ

— Uygulanan yük darbesiz olarak

yavaşça 2-8 saniye arasında
uygulanmalı ve 10-15 saniye
kadar tutulmalıdır.
— Çelik bakır ve bakır alaşımında
izler arası ve iz köşegenin 3 katı
olmalı; kurşun ve kalay alaşımları
gibi yumuşak metallerde 6 katı
olmalıdır.
— Deneyden sonra numunenin
arkasında iz oluşmamalıdır.
VİCKERS SERTLİK ÖLÇÜMÜ

— Bu yöntemle en yumuşak
malzemeden en sert malzemeye
kadar geniş bir aralıkta sertlik
ölçümü yapılabilir.
— Metallerin yanında seramik
malzemelerin sertliğinin
ölçümünde de güvenilir bir sertlik
ölçme yöntemidir.
VİCKERS SERTLİK ÖLÇÜMÜ
VİCKERS SERTLİK ÖLÇÜMÜ
 ROCKWELL SERTLİK ÖLÇÜMÜ

— Birçok farklı skala, farklı yük ve çeşitli uç

kombinasyonlarının kullanımıyla en sertten en
yumuşağa kadar tüm metal ve alaşımlarının sertliğinin
tayin edilmesinde kullanılır.
— Rockwell deneyleri, örnek üzerine yapılan seri
yükleme ve boşaltma sonucu örnek yüzeyinde oluşan
derinliğin ölçülmesi ile gerçekleştirilir.
ROCKWELL SERTLİK ÖLÇÜMÜ

— Rockwell sertlik ölçme

yönteminde batıcı uç olarak,
değişik çaplarda çelik veya sert
metal malzemeden yapılmış bilye
veya uç açısı 120o ve uç kısmı
0,2 mm yarıçapında yuvarlatılmış
elmas koni uç kullanılır.
ROCKWELL SERTLİK ÖLÇÜMÜ
ROCKWELL SERTLİK ÖLÇÜMÜ
ROCKWELL SERTLİK ÖLÇÜMÜ
ROCKWELL SERTLİK ÖLÇÜMÜ
ROCKWELL SERTLİK ÖLÇÜMÜ
ROCKWELL SERTLİK ÖLÇÜMÜ
ROCKWELL SERTLİK ÖLÇÜMÜ
KNOPP SERTLİK ÖLÇÜMÜ
KNOPP SERTLİK ÖLÇÜMÜ
 KNOPP SERTLİK ÖLÇÜMÜ

— Mikrosertlik deneyleri genellikle 10-5000g arasındaki

yüklerle yapılır.
— Malzemelerin iç ve yüzey kısımlarında olan farklı
mikroyapı ve ve farklı sertlikteki bileşenler vardır. Bu
sertliklerin ölçümü daha az yüklerle ve daha hassas
şekilde ölçülmelidir.
— Mikrosertlik için knoop veya vickers uçları kullanılır.
— Uygulanan kuvvet numune üzerine 10-15 s sürede
uygulanır.
— Örnek: 500HK 0,2/20
— Sertlik değeri/ uygulanan yük/ süre
 KNOPP SERTLİK ÖLÇÜMÜ

Mikrosertlik deneylerinin uygulama alanları:

— Malzemenin sertliğinin daha hassas ölçülmesi
gereken durumlarda
— Çok ince ve küçük parçaların sertliklerinin ölçümünde
— Sementasyon ve nitrürasyon gibi yüzey sertleştirmesi
işlemleri yapılan parçalardaki sertlik dağılımın
ölçülmesinde
— Malzeme içindeki mikroparçaların sertliğinin
ölçülmesinde
— Taşlama yanıkları ve dekarbürizasyon gibi mikroyapı
bozukluklarının belirlenmesinde
— Yüzey kaplamaların sertliklerinin ölçülmesinde
B - DİNAMİK SERTLİK ÖLÇME YÖNTEMLERİ

Shore Sertlik Ölçme Yöntemi

Bir boru içerisinden kütlesi 20 g olan bilye biçiminde cisim, düşey olarak muayene
yapılacak malzeme üzerine düşer ve geri sıçrar. Sert malzemelerde düşüş enerjisinin
küçük bir kısmı, malzeme üzerinde şekil değişimine harcanır. Bu nedenle sert
malzemelerde düşen cismin izi küçük olur. Enerjinin geri kalan kısmı geri sıçramaya
neden olur. Geri sıçramayı meydana getiren enerji ölçü aletiyle tespit edilir. Geri
sıçrama yüksekliği malzemenin sertliğinin ölçüsüdür.