‫‪:‬عنوان عکس‬

‫الساندرو اسکاتی ;‪ UNODC; UNODC/Ioulia Kondratovitch‬کتابخانه عکس‬

 ‫بخش آزمایشگاهی و علمی‬
‫دفتر سازمان ملل متحد در مورد مواد مخدر و جرم‬
‫وین‬

‫روش های پیشنهادی برای‬

‫شناسایی و تجزیه و تحلیل حشیش و محصوالت شاهدانه‬
‫)بازبینی و به روز رسانی(‬

‫دفترچه راهنما برای استفاده توسط‬

‫آزمایشگاه های ملی آنالیز مواد مخدر‬

‫سازمان ملل‬
‫نیویورک‪2009 ،‬‬
‫توجه داشته باشید‬

‫شرایط عملیاتی و آزمایشی از مواد مرجع اصلی‪ ،‬از جمله روش‌های منتشر نش ده‪ ،‬تأیی د ش ده و در‬
‫آزمایشگاه‌های ملی منتخب طبق فهرست من ابع‪ ،‬تکث یر ش ده اس ت‪ .‬تع دادی از ش رایط ج ایگزین و‬
‫جایگزینی محصوالت تجاری نامگذاری شده ممکن اس ت نت ایج قاب ل مقایس ه ای را در بس یاری از‬
‫‪.‬موارد ارائه دهد‪ ،‬اما هر گونه اصالح باید قبل از ادغام در روال های آزمایشگاهی تأیید شود‬
 ‫‪.‬ذکر نام شرکت ها و محصوالت تجاری به معنای تایید سازمان ملل نیست‬

‫‪ST/NAR/40‬‬

‫انتشارات ملل متحد‬

‫‪ E.09.XI.15 ISBN 978-92-1-148242-3‬شماره فروش‬

‫این نش ریه ب ه ط ور رس می وی رایش نش ده اس ت‪ .‬زب ان اص لی‪:‬‬

‫انگلیسی‬

‫سپاسگزاریها‬
‫بخش آزمایشگاهی و علمی (به ریاست قاضی تتی) دفتر مبارزه با مواد مخدر و جرایم سازمان ملل‬
‫مای ل اس ت از کارشناس ان زی ر ب رای مش ارکت در محت وای کتابچ ه راهنم ای )‪ (UNODC‬متح د‬
‫‪:‬حاضر تشکر کند‬

‫دکتر مایکل بوونز و آقای مارکوس شلپفر‪ ،‬خ دمات پزش کی ق انونی علمی‪ ،‬پلیس ش هر زوریخ‪،‬‬
‫سوئیس‬

‫‪،‬خانم سو فیدیان‪ ،‬مدیر شعبه گیاه شناسی‪ ،‬بخش خدمات پزشکی قانونی‬
 ‫پلیس ویکتوریا‪ ،‬استرالیا؛ و گروه مش اوره تخصص ی م واد مخ در غیرق انونی ب رای م دیران‬
‫)‪ (SMANZFL‬ارشد آزمایشگاه های پزشکی قانونی استرالیا و نیوزیلند‬

‫آقای اندرو هلمز‪ ،‬مشاور ارشد علمی‪ ،‬خ دمات تجزی ه و تحلی ل دارو‪ ،‬بهداش ت کان ادا‪ ،‬تورنت و‪،‬‬
‫کانادا‬

‫دکتر هنک هویزر‪ ،‬بخش مواد مخدر‪ ،‬موسسه پزشکی قانونی هلند‪ ،‬الهه‪ ،‬هلند (بازنشسته)‬

‫شیمیدان قانونی و سم شناس‪ ،‬موریس ‪ A. Kader Jackaria،‬آقای‬

‫دک تر لی تان گ ک ویی‪ ،‬م دیر بخش‪ ،‬بخش داروه ای غیرق انونی و س م شناس ی‪ ،‬گ روه عل وم‬
‫کاربردی‪ ،‬مرجع علوم بهداشت‪ ،‬سنگاپور‬

‫آقای آدریانو اوتویو مالدانر و خانم دانیله زاگو سوزا‪ ،‬پلیس جنایی فدرال‪ ،‬برزیل‬

‫آزمایشگاه علوم قانونی‪ ،‬ژاندارمری رویال‪ ،‬رباط‪ ،‬مراکش ‪ H. Stambouli،‬دکتر‬

‫‪ Albert Szent-Györgyi، Szeged،‬اس تاد بازنشس ته‪ ،‬دانش گاه ‪ Kalman Szendrei،‬دک تر‬
‫مجارستان‬

‫همچنین مایل است از دکتر مایک ل ب وونز و م ارکوس ‪ UNODC‬بخش آزمایشگاهی و علمی‬
‫شلپفر برای بررسی و به روز رسانی کتابچه راهنمای اصلی "روش های توص یه ش ده ب رای‬
‫آزمایش حشیش"‪ ،‬برای تهیه پیش نویس اولیه این کتابچه راهنمای اصالح شده و به روز شده‪،‬‬
‫و برای نهایی کردن تشکر کند‪ .‬نسخه خطی‪ ،‬با استفاده از کم ک ه ای اض افی از کارشناس ان‬
‫*‪.‬فوق‬

‫بارب ارا رام برگ این نش ریه را ب رای دف تر مقابل ه ب ا م واد مخ در و ج رم س ازمان مل ل متح د‬
‫هماهنگ کرده است و مایل اس ت از کم ک س ایر کارکن ان دف تر مقابل ه ب ا م واد مخ در و ج رم‬
‫‪.‬سازمان ملل قدردانی کند‬

‫‪ Bovens‬دکتر *‬ ‫مایل است از خانم لیزا فریشکنشت برای کمک ویراستاری پیش نویس اولیه قدردانی‬
‫‪.‬کند‬

‫‪III‬‬
 ‫فهرست‬
‫صفحه‬
‫‪1.‬‬ ‫معرفی ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪1‬‬
‫زمینه ‪1.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪ 1.2 1‬هدف و استفاده از دفترچه راهنما ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪2.....‬‬
‫‪2.‬‬ ‫تولید غیرقانونی محصوالت شاهدانه ‪. . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪5‬‬
‫بازار شاهدانه ‪2.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪5‬‬
‫‪3.‬‬ ‫توصیف گیاه شاهدانه و غیرقانونی‬
‫محصوالت شاهدانه ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪3.1 7‬‬
‫نام ‪7 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫مترادف ها ‪3.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪7‬‬
‫تاکسونومی ‪3.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪ 3.4 7‬ظاهر فیزیکی‪3.5 7 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪ 3.6 9‬شباهت ها ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫پرورش ‪10 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪ 3.6.2 11‬شبیه ‪") . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬به اسپانیایی‪" :‬بدون دانه( ‪3.6.1 Sinsemilla‬‬
‫سازی‪3.6.3 11 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫هرمافرودیت های القا شده مصنوعی‪ 3.6.4 11 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬تولید در‬
‫فضای باز ‪11 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪ 3.6.5‬تولید داخل‬
‫ساختمان ‪12 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫حشیش صنعتی‪3.7 12 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫گ ل دهی ‪3.8 12 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪ 3.9‬برداش ت ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪13‬‬
‫بازده‪3.10 3.11 13 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪9‬‬
‫توزی ع در گیاه ان و محص والت ش اهدانه‪∆ -THC 3.12 14 . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪3.13‬‬ ‫بیوس نتز‪14 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫محصوالت ش اهدانه ‪3.13.1 14 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫حشیش گیاهی ‪ 3.13.2 15 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬رزین شاهدانه‬
‫(حشیش) ‪ 3.13.2.1 16 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬رزین شاهدانه از کشورهای‬
‫مدیترانه‪ 3.13.2.2 16 . . .‬رزین ش اهدانه از جن وب و جن وب غ ربی آس یا ‪ 3.13.2.3 17‬رزین‬
‫حشیش مایع (روغن حشیش) ‪-o-lators" . . 17 3.13.3 . . . . . . . . .‬شاهدانه از "گرده افشان"‪"/‬یخ‬
‫ه‬ ‫اهدانه و روغن دان‬ ‫هش‬ ‫‪ 3.13.4‬دان‬ ‫‪18 . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫انس‬ ‫‪ 3.13.5‬اس‬ ‫اهدانه ‪19 . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫ش‬
‫ش اهدانه ‪ 3.14 19 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬تخمین س ن نمون ه ه ای‬
‫شاهدانه ‪19 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫نوع مواد مخدر در مقابل شاهدانه از نوع فیبر‪3.15 20 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
 ‫‪v‬‬

‫صفحه‬
‫‪4.‬‬ ‫مواد تشکیل دهنده شیمیایی با اهمیت فورنزیک ‪21 . . . . . . .‬‬

‫‪5.‬‬ ‫تجزیه و تحلیل کیفی و کمی از‬

‫محصوالت ش اهدانه ‪5.1 25 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫نمون ه ب رداری ‪25 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪ 5.1.1‬نمونه برداری از گیاهان (مزرعه سرپوشیده و بیرونی) ‪ 5.1.2 25 . . . . . .‬نمونه برداری‬
‫از محصوالت حشیش کشف شده‪26 . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫حشیش گیاهی‪ 5.1.2.2 26 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬رزین ‪5.1.2.1‬‬
‫حشیش مایع (روغن)‪ . . . . .‬شاهدانه ‪2.3. 5.1 26 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪27 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫حداقل معیارها برای شناسایی مثبت حشیش‪ 5.3 27 . . . . . . . . . .‬معاینه فیزیکی ‪5.2 . . .‬‬
‫‪ 5.3.1‬مشخصات ‪27 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫ماکروسکوپی ‪ 5.3.2 27 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬مشخصات میکروسکوپی ‪. . . . . .‬‬
‫‪ 5.4 30 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬معاینه شیمیایی ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪ 5.4.1‬جنبه های عمومی ‪32 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪ 5.4.2 32 .‬آماده سازی نمونه برای آزمایش شیمیایی‪ 5.4.2.1 33 . . . . . . . . . . .‬تهیه حشیش‬
‫گیاهی ‪ 5.4.2.2 33 . . . . . . . . . . . . . . . .‬تهیه رزین شاهدانه ‪33 . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪ 5.4.2.3‬تهیه روغن شاهدانه ‪ 5.4.3 33 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬آزمون های فرضی ‪. . . . . . .‬‬
‫‪33 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪ 5.4.3.1‬تست رنگ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪ 5.4.3.2 33 . . . . . . . . . . . . .‬ایمونواسی ‪36 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪ 5.4.4 (IMS). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36‬طیف سنجی تحرک یونی‬
‫‪5.4.5‬‬ ‫‪ (TLC). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36‬کروماتوگرافی الیه نازک‬
‫‪5.4.6‬‬ ‫‪ (GC-FID)،‬کروماتوگرافی گازی ‪ -‬تشخیص یونیزاسیون شعله‬
‫بدون و با مشتق سازی ‪39 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫تکنیک س تون م ویرگی ‪ 5.4.7 39 . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬کروم اتوگرافی گ ازی ‪5.4.6.1 -‬‬
‫‪ (GC-MS). . . . . . . 41‬طیف سنجی جرمی‬
‫‪ (HPLC). . . . . . . 41‬کروماتوگرافی مایع با کارایی باال ‪5.4.8‬‬

‫‪6.‬‬ ‫تکنیک ها و رویکردهای تحلیلی اضافی‬

‫برای تجزیه و تحلیل محصوالت شاهدانه ‪45 . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪ 6.1 GC-‬پروفایل‬
‫‪ 6.2‬استخراج میکرو فاز جامد از تشنج محصوالت شاهدانه‪FID 45 . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫طیف سنجی نسبت جرم ایزوتوپ پایدار ‪(SPME). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 6.3‬‬
‫‪ DNA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬پروفایل ‪(IRMS). . . . . . . . . . . . . . . . . 46 6.4‬‬
‫‪. . . . . . . . . . . . . . 46‬‬

‫‪7.‬‬ ‫منابع ‪47 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬

 ‫‪vi‬‬

‫معرفی ‪1.‬‬
‫پس زمینه ‪1.1‬‬
‫محصوالت شاهدانه به طور گسترده قاچاق مواد مخدر در سراسر جهان هستند و ‪ 65‬درصد از ک ل‬
‫موارد تشنجی جهانی (‪ 1.65‬میلیون مورد) در سال ‪ 2006‬را تش کیل می دهن د‪ 5200 .‬متری ک تن‬
‫گیاه دارویی و ‪ 1000‬متریک تن رزین در س ال ‪ 2006‬کش ف و ض بط ش د‪ .‬عمًال هم ه کش ورهای‬
‫جهان کشف و ض بط ش دند‪ .‬تحت ت أثیر قاچ اق حش یش هس تند‪ .‬ب ه ط ور مش ابه‪ ،‬ش اهدانه همچن ان‬
‫پرمصرف ترین م اده مخ در در سراس ر جه ان اس ت‪ ،‬ب ه ط وری ک ه در س ال ‪ 2006‬ح دود ‪166‬‬
‫میلیون نفر از حشیش استفاده کرده اند که معادل حدود ‪ 4‬درصد از جمعیت جه انی ‪ 15‬ت ا ‪ 64‬س اله‬
‫‪.‬است‬

‫در عین حال‪ ،‬به‌ویژه از اواخر قرن گذشته‪ ،‬روش‌های تولید به طور فزاینده‌ای پیچی ده ش ده‌اند و در‬
‫نتیجه در بازارهای غیرقانونی طیف گسترده‌ای از محصوالت شاهدانه با سطوح بسیار متف اوتی از‬
‫اخ یرًا‪ ،‬بحث ‪. (THC).‬ماده اص لی روان‌گ ردان‪ ،‬دلت ا‪ -۹-‬تتراهی دروکانابینول در دس ترس هس تند‬
‫در )ک ه اغلب ب ه عن وان "ق درت" نامی ده می ش ود( ‪ THC‬جدی دی در م ورد اف زایش محت وای‬
‫‪.‬محصوالت غیرقانونی شاهدانه وجود داشته است‬

‫همه اینها نیازمند داده های تحلیلی است که بین آزمایشگاه ها و در طول زمان قابل مقایسه باش د‪ .‬ب ا‬
‫محص والت ‪ THC‬این حال‪ ،‬اکثر کش ورها طب ق ق انون نی ازی ب ه تجزی ه و تحلی ل دقی ق محت وای‬
‫مختلف ندارند‪ ،‬و در جایی که چنین تحلیل‌هایی انجام می‌شود‪ ،‬از رویکرده ا و طرح‌ه ای آزمایش ی‬
‫متنوعی استفاده می‌کنند که قابلیت مقایسه نتایج را کاهش می‌ده د‪ .‬ب ه عن وان مث ال‪ ،‬تب دیل ترکیب ات‬
‫هم با سیگار کشیدن و هم تحت شرایط تحلیلی ‪ (THCA)،‬طبیعی‪ ،‬مانند اسید تتراهیدروکانابینولیک‬
‫و اینکه چگونه باید در گزارش تحلیلی منعکس شود‪ ،‬مسائلی هستند ک ه هن وز در ‪ THC،‬خاص به‬
‫سراسر جهان استاندارد نشده اند‪ .‬از جنبه فناوری‪ ،‬تجزیه و تحلیل محصوالت ش اهدانه ب ه دلی ل در‬
‫و س ایر کانابینوئی دها ‪ THC‬دسترس بودن نسبتًا محدود مواد مرجع خ الص ی ا ک امًال تعری ف ش ده‬
‫‪.‬پیچیده تر می شود‬

‫کتابچه راهنمای حاضر نسخه به روز شده و به طور قابل توجهی اصالح ش ده از کتابچ ه راهنم ای‬
‫است که در سال ‪ 1987‬منتشر شد‪"" (ST/NAR/8) .‬روش های توصیه شده برای آزمایش حشیش‬
‫با در نظر گرفتن پیشرفت های فناوری تحلیلی و پیشرفت های موج ود در آن تهی ه ش ده اس ت‪ .‬علم‬
‫در ‪ THC‬شاهدانه‪ ،‬و با هدف ارائه مبنای تحلیلی برای یک بحث عینی در مورد تغی یرات محت وای‬
‫‪.‬طول زمان‪ ،‬و تفاوت بین مناطق و محصوالت‬

‫که*‬ ‫تنها در اواسط ‪ 1960‬به طور کامل مشخص شد و تنه ا ‪ THC‬در این رابطه‪ ،‬مهم است که بدانیم‬
‫به عنوان استاندارد مرجع خالص از اواخر دهه ‪ 1960‬در دسترس بود‪ .‬بنابراین نتایج به دست آم ده‬
‫‪.‬قبل از آن زمان نباید با نتایج امروز مقایسه شود و باید تقریبی در نظر گرفته شود‬

‫‪1‬‬
‫‪2‬‬ ‫روش های توصیه شده برای شناسایی و تجزیه و تحلیل حشیش و محصوالت شاهدانه‬
 ‫هدف و استفاده از دفترچه راهنما ‪1.2‬‬
‫کتابچه راهنمای حاضر یکی از مجموعه ای از انتشارات مشابه اس ت ک ه ب ه شناس ایی و تجزی ه و‬
‫تحلی ل ان واع مختل ف م واد مخ در تحت کن ترل بین المللی می پ ردازد‪ .‬این دس تورالعمل‌ها نتیج ه‬
‫دنبال می‌شود و هدف آن هماهنگ‌سازی و ‪ UNODC‬برنامه‌ای است که از اوایل دهه ‪ 1980‬توسط‬
‫‪.‬ایجاد روش‌های پیشنهادی آنالیز برای آزمایشگاه‌های ملی آنالیز دارو است‬

‫در راستای هدف کلی این مجموعه‪ ،‬کتابچه راهنم ای حاض ر رویکرده ایی را پیش نهاد می‌کن د ک ه‬
‫ممکن است به تحلیلگران دارو در انتخاب روش‌های مناس ب ب ا نمون ه تحت بررس ی کم ک کن د و‬
‫داده‌های مناسب برای هدف مورد نظر را فراهم کند‪ ،‬و همچنین فضایی را ب رای انطب اق ب ا س طح‬
‫پیچیدگی آزمایشگاه های مختلف و نیازهای قانونی مختلف‪ .‬اکثر روش‌های موج ود در این کتابچ ه‪،‬‬
‫روش‌های معتبری هستند که سال‌هاست در آزمایشگاه‌های معت بر و ب ه عن وان بخش ی از مطالع ات‬
‫بین آزمایشگاهی‪ ،‬تمرین‌های مش ارکتی و تس ت‌های مه ارت م ورد اس تفاده ق رار گرفته‌ان د‪ .‬ب ا این‬
‫حال‪ ،‬خواننده باید بداند که تعدادی روش دیگر‪ ،‬از جمله روش‌هایی ک ه در ادبی ات پزش کی ق انونی‬
‫منتشر شده‌اند‪ ،‬وجود دارد که ممکن است نتایج قاب ل قب ولی ن یز ب ه هم راه داش ته باش د‪ .‬ه ر روش‬
‫جدیدی که قرار است در آزمایشگاه خواننده مورد اس تفاده ق رار گ یرد بای د قب ل از اس تفاده معم ول‬
‫‪.‬تأیید و‪/‬یا تأیید شود‬

‫عالوه بر این‪ ،‬تعدادی رویک رد پیچی ده‌تر وج ود دارد‪ ،‬ام ا ممکن اس ت ب رای برنامه‌ه ای عملی اتی‬
‫معمولی ضروری نباش ند‪ .‬بن ابراین‪ ،‬روش‌ه ایی ک ه در اینج ا توض یح داده می‌ش وند بای د به‌عن وان‬
‫راهنمایی درک شوند‪ ،‬یعنی تغییرات جزئی متناسب با شرایط محلی معم وًال نبای د اعتب ار نت ایج را‬
‫تغییر دهد‪ .‬انتخاب روش و رویکرد تجزیه و تحلیل و همچنین تصمیم گیری در مورد نی از ی ا ع دم‬
‫نیاز به روش های اضافی در اختیار تحلیلگر باقی می ماند و همچ نین ممکن اس ت ب ه در دس ترس‬
‫بودن ابزار مناسب و سطح مدرک ق انونی قاب ل قب ول در ح وزه قض ایی ک ه تحلیلگ ر در آن اس ت‬
‫‪.‬بستگی داشته باشد‪ .‬آثار‬

‫همچنین توجه به اهمیت حیاتی در دسترس بودن مواد مرجع و کتاب‌های مرب وط ب ه م واد مخ در و‬
‫تکنیک‌های تحلیلی برای تحلیلگران مواد مخدر جلب می‌شود‪ .‬عالوه بر این‪ ،‬تحلیلگر الزامًا بای د از‬
‫روندهای فعلی در تجزیه و تحلی ل داروه ا آگ اه باش د و ب ه ط ور م داوم از ادبی ات تحلیلی و عل وم‬
‫‪.‬پزشکی قانونی فعلی پیروی کند‬

‫از مشاهدات در مورد محتویات و سودمندی کتابچه راهنمای ‪ UNODC‬بخش آزمایشگاهی و علمی‬
‫‪:‬حاضر استقبال می کند‪ .‬نظرات و پیشنهادات ممکن است به آدرس زیر ارسال شود‬

‫بخش آزمایشگاهی و علمی‬

‫دفتر مبارزه با مواد مخدر و جرم سازمان ملل متحد‬
‫مرکز بین المللی وین‬
‫صندوق پستی ‪500‬‬
‫وین ‪1400‬‬
‫اتریش‬
‫فکس‪5967-26060 )1-43+( :‬‬
‫‪: Lab@unodc.org‬پست الکترونیکی‬

‫روش های توصیه شده برای شناسایی و تجزیه و تحلیل حشیش و محصوالت شاهدانه‬ ‫‪3‬‬
‫کلیه راهنماها و همچنین راهنماها و سایر انتشارات علمی‪-‬فنی را می توان از طری ق تم اس ب ا آدرس‬
‫‪.‬باال درخواست کرد‬
‫تولید غیرقانونی محصوالت شاهدانه ‪2.‬‬
‫بازار شاهدانه ‪2.1‬‬
‫محصوالت شاهدانه تا حد زی ادی پرمص رف ت رین م واد مخ در در ب ازار م واد مخ در غیرق انونی‬
‫هستند‪ .‬شاهدانه را می توان تقریبًا در هر کشوری کشت کرد و در کشورهای پیشرفته فنی ب ه ط ور‬
‫‪.‬فزاینده ای در داخل خانه کشت می شود‬

‫تولید شاهدانه گیاهی (ماری‌هوانا) به ط ور گس ترده ای پراکن ده اس ت و تقریب ًا در هم ه کش ورهای‬

‫جهان وجود دارد‪ .‬رزین شاهدانه (حشیش) در حدود ‪ 65‬کشور تولی د می ش ود ک ه من ابع اص لی آن‬
‫‪.‬شمال آفریقا و کشورهای جنوب غربی آسیا به ویژه افغانستان و پاکستان است‬

‫آفریقا خانه پیشروترین تولیدکننده رزین شاهدانه (در فضای ب از) در جه ان اس ت ‪ -‬م راکش‪ ،‬مح ل‬
‫بزرگترین منطقه کشت حشیش شناخته شده است‪ .‬بیشتر رزین حشیش کشف شده در اروپ ا همچن ان‬
‫از مراکش قاچاق می ش ود‪ .‬رزین آن کش ور ب ا رزین س ایر کش ورهای مدیتران ه جن وبی و ش رقی‬
‫‪.‬دارای ویژگی های مشترک است (به بخش ‪ 3.13.2.1‬مراجعه کنید)‬

‫افغانستان دومین تولید کننده بزرگ رزین در جه ان اس ت ک ه در کن ار م زارع خش خاش کش ت می‬

‫شود‪ .‬رزین آن کشور با رزین سایر قسمت های شبه قاره هند دارای ویژگی های مشترک است (ب ه‬
‫بخش ‪ 3.13.2.2‬مراجعه کنید)‪ .‬لبنان زمانی یکی از تامین‌کنندگان پیشرو رزین در جهان بود و اگر‬
‫‪.‬تالش‌های مستمر برای ریشه‌کنی آن نبود‪ ،‬ممکن بود هنوز هم باشد‬

‫با توجه به حشیش گیاهی‪ ،‬قاره آمریکا حدود ‪ 55‬درصد از تولید جهانی را در س ال ‪ 2006‬ب ه خ ود‬
‫اختصاص داد و پس از آن آفریقا (حدود ‪ 22‬درصد) قرار گرفت‪ .‬بیشتر شاهدانه های گی اهی ب رای‬
‫بازارهای داخلی و برای صادرات به کش ورهای همس ایه تولی د می ش وند‪ ،‬یع نی قاچ اق بین المللی‬
‫‪.‬شاهدانه گیاهی نسبتًا محدود است‬

‫از دهه ‪ ،1970‬پرورش دهندگان شاهدانه در آمریکای ش مالی و اروپ ا ب رای تولی د حش یش ق وی‌تر‬
‫تالش کرده‌اند و ب ازار سینس میال ب ا ق درت ب اال و تولی د داخ ل (ب ه بخش ‪ 3.6.1‬مراجع ه کنی د) در‬
‫بسیاری از کشورهای مصرف کننده کلیدی در حال رشد است‪ .‬قدرت سینس میال در ده ه گذش ته در‬
‫ایاالت متحده‪ ،‬کان ادا و هلن د ‪ -‬س ه کش ور پیش تاز در فن اوری پ رورش و تولی د حش یش ‪ -‬ب ه ط ور‬
‫چشمگیری افزایش یافته است و نشانه هایی وجود دارد که سهم بازار آن در بس یاری از کش ورهای‬
‫‪.‬دیگر در حال افزایش است‬

‫‪5‬‬

‫با این حال‪ ،‬شواهدی وجود ندارد که نشان دهد قدرت موثر * شاهدانه در بازار اروپا به طور قاب ل‬
‫توجهی افزایش یافته است‪ .‬این به این دلیل است که در اک ثر کش ورهای اروپ ایی ش اهدانه وارداتی‬
‫(گیاهی و رزینی) همچنان ب ر ب ازار تس لط دارد و ق درت این محص والت وارداتی طی س ال‌ها در‬
‫حدود ‪ 6‬تا ‪ 8‬درصد ثابت مانده است‪ .‬اف زایش ق درت حش یش ک ه از اواخ ر ده ه ‪ 1990‬در ب رخی‬
‫کشورها مشاهده شد‪ ،‬نتیجه افزایش دسترسی به شاهدانه گیاهی تولید خانگی است ک ه ب ا اس تفاده از‬
‫باال و تکنیک‌های هیدروپونیک فشرده کشت می‌شود‪ .‬کشت حشیش گیاهی در داخل ‪ THC‬نژادهای‬
 ‫‪6‬‬ ‫روش های پیشنهادی برای شناسایی و تجزیه و تحلیل حشیش و محصوالت شاهدانه‬
‫خانه در حال حاضر در اکثر کشورهای اروپایی‪ ،‬اگر نه در همه آنها‪ ،‬انجام می شود‪ .‬ب ا این ح ال‪،‬‬
‫علیرغم این روند به سمت کشت خانگی (داخلی) در اروپا‪ ،‬واردات محص والت ش اهدانه از کش ت‬
‫‪.‬در فضای باز‪ ،‬عمدتًا رزین شاهدانه‪ ،‬به ویژه در اروپای مرکزی همچنان مشاهده می شود [‪]2 ،1‬‬

‫در ‪ - THC‬داده‌های سری زمانی محدود در مورد قدرت حشیش نشان می‌دهد که میانگین غلظت ∆‪9‬‬
‫تشنج‌های گیاهی شاهدانه خانگی از حدود ‪ 1.5‬درصد در دهه ‪ 1980‬به ح دود ‪ 4‬درص د در اواخ ر‬
‫دهه ‪ 1990‬و حدود ‪ 10‬درصد در آخرین افزایش یافته است‪ .‬پنج س ال [‪ .]4 ،3‬گزارش‌ه ای اخ یر‬
‫ت ا ‪ 15‬ت ا ‪ 20‬درص د )قدرت( ‪ THC‬از برخی کشورهای اروپایی نشان می‌دهد که میانگین غلظت‬
‫در برخی از مواد گیاهی است‪ ،‬اما تفاوت قابل‌توجهی بین نمونه‌ها حتی در یک سال مشخص وجود‬
‫‪.‬دارد [‪]8 ،7 ،6 ،5‬‬

‫باالتری نسبت به رزین شاهدانه ‪ THC‬اگرچه حشیش گیاهی سرپوشیده با قدرت باال دارای محتوای‬
‫از مراکش است‪ ،‬دومی هنوز در اروپا فروخته می شود و توسط مصرف کنندگان باتجربه شاهدانه‬
‫‪.‬برای تولید باال در نظر گرفته می شود‬

‫مروری دقیق‌تر و به‌روزتر از تولید‪ ،‬قاچاق و اس تفاده جه انی حش یش را می‌ت وان در گزارش‌ه ای‬
‫ساالنه جهانی مواد مخدر که توسط دفتر مواد مخدر و جرم سازمان ملل منتشر ش ده اس ت‪ ،‬ی افت [‬
‫‪]9.‬‬

‫در*‬ ‫اصطالح "قدرت موثر" به میانگین وزنی قدرت تمام محصوالت ش اهدانه‪ ،‬ب ا در نظ ر گ رفتن‬
‫‪.‬دسترس بودن نسبی آنها اشاره دارد‬

‫‪3.‬‬ ‫توضیحات گیاه شاهدانه و محصوالت غیرمجاز حشیش‬

‫نام ‪3.1‬‬
‫)‪Cannabis sativa L. (Linnaeus‬‬
‫مترادف ‪3.2‬‬
‫نام‌ها و مترادف‌های محلی و خیابانی زیادی برای حشیش استفاده می‌شود و فهرست کردن همه آنه ا‬
‫از حوصله این راهنما خارج است‪ .‬آنها عبارتند از‪ :‬کنف‪ ،‬ماری جوانا‪ ،‬ماری جوانا‪ ،‬گلدان‪ ،‬گان دیا‪،‬‬
‫‪.‬علف‪ ،‬چنور و بسیاری دیگر [‪]10‬‬

‫تاکسونومی ‪3.3‬‬
‫که گاهی به نام ‪ ( Cannabaceae ،‬جنس شاهدانه و هومولوس (رازک) به یک خانواده تعلق دارند‬
‫‪ ( Cannabis‬به طور کلی‪ ،‬شاهدانه به عنوان یک گونه ‪ ).‬نیز شناخته می شود ‪Cannabinaceae‬‬
‫‪ ( C. sativa subsp.‬در نظر گرفته می شود که به چن دین زیرگون ه تقس یم می ش ود )‪sativa L.‬‬
‫‪sativa ، C. sativa subsp. indica ، C. sativa subsp. ruderalis ، C. sativa subsp.‬‬
‫ب ا این ح ال‪ ،‬تم ایزات ش یمیایی و ‪spontanea ، C. . sativa subsp. kafiristanca ) [11].‬‬
‫مورفولوژیکی که توسط آنها ش اهدانه ب ه این زیرگونه‌ه ا تقس یم ش ده اس ت‪ ،‬اغلب ب ه راح تی قاب ل‬
‫تشخیص نیس تند‪ ،‬ب ه نظ ر می‌رس د ک ه از نظ ر محیطی قاب ل تغی یر هس تند‪ ،‬و ب ه ص ورت پیوس ته‬
‫برای همه گیاهان شاهدانه که ‪ Cannabis sativa‬متفاوت هستند‪ .‬برای بیشتر اهداف‪ ،‬استفاده از نام‬
‫‪.‬با آنها مواجه می‌شویم کافی است [‪]12‬‬

‫ظاهر فیزیکی ‪3.4‬‬

‫شاهدانه گیاهی یکساله‪ ،‬دوپایه و گلدار اس ت‪ .‬گیاه ان ن ر (ن ر) معم وًال بلن دتر هس تند ام ا مق اومت‬
‫کمتری نسبت به گیاهان مادگی (ماده) دارن د‪ .‬س اقه ه ا عم ودی هس تند و می توانن د از ‪ 6-0.2‬م تر‬
‫متغیر باشند‪ .‬با این حال‪ ،‬بیشتر گیاهان به ارتفاع ‪ 3-1‬متر می رسند‪ .‬میزان انش عاب‪ ،‬مانن د ارتف اع‬
‫گی اه‪ ،‬ب ه عوام ل محیطی و ارثی و همچ نین روش کش ت بس تگی دارد (همچ نین ب ه بخش ‪5.3.1‬‬
‫‪.‬مراجعه کنید)‬

‫*‬ ‫اکثر گیاهان دوپایه هستند (یعنی گلهای ن ر و م اده روی گیاه ان جداگان ه ی افت می ش وند)‪ ،‬اگرچ ه‬
‫‪.‬گیاهان تک پایه (یعنی دارای گلهای نر و ماده) نیز ممکن است دیده شوند‬

‫‪7‬‬

‫]‪ Cannabis sativa L. [13‬شکل ‪ .1‬جنبه های مورفولوژیکی‬

‫‪8‬‬ ‫روش های پیشنهادی برای شناسایی و تجزیه و تحلیل حشیش و محصوالت شاهدانه‬

‫‪.‬گل آذین گیاه نر (بزرگ)‬ ‫‪7‬‬ ‫گل مادگی که تخمدان را نشان می دهد‬
‫(بخش طولی)‬
‫بارده ‪B‬‬ ‫گیاه ماده (پاستیل)‬ ‫دانه (آچین*) با براکت ‪8‬‬
‫گل لکه دار ‪1‬‬ ‫بذر بدون برگ ‪9‬‬
‫پرچم (بچه و رشته کوتاه) ‪2‬‬ ‫دانه (نمای جانبی) ‪10‬‬
‫پرچم ‪3‬‬ ‫دانه (مقطع) ‪11‬‬
‫دانه گرده ‪4‬‬ ‫دانه (بخش طولی) ‪12‬‬
‫گل مادگی با براکت ‪5‬‬ ‫دانه بدون پریکارپ (پوست کنده) ‪13‬‬
‫گل مادگی بدون براکت ‪6‬‬

‫است*‬ ‫‪.‬دانه در واقع یک میوه یا از نظر فنی یک آکنه است‪ .‬حاوی یک دانه با پوسته سخت‬
‫روش های توصیه شده برای شناسایی و تجزیه و تحلیل حشیش و محصوالت شاهدانه‬ ‫‪9‬‬

‫شباهت ها ‪3.5‬‬
‫‪ Cannabis‬چندین گونه گیاهی دارای خصوصیات مورفولوژیکی هستند ک ه ش باهت کم و بیش ب ه‬
‫دارند ‪ .‬برخی از آنها در زیر نشان داده شده است‪ .‬با این حال‪ ،‬نگاه دقیق‌تر به ویژگی‌ه ای ‪sativa‬‬
‫ماکروسکوپی و‪/‬یا میکروسکوپی آنه ا‪ ،‬س ردرگمی را بس یار بعی د می‌س ازد [‪ .]12‬عالوه ب ر این‪،‬‬
‫آزمایش‌های احتمالی ساده‌ای نیز برای تمایز کانابیس ساتیوا از س ایر م واد گی اهی وج ود دارد (ب ه‬
‫‪.‬بخش ‪ 5.4.3‬مراجعه کنید)‬

‫شکل ‪ .2‬برخی از گونه های گیاهی که دارای ویژگی های مورفولوژیکی با شباهت هایی به‬
‫‪.‬هستند ‪Cannabis sativa L‬‬

‫هیبیسکوس کانابینوس‬ ‫ایسر پالماتوم‬

‫(‬ ‫)تصویر‪]14[ :‬‬ ‫(‬ ‫)تصویر‪]15[ :‬‬

‫گزنه کانابین‬ ‫‪Dizygotheca elegantissima‬‬
 ‫‪10‬‬ ‫روش های توصیه شده برای شناسایی و تجزیه و تحلیل حشیش و محصوالت شاهدانه‬

‫شکل ‪ .2‬برخی از گونه های گیاهی که دارای ویژگی های مورفولوژیکی با شباهت هایی به‬
‫هستند (ادامه) ‪Cannabis sativa L.‬‬

‫(‬ ‫)تصویر‪]16[ :‬‬

‫‪Potentilla recta‬‬ ‫‪Datisca‬‬

‫ممکن ) ‪ ( Humulus japonicus‬و رازک ژاپنی ) ‪ ( Humulus lupulus‬دانه های رازک معمولی‬
‫اشتباه گرفته شوند ‪ .‬با این ح ال‪ ،‬وج ود ی ک الگ وی مش بک ‪ Cannabis sativa‬است با دانه های‬
‫مشخص ("پوسته الک پشت") روی سطح دانه های شاهدانه‪ ،‬آنها را قادر می س ازد ت ا ب ه راح تی‬
‫‪.‬شناسایی شوند‬

‫‪ Cannabis sativa L‬شکل ‪ .3‬بذرهایی که دارای خصوصیات مورفولوژیکی با شباهت هایی با بذر‬
‫‪.‬هستند‬

‫‪Cannabis sativa‬‬ ‫‪Humulus lupulus Humulus japonicus‬‬

‫پرورش ‪3.6‬‬
‫این گیاه برای خاک‌های رسی خنثی تا قلیایی و ل ومی ب ا س اختار خ وب‪ ،‬ب ا ظ رفیت نگه داری آب‬
‫‪.‬خوب‪ ،‬که در معرض قطع آب نیستند‪ ،‬مناسب‌تر است‬
‫روش های توصیه شده برای شناسایی و تجزیه و تحلیل حشیش و محصوالت شاهدانه‬ ‫‪11‬‬

‫در میان بسیاری از آزمایش‌ه ا ب رای پ رورش‪ ،‬تالقی س ویه‌های س اتیوا و این دیکا منج ر ب ه ایج اد‬
‫‪« .‬اسکانک» شد‪ ،‬هیبریدی که گفته می‌شود ‪ 75‬درصد ساتیوا و ‪ 25‬درصد ایندیکا است‬

‫‪ C. sativa‬ب االی ‪ THC‬گفته می شود که این سویه یکی از اولین س ویه ه ایی اس ت ک ه محت وای‬
‫ان دیکا ‪ C. sativa subsp. .‬با چرخه رش د س ریع و عملک رد ‪. sativa‬را ترکیب می کند ‪subsp‬‬
‫ب اال ب ه ط ور کلی ب ه عن وان "اس کانک" ‪ THC‬امروزه در برخی کش ورها‪ ،‬حش یش ب ا محت وای‬
‫‪.‬شناخته می شود‬

‫)"اسپانیایی برای‪" :‬بدون دانه( ‪3.6.1 Sinsemilla‬‬

‫اصطالح سینسمیال به یک روش کشت به جای یک سویه ژنتیکی اشاره دارد‪ .‬شاهدانه ب ا ب االترین‬
‫منحصرًا از سرهای گل ماده ("جوانه") تشکیل شده اس ت ک ه در ط ول بل وغ ب ارور ‪ THC‬سطح‬
‫نشده باقی می مانند و در نتیجه فاقد دان ه هس تند‪ .‬تولی د سینس میال مس تلزم شناس ایی گیاه ان م اده و‬
‫‪.‬اطمینان از عدم مواجهه آنها با گرده است‬

‫شبیه سازی ‪3.6.2‬‬

‫اولین و واضح ترین تقویت کننده برای تولی د سینس میال اس تفاده از کل ون ه ا ب ود‪ .‬ش بیه س ازی ب ه‬
‫سادگی به معنای تکثیر از یک گیاه "مادر" موف ق اس ت‪ .‬این قلم ه ریش ه دار ش ده و پیون د زده می‬
‫شود‪ .‬این یک کپی ژنتیکی مادرش است و بن ابراین می ت وان از آن ب رای ایج اد قلم ه ه ای بیش تر‬
‫‪ .‬استفاده کرد‪ .‬یک متر مربع از گیاهان مادر می تواند کلون های متعددی در هفته ایجاد کند‬

‫هرمافرودیت های القا شده مصنوعی ‪3.6.3‬‬

‫اگرچه ژنتیک باعث می شود گیاه نر یا ماده شود‪ ،‬عوامل محیطی‪ ،‬از جمل ه چرخ ه ن ور روزان ه‪،‬‬
‫می توانند جنسیت را تغییر دهند (هرمافرودیت)‪ .‬هرمافرودیت های طبیعی ب ا ه ر دو قس مت ن ر و‬
‫ماده معموال عقیم هستند‪ ،‬اما هرمافرودیت های القا شده مصنوعی می توانند ان دام ه ای تولی د مثلی‬
‫کامًال عملکردی داشته باش ند‪ .‬دانه‌ه ای "زنان ه" ک ه توس ط بس یاری از تامین‌کنن دگان ب ذر تج اری‬
‫فروخته می‌شود‪ ،‬از ماده‌های هرمافرودیت مصنوعی ک ه فاق د کروم وزوم ن ر هس تند ی ا از طری ق‬
‫درمان بذرها با هورمون‌ها یا تیوسولفات نقره به دست می‌آیند‪ .‬بنابراین‪ ،‬تولی د فق ط گیاه ان م ادگی‬
‫‪(.‬ماده) با بذر نیز قابل دستیابی است [‪]17،18‬‬

‫تولید در فضای باز ‪3.6.4‬‬

‫تولید اصلی شاهدانه در سرتاسر جهان هنوز در فضای باز است و این گیاهان عمومًا اما لزوم ًا از‬
‫‪.‬دانه ها رشد نمی کنند‬
 ‫‪12‬‬ ‫روش های توصیه شده برای شناسایی و تجزیه و تحلیل حشیش و محصوالت شاهدانه‬

‫تولید سینسمیال در فضای باز با شناسایی و از بین بردن گیاهان نر قبل از گرده افشانی یا با استفاده‬
‫‪.‬از ماده های هرمافرودیتی القایی مصنوعی انجام می شود (به بخش ‪ 3.6.3‬مراجعه کنید)‬

‫تولید داخل ساختمان ‪3.6.5‬‬

‫رشد حشیش از دانه به این معنی است که نیمی از محصول ممکن است گیاهان نر ناخواس ته باش د‪.‬‬
‫برای تولید گلخانه ای پرهزینه معموًال از این امر اجتناب می شود که می توان ب ه راح تی ب ا ش بیه‬
‫سازی به آن دست یافت‪ .‬شبیه س ازی و تولی د داخلی دس ت ب ه دس ت هم می دهن د‪ .‬تولی دات داخلی‬
‫عم دتًا در کش ورهای پیش رفته از نظ ر فن اوری‪ ،‬ج ایی ک ه معم وًال از زی رزمین ه ای ب زرگ ی ا‬
‫کارخانه های بسته استفاده می شود‪ ،‬استفاده می شود‪ .‬یک ی ا چن د ات اق در خان ه ه ا ی ا خان ه ه ای‬
‫دیگر نیز اغلب با استفاده از تکنیک های هیدروپونیک به ات اق ه ای رش د تب دیل می ش وند‪ ،‬یع نی‬
‫‪.‬رشد گیاهان در محلول های غذایی به جای خاک‬

‫بهینه برای گیاه ‪ 6.5‬تا ‪ 7.2‬اس ت‪ .‬در کش ت هی دروپونیک‪ ،‬محل ول مغ ذی به ترین ‪، pH‬در خاک‬
‫محلول در ‪ 5.2‬تا ‪ 5.8‬است‪ ،‬که حشیش را برای هیدروپونیک و در نتیجه تولید داخل خانه مناس ب‬
‫‪.‬برای اکثر باکتری ها و قارچ ها خصمانه است [‪ pH ]19‬می کند‪ ،‬زیرا این محدوده‬

‫یک مثال و نمای کلی از روند کشت غیرق انونی حش یش در بریتانی ا‪ ،‬از جمل ه پیام دهای ق انونی و‬
‫‪.‬قانونی مرتبط‪ ،‬را می توان در [‪ ]20‬یافت‬

‫حشیش صنعتی ‪3.7‬‬

‫است که برای ‪ Cannabis sativa L.‬شاهدانه صنعتی (کنف صنعتی) شامل تعدادی از گونه‌های‬
‫مقاصد کشاورزی و صنعتی در نظر گرفته شده‌اند‪ .‬آنها برای دانه ها و الیافشان رشد می کنند‪.‬‬
‫مشخص می شود‪ .‬در اکثر )‪ (CBD‬و محتوای کانابیدیول باال ‪ THC‬حشیش صنعتی با محتوای کم‬
‫است (کانادا‪ 0.3 :‬درصد)‪ .‬نسبت ‪ THC‬کشورهای اروپایی حد قانونی فعلی برای کشت ‪ 0.2‬درصد‬
‫‪.‬بیشتر از یک است ‪ THC‬به ‪CBD‬‬

‫در بسیاری از کشورها "فهرست ارقام تایید شده" وجود دارد‪ .‬ان واعی ک ه ب ه ط ور م داوم بیش از‬
‫‪.‬هستند‪ ،‬ممکن است از این لیست ها حذف شوند ‪ THC‬سطوح قابل قبول قانونی برای‬

‫‪.‬برداشت الیاف در پایان گلدهی گیاهان ماده و قبل از تشکیل بذر انجام می شود‬

‫گلدهی ‪3.8‬‬
‫گلدهی معموًال زمانی شروع می شود که تاریکی بیش از یازده ساعت در روز باشد‪ .‬چرخه گلدهی‬
‫بسته به فشار و شرایط محیطی می تواند بین چهار تا دوازده هفته طول بکشد‪ .‬زمان‌های گلدهی که‬
‫توسط ش رکت‌های ب ذر ارائ ه می‌ش ود معم وًال ب ه زم ان گل دهی هنگ ام رش د از ب ذر اش اره دارد‪.‬‬
‫روش های توصیه شده برای شناسایی و تجزیه و تحلیل حشیش و محصوالت شاهدانه‬ ‫‪13‬‬

‫گیاهانی که از قلمه ها رشد می کنند ممکن است یک هفته یا بیشتر طول بکش د ت ا گل دهی ب ه پای ان‬
‫‪.‬برسد‬

‫برداشت ‪3.9‬‬
‫نشانه خوبی از رسیده بودن رنگ ساختارهای مو مانند (کالله) است‪ .‬با رسیدن هر گل‪ ،‬این گل ه ا‬
‫معموال چروکیده و قهوه ای می شوند‪ .‬هنگامی که حدود ‪ 75‬درص د کالل ه ه ا قه وه ای می ش وند‪،‬‬
‫‪.‬گیاهان آماده برداشت هستند‬

‫بازده ‪3.10‬‬
‫تخمین می انگین و‪/‬ی ا ح داقل ب ازده از نظ ر پزش کی ق انونی و ق انونی اس ت‪ .‬ب ا این ح ال‪ ،‬تخمین‬
‫عملکرد دشوار است‪ ،‬به شدت به رقم‪/‬نژاد‪ ،‬تکنیک کشت‪ ،‬تغذیه‪ ،‬شدت نور‪ ،‬م دت زم ان و ریتم و‬
‫غیره بستگی دارد‪ .‬مطالعات انجام شده در استرالیا و نیوزلند نشان داده است که عملکرد گیاهان در‬
‫داخل و خارج از خانه به قدری متغیر است که استفاده از فرمول مجموعه ای برای مواد مرطوب‪:‬‬
‫*‪.‬خشک‪ :‬مواد قابل فروش یا گرم در بوته یا متر مربع معنی ندارد‬

‫با این وجود‪ ،‬برخی از مطالعات تجربی در دسترس است و در زی ر خالص ه ش ده اس ت‪ .‬تغی یرات‬
‫‪ .‬ناشی از عوامل مختلف کشت همانطور که در باال ذکر شد باید در نظر گرفته شود‬

‫‪:‬به شرح زیر گزارش شده است ‪ EUROPOL‬مطالعات در آلمان‪ ،‬هلند و از‬

‫حداقل و‪/‬یا میانگین عملکرد برای نواحی گلدار در هر گیاه شاهدانه داخلی ‪ I.‬جدول‬
‫میانگین عملکرد (گرم در بوته) حداقل عملکرد (گرم در بوته)‬ ‫ارجاع‬
‫‪22‬‬ ‫‪21‬‬
‫‪25‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪22‬‬
‫‪33.7‬‬ ‫‪24‬‬
‫‪28‬‬ ‫‪25‬‬

‫‪ c‬بازده نشان دهنده شاهدانه گیاهی خشک شده در واحد ‪ II.‬جدول‬ ‫منطقه کشت‬
‫)‪ (g/m2‬کشت در فضای باز‬ ‫)‪ (g/m2‬کشت سرپوشیده‬ ‫ارجاع‬

‫‪75‬‬ ‫‪23‬‬

‫‪505‬‬ ‫‪24‬‬

‫‪400‬‬ ‫‪25‬‬
 ‫‪14‬‬ ‫روش های توصیه شده برای شناسایی و تجزیه و تحلیل حشیش و محصوالت شاهدانه‬

‫مرجع ‪ 23‬همچنین نشان می دهد که حدود ‪ 100‬کیلوگرم شاهدانه گیاهی ("کی ف") ب رای ب ه دس ت‬
‫‪.‬آوردن ‪ 3-1‬کیلوگرم رزین مورد نیاز است‬

‫نشده *‬ ‫داده های منتشر‬

‫در گیاهان شاهدانه و ‪ -THC‬توزیع ∆ ‪3.11 9‬‬

‫محصوالت [‪]26‬‬
‫‪:‬بسته به قسمت گیاه متفاوت است *‪ THC‬محتوای‬
‫درصد در گلهای مادگی ‪10-12‬‬
‫درصد در برگ ‪1-2‬‬
‫درصد در ساقه ‪0.1-0.3‬‬
‫درصد در ریشه ‪<0.03‬‬

‫در محصوالت مختل ف ش اهدانه (گی اه‪ ،‬رزین و روغن) نتیج ه نس بت قس مت ه ای ‪ THC‬محتوای‬
‫مختلف گیاهی است که در تولید آنها استفاده می شود‪ .‬برای مث ال‪ ،‬مطالع ه ای در س وئیس در س ال‬
‫ب ود‪ .‬بس ته ب ه ‪ 2006 THC‬نشان داد که دو سوم موارد تشنج گیاهی شاهدانه بین ‪ 2‬ت ا ‪ 12‬درص د‬
‫جزئیات روش کشت و تولید‪ ،‬دو سوم تشنج‌های رزین بین ‪ 4‬تا ‪ 21‬درصد متغیر ب ود (همچ نین ب ه‬
‫فصل ‪ 3.13.2‬مراجعه کنید)‪ ،‬در حالی که استخراج رزین و‪/‬یا رویه‌های گل دار می‌توان د منج ر ب ه‬
‫‪.‬تا ‪ 60‬درصد [‪ THC ]27‬تولید روغن شاهدانه شود‪ .‬محتوای‬

‫محصوالت حشیش که در سرتاسر جه ان کش ف و ‪ THC‬برای اطالعات بیشتر در مورد محتویات‬

‫‪.‬نیز مراجعه کنید ]‪ UNODC [9‬ضبط شده است‪ ،‬به گزارش ساالنه جهانی مواد مخدر‬

‫بیوسنتز ‪3.12‬‬
‫از چرخه )‪ THC‬پیش ساز ‪ (THCA،‬تا همین اواخر تصور می شد که اسید تتراهیدروکانابینولیک‬
‫تشکیل می شود‪ .‬مطالعات جدیدتر شواهدی را نشان می دهد ک ه )‪ (CBDA‬شدن اسید کانابیدولیک‬
‫‪ THCA-‬از طری ق اکسیدوس یکل ش دن توس ط آن زیم )‪ (CBGA‬در واقع از اسید کانابی گرولی ک‬
‫‪.‬سینتاز [‪ ]31 ،30 ،29 ،28‬تشکیل شده است‬

‫‪. THC،‬اس ت )‪ (CBCA‬و کانابی کرومنیک اسید ‪ CBDA‬و همچنین ‪ THCA‬پیش ساز ‪CBGA‬‬
‫‪.‬مربوطه توسط دکربوکسیالسیون تولید می شوند )‪ (CBC‬و کانابیکرومن ‪CBD‬‬

‫اس ت‪ ،‬یع نی ب ه ط ور ط بیعی رخ نمی ده د‪ ،‬ام ا ی ک ‪ THC‬محصول تخ ریب )‪ (CBN‬کانابینول‬

‫مصنوع است‪( .‬همچنین به فصل ‪ 3.14‬مراجعه کنید)‬
‫روش های توصیه شده برای شناسایی و تجزیه و تحلیل حشیش و محصوالت شاهدانه‬ ‫‪15‬‬

‫محصوالت شاهدانه ‪3.13‬‬

‫حشیش برای قرن ها به عنوان یک محصول کشاورزی برای الیاف نساجی استفاده می شود‪ .‬س ایر‬
‫‪.‬محصوالت قانونی شاهدانه شامل دانه شاهدانه‪ ،‬روغن دانه شاهدانه و اسانس شاهدانه است‬

‫محتوای *‬ ‫‪.‬به "محتوای کل" اشاره دارد (به بخش ‪ 5.4.1‬مراجعه کنید) ‪ THC‬ارقام مربوط به‬

‫محصوالت غیرقانونی شاهدانه به سه دسته اصلی تقسیم می شوند‪ :‬شاهدانه گی اهی‪ ،‬رزین ش اهدانه‬
‫و شاهدانه مایع (روغن شاهدانه)‪ .‬باید تاکید ک رد ک ه هیچ دو محص ول غیرق انونی ش اهدانه ظ اهر‬
‫فیزیکی یکسانی ندارند‪ .‬محصوالت حشیش که از یک محصول طبیعی بسیار متغ یر ب ا اس تفاده از‬
‫فرآیند دسته‌ای با قابلیت تنوع گسترده تولید می‌شود‪ ،‬و متعاقبًا در مع رض پ ردازش و تب دیل ب رای‬
‫اهداف قاچاق قرار می‌گیرد‪ ،‬محصوالت شاهدانه به اشکال مختلف در بازارهای غیرقانونی ظ اهر‬
‫‪.‬می‌شوند‬

‫حشیش گیاهی ‪3.13.1‬‬

‫هن وز هم این ب اور س نتی وج ود دارد ک ه فق ط قس مت‌های ب اردهی و گل‌دهن ده و برگ‌ه ای کن ار‬
‫هستند‪ .‬آنه ا ب ه عن وان )‪ (THC‬قسمت‌های گلدار حاوی مقادیر قابل‌توجهی از ترکیبات روان‌گردان‬
‫"قطعات حاوی دارو" شناخته می شوند و به طور کلی فقط این قسمت های گیاه هستند که در بازار‬
‫‪).‬در شکل ‪ ،1‬صفحه ‪ (B 8‬غیرقانونی فروخته می شوند‬

‫هستند‪ .‬با این حال‪ ،‬شاهدانه گیاهی مصرف ش ده ‪ THC‬در واقع‪ ،‬این قطعات حاوی باالترین مقدار‬
‫غیرقانونی شامل برگ‌های بزرگ‌تری نیز می‌شود که در فاصله بیشتری از نواحی گل‌دهن ده ق رار‬
‫‪.‬دارند‬

‫‪ THC‬همچنین برگ‌های کنار سرهای گلدار نر گیاهان قوی ش اهدانه ح اوی مق ادیر قاب ل مص رف‬
‫هستند‪ .‬با این حال‪ ،‬محتوای آن بسیار کمتر از گیاهان ماده است و بنابراین آنها م اده اولی ه انتخ ابی‬
‫کمی هستند‪ ،‬اما هنوز هم ممکن اس ت ‪ THC‬نیستند‪ .‬ساقه مرکزی و ساقه های جانبی اصلی حاوی‬
‫‪.‬در تولید روغن شاهدانه استفاده شوند‬

‫برگ‌ها و گل‌های خشک شده گیاه ش اهدانه ب ا ن ام «ماری‌هوان ا» ش ناخته می‌ش وند و تع داد زی ادی‬
‫نام‌های منطقه‌ای دیگر نیز وجود دارد [‪" .]10‬ماری‌هوانا" در بازار غیرقانونی ب دون تغی یر ی افت‬
‫می‌شود‪ ،‬یعنی به‌صورت خام از گیاه (که به آن گل خشک نیز می‌گویند)‪ ،‬به‌عنوان تخته‌های فش رده‬
‫یا سکه‌ها یا به‌عنوان مواد آسیاب‌شده فرآوری شده است‪ .‬ارائه مواد گیاهی در بازارهای غیرقانونی‬
‫‪.‬بسیار متفاوت است‪ ،‬از منطقه ای به منطقه دیگر و همچنین در کشورهای هر منطقه‬

‫محصول با کیفیت باال را می توان با الک کردن حشیش گیاهی خرد شده برای ح ذف قس مت ه ایی‬
‫از گیاه که حاوی سطوح نسبتًا کم یا بدون کانابینوئید هستند تهیه کرد‪ .‬اساسًا‪ ،‬این کار دانه ها و تمام‬
‫مواد ساقه را به جز ناچیزترین مواد حذف می کند‪ .‬تمام آنچه از فرآیند الک عبور می کن د از م واد‬
‫رخ می ده د‪ .‬در ‪ THC‬گیاهی گلدهی و میوه دهی به دست آمده است‪ ،‬بنابراین غ نی س ازی نس بی‬
 ‫‪16‬‬ ‫روش های توصیه شده برای شناسایی و تجزیه و تحلیل حشیش و محصوالت شاهدانه‬

‫تردد غیرقانونی‪ ،‬این محصول با نام کی ف ش ناخته می ش ود‪ .‬این محص ول مشخص ه ش مال آفریق ا‬
‫است‪ .‬چنین موادی محتوای رزین ش اهدانه ب االیی دارد و می‌ت وان آن‌ه ا را ب ه ص ورت ص فحاتی‬
‫فشرده کرد که شباهت فیزیکی به صفحات رزین شاهدانه (حشیش) دارند‪ .‬با این حال‪ ،‬هنگ امی ک ه‬
‫در مع رض بررس ی میکروس کوپی ق رار می‌گیرن د‪ ،‬مش خص می‌ش ود ک ه چ نین اس لب‌هایی‬
‫ویژگی‌های گیاهی ضروری را حف ظ کرده‌ان د (همچ نین ب ه بخش ‪ 5.3.2‬مراجع ه کنی د)‪ ،‬و ن وعی‬
‫‪«.‬ماری‌هوانا» خالص‌شده در نظر گرفته می‌شوند‬

‫سومین و در برخی از کشورهای اروپای غربی غالب‪ ،‬روش تولید شاهدانه گی اهی ب ا کیفیت ب اال‪،‬‬
‫تولید داخل ساختمان است‪ .‬هیبریدهای بسیار قوی مانند "اسکانک"‪" ،‬بیوه سفید" و غ یره ب ه ط ور‬
‫کلی استفاده می شوند و شرایط کشت بهینه می ش ود‪ .‬تکث یر عم دتًا از طری ق ش بیه س ازی گیاه ان‬
‫مادر انجام می شود (به بخش ‪ 3.6.2‬مراجعه کنید)‪ .‬نهال ها دیگر به ن درت دی ده می ش وند‪ .‬مک ان‬
‫ه ای م ورد اس تفاده ب رای کش ت داخلی ش امل زی رزمین ه ا‪ ،‬کارخان ه ه ا‪ ،‬انباره ا و بخش ه ای‬
‫بالاستفاده از تاسیسات تجاری یا صنعتی اس ت‪ .‬آنه ا اغلب مجه ز ب ه تغذی ه و ت امین آب خودک ار‪،‬‬
‫تهوی ه مطب وع‪ ،‬سیس تم ه ایی ب رای فیل تر ک ردن و خوش بو ک ردن ه وای خ روجی و ن ورپردازی‬
‫‪ THC‬خودکار برای تقلید از فازهای روز و شب هستند‪ .‬ترکیبی از شرایط رشد ایده آل و ارق ام ب ا‬
‫تولید می کند که اغلب دو تا ده براب ر بیش تر از آنچ ه در ‪ THC‬باال محصوالتی با حداکثر محتوای‬
‫بیش از ‪ 10‬درصد‪ ،‬رزین ‪ THC‬اواخر دهه هشتاد مشاهده شد‪ ،‬است‪ .‬حشیش گیاهی با محتوای کل‬
‫‪.‬امروزه غیرعادی نیستند ‪ THC‬و روغن شاهدانه با ‪ 60‬درصد ‪ THC‬شاهدانه با ‪ 25‬درصد‬

‫فرآیند خشک کردن ساده است‪ .‬یا قسمت های ح اوی دارو قط ع می ش ود ی ا ک ل گی اه ب ه ص ورت‬
‫وارونه معلق می شود و در هوا خشک می شود‪ .‬خشک شدن کامل می شود زمانی ک ه ب رگ ه ای‬
‫کنار گلدهی شکننده باشند‪ .‬بسته به رطوبت و دمای محیط‪ ،‬تقریبًا ‪ 24‬تا ‪ 72‬ساعت ط ول می کش د‪.‬‬
‫مقدار آب باقیمانده در این ماده حدود ‪ 13-8‬درصد است‪ .‬این ماده مستقیمًا برای کش یدن س یگار در‬
‫ب ا گذش ت زم ان در ‪ THC‬مفصل مناس ب اس ت و می‌توان د ب رای ماه‌ه ا نگه داری ش ود‪ ،‬اگرچ ه‬
‫‪.‬معرض هوا‪ ،‬نور و رطوبت تخریب می‌شود‬

‫رزین شاهدانه (حشیش) ‪3.13.2‬‬

‫ترشحات صمغی گیاه تولید ش ده در تریک وم ه ای غ ده ای (ب ه بخش ‪ 5.3.2‬مراجع ه کنی د) را می‬

‫ب االتری ب ه دس ت می آی د ک ه بیش تر م واد ‪ THC‬توان جمع آوری کرد‪ ،‬بنابراین محصول ح اوی‬
‫گیاهی قابل تشخیص از آن حذف می شود‪ .‬عالوه بر ترشحات از مواد گیاهی ریزتری تشکیل ش ده‬
‫‪.‬و بسته به روش تولید به صورت پودر چسبنده شل یا فشرده ظاهر می شود‬

‫در سراس ر جه ان‪ ،‬تولی د رزین ش اهدانه در دو منطق ه اص لی متمرک ز اس ت‪ .‬کش ورهای اط راف‬
‫جنوب و شرق مدیترانه ی ک منطق ه و کش ورهای جن وب و جن وب غ رب آس یا منطق ه دیگ ری را‬
‫تشکیل می دهند‪ .‬فرآیندهای مختلفی در هر دو منطقه برای تولید رزین شاهدانه اس تفاده ش ده اس ت‪.‬‬
‫با این حال‪ ،‬به طور کلی‪ ،‬کشورهای یک منطقه از تکنیک های مشابه استفاده می کنند‪ .‬الک کردن‬
‫‪.‬بخش مهمی از فرآیند در هر دو منطقه است‬
‫روش های توصیه شده برای شناسایی و تجزیه و تحلیل حشیش و محصوالت شاهدانه‬ ‫‪17‬‬

‫رزین شاهدانه از کشورهای مدیترانه ‪3.13.2.1‬‬

‫در این منطقه معموًال مواد گیاهی خشک شده را خرمنک وب می کنن د‪ .‬کوبی دن ک ه اغلب در مقاب ل‬
‫دیوار انجام می شود‪ ،‬ب رای جداس ازی قس مت ه ای رزین س از گی اه انج ام می ش ود‪ .‬ذرات رزین‬
‫شاهدانه و تکه‌های ب رگ ش اهدانه و همچ نین دانه‌ه ای ش اهدانه از قس مت‌های فی بری‌تر گی اه ج دا‬
‫می‌شوند‪ .‬دومی ها دور ریخته می شوند‪ .‬س پس م واد را ال ک می کنن د ت ا دان ه ه ا و قس مت ه ای‬
‫غ نی ‪ THC‬اصلی فیبری جدا شوند‪ .‬محصول حاصل اکنون از نظر محت وای رزین و بن ابراین در‬
‫شده است‪ .‬در این مرحله‪ ،‬ویژگی‌ه ای گیاه‌شناس ی ماکروس کوپی عمًال وج ود ن دارد‪ ،‬ام ا از نظ ر‬
‫میکروسکوپی‪ ،‬این ماده هنوز بسیاری از ویژگی‌های گیاه‌شناسی را نشان می‌دهد‪ .‬از نظر ف یزیکی‬
‫شبیه یک پودر چسبنده ریز است و در این مرحله معم وًال ب ه ص ورت ص فحات فش رده می ش ود‪.‬‬
‫گاهی اوقات یک لوگو که می تواند برای توص یف و مقایس ه م ورد اس تفاده ق رار گ یرد‪ ،‬ب ر روی‬
‫اسلب ها زده می شود‪ .‬در برخی از کشورها (دریای مدیترانه شرقی) مواد قبل از فشرده سازی در‬
‫کیسه های پارچه ای قرار می گیرند‪ ،‬در حالی که در مکان های دیگ ر (ش مال آفریق ا) بس ته بن دی‬
‫سلولزی قبل از فشرده سازی اضافه می شود‪ .‬در شمال شرقی مدیتران ه و اروپ ای مرک زی‪ ،‬پ ودر‬
‫‪.‬چسبنده ریز گهگاه بدون فشرده سازی به صورت اسلب قاچاق می شود‬

‫رزین شاهدانه از جنوب و جنوب غرب آسیا ‪3.13.2.2‬‬

‫روشی متفاوت برای تولید رزین شاهدانه در کشورهای جن وب و جن وب غ ربی آس یا ش ناخته ش ده‬
‫است‪ .‬قسمت‌های ب اردهی و گل‌دهی گیاه ان ش اهدانه‌ای ک ه در آنج ا رش د می‌کنن د ح اوی س طوح‬
‫باالیی از رزین هستند تا حدی که این قسمت‌های گیاه را در لمس بسیار چس بناک می‌کن د‪ .‬هنگ امی‬
‫که قسمت های باردهی و گلدهی یک گیاه تازه بین کف دست مالیده می شود‪ ،‬رزین از گیاه به نخ ل‬
‫منتقل می شود‪ .‬یک روش جایگزین این است ک ه قس مت‌های چس بنده را روی ورقه‌ه ای الس تیکی‬
‫مالش دهید یا در مزرعه‌ای از گیاهان شاهدانه با پوشش الستیکی یا چرم قدم بزنید‪ .‬رزین ب ر روی‬
‫سطح جمع می‌ش ود‪ ،‬زی را ب ا ب رس زدن ب ه قس مت‌های ب اردهی و گل‌دهی گی اه برخ ورد می‌کن د‪.‬‬
‫هنگامی که مواد کافی جمع آوری شد‪ ،‬ورق ه ی ا چ رم ممکن اس ت تم یز ش ود و م واد ب ه ص ورت‬
‫صفحات فشرده شوند‪ .‬تکنیک توصیف شده در باال را می توان برای گیاهان بریده نشده در مزارع‬
‫اعمال کرد‪ .‬از طرف دیگر‪ ،‬می‌توان رویه‌های گل‌دهی و میوه‌دهی را به روش ی مش ابه ب ا روش ی‬
‫که در تولید شاهدانه گیاهی استفاده می‌شود‪ ،‬جمع‌آوری کرد‪ ،‬اجازه داد خشک شود و سپس شکس ته‬
‫شده و بین دست‌ها به صورت پودر درشت خرد شود‪ .‬سپس این پودر را از الک عبور می دهند ت ا‬
‫ظرافتی مشابه آنچه در منطقه مدیترانه به دست می آید به دست آید‪ .‬پودر ریز که هنوز سبز اس ت‪،‬‬
‫به مدت چهار تا پنج ماه در کیسه های چرمی نگهداری می شود‪ .‬سپس پ ودر ب رای م دت کوت اهی‬
‫در معرض نور خورشید ق رار می گ یرد ‪ -‬ب رای ذوب ش دن رزین ک افی اس ت‪ .‬چن د روز دوب اره‬
‫داخل کیسه های چرمی می گذارند و بعد از آن جدا می کنند و با میل ه ه ای چ وبی خ وب ورز می‬
‫دهند تا مقداری مواد روغنی روی سطح آن ظاهر شود‪ .‬ورز دادن تا زمانی ادامه می یابد ک ه م اده‬
‫‪.‬ای مناسب برای پرس روی صفحات تولید شود‬

‫یک روش اساسًا متفاوت که همچنین شناخته ش ده اس ت ک ه در ب رخی از من اطق جن وب و جن وب‬

‫غربی آسیا مورد استفاده ق رار گرفت ه اس ت‪ ،‬ش امل غوط ه وری م واد گی اهی‪ ،‬ج دا از س اقه ه ای‬
‫اصلی‪ ،‬در آب جوش است‪ .‬این کار باعث ح ذف رزین از روی ه ه ای می وه و گ ل می ش ود‪ .‬م واد‬
‫گیاهی استخراج شده دور ریخته می شود و هنگامی که مایع استخراج کنن ده خن ک می ش ود‪ ،‬الی ه‬
 ‫‪18‬‬ ‫روش های توصیه شده برای شناسایی و تجزیه و تحلیل حشیش و محصوالت شاهدانه‬

‫ای از رزین جامد شده روی سطح آن تشکیل می شود‪ .‬رزین برداشته می شود و به شکل اس لب ی ا‬
‫هر شکلی که مطلوب است در می آید‪ .‬مشکل این روش این است ک ه آب وارد رزین می ش ود‪ .‬این‬
‫باعث می شود که ص فحات رزین ب ا ب اال رفتن س ن اغلب کپ ک زده ش وند‪ .‬از نظ ر کمیت‪ ،‬رزین‬
‫‪.‬حشیش کمی به این روش پیچیده تر ساخته می شود‬

‫"رزین شاهدانه از "گرده افشان ها" ‪" /‬یخ سازان ‪3.13.2.3‬‬

‫همراه با کشت داخلی‪ ،‬یک روش کارآمد ب رای جداس ازی رزین ایج اد ش ده اس ت‪ .‬دس تگاهی قاب ل‬
‫مقایسه با یک خشک کن روکش شده با توری ری ز بافت ه ش ده در جعب ه ای ق رار می گ یرد ک ه ب ا‬
‫روکش پالستیکی پوشانده شده است‪ .‬این به اصطالح "گرده افشان" تا ح دی پ ر از گل دهی و می وه‬
‫دهی خشک شده و منجمد شده گیاه ش اهدانه اس ت‪ .‬دم ای پ ایین ب اعث ک اهش چس بندگی رزین می‬
‫برگ ها و قسمت های گلدار می شکند ‪ THC‬شود‪ .‬در حین چرخش گرده افشان‪ ،‬قسمت های حاوی‬
‫و از شبکه عب ور می کنن د‪ .‬آنه ا ب ه دیواره ا و ک ف پالس تیکی می چس بند و می ت وان آنه ا را ب ه‬
‫صورت پودر ریز جمع آوری کرد‪ .‬در مقایسه با مواد خشک شده اولیه‪ ،‬ب ا این روش می ت وان ب ه‬
‫‪.‬دست یافت ‪ THC‬غنی سازی تا ‪ 8‬برابر در‬

‫شکل ‪ .4‬گرده افشان و رزین چسبنده پودری (محصول) [‪]32‬‬

‫روش مشابهی برای تولید به اصطالح "هش یخ" استفاده می شود که در آن مواد گیاهی خشک شده‬
‫را در یک الک درشت با تکه های یخ قرار می دهند و سپس با اس تفاده از هم زن مک انیکی رن گ‬
‫هم می زنند‪ .‬یخ باعث یخ زدن گلوله های رزین و افتادن گیاه می شود‪ .‬این فرآیند برای یک س ری‬
‫از الک‌های ریز توری به تدریج تکرار می‌شود تا زمانی که محصول پودری مشابه موارد فوق ب ه‬
‫‪.‬دست آید‬

‫حشیش مایع (روغن حشیش) ‪3.13.3‬‬

‫حشیش مایع یک عصاره مایع غلی ظ از م واد گی اهی ش اهدانه ی ا رزین ش اهدانه اس ت‪ .‬دلی ل تولی د‬
‫است‪ .‬این ممکن است به قاچاقچیان کمک کند ت ا ‪، THC‬حشیش مایع‪ ،‬غلیظ کردن ماده روانگردان‬
‫روش های توصیه شده برای شناسایی و تجزیه و تحلیل حشیش و محصوالت شاهدانه‬ ‫‪19‬‬

‫از ممنوعیت فرار کنند‪ ،‬زیرا مواد روانگردان بیشتری را می توان در مق دار کم تری از محص ول‬
‫قرار داد‪ .‬از ارزش برابر برای قاچاقچی‪ ،‬توانایی قرار دادن حشیش مایع در هر حفره و استفاده از‬
‫مواد پنهانی است که به راحتی نمی توانند شاهدانه گیاهی یا رزینی را در خود جای دهند‪ ،‬در نتیجه‬
‫‪.‬امکان شناسایی از طریق شکل یا بوی مواد را کاهش می دهد‬

‫استخراج در ظرف مناسب با یک حالل آلی (به عنوان مثال اتر نفت‪ ،‬ات انول‪ ،‬مت انول‪ ،‬اس تون) در‬
‫‪.‬دمای اتاق با هم زدن‪ ،‬با استخراج غیرفعال یا تحت رفالکس انجام می شود‬

‫هنگامی که تصور می شود دسته ش اهدانه ی ا رزین ش اهدانه ب ه ط ور کام ل اس تخراج ش ده اس ت‪،‬‬
‫سوسپانسیون فیلتر شده و مواد اس تخراج ش ده دور ریخت ه می ش ود‪ .‬در ص ورت ل زوم‪ ،‬دس ته دوم‬
‫تازه مواد شاهدانه ممکن است در ظ رف ق رار داده ش ود و ب ا هم ان دس ته از حالل م ورد اس تفاده‬
‫برای استخراج اولیه استخراج شود‪ .‬این فرآین د را می ت وان ب ه دفع ات م ورد نی از‪ ،‬ب ا اس تفاده از‬
‫تعدادی دسته شاهدانه یا رزین شاهدانه با ی ک دس ته از حالل اس تخراج کنن ده تک رار ک رد‪ .‬پس از‬
‫استخراج دسته نهایی‪ ،‬حالل تبخیر می شود تا ق وام م ورد نی از روغن ب ه دس ت آی د‪ .‬در ب رخی از‬
‫آزمایشگاه‌های مخفی‪ ،‬به ویژه در کشورهایی که خرید حالل‌های آلی گران یا دش وار اس ت‪ ،‬ممکن‬
‫‪.‬است حالل اضافی برای استفاده در آینده بازیابی شود‬

‫به طور کلی‪ ،‬شاهدانه مایع‪ ،‬چه از حشیش یا رزین ش اهدانه س اخته ش ده باش د‪ ،‬ب ه رن گ قه وه ای‬
‫‪.‬تیره یا سبز تیره است و قوام روغن غلیظ یا خمیری دارد‬

‫دانه شاهدانه و روغن دانه شاهدانه ‪3.13.4‬‬

‫هستند‪ .‬روغن دان ه ‪ Ω -3‬دانه های شاهدانه یک منبع کمتر شناخته شده اما قوی از اسیدهای چرب‬
‫شاهدانه یک مایع زرد شفاف است‪ .‬دانه حاوی تقریب ًا ‪ 29‬ت ا ‪ 34‬درص د وزنی روغن اس ت [‪.]33‬‬
‫لینولنیک اسید اس ت‪ .‬نس بت ‪ 3:1‬اس یدهای ‪ 100 α-‬گرم روغن دانه شاهدانه حاوی حدود ‪ 19‬گرم‬
‫روغن دانه شاهدانه را به یک ماده مغذی با کیفیت باال تبدیل می کند‪ .‬با این ‪ Ω -3-‬به ‪ Ω -6-‬چرب‬
‫حال‪ ،‬به دلیل نسبت باالی اسیدهای چرب غیراشباع آن‪ ،‬این روغن اگ ر در ج ای خن ک و تاری ک‬
‫‪.‬نگهداری نشود‪ ،‬به سرعت فاسد می شود‬

‫اگرچه دانه توسط براکتئول محصور شده است‪ ،‬که بخشی از گیاه ب ا بیش ترین ت راکم تریک وم ه ای‬
‫نیستند‪ .‬با این ح ال‪ THC ،‬است‪ ،‬اما خود دانه ها حاوی ‪ THC‬غده ای و در نتیجه باالترین غلظت‬
‫آنها ممکن است با مواد شاهدانه (مانند باالی گ ل‪ ،‬پوس ته‪ ،‬رزین) آل وده ش ده باش ند‪ ،‬ک ه منج ر ب ه‬
‫در روغن دانه ش اهدانه تش خیص ‪ THC‬می شود‪ .‬به طور مشابه‪ ،‬اگر ‪ THC‬مقادیر قابل تشخیص‬
‫‪.‬داده شود‪ ،‬به احتمال زیاد از جداسازی ضعیف دانه ها از براکت نشات گرفته است [‪]34‬‬

‫اسانس شاهدانه ‪3.13.5‬‬

‫اس انس ش اهدانه م ایعی ش فاف و کمی زرد رن گ اس ت‪ .‬از تقط یر بخ ار گیاه ان ت ازه بری ده ش ده‬
‫شاهدانه به دست می آید‪ .‬تقاضای زیادی برای این اسانس وجود ندارد و ب ه نظ ر می رس د ک ه این‬
 ‫‪20‬‬ ‫روش های توصیه شده برای شناسایی و تجزیه و تحلیل حشیش و محصوالت شاهدانه‬

‫‪ THC‬اسانس بیشتر یک فرآورده جانبی از روغن دانه یا تولید روغن حشیش باش د‪ .‬اس انس ح اوی‬
‫نیست‪ ،‬اما مسئول بوی مشخص محصوالت شاهدانه اس ت و همچ نین مبن ای شناس ایی آنه ا توس ط‬
‫‪.‬سگ های مواد یاب است‬

‫تخمین سن نمونه های شاهدانه ‪3.14‬‬

‫در ماری‌هوانای تازه و با دقت خشک شده وجود ندارد‪ .‬اگر نمونه وجود داشته باش د‪ ،‬درک ‪CBN‬‬
‫می شود که نمونه شروع به تخریب کرده است و نباید برای مقاصد مقایسه ای استفاده ش ود‪ .‬تخمین‬
‫آن امکان پذیر است‪ ،‬با این فرض که ‪ CBN‬و ‪ THC‬سن یک نمونه ماری‌هوانا بر اساس محتوای‬
‫ذخیره سازی در دمای اتاق انجام شده است‪ .‬به همین دلیل اس ت ک ه تجزی ه و تحلی ل ب رای مقاص د‬
‫‪.‬مقایسه ای معموًال بیش از سه ماه پس از ضبط نمونه انجام نمی شود [‪]35‬‬

‫در سال اول با نرخ باالتری نسبت به سال ه ای بع د ک اهش می یاب د‪ .‬ی ک ‪ THC‬به نظر می رسد‬
‫کمتر از ‪ 0.013‬کم تر از ش ش م اه ‪ THC‬به ‪ CBN‬مطالعه نشان می دهد که نمونه هایی با نسبت‬
‫سن دارند و نمونه هایی با نس بت بین ‪ 0.04‬و ‪ 0.08‬بین ی ک ت ا دو س ال س ن دارن د‪ .‬ب ا این ح ال‪،‬‬
‫هنگام استفاده از این رویکرد برای تخمین سن نمونه‌های شاهدانه‪ ،‬باید تغییرات از ش رایط تج ربی‬
‫‪.‬در نظر گرفته شود [‪]36‬‬

‫نوع مواد مخدر در مقابل شاهدانه از نوع فیبر ‪3.15‬‬

‫ب رای تعری ف حش یش ن وع فی بر ‪ THC‬همانطور که در بخش ‪ 3.7‬توضیح داده شد‪ ،‬ک ل محت وای‬
‫و ‪ 0.3‬درص د ‪ THC‬به محدودیت ق انونی فعلی ب رای کن ف ص نعتی ‪ 0.2‬درص د( استفاده می‌شود‬
‫یکی دیگ ر از راه‌ه ای س اده ب رای تم ایز بین ‪).‬به ترتیب در اروپا و کانادا مراجع ه کنی د ‪THC،‬‬
‫است ‪ CBD‬و ‪ THC، CBN‬کانابیس نوع دارو و نوع فیبر‪ ،‬استفاده از نسبت کانابینوئیدهای اصلی‬
‫‪]37[.‬‬

‫از طری ق اس یدهای ‪ THC،‬و ‪ CBD‬همانطور که در بخش ‪ 3.12‬در باال توضیح داده شد‪ ،‬ه ر دو‬
‫مشتق می شوند‪ .‬اگر نسبت مساحت پیک ‪ CBGA‬خود‪ ،‬به طور بیوسنتزی از ‪ THCA‬و ‪CBDA‬‬
‫کمتر از ‪ 1‬باشد‪ ،‬گیاه شاهدانه به عنوان یک نوع فیبر در نظر گرفت ه ]‪* [THC+CBN]: [CBD‬‬
‫‪.‬می شود‬
‫پس از برش و خشک ‪ THC‬اگر نسبت بیش از ‪ 1‬باشد‪ ،‬از نوع دارو محسوب می شود‪ .‬از آنجا که‬
‫استفاده ‪ CBN‬و ‪ THC‬اکسید می شود‪ ،‬مجموع مساحت پیک ‪ CBN‬کردن مواد گیاهی تا حدی به‬
‫‪.‬تقسیم می شود ‪ CBD‬می شود و بر مساحت‬

‫] ‪[ THC‬‬
‫مساحت‬ ‫در کروماتوگرام ‪THC‬‬

‫‪X= X>1‬‬ ‫شاهدانه از نوع مواد مخدر‬

‫‪X<1‬‬ ‫شاهدانه از نوع فیبر‬
‫روش های توصیه شده برای شناسایی و تجزیه و تحلیل حشیش و محصوالت شاهدانه‬ ‫‪21‬‬

‫گازی *‬ ‫‪.‬اشاره دارد )‪ (GC-FID‬به نسبت مساحت پیک در کروماتوگرام‬

 ‫‪22‬‬ ‫روش های توصیه شده برای شناسایی و تجزیه و تحلیل حشیش و محصوالت شاهدانه‬

‫‪4.‬‬ ‫ترکیبات شیمیایی با اهمیت پزشکی قانونی‬

‫تتراهیدروکانابینول‪(-)- ∆ 9 -‬‬ ‫ترانس‬ ‫‪CAS:‬‬ ‫‪1972-08-3‬‬

‫‪، THC‬تتراهیدروکانابینول‬ ‫‪:‬فرمول تجربی‬ ‫روغن ویسکوز‬

‫‪CH 3‬‬ ‫وزن مولکولی‪ :‬نقطه‬ ‫‪C 21 H 30 O 2 314.46‬‬
‫‪g/mol‬‬

‫ذوب‬ ‫‪10.6‬‬
‫‪8 9 10‬‬ ‫‪OH‬‬ ‫‪pKa log‬‬ ‫)اکتانول‪/‬آب( ‪6.99‬‬
‫‪7 10a‬‬ ‫‪P‬‬
‫‪1‬‬
‫‪6a‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪6 5‬‬ ‫‪4 3‬‬
‫نامحلول‬
‫‪H 3C‬‬ ‫محلوالت‪ :‬آب‬ ‫)‪(2.8 mg/L 23°C‬‬
‫‪O‬‬
‫‪H 3C‬‬
‫محلول محلول‬
‫اتانول‬
‫‪:‬ویژگی های اصلی فارماکولوژیک‬ ‫محلول‬
‫کلروفرم‬
‫سرخوش ‪ -‬ضد التهاب ‪-‬‬ ‫هگزان‬
‫ضد درد ‪-‬‬ ‫‪ -‬ضد استفراغ‬
‫اسید ‪(-)- ∆ 9 -‬‬ ‫ترانس تتراهیدروکانابینولیک‬ ‫‪CAS:‬‬ ‫‪23978-85-0‬‬
‫‪THCA‬‬ ‫‪:‬فرمول تجربی‬ ‫‪C 22 H 30 O 4‬‬
‫( ‪358 g/mol n/a‬‬
‫‪CH3‬‬ ‫وزن مولکولی‪ :‬نقطه‬
‫تجزیه‪/‬دکربوکسیالسی‬
‫ذوب‬
‫‪OH‬‬ ‫در ‪ THC‬به ‪ THCA‬ون‬
‫‪COOH‬‬ ‫حدود ‪150-125‬‬
‫)درجه سانتیگراد‬
‫‪H3C‬‬ ‫‪O‬‬
‫‪:‬حاللیت ها‬
‫‪H3C‬‬ ‫اب‬ ‫نامحلول‬
‫اتانول‬ ‫‪soluble soluble‬‬
‫‪:‬ویژگی های اصلی فارماکولوژیک‬ ‫‪soluble‬‬
‫آنتی باکتریال ‪-‬‬ ‫کلروفرم‬
‫آنتی بیوتیک ‪-‬‬ ‫هگزان‬
‫‪21‬‬

‫کانابینول‬ ‫‪CAS:‬‬ ‫‪521-35-7‬‬

‫‪CBN‬‬ ‫‪:‬فرمول تجربی‬ ‫‪C 21 H 26 O 2‬‬
‫‪CH3‬‬ ‫وزن مولکولی‪:‬‬ ‫مول ‪310.43‬‬ ‫گرم در‬
‫نقطه ذوب ورود به‬ ‫‪76-77‬‬ ‫درجه سانتی‬
‫‪OH‬‬ ‫گراد‬
‫‪ P‬سیستم‬
‫)اکتانول‪/‬آب( ‪6.23‬‬
‫‪:‬حاللیت ها‬
‫‪H3C‬‬ ‫‪O‬‬
‫‪H3C‬‬ ‫اب‬ ‫نامحلول‬
‫‪soluble soluble‬‬
‫اتانول‬
‫‪soluble‬‬
‫خصوصیات فارماکولوژیک اصلی‪- :‬‬ ‫کلروفرم‬
‫آرام بخش‬ ‫‪ -‬ضد تشنج‬ ‫هگزان‬
‫آنتی بیوتیک ‪-‬‬ ‫‪ -‬ضد التهاب‬
 ‫کانابیدیول‬ ‫‪CAS:‬‬ ‫‪13956-29-1‬‬
‫‪CBD‬‬ ‫‪:‬فرمول تجربی‬ ‫‪C 21 H 30 O 2‬‬
‫‪CH3‬‬ ‫وزن مولکولی‪:‬‬ ‫مول ‪314.46‬‬ ‫گرم در‬
‫‪ log P‬نقطه ذوب‬ ‫درجه ‪66-67‬‬
‫‪OH‬‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬ ‫سانتیگراد‬
‫'‪1' 2‬‬ ‫‪:‬حاللیت ها‬ ‫)اکتانول‪/‬آب( ‪5.79‬‬
‫‪H2C‬‬ ‫‪HO‬‬ ‫اب‬
‫‪CH3‬‬ ‫نامحلول‬
‫اتانول‬
‫‪soluble soluble‬‬
‫‪:‬ویژگی های اصلی فارماکولوژیک‬ ‫کلروفرم‬ ‫‪soluble‬‬
‫‪ -‬ضد التهاب ضد اضطراب ‪-‬‬ ‫هگزان‬
‫ضد روان پریشی ‪-‬‬ ‫‪ -‬ضد اسپاسم‬
‫ضد درد ‪-‬‬

‫کانابیگرول‬ ‫‪CAS:‬‬ ‫;)‪[25654-31-3] (E‬‬

‫)‪[95001-70-0] (E/Z‬‬
‫‪CBG‬‬
‫‪OH‬‬ ‫فرمول تجربی‪ :‬وزن‬ ‫‪C 21 H 32 O 2‬‬
‫‪:‬مولکولی‬ ‫مول ‪316.48‬‬ ‫گرم در‬
‫‪6‬‬ ‫‪8‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪7‬‬
‫‪4‬‬
‫‪3‬‬
‫‪HO‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬

‫‪:‬ویژگی های اصلی فارماکولوژیک‬

‫‪ -‬ضد التهاب آنتی بیوتیک ‪-‬‬
‫ضد قارچ ‪-‬‬ ‫‪ -‬ضد درد‬
‫روش های توصیه شده برای شناسایی و تجزیه و تحلیل حشیش و محصوالت شاهدانه‬ ‫‪23‬‬

‫کانابیوارین‬ ‫‪CAS:‬‬ ‫‪33745-21-0‬‬

‫‪CBV‬‬ ‫‪:‬فرمول تجربی‬ ‫‪C 19 H 22 O 2‬‬
‫‪CH 3‬‬ ‫‪:‬وزن مولکولی‬ ‫مول ‪282.38‬‬ ‫گرم در‬
‫‪OH‬‬

‫‪H 3C‬‬ ‫‪O‬‬

‫‪H 3C‬‬
‫‪24‬‬ ‫روش های توصیه شده برای شناسایی و تجزیه و تحلیل حشیش و محصوالت شاهدانه‬
‫کانابیکرومن‬ ‫‪CAS:‬‬ ‫‪20675-51-8‬‬
‫‪CBC‬‬ ‫فرمول تجربی‪ :‬وزن‬ ‫‪C 21 H 30 O 2‬‬
‫‪OH‬‬ ‫‪:‬مولکولی‬ ‫مول ‪314.46‬‬ ‫گرم در‬

‫‪O‬‬

‫‪:‬ویژگی های اصلی فارماکولوژیک‬

‫ضد التهاب ‪-‬‬ ‫‪ -‬ضد قارچ‬
‫بیوتیک ‪-‬‬ ‫‪ -‬ضد درد‬
‫‪5.‬‬ ‫تجزیه و تحلیل کمی و کیفی محصوالت شاهدانه‬

‫نمونه برداری ‪5.1‬‬

‫دلیل اصلی یک روش نمونه برداری‪ ،‬اج ازه دادن ب ه تجزی ه و تحلی ل ش یمیایی دقی ق و مع نی دار‬
‫است‪ .‬از آنجایی که اکثر روش‌ها ‪ -‬کیفی و کمی ‪ -‬که در آزمایشگاه‌های علوم پزشکی قانونی ب رای‬
‫تجزیه و تحلی ل م واد م ورد اس تفاده ق رار می‌گیرن د‪ ،‬ب ه مق ادیر بس یار کمی از م واد نی از دارن د‪،‬‬
‫ضروری است که این مقادیر کوچک نماینده حجمی باشد که از آن استخراج شده‌اند‪ .‬نمونه برداری‬
‫باید با اصول شیمی تجزیه مطابقت داشته باشد‪ ،‬به عنوان مثال‪ ،‬در فارماکوپه های ملی ی ا س ازمان‬
‫‪.‬های منطقه ای یا بین المللی [‪]38‬‬

‫ممکن است شرایطی وجود داشته باشد که به دالیل قانونی‪ ،‬نتوان از ق وانین ع ادی نمون ه گ یری و‬
‫همگن سازی پیروی کرد‪ .‬این ممکن است اتفاق بیفتد‪ ،‬برای مثال‪ ،‬تحلیلگر بخواه د بخش ی از ی ک‬
‫نمایشگاه را به عنوان مدرک بصری در دادگاه حفظ کن د‪ .‬ب رای اس لب ه ای فش رده‪ ،‬همچ نین مهم‬
‫است که اطمینان حاصل شود که کل بلوک از شاهدانه تشکیل شده است‪ .‬این امر ب ا ج ایزه دادن ب ه‬
‫‪.‬بلوک و بررسی دقیق مواد به دست می آید‬

‫برای حفظ منابع و زمان ارزشمند‪ ،‬آزمایش گاه‌های پزش کی ق انونی بای د در تم ام م وارد ممکن ب ه‬
‫دنبال استفاده از یک سیستم نمونه‌برداری تایید شده باش ند و در نتیج ه تع داد تعیین‌ه ای کمی م ورد‬
‫‪.‬نیاز را کاهش دهند‬

‫برای تسهیل چنین رویکردی‪ ،‬روش های زیر توصیه می شود‪ .‬آنها بر اساس روش نمونه ب رداری‬
‫توصیه شده توسط اتحادیه اروپا ب رای م زارع ش اهدانه در فض ای ب از ب رای کن ف ص نعتی [‪]39‬‬
‫هستند و برای در نظر گرفتن جنبه ه ای عملی و تن وع محص والت ش اهدانه در ب ازار غیرق انونی‬
‫‪.‬اقتباس شده اند‬

‫نمونه برداری از گیاهان (مزرعه سرپوشیده و بیرونی) ‪5.1.1‬‬

‫برای هر مزرعه شاهدانه ‪ -‬که از نظر بصری از یک گونه در نظ ر گرفت ه می ش ود ‪ 30 -‬قس مت‬
‫باردهی یا گلدار‪ ،‬یکی در هر بوته‪ ،‬به ط ور تص ادفی و ن ه از م رز مزرع ه‪ ،‬ب ه ط ول ح دود ‪20‬‬
‫سانتی متر بریده شده و در یک کیسه کاغذی نگهداری می ش ود‪ . .‬ب رای اه داف شناس ایی (تحلی ل‬
‫کیفی)‪ ،‬معموًال نمونه برداری از یک گیاه نماینده به روش توص یف ش ده ک افی در نظ ر گرفت ه می‬
‫‪.‬شود‬

‫*‬ ‫نمونه ای از یک مزرعه کنفی ارائه شده در مرجع ‪ 38‬در رابطه با مقایسه روش های فراهندسی‬
‫‪.‬و بیزی را ببینید‬

‫‪25‬‬
‫شکل ‪ .5‬نمونه برداری از قسمت های باردهی گیاه شاهدانه‬
‫روش های توصیه شده برای شناسایی و تجزیه و تحلیل حشیش و محصوالت شاهدانه‬ ‫‪27‬‬

‫در صورت امکان‪ ،‬نمونه باید قبل از ارسال به آزمایشگاه خشک شود‪ .‬اگر به هر دلیلی باید قب ل از‬
‫‪.‬تجزیه و تحلیل نگهداری شود‪ ،‬باید در تاریکی و خنک نگهداری شود‬

‫پس از خشک شدن‪ ،‬تخ ریب کانابینوئی دهای اص لی متوق ف می ش ود‪ .‬ب ا این ح ال‪ ،‬در این مرحل ه‬
‫اکس ید می کن د‪ CBN .‬را ب ه ‪ THC‬حس اس اس ت ک ه ‪ UV‬هنوز به هوا (اکسیژن) و ن ور ‪THC‬‬
‫‪.‬بنابراین‪ ،‬شرایط نگهداری ترجیحی در تاریکی و خنک است‬

‫نمونه برداری از محصوالت حشیش کشف شده ‪5.1.2‬‬

‫برای جنبه های کلی نمونه گیری کیفی نمونه های چند واحدی می توان به مرجع ‪ 38‬مراجعه ک رد‪.‬‬
‫برای موادی با ویژگی‌های بیرونی آشکار‪ ،‬یعنی موادی که همه آنها به‌عنوان حشیش قابل تشخیص‬
‫‪.‬هستند‪ ،‬ممکن است روش نمونه‌گیری بر اساس مدل بیز بر رویکرد فوق هندسی ترجیح داده شود‬

‫حشیش گیاهی ‪5.1.2.1‬‬

‫در بازار غیرقانونی‪ ،‬انواع زیادی از محصوالت گیاهی شاهدانه‪ ،‬از جمله مواد گیاهی سست‪ ،‬یا به‬
‫شکل «گل‌های خشک»‪« ،‬ساشه» یا «چای گی اهی» مش اهده می‌ش ود‪ .‬هم انطور ک ه در بخش قب ل‬
‫توضیح داده شد‪ 30 ،‬قطعه در نظر گرفته شده متعلق به یک فنوتیپ به عنوان یک نمونه گرفته می‬
‫شود‪ .‬اگر مواد کمتری وجود داشته باشد‪ ،‬همه گرفته می شود‪ .‬مواد س اقه درش ت قط ع ش ده اس ت‪.‬‬
‫‪.‬بذرهای باالی میوه دهی در نمایشگاه باقی می مانند‬

‫مواد مرطوب بای د در کیس ه ه ای کاغ ذی بس ته بن دی ش وند‪ .‬ب رای م واد خش ک ش ده کیس ه ه ای‬
‫‪.‬پالستیکی مناسب هستند‬

‫رزین شاهدانه ‪5.1.2.2‬‬

‫رزین شاهدانه را می توان همانطور که هست مصرف کرد‪ .‬مقدار مورد نیاز برای ه ر نمون ه (ب ه‬
‫بخش ‪ 5.4‬مراجعه کنید) را می توان با رنده از نواحی مختلف دال گ رفت‪ .‬ب ا این ح ال‪ ،‬از آنج ایی‬
‫که سطوح دال ها معموًال اکسید می شوند‪ ،‬نمونه ه ا بای د از س طح داخلی دال ت ازه شکس ته گرفت ه‬
‫‪.‬شوند‬
 ‫‪28‬‬ ‫روش های توصیه شده برای شناسایی و تجزیه و تحلیل حشیش و محصوالت شاهدانه‬

‫حشیش مایع (روغن) ‪5.1.2.3‬‬

‫مقدار الزم روغن شاهدانه (به بخش ‪ 5.4‬مراجعه کنید) را می ت وان هم انطور ک ه هس ت مص رف‬
‫‪.‬کرد‬

‫حداقل معیارها برای شناسایی مثبت حشیش ‪5.2‬‬

‫بخش‌های زیر تعدادی از روش‌ها را برای بررسی و تجزیه و تحلیل محص والت ش اهدانه توض یح‬
‫می‌دهند‪ .‬انتخاب روش‌شناسی و رویکرد تحلیل و همچنین تصمیم‌گیری در مورد نی از ی ا ع دم نی از‬
‫به روش‌های اضافی با تحلیلگر باقی می‌ماند و همچنین ب ه در دس ترس ب ودن اب زار دقی ق و س طح‬
‫اثبات ق انونی قاب ل قب ول در ح وزه قض ایی ک ه تحلیلگ ر در آن ک ار می‌کن د بس تگی دارد‪ . .‬ب رای‬
‫محصوالت شاهدانه ای که ویژگی ه ای گی اهی مشخص ی را نش ان می دهن د‪ ،‬ترکی بی از آزم ایش‬
‫رن گ‪ ،‬کروم اتوگرافی الی ه ن ازک و بررس ی ف یزیکی (ماکروس کوپی و میکروس کوپی) ح داقل‬
‫رویکرد تحلیلی قابل قبولی برای شناسایی مثبت در نظر گرفته می شود‪ .‬قوانین کلی ب رای انتخ اب‬
‫‪.‬تدوین شده است ]‪ (SWGDRUG) [40‬روش توسط گروه کاری علمی داروها‬

‫معاینه فیزیکی ‪5.3‬‬

‫روش های مورد استفاده برای شناسایی محصوالت شاهدانه به ماهیت محصول بستگی دارد‪ .‬م واد‬
‫گیاهی را می توان تنها بر اساس ویژگی های مورفولوژیکی آن ب ه ش رط وج ود م واد م ورد نی از‬
‫‪.‬شناسایی کرد‬

‫در م واردی ک ه هیچ وی ژگی مورفول وژیکی وج ود ن دارد‪ ،‬مانن د م ورد رزین و روغن حش یش‪،‬‬
‫شناس ایی ب ر اس اس تجزی ه و تحلی ل ش یمیایی اس ت ک ه حض ور کانابینوئی دهایی مانن د‬
‫و‪/‬ی ا کانابی دیول را نش ان می )‪ (CBN‬محصول تجزیه آن کان ابینول ‪ (THC)،‬تتراهیدروکانابینول‬
‫‪. CBD).‬دهد‬

‫ویژگی های ماکروسکوپی ‪5.3.1‬‬

‫ویژگی های مورفولوژیکی و تنوع رنگ گیاهان شاهدانه تحت تأثیر س ویه ب ذر و همچ نین عوام ل‬
‫‪.‬محیطی مانند نور‪ ،‬آب‪ ،‬مواد مغذی و فضا قرار می گیرد‬

‫به‌عنوان یک گیاه دوپای ه‪ ،‬گل‌ه ای گیاه ان تک‌جنس ی هس تند‪ ،‬ب ا این ح ال‪ ،‬اغلب گل‌ه ا و گل‌ه ای‬
‫انتقالی از جنس مخالف وجود دارند ک ه بع دًا رش د می‌کنن د‪ .‬گیاه ان ن ر معم وًال بلن دتر هس تند ام ا‬
‫مقاومت کمتری نسبت به گیاهان م اده دارن د‪ .‬س اقه ه ا س بز‪ ،‬عم ودی‪ ،‬توخ الی و ش یاردار ط ولی‬
‫هستند (شکل ‪ .)6‬آنها می توانند از ‪ 6-0.2‬متر متفاوت باشند‪ ،‬اگرچه ارتفاع بیشتر گیاه ان ب ه ‪3-1‬‬
‫‪.‬متر می رسد‬

‫میزان انشعاب نیز مانند ارتفاع گیاه به عوامل محیطی و ارثی و همچنین نحوه کش ت بس تگی دارد‪.‬‬
‫شاخه های جانبی از مخالف به متناوب در هر قسمت از ساقه اصلی متفاوت است‪ .‬آرایش ب رگ از‬
‫دکوسات (برعکس) به متناوب در انتهای گیاه تغییر می کند‪ .‬ساقه های برگ (دمبرگ) به طول ‪-7‬‬
‫روش های توصیه شده برای شناسایی و تجزیه و تحلیل حشیش و محصوالت شاهدانه‬ ‫‪29‬‬

‫‪ 2‬سانتی متر با شیار باریکی در امت داد س مت ب االیی دارن د‪ .‬ب رگ خرم ایی اس ت و از ‪ 9-3‬تیغ ه‬
‫س انتی م تر تش کیل ش ده اس ت‪ .‬لبه‌ه ا دن دانه‌ای ‪ x 0.2-1.7‬برگچه خطی‪ -‬نیزه ای به ابعاد ‪15-3‬‬
‫درشت دارند‪ ،‬دندان‌ها به سمت نوک‌ها می‌روند‪ .‬سیاهرگ ها به صورت مورب از قسمت میانی ت ا‬
‫نوک دندان ها خارج می شوند‪ .‬سطوح پایینی (محور) سبز کم رنگ با غدد رزینی پراکنده‪ ،‬سفید تا‬
‫‪.‬قهوه ای مایل به زرد است (شکل ‪)7‬‬

‫‪ Cannabis sativa‬شکل ‪ .6‬ساقه شیاردار‬

‫©‬ ‫پلیس جنایی فدرال‪ ،‬برزیل‬

‫شکل ‪ .7‬سطوح دوری (چپ) و آکسیال (راست) برگ های شاهدانه ساتیوا‬

‫©‬ ‫پلیس جنایی فدرال‪ ،‬برزیل‬

‫هر گل نر (نر) متشکل از پنج کاسبرگ ریز کرکدار سبز مایل به سفید به طول ح دود ‪ 4-2.5‬میلی‬
‫‪.‬متر و پنج برچه آونگ دار‪ ،‬با رشته ها و برچه های باریک است‬

‫شکل ‪ .8‬خصوصیات مورفولوژیکی گلهای نر‬

 ‫‪30‬‬ ‫روش های توصیه شده برای شناسایی و تجزیه و تحلیل حشیش و محصوالت شاهدانه‬

‫‪Sepal‬‬

‫‪Filament‬‬
‫‪Stamen‬‬
‫‪Anther‬‬

‫گلهای مادگی (ماده) کم و بیش بیجا هستند و به صورت جفت به وجود می آیند‪ .‬هر گل دارای ی ک‬
‫شاخه سبز کوچک است که تخمدان را با دو کالله بلند و باریک به خوبی در باالی شاخه ق رار می‬
‫‪.‬دهد‬

‫شکل ‪ .9‬خصوصیات مورفولوژیکی گل و میوه ماده‬

‫‪Stigma‬‬

‫‪© Federal Criminal Police, Brazil‬‬

‫‪Beaked bract‬‬ ‫)‪Seed (Achene‬‬

‫میوه‪ ،‬آخن‪ ،‬حاوی یک دانه با پوسته سخت است که توسط دیواره نازک تخمدان پوشیده ش ده اس ت‪،‬‬
‫بیضی شکل‪ ،‬کمی فشرده‪ ،‬صاف‪ ،‬ح دود ‪ 5-2‬میلی م تر ط ول‪ ،‬ب ه ط ور کلی مای ل ب ه قه وه ای و‬
‫‪.‬خالدار‪ .‬میوه معموًال به عنوان یک دانه در نظر گرفته می شود‬

‫ویژگی های میکروسکوپی ‪5.3.2‬‬

‫شاهدانه ساتیوا را می توان با ساختارهای میکروسکوپی روی سطح گیاه‪ ،‬یعنی با تریکوم ها (یعنی‬
‫برآمدگی های مو مانند از یک سلول اپیدرمی گیاه) شناسایی ک رد‪ .‬دو ن وع تریک وم رخ می ده د و‬
‫می توان با میکروسکوپ دوچشمی با ضریب بزرگنمایی ‪ 40‬همانطور که در شکل های ‪ 10‬و ‪11‬‬
‫‪:‬نشان داده شده است مشاهده کرد‬

‫تریکوم های غیر غده ای موهای متع دد‪ ،‬ت ک س لولی‪ ،‬س فت و منح نی‪ ،‬ب ا راس ن وک ت یز )الف(‬
‫‪:‬باریک هستند‬
‫روش های توصیه شده برای شناسایی و تجزیه و تحلیل حشیش و محصوالت شاهدانه‬ ‫‪31‬‬

‫سیستولیتی که در سطح باالیی برگ‌های شاهدانه یافت می‌شوند‪ ،‬شکل مشخصی از پنجه‬
‫خرس دارند و ممکن است کریستال‌های کربنات کلسیم (سیستولیت) در پایه‌هایش ان قاب ل‬
‫‪.‬مشاهده باشند‬
‫غیر سیستولیتیک عمدتًا در سمت پایین برگ ها‪ ،‬براکت ها و براکتئول ها ایجاد می شوند و‬
‫‪.‬فاقد پایه بزرگ شده هستند‬
‫شکل خرس در سطح باالیی و تریکوم های ظریف و باریک غیر سیستولیتیک در سطح‬
‫‪.‬پایینی برگ ها از ویژگی های شاهدانه است‬

‫شکل ‪ .10‬نمای میکروسکوپی از تریکوم های غیر غده ای [‪]41‬‬

‫تریکوم های سیستولیتیک‬ ‫تریکوم های غیر سیستولیتیک‬

‫‪:‬تریکوم غدد‪ .‬آنها به صورت زیر رخ می دهند )ب(‬

‫‪.‬غدد بدون ساقه‪ ،‬یعنی تریکوم بدون ساقه‪ ،‬که عمومًا در اپیدرم تحتانی یافت می شوند‬
‫‪.‬تریکوم های غده ای پیازدار کوچک با ساقه های یک سلولی‬
‫بلند چند سلولی روی براکتئول های اطراف گل های ماده (تریکوم های غده ای ساقه ای چند‬
‫‪.‬سلولی)‬

‫شکل ‪ .11‬نمای میکروسکوپی از تریکوم های غده ای [‪]41‬‬

 ‫‪32‬‬ ‫روش های توصیه شده برای شناسایی و تجزیه و تحلیل حشیش و محصوالت شاهدانه‬

‫غدد بدون‬ ‫ساقه تریکوم غده ای ساقه دار‬

‫شکل ‪ .12‬مقطع یک شاخه از گیاه بارده [‪]42‬‬

‫الف ‪ :‬تریکوم سیستولیتیک؛ ب ‪ :‬تریکوم غده ای بزرگ با چندین سلول در سر و ساقه‪ .‬ج ‪ :‬سر یکی‬
‫‪. e :‬از تریکوم های غده ای بزرگ‪ .‬د ‪ :‬تریکوم غده ای کوچک با سر دو سلولی و ساقه تک سلولی‬
‫ساقه تریکوم غده ای ‪. g :‬تریکوم غدد در حال رشد بزرگ ‪. f :‬تریکوم های مخروطی با دیواره ضخیم‬
‫سلول پارانشیمی‪ .‬ک ‪ :‬استوما ‪; j :‬بلور خوشه ای ‪. i :‬سلول پالیزید ‪. h :‬بزرگ‬

‫تریکوم های غده ای ساختارهایی هستند که رزین شاهدانه در آنج ا تولی د و ذخ یره می ش ود‪ .‬اینه ا‬
‫عمدتًا با ساختارهای گل مرتبط هستند (گیاهان مادگی به وی ژه در این س اختارها غ نی هس تند) ام ا‬
‫‪ .‬آنها را می توان در قسمت زیرین برگها و گاهی اوقات روی ساقه گیاهان جوان نیز یافت‬
‫روش های توصیه شده برای شناسایی و تجزیه و تحلیل حشیش و محصوالت شاهدانه‬ ‫‪33‬‬

‫برخی از گیاهان دارای تریکومی هستند که ممکن است با گیاهان موجود در شاهدانه اش تباه گرفت ه‬
‫شود و باید در شناسایی قطعی آن دقت شود‪ .‬با این حال‪ ،‬ترکیب کرک‌ه ای سیس تولیتیک در س طح‬
‫‪ Cannabis‬باالیی برگ و تریکوم‌های بلندتر و غدد بی‌پایان در سطح پ ایین‪ ،‬ک ه منحص ر ب ه ف رد‬
‫‪.‬است ‪ ،‬امکان شناسایی مثبت حتی مواد تکه تکه شده را فراهم می‌کند ‪sativa‬‬

‫البته الزم به ذکر است که نهال ها و ساقه های بسیار نابالغ بدون برگ چسبیده را نمی توان با‬
‫‪ .‬شناسایی کرد ‪ Cannabis sativa‬بررسی گیاه شناسی به طور قطعی به عنوان‬

‫برای جزئیات بیشتر در مورد شناسایی حشیش و تکنیک‌های میکروسکوپی پیچی ده‌تر‪ ،‬می‌ت وان ب ه‬
‫‪.‬ادبیات زیر مراجعه کرد [‪]46 ،45 ،44 ،43‬‬

‫معاینه شیمیایی ‪5.4‬‬

‫جنبه های عمومی ‪5.4.1‬‬

‫معموًال در سطح بسیار پایینی در مواد گیاهی تازه وجود دارد و در نظر گرفته می ش ود ک ه ‪THC‬‬
‫توس ط دکربوکسیالس یون غ یر آن زیمی در ط ول ذخ یره س ازی و ‪ THCA‬به ط ور مص نوعی از‬
‫‪.‬مصرف (مثًال سیگار کشیدن) مشتق شده است [‪]47‬‬

‫ب ه ط ور جداگان ه ان دازه ‪ THC‬و ‪ THCA‬از نظر رویکرد تحلیلی‪ ،‬این یک انتخاب اس ت ک ه آی ا‬

‫اندازه گیری شود‪ THCA) .‬و ‪ THC‬یعنی مقدار ترکیبی( "‪ "Total-THC‬گیری می شوند یا اینکه‬
‫این انتخاب گاهی اوقات توسط قوانین ملی انجام می شود‪ .‬اگر هیچ الزام ق انونی ب رای ه ر ی ک از‬
‫یک روش معمول است زی را ب ه به ترین ‪ Total-THC‬رویکردها وجود نداشته باشد‪ ،‬اندازه گیری‬
‫‪.‬وجه فعالیت دارویی ماده را نشان می دهد‬

‫بدست آورد‪ .‬این می تواند در حین ‪ THC‬به ‪ THCA‬را می توان با دکربوکسیالسیون ‪Total-THC‬‬
‫‪.‬یا قبل از تجزیه و تحلیل باشد‪ .‬به دالیل عملی دومی توصیه می شود‬

‫عصاره نمونه را می توان در یک بلوک ح رارتی در دم ای ‪ 150‬درج ه س انتیگراد در ی ک وی ال‬

‫شیشه ای باز قرار داد‪ .‬پس از تبخیر حالل‪ ،‬دکربوکسیالسیون در عرض پنج دقیقه کام ل می ش ود‪.‬‬
‫‪ .‬با این حال‪ ،‬توصیه می شود که این مرحله در هر آزمایشگاه پزشکی قانونی تایید شود‬

‫ممکن است در ط ول تزری ق در ب رخی از سیس تم ه ای انژکت ور ‪ THCA‬دکربوکسیالسیون کامل‬

‫کروماتوگرافی گازی رخ دهد‪ ،‬در حالی که سایر سیستم ه ای انژکت وری دکربوکسیالس یون بس یار‬
‫ضعیفی را در همان دما نشان می دهند‪ .‬این احتم اًال ب ه دلی ل هندس ه ه ای مختل ف انژکت ور اس ت‪.‬‬
‫در الینر شود‪ .‬بنابراین‪ ،‬اگر قبل از تجزی ه ‪ THC‬دمای تزریق باالتر نیز ممکن است باعث تجزیه‬
‫و تحلیل‪ ،‬دکربوکسیالسیون انجام نشود‪ ،‬سیستم کروم اتوگراف گ ازی خ اص و ش رایط آن الیز بای د‬
‫را انج ام می دهن د و ‪ THCA‬اعتبار سنجی شود تا اطمینان حاصل شود که کربوکسیالسیون کام ل‬
‫‪.‬نمی شوند [‪ THC ]48‬باعث تجزیه‬
 ‫‪34‬‬ ‫روش های توصیه شده برای شناسایی و تجزیه و تحلیل حشیش و محصوالت شاهدانه‬

‫آماده سازی نمونه برای آزمایش شیمیایی ‪5.4.2‬‬

‫تهیه حشیش گیاهی ‪5.4.2.1‬‬

‫مواد گیاهی تازه (تر) یا در دمای اتاق به مدت چند روز در هوا خش ک می ش وند ی ا در دم ای ‪70‬‬
‫درجه سانتی گراد خشک می شوند تا زمانی که برگ ها شکننده شوند‪ .‬در این مرحله‪ ،‬محت وای آب‬
‫‪.‬مواد گیاهی معموًال ‪ 13-8‬درصد است‬

‫سپس مواد خشک شده به طور درشت انتخاب می شود (فقط از گل ها و برگ ها استفاده می شود)‪،‬‬
‫پودر می شود (ترجیحًا توسط کاتر با سرعت چ رخش ب اال‪ ،‬یع نی ‪ 100‬دور در ثانی ه) و ال ک می‬
‫*‪.‬شود (اندازه مش ‪ 1‬میلی متر)‬

‫تهیه رزین شاهدانه ‪5.4.2.2‬‬

‫رزین شاهدانه توسط رنده به قطعات کوچک تبدیل می شود‪ .‬روش دیگر برای مواد چسبنده‪ ،‬نمون ه‬
‫‪ .‬با نیتروژن مایع خنک می شود و بالفاصله همانطور که در باال توضیح داده شد پودر می شود‬

‫تهیه روغن شاهدانه ‪5.4.2.3‬‬

‫‪.‬روغن شاهدانه می تواند به طور مستقیم برای تجزیه و تحلیل استفاده شود‬

‫آزمون های احتمالی ‪5.4.3‬‬

‫تست رنگ ‪5.4.3.1‬‬

‫آزمایش‌های رنگی برای شاهدانه از جمله خاص‌ترین آزمایش‌های رنگ موج ود هس تند (تنه ا چن د‬
‫گیاه مانند حنا‪ ،‬جوز هندی‪ ،‬گرز و آگرمونی نت ایج مثبت ک اذب می‌دهن د) [‪ .]49‬ب ا این ح ال‪ ،‬ی ک‬
‫آزمایش رنگ مثبت فقط نشانه ای از وجود احتم الی م واد ح اوی ش اهدانه را ارائ ه می ده د و ن ه‬
‫شناسایی قطعی حشیش‪ .‬بن ابراین ب رای تحلیلگ ر ال زامی اس ت ک ه چ نین نت ایجی را ب ا اس تفاده از‬
‫تکنیک‌های اضافی‪ ،‬معموًال متمایزکننده‌تر تأیید کند‪ .‬به عن وان مث ال‪ ،‬ی ک آزمایش گاه ممکن اس ت‬
‫ترکیبی از آزمایش رنگ‪ ،‬کروماتوگرافی الیه نازک و میکروسکوپ مواد گیاهی شاهدانه را ب رای‬
‫شناس ایی ش وند [ ‪ TLC‬شناسایی مثبت اجازه دهد‪ ،‬مشروط بر اینکه حداقل س ه کانابینوئی د توس ط‬
‫‪]50.‬‬

‫*‬ ‫توجه داشته باشید که هم خشک کردن و هم الک کردن بخشی از روش های معتبر توص یف ش ده‬
‫در این راهنما هستند‪ .‬الک یکنواختی نمونه ها را تضمین می کند‪ .‬در صورت نادیده گ رفتن فرآین د‬
‫‪.‬الک‪ ،‬آزمایشگاه باید نشان دهد که همگنی در حد تحمل پذیرفته شده است‬

‫همچنین به تحلیلگر اکیدًا توصیه می‌شود که یک نمونه شاهد شاهدانه (مثًال یک م اده مرج ع ح اوی‬
‫مخلوطی از استانداردهای مرج ع کانابینوئی د) و ی ک نمون ه ک ور را ب رای تأیی د نت ایج آزم ایش و‬
‫‪.‬عملکرد و قابلیت اطمینان همه واکنش‌های آزمایشی‪ ،‬تجزیه و تحلیل کند‬

‫‪ Corinth V‬آزمایش نمک سریع ‪5.4.3.1.1‬‬

‫روش های توصیه شده برای شناسایی و تجزیه و تحلیل حشیش و محصوالت شاهدانه‬ ‫‪35‬‬

‫روی کاغذ صافی‬

‫‪ A:‬معرف‬ ‫اتر نفت‬

‫‪ B:‬معرف‬ ‫*‪ V‬نمک فست کورینث‬ ‫وزنی در سولفات سدیم بی آب ‪1%‬‬

‫‪ C:‬معرف‬ ‫سدیم بیکربنات‬ ‫‪% w/w‬محلول آبی ‪1‬‬

‫روش‬
‫دو کاغذ صافی که روی هم گذاشته شده اند را به چهار قسمت تا کنید و ت ا ح دودی ب از کنی د ت ا‬
‫یک قیف تشکیل شود‪ ،‬مقدار کمی از نمونه پودر شده را در مرکز کاغ ذ ب االیی ق رار دهی د‪ .‬دو‬
‫اضافه کنید تا مایع به کاغذ صافی پایینی نفوذ کند‪ .‬کاغذ صافی باالیی را دور ‪ A‬قطره از معرف‬
‫را ب ه مرک ز ‪ B‬بیندازید و بگذارید کاغذ صافی پایینی خشک شود‪ .‬مقدار بسیار کمی از مع رف‬
‫‪.‬را اضافه کنید ‪ C‬کاغذ صافی اضافه کنید و سپس دو قطره از معرف‬

‫نتایج‬
‫‪.‬یک لکه قرمز بنفش در مرک ز کاغ ذ ص افی نش ان دهن ده ی ک محص ول ح اوی ش اهدانه اس ت‬
‫‪.‬رنگ یکسانی دارند ‪ CBD‬و ‪THC، CBN‬‬
‫این یک مزیت عملی در یک معرف آزمایش میدانی برای نمونه هایی با سن یا منشاء مختلف‬
‫‪.‬است‬
‫کورینث *‬ ‫‪ V‬نمک فست‬ ‫دی کلروزینک؛ ‪-2‬متوکسی‪-5-‬متیل‪-4(-4-‬متیل‪-2-‬نیتروفنیل)‬
‫=‬ ‫دیازنیل بنزندی آزونیوم‪ .‬دی کلرید‬
‫=‬ ‫جزء دیازو آزوئیک ‪39‬‬

‫=‬ ‫‪C 15 H 14 N 5 O 3 · 0.5 ZnCl 4‬‬

‫‪5.4.3.1.2 Fast Blue B salt test‬‬

‫‪On a filter paper‬‬

‫‪Reagent A:‬‬ ‫‪Petroleum ether‬‬
‫‪Reagent B:‬‬ ‫**‪Fast Blue B salt‬‬ ‫‪1% w/w diluted with‬‬
‫‪anhydrous sodium sulphate‬‬
‫‪Reagent C:‬‬ ‫‪Sodium bicarbonate.‬‬ ‫‪10% w/w aqueous solution‬‬

‫روش‬
‫‪ Fast Corinth V.‬روش مشابه با نمک‬
 ‫‪36‬‬ ‫روش های توصیه شده برای شناسایی و تجزیه و تحلیل حشیش و محصوالت شاهدانه‬

‫نتایج‬
‫‪.‬یک لکه قرمز بنفش در مرکز کاغذ صافی نشان دهنده یک محصول حاوی شاهدانه است‬
‫‪:‬این رنگ ترکیبی از رنگ های کانابینوئیدهای مختل ف اس ت ک ه اج زای اص لی حش یش هس تند‬
‫‪.‬نارنجی = ‪، CBD‬بنفش = ‪، CBN‬قرمز = ‪THC‬‬

‫توجه داشته باشید‬

‫زمانی که در یخچال نگهداری می ش ود بس یار خ وب ب اقی می مان د‪ ،‬ام ا ‪Fast Blue B Salt‬‬
‫زمانی که در دمای اتاق نگهداری می ش ود‪ ،‬ب ا گذش ت زم ان از بین می رود و پ ودر تب دیل ب ه‬
‫‪.‬سنگ جامد می شود (به ویژه در مناطق گرم)‬
‫‪ B‬نمک **‬ ‫سریع آبی = کلرید دی ‪ -‬آنی‌سیدین تترازولیوم ‪ 5.4.3.1.3‬تست سریع دوکوئنوا (آزمون‬
‫دوکنوا‪-‬لوین)‬
‫در یک لوله آزمایش‬
‫‪ A:‬معرف‬ ‫)‪ (A2‬وانیلین )‪ (A1‬استالدهید‬ ‫و ‪ 0.4‬گرم )‪ (A1‬میلی لیتر ‪0.5‬‬
‫در ‪ 20‬میلی لیتر اتانول )‪(A2‬‬
‫محلول باید در جای تاریک خنک‬
‫نگهداری شود و در صورتی که‬
‫رنگ زرد تیره به خود گرفت دور‬
‫‪.‬انداخته شود‬
‫‪ B:‬معرف‬ ‫اسید هیدروکلریک غلیظ‬

‫‪ C:‬معرف‬ ‫کلروفرم‬

‫روش‬
‫ب ه ‪ A‬مقدار کمی از مواد مشکوک را در یک لوله آزمایش قرار داده و ب ا ‪ 2‬میلی لی تر مع رف‬
‫اضافه کنید و مخلوط را تکان دهید‪ .‬اج ازه ‪ B‬مدت یک دقیقه تکان دهید‪ 2 .‬میلی لیتر از معرف‬
‫اض افه کنی د‪ ،‬ب ه آرامی مخل وط ‪ C‬دهید ده دقیقه بماند‪ .‬اگر رنگ ایجاد شد‪ 2 ،‬میلی لیتر معرف‬
‫کنید‬
‫نتایج‬
‫اگر الیه پایینی (کلروفرم) به رنگ بنفش در آمد این نش ان دهن ده وج ود ی ک محص ول ش اهدانه‬
‫‪.‬است‬
‫یادداشت‬
‫‪.‬این تست به اندازه دو تست کاغذ فیلتر باال حساس نیست‬
‫ایمونواسی ‪5.4.3.2‬‬
‫سنجش ایمنی را می توان نه تنها بر روی نمونه های بیولوژیکی‪ ،‬بلکه بر روی آث ار کوچ ک خ ود‬
‫ماده دارویی نیز انجام داد‪ .‬با این حال‪ ،‬از آنجایی که این تجزیه و تحلیل ها پرهزینه هستند و قدرت‬
‫‪.‬اثبات زیادی را اضافه نمی کنند‪ ،‬به ندرت برای شناسایی احتمالی استفاده می شوند‬
‫روش های توصیه شده برای شناسایی و تجزیه و تحلیل حشیش و محصوالت شاهدانه‬ ‫‪37‬‬

‫)‪ (IMS‬طیف سنجی تحرک یونی ‪5.4.4‬‬

‫را می توان با استفاده از طیف سنج تحرک یونی انجام داد‪ .‬مشکالت مرب وط ب ه ‪ THC‬غربالگری‬
‫‪.‬جداسازی از سیگنال های هروئین و رطوبت ذکر شده است [‪ .]51‬بنابراین روش انتخابی نیست‬

‫)‪ (TLC‬کروماتوگرافی الیه نازک ‪5.4.5‬‬

‫برای تجزیه و تحلیل کیفی و نیم ه کمی حش یش‪ ،‬ب ا اس تفاده از ان واع فازه ای ‪ TLC‬تعدادی روش‬
‫و سیستم‌های حالل‪ ،‬و تهیه نمونه و تکنیک‌ه ای تجس م نقطه‌ای کمی )‪ TLC‬صفحات( ثابت مختلف‬
‫متفاوت وجود دارد‪ .‬بسیاری از این روش‌ها نیز نتایج قابل قبولی تولید می‌کنند‪ ،‬اما ه ر روش ی ک ه‬
‫به تازگی به آزمایشگاه معرفی می‌شود‪ ،‬باید قبل از اس تفاده معم ول اعتب ار و‪/‬ی ا تأیی د ش ود‪ .‬روش‬
‫‪.‬زیر به صورت میدانی آزمایش شده است و مناسب برای هدف در نظر گرفته شده است‬
‫‪ HPTLC‬صفحه‪ :‬ژل سیلیکا ‪ 10×10‬سانتی متر‬
‫‪ A:‬سیستم‬ ‫پترولیوم اتر ‪ 60/90‬دی اتیل‬ ‫‪80% v/v‬‬
‫اتر‬ ‫‪20% v/v‬‬

‫‪ B:‬سیستم‬ ‫سیکلوهگزان‬ ‫‪52% v/v‬‬

‫دی ایزوپروپیل اتر‬ ‫‪40% v/v‬‬
‫دی اتیل آمین‬ ‫‪8% v/v‬‬

‫‪ C:‬سیستم‬ ‫هگزان دی اکسان‪n-‬‬ ‫‪70% v/v‬‬

‫)برای اسیدهای کانابینوئید(‬ ‫متانول‬ ‫‪20% v/v‬‬
‫‪10% v/v‬‬
‫تهویه تانک‪:‬‬ ‫‪ 30.‬دقیقه با کاغذ صافی در یک طرف‬
‫آماده سازی نمونه‬
‫تنها کیفی باشد (یعنی تأیید شواهد میکرو یا ماکروسکوپی مبنی ب ر اینک ه ‪ THC‬اگر هدف آزمایش‬
‫ماده مشکوک حشیش است)‪ ،‬همگن سازی مواد گیاهی ضروری نیست (برای جزئیات آماده سازی‬
‫نمونه برای مواد شیمیایی به بخش ‪ 5.4.2‬مراجعه کنی د‪ .‬معاین ه)‪ .‬قس مت‌هایی از گی اه ش اهدانه ک ه‬
‫حاوی باالترین سطوح کانابینوئیدها هستند (یعنی قسمت‌های گل دار و برگ‌ه ای ب االیی) بای د ب رای‬
‫‪.‬استخراج انتخاب شوند‬

‫مقادیر مناسب برای استخراج حدود ‪ 500‬میلی گرم شاهدانه گیاهی‪ 100 ،‬میلی گرم رزین ش اهدانه‬
‫و ‪ 50‬میلی گرم شاهدانه مایع (روغن شاهدانه) است‪ .‬طرح استخراج باید به گونه ای طراحی ش ود‬
‫در ‪ THC‬تولید ش ود‪ .‬س طوح معم ولی ‪ mg/ml‬حدود ‪ THC 0.5‬که محلول های نهایی با غلظت‬
‫‪.‬مواد شاهدانه در بخش ‪ 3.11‬ذکر شده است‬

‫نمونه با ‪ 10‬میلی لیتر حالل به مدت ‪ 15‬دقیقه در دمای اتاق با تکان دادن یا در حمام اولتراسونیک‬
‫*‪.‬استخراج می شود‪ .‬عصاره فیلتر شده و اکنون برای کروماتوگرافی آماده است‬

‫‪، n-‬از آنجایی که کانابینوئیدها به راحتی در اکثر حالل ه ای آلی ح ل می ش وند‪ ،‬مت انول‪ ،‬ات ر نفت‬
‫هگزان‪ ،‬تولوئن‪ ،‬کلروفرم و ترکیبات حالل مانن د مت انول‪ :‬کلروف رم (‪ )9:1‬ب ه هم ان ان دازه ب رای‬
‫هگ زان‪ n-‬استخراج آنها مناسب هستند‪ .‬با این حال‪ ،‬باید توجه داشت که حالل‌های غیر قطبی مانن د‬
 ‫‪38‬‬ ‫روش های توصیه شده برای شناسایی و تجزیه و تحلیل حشیش و محصوالت شاهدانه‬

‫و ات ر نفت عص اره نس بتًا تم یزی می‌دهن د‪ ،‬ام ا فق ط کانابینوئی دهای خن ثی‪/‬آزاد را از نظ ر کمی‬
‫استخراج می‌کنند‪ ،‬در ح الی ک ه حالل‌ه ای دیگ ر و ترکیب ات آنه ا اس تخراج کمی از کانابینوئی د را‬
‫می‌دهند‪ .‬اسیدها نیز‬

‫برای شناسایی‪ ،‬ساده ترین استخراج تمیز با اتر نفت کافی است‪ ،‬در حالی ک ه ب رای اه داف کمی و‬
‫‪.‬باید از حالل های دیگر استفاده شود ‪ THC‬تعیین کل‬

‫راه حل های استاندارد‬

‫محلول‌های استاندارد باید با غلظت تقریبًا ‪ 0.5‬میلی‌گرم کانابینوئید در هر میلی‌لیتر در مت انول تهی ه‬
‫‪.‬شوند و باید در مکانی خنک و تاریک نگهداری شوند‬

‫تجسم‬
‫صفحات باید قبل از تجسم خشک شوند‪ .‬این کار را می توان در دمای ات اق ی ا ب ا اس تفاده از جعب ه‬
‫خشک کن‪ ،‬فر یا هوای گرم انجام داد‪ .‬در موارد اخیر‪ ،‬باید مراقب بود ک ه هیچ ج زء م ورد عالق ه‬
‫‪.‬تجزیه نشود‬

‫**معرف اسپری‪( :‬قبل از استفاده باید تازه تهیه شود‪ ،‬ترجیحًا یک بار در روز)‬
‫‪ :‬روش ‪1‬‬ ‫سریع آبی ‪ B‬نمک‬ ‫)‪ NaOH (0.1 N‬میلی گرم در ‪ 20‬میلی لیتر ‪50‬‬
‫‪:‬روش ‪2‬‬ ‫سریع آبی ‪ B‬نمک‬ ‫میلی گرم در ‪ 1‬میلی لیتر آب‪ ،‬سپس ‪ 20‬میلی ‪50‬‬
‫‪.‬لیتر متانول اضافه می شود‬

‫*‬ ‫الزم به ذکر است که روش شرح داده شده بخشی از روشی است که به صورت می دانی آزم ایش‬
‫شده و برای هدف مناسب تشخیص داده شده است‪ .‬اس تخراج غیرفع ال‪ ،‬ب ا مخل وط نمون ه‪/‬حالل در‬
‫حالت ایستاده نیز می تواند م ورد اس تفاده ق رار گ یرد‪ .‬فیلتراس یون را می ت وان انج ام داد ام ا الزم‬
‫نیست‪ .‬استفاده از مایع رویی باید نتایج قابل اعتمادی ایجاد کند‪ .‬برای اهداف شناسایی‪ ،‬مقادیر کم تر‬
‫حالل و مق ادیر نمون ه ممکن اس ت ک افی باش د‪ .‬ه ر گون ه تغی یر در روش توص یف ش ده بای د در‬
‫‪.‬آزمایشگاه تحلیلگر ارزیابی شود‬
‫استفاده می شود‪ ،‬آماده سازی روزانه معرف اسپری ممکن ‪ Fast Blue RR‬یا ‪ Fast Blue BB‬وقتی از **‬
‫‪).‬در متانول یا متانول‪/‬آب ‪ Fast Blue RR 1:1‬یا ‪ Fast Blue BB‬محلول ‪ 0.2 w/v‬درصد( است الزم نباشد‬

‫توجه داشته باشید‬

‫قلیایی شود‪ .‬یکی از راه‌ه ای دس تیابی ب ه ‪ TLC‬برای توسعه رنگ مناسب مهم است که صفحه‬
‫این هدف اس تفاده از روش تجس م ‪ 1‬اس ت‪ .‬در روش دیگ ر‪ ،‬دی اتی ل آمین ممکن اس ت قب ل از‬
‫اسپری شود‪ .‬در همه موارد‪ ،‬صفحات نباید بیش از حد ‪ TLC‬روی صفحه ‪ Fast Blue B‬محلول‬
‫‪.‬خیس شوند زیرا ممکن است انتشار نقطه ای رخ دهد‬

‫تثبیت‬
‫روش های توصیه شده برای شناسایی و تجزیه و تحلیل حشیش و محصوالت شاهدانه‬ ‫‪39‬‬

‫برای ارائه یک رکورد دائمی‪ ،‬نتایج تجزیه و تحلیل باید حفظ شود‪ .‬حفظ بهترین روش با سمپاشی‬
‫‪:‬های متوالی حاصل می شود‪ .‬بنابراین دنباله سمپاشی به صورت زیر است‬
‫سریع آبی – دی اتیالمین ‪ B‬دی اتیل آمین – محلول‬
‫‪.‬سپس صفحات با هوای گرم یا یک شب در دمای اتاق خشک می شوند‬
‫برای ذخیره سازی‪ ،‬صفحات در داخل کیسه های پالستیکی شفاف مه ر و م وم ش ده ان د‪ .‬چ نین‬
‫صفحاتی بدون تیره شدن عمر طوالنی دارند‪ .‬به عن وان ی ک ج ایگزین‪ ،‬ص فحات را می ت وان‬
‫‪.‬اسکن یا عکس گرفت تا یک رکورد دائمی از نتایج تجزیه و تحلیل ارائه شود‬

‫توجه داشته باشید‬

‫یک سرطان زا بالقوه است‪ ،‬بنابراین باید اقدامات احتیاطی مناسب ‪ Fast Blue B‬ادعا می شود که‬
‫‪.‬با آن انجام شود‬

‫نتایج‬
‫بسته به شرایط آزمایشگاهی (دما‪ ،‬رطوبت و غیره) و همچنین سایر پارامتره ا ‪ Rf x 100‬مقادیر‬
‫(مانن د س ن و کیفیت م واد حش یش م ورد اس تفاده) در مع رض تغی یر هس تند‪ .‬بن ابراین‪ ،‬اج رای‬
‫‪.‬تمرین خوبی است ‪ TLC،‬استانداردهای کانابینوئید همراه با نمونه روی همان صفحه‬

‫*ارزش های ‪، Rf x 100‬سیستم پینگتوسعه‬

‫ترکیب‬
‫آ‬ ‫ب‬ ‫**ج‬
‫‪CBN‬‬ ‫‪33‬‬ ‫‪26‬‬ ‫‪47‬‬
‫‪THC‬‬ ‫‪37‬‬ ‫‪38‬‬ ‫‪49‬‬
‫‪CBD‬‬ ‫‪42‬‬ ‫‪42‬‬ ‫‪47‬‬
‫‪THCA‬‬ ‫‪6‬‬ ‫–‬ ‫‪36‬‬
‫*‬ ‫همانطور ک ه در این بخش توض یح داده ‪ HPTLC،‬نتایج به استفاده از روش با استفاده از صفحات‬
‫سنتی با الیه ‪ 0.25‬میلی متر ضخامت سیلیکاژل جداس ازی ه ای ‪x20‬شد‪ ،‬اشاره دارد‪ .‬صفحات ‪20‬‬
‫‪.‬مربوطه باید تعیین شود ‪ Rf‬قابل مقایسه ای را ارائه می دهند‪ ،‬اما مقادیر‬
‫فقط برای جداسازی و شناسایی اسیدهای کانابینوئید توصیه می شود‪ .‬این ‪ m C‬سیستم **‬
‫‪.‬را فراهم نمی کند ‪ CBD‬و ‪ CBN، THC‬جداسازی کافی از‬

‫‪ (GC-FID)،‬کروماتوگرافی گازی ‪ -‬تشخیص یونیزاسیون شعله ‪5.4.6‬‬

‫بدون و با مشتق سازی‬

‫اینکه آیا مشتق سازی مورد نیاز است یا نه بستگی به هدف تجزیه و تحلیل دارد‪ .‬بدون مشتق‌س ازی‬
‫دومی را دکربوکسیله می‌کند و کل محتوای ‪ GC‬آنالیز ‪ THCA،‬و ‪ THC‬قبلی (یعنی سیلی‌سازی)‬
‫است‪ THCA .‬آزاد تولید شده از ‪ THC‬و ‪ THC‬نمونه شاهدانه را تولید می‌کند‪ ،‬که مجموع ‪THC‬‬
‫نش ان‌دهنده ح داکثر ق درت حش یش معم وًال دودی (و بن ابراین ‪ THC‬از آنج ایی ک ه محت وای ک ل‬
‫را ب ه عن وان پ ارامتر مربوط ه در ‪ THC‬دکربوکسیله) است‪ ،‬اکثر سیستم‌های قانونی محتوای ک ل‬
 ‫‪40‬‬ ‫روش های توصیه شده برای شناسایی و تجزیه و تحلیل حشیش و محصوالت شاهدانه‬

‫نظر می‌گیرند‪ .‬با این حال‪ ،‬اگر هر دو محتوا باید گزارش شوند‪ ،‬مشتق سازی قبلی مورد نیاز است‬
‫‪(.‬همچنین به بخش ‪ 5.4.1‬مراجعه کنید)‬

‫* تکنیک ستون مویرگی ‪5.4.6.1‬‬

‫روش زیر یک روش معتبر است [‪ .]52‬اعتبار سنجی کل فرآیند از آماده سازی نمون ه ت ا تجزی ه و‬
‫را در بر می گیرد‪ .‬روش‌های دیگر نیز ممکن است نتایج قابل قبولی ایجاد کنند‪ ،‬اما باید ‪ GC‬تحلیل‬
‫‪.‬قبل از استفاده معمول اعتبار و‪/‬یا تأیید شوند‬
‫‪:‬ستون‬ ‫میلی‌متر ‪ 0.25‬میلی‌متر‪ 0.25 ،‬میکرومتر؛ ‪15‬‬
‫‪:‬فاز‬ ‫دی فنیل ‪ ٪95 -‬دی متیل پلی سیلوکسان ‪5٪‬‬
‫‪:‬حامل‬ ‫هیدروژن‪ 1.1 ،‬میلی لیتر در دقیقه‪ ،‬جریان ثابت‬
‫‪:‬انژکتور‬ ‫اسپلیت‪/‬بدون شکاف‪ 280 ،‬درجه سانتی گراد‬
‫‪:‬نسبت تقسیم‬ ‫‪20:1‬‬
‫‪:‬فر‬ ‫دقیقه در ‪ 200‬درجه سانتی گراد‪ 10 ،‬درجه سانتی گراد در دقیقه ‪2‬‬
‫‪ 240-200‬درجه سانتی گراد‪ 2 ،‬دقیقه در ‪ 240‬درجه سانتی گراد‬
‫‪:‬آشکارساز‬ ‫میلی لیتر در دقیقه‪ ،‬هوا ‪، H 2 35 350‬درجه سانتی گراد ‪FID 300‬‬
‫میلی لیتر در دقیقه‬
‫‪:‬استاندارد داخلی‬ ‫)‪ (0.5mg/ml‬در اتانول )‪ (TBA‬تری بنزیالمین‬
‫‪:‬تزریق‬ ‫میکرولیتر‪ ،‬تقسیم ‪1.5‬‬
‫‪:‬ترتیب شستشو‬ ‫‪CBD، THC، CBN‬‬
‫آماده سازی نمونه‬
‫دویست میلی گرم شاهدانه گیاهی خشک و هموژن (به بخش ‪ 5.4.2‬مراجعه کنید) ب ا ‪ 20‬میلی لی تر‬
‫به مدت ‪ 15‬دقیقه در حم ام اولتراس ونیک )به زیر مراجعه کنید( )‪ (ISTD‬محلول استاندارد داخلی‬
‫ب االتر در رزین ش اهدانه‪ ،‬تنه ا ‪ 100‬میلی گ رم رزین ‪ THC‬استخراج می شود‪ .‬با توجه به غلظت‬
‫مورد نیاز است‪ .‬اگر نمونه حشیش م ایع (روغن ش اهدانه) باش د‪ ،‬وزن ح دود ‪ 50‬میلی گ رم ک افی‬
‫‪.‬است‬

‫‪ GC‬در الینر ‪ THCA‬مشخص نشده است که دکربوکسیالسیون ‪ GC،‬از آنجایی که بسته به سیستم‬
‫‪.‬کمی است‪ ،‬اکیدا توصیه می شود حمل شود‬

‫های *‬ ‫در حال حاضر ‪ GC‬تکنیک ستون پر شده دیگر در این راهنما گنجانده نشده است زیرا سیستم‬
‫به طور معمول با ستون های مویین (ستون های با سوراخ باری ک و مگ ا س وراخ) مجه ز هس تند‪.‬‬
‫با ستون‌های پرشده استفاده می‌کنند‪ ،‬تشویق می‌شوند به استفاده ‪ GC‬آزمایشگاه‌هایی که از سیستم‌های‬
‫از روش‌های تعیین‌شده (تأیید شده) خود ادامه دهند‪ .‬اطالع ات در م ورد تکنی ک ه ای س تون بس ته‬
‫‪.‬در دسترس است ‪ lab@unodc.org‬بندی شده در صورت درخواست از‬

‫انج ام دهی د‪ .‬ب رای این منظ ور‪ GC 500 ،‬یک مرحله دکربوکسیالسیون را قبل از تجزیه و تحلیل‬
‫میلی لیتری منتقل می شود‪ .‬ویال ب ه م دت ‪ 12‬دقیق ه در ‪ GC 2‬میکرولیتر از محلول به یک ویال‬
‫‪ THCA‬یک واحد حرارتی (‪ 150‬درجه سانتیگراد) قرار می گیرد که در آنجا حالل تبخ یر ش ده و‬
‫دکربوکسیله می شود‪ .‬باقیمانده در ‪ 1.5‬میلی لیتر اتانول حل می شود‪ ،‬ویال به خوبی تک ان داده می‬
‫‪.‬تجزیه و تحلیل می شود ‪ GC‬شود و سپس محلول به دست آمده توسط‬
‫روش های توصیه شده برای شناسایی و تجزیه و تحلیل حشیش و محصوالت شاهدانه‬ ‫‪41‬‬

‫تنظیم‬
‫به سرعت تخریب می شوند و به راحتی ب ا کیفیت قاب ل قب ولی در ‪ THC‬از آنجایی که مواد مرجع‬
‫انج ام داد‪ .‬کالیبراس یون ب ا ‪ CBN‬را می ت وان ب ا م واد مرج ع ‪ THC‬دسترس نیستند‪ ،‬کمی سازی‬
‫ش ناخته ش ده و ب ه ط ور گس ترده پذیرفت ه ش ده اس ت‪ .‬در تئ وری ض ریب ‪ THC‬ب ه ج ای ‪CBN‬‬
‫همبس تگی ‪ 1.00‬اس ت [‪ .]53‬ب رای اه داف اعتبارس نجی‪ ،‬نش ان دادن اعتب ار عام ل نظ ری در‬
‫را با یک ترکیب مش ابه مانن د ‪ CBN‬کروماتوگرافی گازی داده شده‪ ،‬سیاست خوبی است که نسبت‬
‫‪.‬اندازه گیری و نظارت کنیم ‪CBD‬‬

‫راه حل هایی برای کالیبراسیون‬

‫‪:‬میلی لیتری مطابق جدول زیر تهیه می شوند ‪ GC 2‬در ویال های ‪ CBN‬محلول های استاندارد‬
‫‪ (SS):‬محلول سهام‬ ‫اتانول ‪ CBN/ml‬میلی گرم ‪1‬‬
‫‪ (ID):‬رقت میانی‬ ‫میکرولیتر محلول استوک ‪ 900 +‬میکرولیتر اتانول ‪100‬‬
‫‪ (ISTD):‬راه حل استاندارد داخلی‬
‫میلی لیتر اتانول ‪ (TBA) /‬میلی گرم تری بنزیالمین ‪0.5‬‬
‫‪Std 1‬‬ ‫شناسه ‪50‬‬ ‫میکرولیتر محلول ‪+ 500‬‬ ‫میکرولیتر ‪+ ~ 950‬‬ ‫‪0.1٪‬‬
‫میکرولیتری‬ ‫‪ISTD‬‬ ‫اتانول‬
‫‪Std 2‬‬ ‫شناسه ‪250‬‬ ‫میکرولیتر محلول ‪+ 500‬‬ ‫میکرولیتر ‪+ ~ 750‬‬ ‫‪0.5٪‬‬
‫میکرولیتری‬ ‫‪ISTD‬‬ ‫اتانول‬
‫‪Std 3‬‬ ‫میکرولیتر ‪50‬‬ ‫میکرولیتر محلول ‪+ 500‬‬ ‫میکرولیتر ‪+ ~ 950‬‬ ‫‪1%‬‬
‫‪SS‬‬ ‫‪ISTD‬‬ ‫اتانول‬
‫‪Std 4‬‬ ‫‪150‬‬ ‫میکرولیتر محلول ‪+ 500‬‬ ‫میکرولیتر ‪+ ~ 850‬‬ ‫‪3%‬‬
‫میکرولیتر‬ ‫‪ISTD‬‬ ‫اتانول‬
‫‪SS‬‬
‫‪Std 5‬‬ ‫‪250‬‬ ‫میکرولیتر محلول ‪+ 500‬‬ ‫میکرولیتر ‪+ ~ 750‬‬ ‫‪5%‬‬
‫میکرولیتر‬ ‫‪ISTD‬‬ ‫اتانول‬
‫‪SS‬‬
‫‪Std 6‬‬ ‫‪500‬‬ ‫میکرولیتر محلول ‪+ 500‬‬ ‫میکرولیتر ‪+ ~ 500‬‬ ‫‪10%‬‬
‫میکرولیتر‬ ‫‪ISTD‬‬ ‫اتانول‬
‫‪SS‬‬
‫‪Std 7‬‬ ‫‪800‬‬ ‫میکرولیتر محلول ‪+ 500‬‬ ‫میکرولیتر ‪+ ~ 200‬‬ ‫‪16%‬‬
‫میکرولیتر‬ ‫‪ISTD‬‬ ‫اتانول‬
‫‪SS‬‬
‫‪ .‬محلول های استاندارد باید حداکثر به مدت چهار ماه در مکانی خنک و تاریک نگهداری شوند‬

‫*‬ ‫اگر دکربوکسیالسیون قبل از آنالیز انجام نشد‪ ،‬سیستم کروماتوگراف گازی خاص و شرایط آنالیز‬
‫را انجام می دهن د و ‪ THCA‬باید اعتبارسنجی شود تا اطمینان حاصل شود که کربوکسیالسیون کامل‬
‫‪.‬نمی شوند ‪ THC‬باعث تجزیه‬
 ‫‪42‬‬ ‫روش های توصیه شده برای شناسایی و تجزیه و تحلیل حشیش و محصوالت شاهدانه‬

‫سیلیالسیون‬
‫باید به طور جداگانه تجزیه و تحلی ل ش ود‪ ،‬یع نی ب دون دکربوکسیالس یون‪ 1.5 ،‬میلی ‪ THCA‬اگر‬
‫مشتق شود‪ .‬عوامل مش تق ‪ GC‬لیتر از عصاره فوق (غیر حرارتی دکربوکسیله) باید قبل از تجزیه‬
‫‪:‬کننده که اغلب مورد استفاده قرار می گیرند عبارتند از‬
‫‪MSTFA:‬‬ ‫‪N-methyl-N-trimethylsilyltrifluoroacetamide‬‬
‫‪BSTFA/TMCS:‬‬
‫‪N,O-bis(trimethylsilyl)trifluoroacetamide/Trimethylchloro-‬‬
‫)درصد ‪silane (1‬‬

‫حالل های قابل سیلی شدن مانند اتانول معموًال با جریان مالیم نیتروژن باید حذف شوند‪ .‬باقی مان ده‬
‫اض افه ش ده و ب ه م دت ‪ MSTFA 30‬در ‪ 1.5‬میلی لیتر کلروفرم گرفته می شود‪ 100 .‬میکرولیتر‬
‫دقیقه در دمای ‪ 70‬درجه سانتیگراد حرارت داده می شود‪ .‬راه ح ل ب ه دس ت آم ده را می ت وان ب ه‬
‫‪.‬طور مستقیم تجزیه و تحلیل کرد‬

‫)‪ (GC-MS‬کروماتوگرافی گازی ‪ -‬طیف سنجی جرمی ‪5.4.7‬‬

‫‪.‬انجام داد ‪ GC-FID‬را می توان مشابه آنالیز ‪ GC-MS‬تجزیه و تحلیل‬

‫طیف مرجع رایج‌ترین کانابینوئیدها‪ ،‬به شکل مشتق‌شده یا کمتر از ح د‪ ،‬در پایگاه‌ه ای داده تج اری‬
‫‪.‬موجود است ‪ MS‬رایج‬

‫)‪ (HPLC‬کروماتوگرافی مایع با کارایی باال ‪5.4.8‬‬

‫در )‪ THC (THC + THCOOH‬روش زیر یک روش معتبر برای تجزیه و تحلیل محت وای ک ل‬
‫شاهدانه گیاهی پس از استخراج با متانول ‪ /‬کلروفرم و دکربوکسیالس یون بع دی اس ت [‪.]55 ،54‬‬
‫را در بر می گیرد‪ .‬روش‌های دیگر ‪ HPLC‬اعتبار سنجی کل فرآیند از آماده سازی نمونه تا آنالیز‬
‫نیز ممکن است نتایج قابل قبولی ایجاد کنند‪ ،‬اما باید قبل از استفاده معمول اعتبار و‪/‬یا تأیید شوند‪ .‬با‬
‫‪ .‬تأیید کافی‪ ،‬همین روش را می توان برای سایر محصوالت شاهدانه نیز اعمال کرد‬
‫‪:‬نوع ستون‬ ‫‪x4mm RP-8 (5‬؛ پیش ستون ‪250x4mm RP-8 (5μm)4‬‬
‫)میکرومتر‬
‫‪:‬دمای ستون‬ ‫درجه سانتی گراد ‪30‬‬
‫‪:‬فاز موبایل‬ ‫‪.‬ایزوکراتیک‪ ،‬زمان توقف ‪ 8‬دقیقه ‪ (8:2 v/v)،‬استونیتریل‪ :‬آب‬
‫‪:‬جریان‬ ‫میلی لیتر در دقیقه ‪1‬‬
‫‪:‬تشخیص‬ ‫نانومتر و ‪ 240‬نانومتر ‪ (PDA)، 220‬آرایه فتودیود‬
‫‪:‬تزریق‬ ‫میکرولیتر ‪10‬‬
‫‪:‬ترتیب شستشو‬ ‫اگر دکربوکسیالسیون انجام نشود ( ‪CBD، CBN، THC، THCA‬‬
‫)یا ناقص باشد‬
‫روش های توصیه شده برای شناسایی و تجزیه و تحلیل حشیش و محصوالت شاهدانه‬ ‫‪43‬‬

‫آماده سازی نمونه‬

‫میلی گرم شاهدانه گیاهی خشک و همگن شده (به بخش ‪ 5.4.2‬مراجعه کنی د) ب ا ‪ 5‬میلی لی تر ‪500‬‬
‫به روش زیر استخراج می شود‪ 10 :‬ثانی ه روی گ رداب‪ 15 ،‬دقیق ه‪ (9:1 v/v) .‬متانول‪ :‬کلروفرم‬
‫‪.‬حمام اولتراسونیک شامل گرداب مجدد بعد از ‪ 10 ،5‬و ‪ 15‬دقیقه‪ ،‬سپس سانتریفیوژ‬

‫دکربوکسیالسیون‬
‫میکرولیتر از عصاره فوق به ظرف مشتق سازی منتقل می ش ود‪ .‬حالل تحت گ از نی تروژن ‪200‬‬
‫تبخ یر می ش ود ت ا خش ک ش ود‪ .‬نمون ه ب ه م دت ‪ 15‬دقیق ه در دم ای ‪ 210‬درج ه س انتی گ راد‬
‫‪.‬حل می شود )‪ (9:1 v/v‬دکربوکسیله می شود‪ .‬باقیمانده در ‪ 200‬میکرولیتر متانول‪ :‬کلروفرم‬

‫تهیه محلول نهایی‬

‫محلول دکربوکسیالسیون فوق با ضریب ‪ 100‬با مت انول رقی ق می ش ود (در دو مرحل ه‪ ،‬ه ر ‪100‬‬
‫‪.‬میکرولیتر ‪ 900 +‬میکرولیتر) و سپس برای تجزیه و تحلیل استفاده می شود‬

‫‪.‬ضریب رقت ‪ 10‬به جای ‪ 100‬کافی است ‪)،‬درصد ‪ THC (<0.5‬برای مقادیر کمتر‬

‫تنظیم‬
‫‪:‬راه حل سهام‬ ‫متانول ‪ mg (-)- ∆ 9 -THC/ml‬محلول استاندارد ‪1‬‬
‫‪:‬رقیق سازی ‪1‬‬ ‫میکرولیتر (محلول موجود) ‪ 900 +‬میکرولیتر متانول = ‪ 0.1‬میلی ‪100‬‬
‫متانول ‪ THC/ml‬گرم‬
‫‪:‬رقیق سازی ‪2‬‬ ‫میکرولیتر (رقت ‪ 900 + )1‬میکرولیتر متانول = ‪ 0.01‬میلی گرم ‪100‬‬
‫متانول ‪THC/ml‬‬

‫تمرکز‬ ‫‪STD‬‬ ‫متانول‬

‫خیر‬ ‫)‪(mg/ml‬‬ ‫)جلد استاندارد(‬ ‫)جلد متانول(‬

‫‪1‬‬ ‫‪0.001‬‬ ‫میکرولیتر ‪ 0.01‬میلی ‪10‬‬ ‫میکرولیتر ‪90‬‬

‫گرم در میلی لیتر‬
‫‪2‬‬ ‫‪0.005‬‬ ‫میکرولیتر ‪ 0.01‬میلی ‪50‬‬ ‫میکرولیتر ‪50‬‬
‫گرم در میلی لیتر‬
‫‪3‬‬ ‫‪0.01‬‬ ‫میکرولیتر ‪ 0.1‬میلی ‪10‬‬ ‫میکرولیتر ‪90‬‬
‫گرم در میلی لیتر‬
‫‪4‬‬ ‫‪0.05‬‬ ‫میکرولیتر ‪ 0.1‬میلی ‪50‬‬ ‫میکرولیتر ‪50‬‬
‫گرم در میلی لیتر‬
‫‪5‬‬ ‫‪0.1‬‬ ‫میکرولیتر ‪ 0.1‬میلی ‪100‬‬ ‫میکرولیتر ‪0‬‬
‫گرم در میلی لیتر‬
‫‪.‬محلول های استاندارد باید تا چهار ماه در مکانی تاریک و خنک نگهداری شوند‬

‫نتایج‬
‫‪.‬کانابینوئید باید مطابقت داشته باشد ‪ DAD‬برای شناسایی کیفی‪ ،‬زمان ماند و همچنین طیف‬
 ‫‪44‬‬ ‫روش های توصیه شده برای شناسایی و تجزیه و تحلیل حشیش و محصوالت شاهدانه‬

‫ماده‬ ‫*زمان ماندگاری (دقیقه)‬ ‫*زمان نگهداری نسبی‬

‫کانابیدیول‬ ‫‪4.9‬‬ ‫‪0.69‬‬
‫کانابینول‬ ‫‪6.0‬‬ ‫‪0.85‬‬
‫‪(-)- ∆ 9 -THC‬‬ ‫‪7.1‬‬ ‫‪1.00‬‬
‫اسید ‪(-)- ∆ 9 -THC‬‬ ‫‪7.4‬‬ ‫‪1.04‬‬
‫‪* 4-250‬‬ ‫®‪mm LiChrospher‬بر روی‬ ‫‪60‬‬
‫‪RP-select B (5μm) 4-4‬‬ ‫®‪ LiChrospher‬با پیش ستون‬ ‫‪60‬‬
‫‪RP-select‬‬
‫‪.‬اجرا شد )‪B (5μm‬‬

‫‪.‬محاسبه برای نتایج کمی در طول موج های ‪ 220‬و ‪ 240‬نانومتر انجام می شود‬
 ‫‪46‬‬ ‫روش های توصیه شده برای شناسایی و تجزیه و تحلیل حشیش و محصوالت شاهدانه‬

‫تکنیک ها و رویکردهای تحلیلی اضافی برای تجزیه و تحلیل محصوالت شاهدانه ‪6.‬‬
‫این بخش مروری کوتاه بر برخی از تکنیک ها و رویکردهای اض افی ک ه می توان د ب رای تجزی ه و‬
‫‪.‬تحلیل محصوالت شاهدانه اعمال شود‪ ،‬ارائه می دهد‬

‫از توقیف محصوالت شاهدانه ‪ GC-FID‬پروفایل ‪6.1‬‬

‫استفاده می شود‪ .‬تجزیه و تحلیل را می ‪ GC‬برای طبقه بندی شیمی سنجی‪ ،‬از پروفایل های استاندارد‬
‫توان بر روی یک ستون استاندارد انجام داد‪ .‬برای تجزیه و تحلیل خوشه ای از محدوده ترپنوئیدی که‬
‫نمونه‌های شاهدانه ب ا ‪ GC‬عمدتًا از سسکوی ترپن ها تشکیل شده است استفاده می شود‪ .‬پروفایل‌های‬
‫منشأ یکسان‪ ،‬الگوی اوج مشابهی را نش ان می‌دهن د‪ ،‬بن ابراین اج ازه می‌دهن د نمونه‌ه ا ب ه هم مرتب ط‬
‫شوند‪ .‬مطالعات همبستگی نشان می دهد که ممکن است تعیین منشاء جغرافیایی یک نمونه شاهدانه بر‬
‫‪.‬اساس امضای شیمیایی آن امکان پذیر باشد [‪]56‬‬

‫با این حال‪ ،‬به دلیل تنوع طبیعی باالی شاهدانه‪ ،‬نیاز ب ه م واد مرج ع معت بر ش اهدانه (یع نی ب ا منش أ‬
‫شناخته شده)‪ ،‬و استفاده از نسبت‌های احتمال (احتماالت) برای توصیف مناطق مب دا‪ ،‬ارزش پزش کی‬
‫‪.‬برای اهداف تعیین مبدا ممکن است محدود باشد ‪ GC‬قانونی پروفایل‌های‬

‫در مقابل‪ ،‬این رویکرد می تواند برای تجزیه و تحلیل دسته به دسته استفاده شود‪ .‬این می‌تواند فرصتی‬
‫برای پیوند نمونه‌هایی با همان سن‪ ،‬فنوتیپ و امکانات تولید فراهم کند‪ .‬امکان سنجی باید با استفاده از‬
‫‪.‬یک مجموعه داده بزرگ اثبات شود‬

‫)‪ (SPME‬استخراج میکرو فاز جامد ‪6.2‬‬

‫یک تکنیک آماده‌سازی نمونه بدون حالل است که می‌توان د ب رای نم ونه‌برداری و تجزی ه و ‪SPME‬‬
‫تحلیل نشانگرهای شیمیایی فرار در فضای باالی محلول‌ها‪ ،‬مستقیمًا روی مواد مشکوک استفاده شود‪،‬‬
‫یا می‌توان از آن برای تجزیه و تحلیل محلول‌های آبی ح اوی آنالیت‌ه ای ه دف اس تفاده ک رد‪ . .‬ب رای‬
‫از ترکیبات فرار و کانابینوئیدها گزارش شده است [‪ SPME ،57‬محصوالت شاهدانه‪ ،‬تجزیه و تحلیل‬
‫‪]58.‬‬

‫‪45‬‬
‫و )‪ (NaOH‬همچ نین در غ ذای کن ف ب ا اس تفاده از هی درولیز قلی ایی ‪Headspace-SPME of‬‬
‫و به دنبال آن تشخیص طیف‌سنجی ج رمی کروم اتوگرافی گ ازی )‪ (MSTFA‬مشتق‌سازی روی فیبر‬
‫انجام شده است‪ .‬با استفاده از استانداردهای دوتره ش ده‪ ،‬این روش ب رای تجزی ه و تحلی ل )‪(GC-MS‬‬
‫قوی است و در مقایسه با استخراج م ایع‪-‬م ایع‪ ،‬بس یار ‪ CBD‬و ‪ THC، CBN‬کانابینوئیدهای اصلی‬
‫‪.‬سریعتر است [‪]59‬‬
‫)‪ (IRMS‬طیف سنجی نسبت ایزوتوپی پایدار ‪6.3‬‬
‫تنوع نسبت ایزوتوپ های پایدار کربن و نیتروژن برای یافتن منبع جغرافیایی مواد گیاهی بسیار مفی د‬
‫است‪ .‬برخالف سایر مواد مخدر مانند هروئین و کوکائین‪ ،‬شاهدانه برای عرضه غیرق انونی ف رآوری‬
‫شیمیایی نمی شود و بنابراین مشخصات عنصری و ایزوتوپی اصلی خود را حفظ می کن د‪ .‬بن ابراین‪،‬‬
‫‪.‬این پارامترها می توانند به عنوان نشانه ای از منشاء جغرافیایی استفاده شوند [‪]60‬‬

‫با این حال‪ ،‬شرایط مختلف رشد (به عنوان مثال مقدار آبیاری‪ ،‬رشد بدون خاک یا با خاک‪ ،‬ب ه عن وان‬
‫مثال رشد در داخل یا خارج‪ ،‬نوع خاک و کود‪ ،‬و غیره) می تواند ت رکیب ایزوت وپی گیاه ان را تحت‬
‫تاثیر قرار دهد و در نتیجه ممکن است تبعیض محدود شود [‪ .]61‬عالوه ب ر این‪ ،‬نت ایج معن ادار تنه ا‬
‫‪ .‬زمانی امکان پذیر است که مواد مرجع معتبر حشیش (با منشأ شناخته شده) در دسترس باشد‬

‫‪ DNA‬پروفایل ‪6.4‬‬
‫این تکنیک فرصتی را برای پیوند دادن محصوالت بر اساس مشخصات ژنتیکی آنها ف راهم می کن د‪،‬‬
‫که می تواند از نقطه نظر تحقیقی مفید باش د‪ ،‬ب ه عن وان مث ال ب رای ایج اد ارتب اط بین تولیدکنن دگان‪،‬‬
‫‪.‬قاچاقچیان و مصرف کنندگان‬

‫انسان‪ ،‬چنین اثر انگشتی ممکن است لزوما منحصر به فرد نباش د‪ ،‬زی را ‪ DNA‬با این حال‪ ،‬برخالف‬
‫دو نمون ه ب ه ‪ DNA‬شبیه سازی گونه های شاهدانه بسیار رایج است‪ .‬بن ابراین تط بیق پروفای ل ه ای‬
‫خودی خود ثابت نمی کند که آنها از یک گیاه می آیند‪ ،‬چه رسد ب ه ی ک پ رورش دهن ده‪ .‬ب ا توج ه ب ه‬
‫اینکه پرورش دهندگان قلم ه ه ای خ ود را ن یز ب ه ف روش می رس انند‪ ،‬ارزش پزش کی ق انونی ی ک‬
‫‪.‬کبریت که با این تکنیک نسبتًا گران قیمت به دست می آید‪ ،‬گاهی اوقات مشکوک است‬

‫‪.‬به مرجع ‪ 62‬مراجعه کنید ‪ DNA،‬برای مشاهده کلی و شرح روش های مختلف آزمایش‬

‫مراجع ‪7.‬‬
‫‪1.‬‬ ‫انتش ار خ بری‪ (EMCDDA)، ،‬مرکز نظارت اروپا برای مواد مخدر و اعتیاد به م واد مخ در‬
‫‪ 26.‬ژوئن ‪2004‬‬
‫‪2.‬‬ ‫همچنین( ‪، ISBN 92-9168184-9‬مروری بر قدرت حشیش در اروپا ‪EMCDDA (2004)،‬‬
‫؛ بازی ابی ش ده در‪ www.emcdda.europa.eu/html.cfm/index33984EN.html‬نگاه کنید به‬
‫)ژانویه ‪2009‬‬
‫‪3.‬‬ ‫‪ MA (2007). Marihuana and the Cannabinoids, Human Press, ISBN 1-‬السوهلی‬
‫‪59745-947-8‬‬
‫‪4.‬‬ ‫‪ www.sgrm.‬همچ نین نگ اه کنی د ب ه( اداره ف درال بهداش ت عم ومی س وئیس ‪ THC،‬آم ار‬
‫)؛ به آلمانی؛ بازیابی شده در ژانویه ‪ch/getdate.php?datei_id=4042009‬‬
‫‪5.‬‬ ‫در ماری‌هوان ا‪ ،‬ن درویت و هش در ‪ THC‬و همک اران‪ ،)2007( .‬غلظت ‪Niesink RJM‬‬
‫‪، ISBN 978-90-5253-‬کافی‌شاپ‌های هلن د (‪ ، )2007-2006‬اوت رخت‪ ،‬مؤسس ه تریمب وس‬
‫‪.‬را ببینی د ‪ www.trimbos‬ب ه هلن دی ب ا خالص ه ب ه انگلیس ی؛ همچ نین( ‪593-7‬‬
 ‫‪48‬‬ ‫روش های توصیه شده برای شناسایی و تجزیه و تحلیل حشیش و محصوالت شاهدانه‬
‫‪nl/Downloads/Producten/DefinitiefTHC%202007%20definitief%20‬‬ ‫‪sept‬‬
‫)؛ بازیابی شده در ژانویه ‪%20RNI.pdf2009‬‬
‫‪6.‬‬ ‫هاردوی ک‪ ،‬اس‪ .‬و کین گ‪ ،‬ال‪ ،)2008( .‬مطالع ه ق درت حش یش در وزارت ام ور خارج ه‪،‬‬
‫‪2008‬‬ ‫‪،‬‬ ‫‪ISBN‬‬ ‫‪978-1-84726-662-0‬‬ ‫ه(‬ ‫نین ب‬ ‫همچ‬
‫مراجع ه ‪http://scienceandresearch.homeoffice.gov. uk/hosdb/publications/drug‬‬
‫‪. -detection-publications/31-08_-_Home_Office_ Cannabi1.pdf?view=Binary‬کنید‬
‫)؛ بازیابی ژانویه ‪2009‬‬
‫‪7.‬‬ ‫مک الرن‪ ،‬جی‪ ،‬و همکاران‪ ،)2008( .‬قدرت و آلودگی شاهدانه‪ :‬مروری ب ر ادبی ات‪ ،‬اعتی اد‪،‬‬
‫‪1109-1100 ،)7( 103.‬‬
‫‪8.‬‬ ‫و س ایر کانابینوئی دها در ش اهدانه در ‪ Δ9 -THC‬پاتر‪ ،‬دی جی و همک اران (‪ ،)2008‬ق درت‬
‫‪، J. Forensic Sci . ، 53‬انگلستان در سال ‪ :2005‬مفاهیم برای روانگردانی و فارماکولوژی‬
‫‪(1)، 90-94.‬‬
‫‪9.‬‬ ‫به( گزارش ساالنه جهانی مواد مخدر ‪ (UNODC)،‬دفتر مواد مخدر و جرم سازمان ملل متحد‬
‫؛ بازی ابی ش ده در ژانوی ه ‪www.unodc.org/unodc/en/data-and-analysis/WDR.html‬‬
‫)‪ 2009‬مراجعه کنید‬
‫‪10.‬‬ ‫به( فرهنگ چندزبانه مواد مخدر و مواد روانگردان تحت کنترل بین المللی‪UNODC، 2007 ،‬‬
‫فرهن گ‪-‬چن دزبانی‪-‬نارکوتی ک‪-‬داروه ا‪-‬و‪-‬م واد‪www.unodc.org/unodc/en/ scientists/‬‬
‫)؛ بازیابی شده در ژانویه ‪. .html.html2009‬مراجعه کنید ‪-c‬روان‪-‬گردان‪-‬تحت‪-‬تحت‪-‬بین‪-‬بین‬
‫‪11.‬‬ ‫باغبانی تنظیمی ‪ ،‬بخشنامه علف های هرز ‪ L.،‬ماری جوانا‪ ،‬حشیش ساتیوا ‪، RJ، (1983)،‬هیل‬
‫‪.‬شماره ‪66-57 ،)2-1( 9 ،5‬‬

‫‪47‬‬
‫‪12.‬‬ ‫)بازیابی شده در ژانویه ‪، www.efloras.org (2009‬فلور آمریکای شمالی‬
‫‪13.‬‬ ‫)بازیابی شده در ژانویه ‪www.illustratedgarden.org (2009‬‬

‫‪14.‬‬ ‫)بازیابی شده در ژانویه ‪www.ab.ru/~slava/flora/f181.htm (2009‬‬

‫‪15.‬‬ ‫)بازیابی شده در نوامبر ‪www.fredicampo.com (2007‬‬

‫‪16.‬‬ ‫‪.‬ولف‪ ،‬دی (‪ ،)2007‬باغ گیاه شناسی‪ ،‬بازل‪ ،‬ارتباطات شخصی‬

‫‪17.‬‬ ‫)بازیابی شده در ژانویه ‪encycl.opentopia.com/term/Cannabis_sativa (2009‬‬
‫‪18.‬‬ ‫‪Wolke, W (1995), Cannabis Handbuch, Raymond Martin Verlag, ISBN 3-88631-‬‬
‫‪220-5‬‬

‫‪19.‬‬ ‫)بازیابی شده در ژانویه ‪www.answers.com/topic/cannabis (2009‬‬

‫‪20.‬‬ ‫روندهای جدید در کشت غیرقانونی شاهدانه در پادشاهی ‪Bone, C., Waldron, SJ, (1999),‬‬
‫‪ L، 117-128.‬و ‪, Bulletin on Narcotics , Vol. XLIX‬متحده بریتانیای کبیر و ایرلند شمالی‬
‫‪21.‬‬ ‫بولتن اطالعات دارویی یوروپل شماره ‪7 ،3/2001‬‬
‫‪22.‬‬ ‫‪. GTFCh Symposium 2007, Mosbach,‬م الر‪ ،‬اچ (‪ ،)2007‬مجموع ه مق االت پ انزدهم‬
‫‪ www.gtfch.org/cms/‬به آلمانی؛ همچنین نگاه کنید به( ‪ISBN ISBN 978-3-00-023794-2‬‬
‫) ؛ بازیابی شده ژانویه ‪images/stories/media/tb/tb2007/s451-464.pdf2009‬‬

‫‪23.‬‬ ‫در ش مال م راکش‪ ،‬ب ولتن در ‪ sativa L.‬استامبولی‪ ،‬اچ و همکاران‪ ،)2007( .‬کشت ش اهدانه‬
‫‪.‬شماره ‪ 1‬و ‪. LVII، 118-79 ،2‬مورد مواد مخدر ‪ ،‬جلد‬
‫‪24.‬‬ ‫عملکرد کشت حشیش در داخل ساختمان ‪ Thissen، J. (2006)،‬و ‪Toonen، M.، Ribot، S.‬‬
‫‪، J. Forensic Sci .، 51، 1050-1054.‬در هلند‬
‫‪25.‬‬ ‫منفعت غیرقانونی به دست ‪ (BOOM) (2005)،‬دفتر قانون مصادره خدمات دادستانی عمومی‬
‫آم ده از کش ت کن ف در طی کش ت داخ ل س اختمان تحت ن ور مص نوعی‪ :‬محاس بات و‬
‫‪.‬استانداردهای استاندارد‬
‫‪26.‬‬ ‫‪Fritschi, G., Klein, B. and Szilluweit, W. (2006), Verteilung der THC-Gehalte in‬‬
‫‪Marihuanapflanzen: Bestimmung der Gehalte in Wurzeln, Stängeln, Blättern und‬‬
‫ب ه آلم انی؛ همچ نین نگ اه کنی د ب ه ( ‪Blüten, Toxichem+Krimtech , 752-6 .‬‬
‫)؛ بازیابی شده در ژانویه ‪www.gtfch.org/tk/tk73_2/Fritschi1.pdf2009‬‬

‫‪27.‬‬ ‫‪ www.sgrm.ch/‬همچ نین نگ اه کنی د ب ه( اداره ف درال بهداش ت عم ومی س وئیس ‪ THC،‬آمار‬
‫> ‪content.php?setsprache=d&action=sellang&alternative=، > Chemistry‬‬
‫)؛ بازیابی شده در ژانویه ‪Forensic Chemistry > THC Gehaltstatistik 2006_22009‬‬

‫‪28.‬‬ ‫کد کننده پلی ‪ cDNA‬و همکاران‪ ،)2004( .‬شبیه سازی و بیان بیش از حد یک ‪Raharjo، TJ،‬‬
‫‪.‬بیوشیمی‪ Cannabis sativa L.، Plant Physiol. 297-291 ،42 ، .‬از )‪ (PKS‬کتید سنتاز‬
‫‪29.‬‬ ‫‪. Soc. 117، 9766-9767‬شیمی ‪، J. Am.‬فوتوشی‪ ،‬تی و همکاران‪)1995( .‬‬
‫‪30.‬‬ ‫شیمی‪، J. Biol. 17416-17411 ،271 .‬فوتوشی‪ ،‬تی و همکاران‪)1996( .‬‬
‫روش های توصیه شده برای شناسایی و تجزیه و تحلیل حشیش و محصوالت شاهدانه‬ ‫‪49‬‬

‫‪31.‬‬ ‫فلرمایر ام‪ ،.‬و همکاران‪ ،)2001( .‬بیوسنتز کانابینوئیدها‪ ،‬آزمایشات ادغام با ‪ 13‬گلوکز نش اندار‬
‫‪.‬مجله اروپایی بیوشیمی ‪ C، 1604-1596 ،)6( 268 ،‬شده با‬
‫‪32.‬‬ ‫‪ Kantonspolizei Zürich، KTA-KF‬با اجازه‬
‫‪33.‬‬ ‫ده‬ ‫االت متح‬ ‫نعتی در ای‬ ‫فص‬ ‫‪،‬کن‬
‫بازی ابی ش ده در ژانوی ه( ‪www.ers.usda.gov/publications/ages001E/ages001Eh.pdf‬‬
‫)‪2009‬‬
‫‪34.‬‬ ‫کینگ‪ ،‬لس آنجلس (‪" ،)2003‬قانون سوء استفاده از مواد مخدر" ‪ -‬راهنمای دانشمندان پزشکی‬
‫‪).‬ص‪ RSC (82 .‬قانونی ‪ ،‬انتشارات‬
‫‪35.‬‬ ‫‪، ISBN 0-471-‬تجزیه و تحلیل مواد کن ترل ش ده‪ ،‬ج ان ویلی و پس ران ‪، MD (2003)،‬کول‬
‫)‪49252-3 (HB‬‬

‫‪36.‬‬ ‫‪،‬‬
‫به عنوان شاخصی از سن نمونه‌های ذخیره ‪ -THC‬و ∆‪ CBN 9‬نسبت غلظت ‪MA (1997)،‬‬
‫‪ L، 139-147.‬و ‪. XLIX‬جلد ‪، Bulletin on Narcotics ،‬شده ماری جوانا‬
 ‫‪50‬‬ ‫روش های توصیه شده برای شناسایی و تجزیه و تحلیل حشیش و محصوالت شاهدانه‬
‫‪37.‬‬ ‫و همکاران‪ ،)1992( .‬خصوصیات افزودن شاهدانه با توجه به محت وای ‪De Meijer، EPM‬‬
‫‪، Euphytica ، 62، 187-200.‬کانابینوئید در رابطه با سایر ویژگی های گیاهی‬
‫‪38.‬‬ ‫‪ UNODC‬و )‪ (ENFSI‬گروه کاری مواد مخدر شبکه اروپایی مؤسسات علوم پزش کی ق انونی‬
‫‪(2009)،‬‬ ‫ده دارو‬ ‫یری نماین‬ ‫رای نمونه‌گ‬ ‫تورالعمل‌هایی ب‬ ‫ه( دس‬ ‫ب‬
‫‪www.unodc.org/unodc/en/scientists/guidelines-on-representative-drug-sampling‬‬
‫‪. html ).‬مراجعه کنید‬
‫‪39.‬‬ ‫شماره )‪ (EC‬مقررات کمیسیون ‪ (L 332/63)،‬مجله رسمی جوامع اروپایی ‪ 28‬دسامبر ‪2000‬‬
‫‪ http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/site/en/‬ب ه( ‪ 2860/2000‬در ‪ 27‬دس امبر ‪2000‬‬
‫؛ بازی ابی ش ده ژانوی ه ‪) oj/2000/l_332/l_33220001228en00630075. pdf‬مراجع ه کنی د‬
‫)‪2009‬‬
‫‪40.‬‬ ‫)بازیابی شده در ژانویه ‪www.SWGDRUG.org (2009‬‬

‫‪41.‬‬ ‫‪.‬سوئیس‪ ،‬با مجوز (‪Wissenschaftlicher Dienst، Stadtpolizei Zürich، )2007‬‬

‫‪42.‬‬ ‫‪.‬جویس و کاری (‪ ،)1970‬گیاه شناسی و شیمی شاهدانه‬

‫‪43.‬‬ ‫جکسون‪ ،‬بریتیش پترولیوم و اسنودون‪ ،‬دی دبلیو (‪ ،)1968‬داروهای گیاهی پودر شده‪ ،‬جی اند‬
‫ای چرچیل‪ ،‬لندن‬
‫‪44.‬‬ ‫‪ L. (Cannabaceae)،‬دایاناندان‪ ،‬پی و کافمن‪ ،‬پی بی (‪ ،)1976‬تریک وم ه ای ش اهدانه س اتیوا‬
‫عامر‪ .‬جی‪ .‬بات‪591-578 ،)5( 63 .‬‬
‫‪45.‬‬ ‫مورفولوژی موهای غده ای کانابیس ساتیوا از ‪ Mahlberg، PG (1973)،‬و ‪Hammond، CT‬‬
‫‪، Amer J. Bot. ، 60 (6) 524-528‬میکروسکوپ الکترونی روبشی‬
‫‪46.‬‬ ‫و همکاران‪ ،)1973( .‬جی فارم‪ .‬علمی ‪ ،‬ج ‪ ،62‬ش ‪، AB 516-515 ،3‬سگلمن‬
‫ش بیه‬
‫‪47.‬‬ ‫‪Sirikantaramas، S.‬‬ ‫و همکاران‪ ،)2004( .‬ژن کنترل کننده روانگ ردانی م اری جوان ا‪:‬‬
‫‪ Cannabis sativa‬تتراهیدروکانابینولیک سنتاز از ‪ Δ1-‬سازی مولکولی و بیان هترولوگ اسید‬
‫‪.‬شیمی‪L., J. Biol. 39774-39767 ،)38( 279 ، .‬‬
‫‪48.‬‬ ‫و همکاران‪ ،)2005( .‬پزشکی قانونی‪ .‬بین المللی ‪، FE 10-3 ،149‬داسی‬

‫‪49‬‬
‫دو تست رنگ ساده برای ‪. Faubert Maunder، MJ de (1969)، UNODC،‬‬
‫‪،‬شاهدانه‬

‫‪50‬‬
‫‪.‬اندرو هلمز (‪ ،)2007‬ارتباطات شخصی‬

‫‪51‬‬
‫‪ GC/IMS، IJIMS 4، 1، 20-‬و ‪ IMS‬فوچه‪ ،‬کر‪ .‬و همکاران (‪ ،)2001‬استفاده از‬
‫‪25،‬‬
‫پ‪23 .‬‬

‫‪52‬‬
‫سوئیس‪ ،‬روش معت بر‪ ،‬ب ا ‪Wissenschaftlicher Dienst، Stadtpolizei Zürich،‬‬
‫‪.‬اجازه (‪)2007‬‬
 ‫‪53‬‬
‫پورتمن ون در میر‪ ،‬ای جی و هویزر‪ ،‬اچ (‪ ،)1999‬س همی در بهب ود دقت در کمی‬
‫‪,‬پزشکی قانونی‪ .‬بین المللی ‪ THC، 101 ,‬سازی‬
‫‪1-8.‬‬

‫‪54‬‬
‫موسسه پزشکی قانونی‪ ،‬سنت گال‪ ،‬سوئیس‪ ،‬روش معتبر‪ ،‬با‬ ‫‪.‬مجوز (‪)2005‬‬

‫‪55‬‬
‫‪Brenneisen R. (1984)، Psychotrope Drogen، Pharm. Acta Helv. ، 59، 9-‬‬
‫‪10، 247259.‬‬
‫‪56‬‬
‫کروماتوگرافی و طیف سنجی نمایه ‪ ElSohly، MA (1988)،‬و ‪Brenneisen، R.‬‬
‫‪، J. Forensic Sci. , 33, 13851404.‬های شاهدانه با منشاء مختلف‪ :‬بخش اول‬
‫‪57‬‬
‫‪،‬الی‪ ،‬اچ‪ ،‬و همکاران‪ ،)2008( .‬نمونه برداری از فض ای س ر و تش خیص کوک ائین‬
‫و ماری جوانا از طریق نشانگرهای فرار در حضور تداخل بالقوه توسط ‪MDMA،‬‬
‫‪ Bioanal‬مقعد ‪ (SPME-IMS)،‬طیف سنجی تحرک میکرو استخراج‪-‬یون فاز جامد‬
‫‪Chem. ، 392 (1-2)، 105-113.‬‬
‫‪58‬‬
‫استخراج و تجزیه و تحلیل نمونه های مختل ف ش اهدانه ‪Ilias, Y., et al. (2005)،‬‬
‫توسط میکرواستخراج فاز جامد فضای سرنشین همراه با کروماتوگرافی گازی طی ف‬
‫‪.‬سنجی جرمی‪ ،‬مجله علوم جداسازی ‪2300-2293 ،)17( 28 ،‬‬
‫‪59‬‬
‫و همک اران‪ ،)2004( .‬تع یین کانابینوئی دها در غ ذای کن ف ‪Lachenmeier، DW‬‬
‫محص والت ب ا اس تفاده از میکرواس تخراج ف از جام د و گ از کروم اتو طی ف س نجی‬
‫‪.‬شیمی‪. A. Bioanal. 189-183 ،)1( 378 ، .‬جرمی گرافیکی‪ ،‬مقعدی‬

‫‪60‬‬
‫‪ IRMS‬شیبویا‪ ،‬ای‪ .‬و همکاران‪ ،)2006( .‬تامین ماری جوانای برزیلی با اس تفاده از‬
‫تجزیه و تحلیل نمونه های ضبط شده‪ ،‬پزش کی ق انونی‪ .‬بین المللی ‪-35 ،)1( 160 ،‬‬
‫‪43.‬‬

‫‪61‬‬
‫بنسون‪ ،‬اس و همکاران‪ ،)2006( .‬کاربردهای پزشکی قانونی نسبت ایزوتوپی طی ف‬
‫جرمی‬
‫‪.‬بین المللی ‪metry – A Review, Forensic Sci. 22-1 ،)1( 157 ،‬‬
‫‪62‬‬
‫ب رای ه ویت ‪ DNA‬میل ر کوی ل‪ ،‬اچ و همک اران‪ ،)2003( .‬م روری ب ر روش های‬
‫‪.‬ساختگی و فردی سازی ماری جوانا‪ ،‬کروات‪ .‬پزشکی ج ‪321-315 ،)3( 44 ،‬‬
‫نشریه سازمان ملل‬ ‫‪ 15‬دالر‬
‫چاپ شده در اتریش‬ ‫‪ISBN 978-92-1-148242-3‬‬

‫‪ E.09.XI.15 ST/NAR/40‬شماره فروش‬

‫*‪V.09-83942—0983942‬‬ ‫*سپتامبر ‪340—2009‬‬