Obróbka cieplno-chemiczna stali

Co to obróbka cieplno-chemiczna?
To zabieg cieplny, który ma na celu uzyskanie w warstwie wierzchniej
obrabianego materiału własności odmiennych od własności rdzenia.
Osiąga się to przez zmianę składu chemicznego.
Dyfuzja – To wędrówka atomów, która zachodzi dzięki: -
różnicy stężeń atomów
- obecności przestrzeni międzyatomowych -
błędów ułożenia atomów
Jest to aktywowany cieplnie proces zachodzący poprzez ruch atomów
w sieci przestrzennej metalu.
Warunek przebiegu dyfuzji to rozpuszczalność w stanie stałym
pierwiastka.
Mechanizmy dyfuzji atomowej i reakcyjnej
- wakansowy – w roztworach różno-węzłowych
-międzywęzłowy w roztworach międzywęzłowych( dyfuzja węgla i
azotu)
Stale węglowe i stopowe do nawęglania (przykłady ich oznaczenia)
Zawartość węgla od 0,1 do 0,25%
NIESTOPOWE: C15E, C16R
STOPOWE: 17Cr3 (dodatek chromu), 16MnCr5 (dodatek chromu i
manganu)
Temperatura nawęglania – 900-950 C
Nawęglanie w ośrodku stałym i gazowym
Nawęglanie to obróbka cieplno-chemiczna, która polega na
dyfuzyjnym nasyceniu warstwy wierzchniej stali węglem podczas
wygrzewania obrabianego przedmiotu.
Cel nawęglania to podwyższenie twardości i odporności na ścieranie.
powierzchni stalowego elementu przy zachowaniu dobrej ciągliwości
(udarności).
Ośrodki stałe do nawęglania:
Składniki proszków do nawęglania: węgiel drzewny 85-95% i węglany
5-15%. Przedmioty układa się w skrzynkach z mieszanina proszkową,
zamyka się skrzynie i uszczelnia, wkłada do pieca i wygrzewa się w
temp nawęglania, a następnie chłodzi się skrzynki na powietrzu.
Produkcja jednostkowa gdy elementom nawęglanym nie stawia się
wysokich wymagań.
Ośrodki gazowe
Atmosfera endotermiczna (produkt rozpadu związków chemicznych
pod wpływem ciepła dostarczonego z zewnątrz) wytwarzana w
generatorze z gazu ziemnego.
Atmosfery wytwarzane z ciekłych związków organicznych.
Zawartość węgla w stali po nawęglaniu to ok. 0,8% w strefie
przypowierzchniowej, malejąca w kierunku rdzenia.
grubość warstwy ok 1mm
Obróbka cieplna po nawęglaniu
- hartowanie bezpośrednie
- hartowanie z podchładzaniem
- hartowanie dwukrotne
Struktura nawęglanej warstwy i rdzenia przed i po hartowaniu
Zawartość węgla ok 0,8% w strefie przypowierzchniowej, malejąca w
kierunku rdzenia.
Grubość – 1mm
Struktura: perlit (sam lub z małym udziałem cementytu)
Twardość 250-300HB na powierzchni, do ferrytyczno-perlitycznej
twardości 100-150 HB w rdzeniu.
Po nawęglaniu zawsze stosuje się hartowanie i odpuszczanie niskie,
bo twardość powierzchni po nawęglaniu jest zbyt niska, aby poprawić
odporność na ścieranie.
Struktura i twardość powierzchni stali po hartowaniu i
odpuszczaniu: martenzyt (sam lub z cementytem) – ok 60 HRC
Stale do azotowania i ich oznaczenia
Azotowanie to proces obróbki cieplno-chemicznej, który polega na
nasyceniu azotem wierzchniej warstwy stali lub żeliwa w
temperaturach niższych od A1 (727) w celu:
- uzyskania trwałej i odpornej na zużycie ścierne warstwy wierzchniej
elementów obrabianych przy zachowaniu wysokich własności
mechanicznych rdzenia.
- poprawienie odporności stali i żeliw na korozję
Zawartość węgla – 0,2 – 0,45%
np. 32CrAlMo7-10, 33CrMoV12-9

Obróbka cieplna przed azotowaniem

- utwardzającym ( ulepszanie cieplne, czyli hartowanie +
odpuszczanie wysokie) w celu uzyskania chcianych właściwości
mechanicznych w rdzeniu.
Azotowanie utwardzające i antykorozyjne
Struktura antykorozyjnego – AZOTEK TYPU FE2N
Struktura warstwy azotowanej