EUROPA NA SKRZYŻOWANIU KULTUR

Bernadetta Pieczyoska
Chiny. Blisko, coraz bliżej
 Chiny – ojczyzna wynalazków
• Jedwab
• Wino
• Herbata
• Porcelana
 Pismem malowane
• Kaligrafia – sztuka rozwijająca się w Chinach
równolegle z malarstwem,
• Sztuka pięknego pisania praktykowana była najpierw
na jedwabiu, potem na papierze, upowszechniła się
wraz z wynalezieniem pędzelka do pisania
• Reformy pisma chioskiego przyczyniały się do
rozwoju kaligrafii
• Cai Yong ( 133-192) – mistrz i teoretyk kaligrafii
 Religijna koegzystencja
• Konfucjanizm – religia rdzennie chioska, elitarna
• Buddyzm – z Indii ( Budda i Dalajlama) i Taoizm ( Lao
Tse) – „religie” dla mas
• Islam
• Chrześcijaostwo
• … Ekonomia, czyli kapitalizm na sposób chioski
( „nieważne, czy kot jest biały czy czarny, ważne, by
łapał myszy” – Deng Xiaoping)
 Konfucjusz
• Mistrz Kong, czyli Kongfuzi (551-479 p.n.e.) i pięd
powinności: humanitaryzm (powściąganie
namiętności), praworządnośd, mądrośd, lojalnośd
i poprawnośd
• „Dialogi konfucjaoskie”
• Sokrates świata chioskiego
• Trzy drogi prowadzą do zdobycia wiedzy: droga
refleksji – najszlachetniejsza, droga imitacji-
najłatwiejsza, droga doświadczenia- najbardziej
gorzka - Konfucjusz
 Medycyna chioska
• Yin (cieo, księżyc, żeoskośd, …)
• Yang (biel, męskośd liczby nieparzyste,
ludzi urodzonych w latach parzystych)
• 5 żywiołów ( ogieo, metal, ziemia,
drewno i woda)
• Profilaktyka zdrowotna
• Gimnastyka „animalistyczna”
• Odżywianie albo 3.medycyna
• Por. taoizm i neokonfucjanizm
 Symbolika pozytywna
• Smok ( siła Yang)
• Feniks ( energia Yin),
por (żar ptica)
• Pomyślne znaki i wróżby
• Feng shui w drodze do
harmonii
• Inskrypcje
dobrowróżbne
 Chioski kalendarz
• Rachuba księżycowo- słoneczna, miesiące
ruchome
• Obserwacje astronomiczne i przepowiednie
• 2023 chioski rok królika
 Handel z Zachodem
• 1405-1433 ( dynastia Ming) to kilka potężnych morskich
wypraw na Ocean Indyjski i sąsiednie morza. Dowodził
eunuch Czeng Ho żeglarz dyplomata. Cel – manifestacja
potęgi dynastii, (w wyprawach wzięło udział 70 000 ludzi
na ogromnych statkach).
• W dalszych podróżach, oprócz dyplomatycznego prestiżu,
liczyły się nowe nieznane produkty ( zaspokajały
ciekawośd dworu – m.in. żywa żyrafa z Afryki). Ze
śmiercią Czeng Ho kapryśno-odkrywcze wyprawy
eunuchów zawieszono.
 Europejska inwazja
• Kiedy Vasco da Gamma wpływa na Ocean Indyjski
Portugalczycy kontynuują to, co znakomicie rozpoczęli
sami Chioczycy.
• Trzy okresy handlu Europy z Chinami:
o XVI-XVIIw. Monopol Portugalczyków, w XVIIw. Dołączają
Holendrzy i Anglicy
o Handel kompanii: Kompanie Wschodnio – Indyjskie
wszystkich narodów „żeglarskich” walczą o handel w
Kantonie
o 1840 - wojna opiumowa otwiera nową erę koncesji
Stosunek Chioczyków do cudzoziemców ukształtował się w
tym pierwszym okresie.
 Europejczyk =zamorski diabeł
• Przed Europejczykami w Chinach handlowano m.in. z
Arabami i Malajami
• Portugalczycy brutalnie narzucając swą „kulturę” i religię,
traktowali handel jako lżejszą formę grabieży. Kiedy
przeciwnik był słaby dochodziło do podboju, gdy był
silniejszy –następowały pertraktacje i handel. Dla
Chioczyków byli jednoznaczni z japooskimi piratami.
• Kiedy na Perłowej Rzece Portugalczycy dopuścili się
piractwa, wybuchł konflikt zbrojny.
 Chioski mur i armia terakotowa
• http://whc.unesco.org/f
r/list/438
• http://whc.unesco.org/f
r/list/441
 Wielkie Chiny
• Zatrzymad wielką rzekę ( por. w górę Jangcy) –
Tama Trzech Przełomów, największa
pojedyncza inwestycja na świecie
• Spłaszczyd 700 gór, by utworzyd metropolię (
por. PAP) w prowincji Gansu
 Decydujące lata1958-1962
„Wielki Skok Naprzód” i pościg za Wielką
Brytanią
Źle przygotowane i źle realizowane programy
gospodarcze
Pozytywny obraz Chin dzięki błędom
statystycznym i gospodarczym, a nie
ludobójczym przyczynom zgonów (ukryta rzeź)
 Głód zamiast obfitości
• Marnotrawstwo i niedostatek
• Niska jakośd
• Nadużycia
• Korupcja
• Dewastacja natury (lasy, rzeki, zachwianie
ekosystemów)
 (Nie)trwałośd ustroju/systemu
• Przetrwanie zależało od (nie)posłuszeostwa,
ukrywania żywności
• Oszukiwanie władzy przedłużeniem jej
żywotności - (fałszowanie raportów itp.)
• Deformacja informacji na wszystkich
szczeblach
• Kompromisy moralne
 Rewolucja kulturalna a głód
• Zamęt wokół kultury a problemy Przywódcy
• Władza jednopartyjna i jej niebezpieczna
potęga
• Sukcesy Mao wobec codzienności i nędzy
zwykłych ludzi
• (Nie )podporządkowanie, kradzieże i podstęp
sposobem na przetrwanie
 Trochę historii społeczeostwa
• 1949r. Komunistyczna Partia Chin
ustanawia Chioską Republikę Ludową
• 1955-56r. - kolektywizacja wsi, czyli Mały
Skok Naprzód
• 1956-57 kampania Stu Kwiatów służąca
zdobyciu poparcia naukowców
i intelektualistów
 Trochę historii społeczeostwa
• 1958r. – na bazie spółdzielni rolniczych
powstają komuny ludowe ( nawet do 20.000
zagród), przetapianie naczyo domowego użytku
na stal dla kraju, początki głodu
• 1959-60 rekwirowanie żywności ze wsi dla
miast, wzrasta śmiertelnośd (głód, tortury,
choroby)
• 1960-61 import jedzenia, Mao traci poparcie, w
1966 rozpoczyna „rewolucję kulturalną”
 Zmiany społeczno- obyczajowe
• Krępowanie stóp
• Polityka 1(2) dziecka – do 2015r. , pokolenie
„małych cesarzy” i chioskich „matek tygrysic”
• Pochówek kremacyjny zamiast tradycyjnego
• Chioskie inwestycje w Afryce, Ameryce i w
Europie
• „Chioczycy myślą o tysiącu lat wstecz i tysiącu
lat naprzód”
 Wuhan i Covid 19
•
• https://www.who.int/emerg
encies/diseases/novel-
coronavirus-
2019/interactive-
timeline#event-0
• https://covid19.who.int/
• http://gisanddata.maps.arcg
is.com/apps/opsdashboard/
index.html?fbclid=IwAR0oKI
KJlc-zeNZGFBVEN0-O-
58daoCDaKicXwC10cjFWgCZ
qTPgavseTfI#/bda7594740f
d40299423467b48e9ecf6
31 Dec 2019WHO’s Country Office in the
People’s Republic of China picked up a media
statement by the Wuhan Municipal Health
Commission from their website on cases of
‘viral pneumonia’ in Wuhan, People’s
Republic of China.
The Country Office notified the International
Health Regulations (IHR) focal point in the
WHO Western Pacific Regional Office about
the Wuhan Municipal Health Commission
media statement of the cases and provided a
translation of it.
WHO’s Epidemic Intelligence from Open
Sources (EIOS) platform also picked up a
media report on ProMED (a programme of
the International Society for Infectious
Diseases) about the same cluster of cases of
“pneumonia of unknown cause”, in Wuhan.
Several health authorities from around the
world contacted WHO seeking additional
information.
 Linki
• http://www.konfucjusz.amu.edu.pl/
• www.nutritiontaoiste.com
• http://finanse.wp.pl/kat,58436,title,Chiny-Splaszcza-700-gor-
by-rozbudowac-metropolie-na-
pustyni,wid,15212899,wiadomosc.html
• http://whc.unesco.org/pg.cfm?CID=31&l=FR
• http://voila-be.blogspot.com/2013/01/tajemnica-herbacianej-
zaparzaczki.html
• https://wyborcza.pl/7,75399,26488934,pekin-pyta-gdzie-sa-
moi-przyjaciele.html
 Bibliografia
• Estetyka chioska, red. A. Zemanek, red serii Estetyki
świata - K. Wilkoszewska, Kraków 2007
• Fen Lingjuj, Shi Wejming, Kultura Chin
• C.P. Fitzgerald, Chiny. Zarys historii kultury, PIW, 1974
• Polityka. Niezbędnik inteligenta wyd. spec. 6/2009
• L. Wasiliew, Kulty, religie i tradycje Chin, PIW 1974
• M. Granet, Cywilizacja chioska, PIW, 1973
• Mały słownik sztuki chioskiej
• Xue Xiran, Dobre kobiety z Chin, wab 2008
• H. Kissinger, O Chinach, wyd. Czarne 2014
 Bibliografia
• F. Dikotter, Wielki głód. Tragiczne skutki polityki Mao 1958-1962, wyd. Czarne, Wołowiec
2013
• P. Lewis, Pogrążeni i ocaleni, WL 2007
• Peter Hessler, Przez drogi i bezdroża. Podróż po nowych Chinach, wyd. Czarne 2013
• Yu Hua, Chiny w dziesięciu słowach, wyd. Dialog 2013
• Wenguang Huang, Strażnik trumny,
• C. Thubron, Cień jedwabnego szlaku,
• Liao Yiwu, Prowadzący umarłych. Opowieści prawdziwe. Chiny z perspektywy nizin
społecznych
• K. Steitz, Chiny. Powrót olbrzyma
• A. Bolesta, Chiny w okresie transformacji
• L. Kasarełło, Chińska kultura symboliczna. Jej współczesne metamorfozy w literaturze, teatrze
i malarstwie.
• M. Jacoby, Chiny bez makijażu
• Zrozumieć Chińczyków. Kulturowe kody społeczności chińskich, red. Ewa Zajdler
 Filmy
Filmy dokumentalne:
• Chiny w kolorze blue,
• W górę Jangcy,
• Sfabrykowany krajobraz,
• Wielki chioski mur,