ANG RETORIKA at MASINING NA PAGPAPAHAYAG RETORIKA - ay isang mahalagang karunungan ng

pagpapahayag na tumutukoy sa sining ng maganda at kaakit-

Relasyon ng wika at retorika
WIKA- ginagamit para magpamalas ng kagalingan, kabaitan,
magpamalas ng kapangyarihan, tumuklas, atbp. Kung minsan
ginagamit ito para sa pagwasak, pagpapaluba, pananakop,
pang-aapi, atbp.
akit na pagsusulat at pagsasalita o Kahusayan sa
pakikipagtalastasan, gamit ang kakaibang es lo, masisining na
pangungusap, estratehiyang tumatagos sa damdamin na may
layuning makapangumbinsi ng tagapakinig, tagamasid, o kaya'y
ng mambabasa.

RETORIKA- layunin ay upang gami n sa mga pananalitang

mabu sa pandinig, masarap sa puso, at hangaring manghimok
o manghikayat. Subalit, nagagamit rin ito para sa panlilinlang,
paghatol nang walang sapat na ka bayan, magpahinuhod nang
walalng katwiran, atbp.
• Ang kahulugan ng retorika ay ang paggamit ng wika
hindi para sa pagbuo o reproduksyon ng reyalidad o
paghanap sa katotohanan, kung hindi ay makapang
impluwensiya sa kilos o gawa ng iba batay sa
kagustuhan ng mananalita.
ARISTOTLE- hindi maiaalis ang sining kapag nutukoy ang
retorika sapagkat, ang RETORIKA Ay nagmula sa salitang La n
na rhetor, na nangangahulugang "guro" o "mahusay na
mananalumpa " samantalang ang panlaping "ika"
nangangahulugan namang sining o kasanayan.
• RHETORICA AD HERENNIUM
• ayos o istruktura ng pangungusap;
• is lo na nagpapakita ng kasiningan sa paggamit ng
wika:,

ANG MASINING NA PAGPAPAHAYAG • memorya o ang pagkakasaulo ng pahayag;

• Hinahangaan ng lahat ang isang taong nagtataglay ng
kasanayan sa mahusay na pakikipagtalastasan o pag
uusap. Dahil may kakayahan silang makapangumbinsi
o makapanghimok ng ideya. Mas madali para sa kanya
na mailarawan o maipaliwanag ng maayos ang
kanyang ideya.
• ang paraan ng pagpapahayag o paghaha d ng pahayag
(delivery)-kasama ang mga manerismo at pisikal na
pagkilos gayundin ang lakas, hina, liwanag at
intonasyon ng pagbigkas kung paano
makapanghihikayat.

• Kaya nga siguro ito ay naging isang standard o

PANGANGAILANGAN NG RETORIKA ang masining at
hinahanap na n ito sa mga tumatakbo sa puli ka.
mabisang pagpapahayag
Gamit na gamit ito sa kanilang kampanya sapagkat
may kakayahan silang maka himok ng mga • Kaakibat ng pagiging masining ang pagiging mabisa ng
mamboboto. Sa katunayan, napakarami sa mga naging pahayag. Kung gayon, ang pagiging masining at mabisa
pangulo ng iba’t ibang bansa ay may taglay ang ay kapwa dapat taglay ng retorika.
kahusayan sa pagsasalita.
• Kahusayan sa talinhaga, pahiwa g, metapora,
• Ayon pa sa Eckerd College, isang leadership tugmaan, palaisipan, nabubuo ng kariktan na umaakit
development ins tute, na ang kahusayan sa sa pandinig.
pakikipagtalastasan ay isang core value para maging
isang mahusay na lider. Ang isang lider ay kailangan na • Ang pahayag ay dapat ring malinaw at madaling
may klarong pagiisip, kaya maihayag ang ideya at maunawaan.
makabahagi ng impormasyon sa mga mamamayan. • Tama ang paksa o nilalaman sa talumpa .
• Maari na ng sabihin na magkasingkahulugan o • Dapat nakasalig sa katotohanan.
parehas lang ang pagiging mahusay sa pagpapahayag
sa pagiging masining ng pagpapahayag. Kung masining Ang pananaw nina Plato at Aristotle sa salitang "katotohanan"
ang pagpapahayag ay taglay ng pahayag ang kariktan, ay may pagsasaalang-alang sa maraming konsiderasyon.
ang talinhaga ng nagpapakilos ng imahinasayon at
PLATO - ABSOLUTE TRUTH
damdamin, at higit sa lahat ang kwastuhan ng pahayag
sa angkop na sitwasyon. • manana ling nasa isip lamang at ang katotohanan ay
magiging totoo batay sa iba't ibang konsiderasyon.
ti
ti
ti
ti
ti
ti
ti
ti
ti
ti
ti
ti
ti
ti
ti
ti
 Truth is de ned as "unchangeable", "that which is beyond RETORISYAN - nag- aaanalisa at sumusuri ng kabisaan ng isang
dis nc ons of me, space and person", "that which pervades argumento o diskurso,tayo.
the universe in all its constancy".

ARISTOTLE - CORRESPONDENCE THEORY OF TRUTH

• May akmang katotohanan sa lipunan: batay sa
kasarian, paniniwala, katayuan sa buhay, kapaligiran at
iba pa.
• Nilapatan ito ni Aquinas, na ang kaisipan ay maaring
totoo sapagkat umaangkop ito sa realidad, at ang
realidad ay totoo sapagkat umaangkop ito sa kaisipan.
RHETORICAL APPROACHES
LOGOS - Ito ang pamamaraang umaapela sa isip.
PATHOS - pamamaraang umaapela sa emosyonal na reaksyon
ng mga manonood.
ETHOS - tumutukoy sa kredibilidad ng manunulat.

FLOWERS OF RHETORIC (bulaklak ng retorika)

Ang Perspek bong retorikal
• Ang katotohanang napagkasunduan ng lahat (social
truth) ang nagiging komon sa magkaibang tao na may
iisang kultura.
• Nakabatay ang perspek bong reto kal ng isang retor
sa katotohanang napagkasunduan ng lahat.
• Isinilang ang tao bilang isang nilalang na nag-iisp,
nag mbang, nangangatwiran, at nagpapasya.
INVENTIO- ito ang teknik sa pag-iisip ng mga punto ng talakay
sa isang paksa.
SCHEMES- isa sa mga "rhetorical devices" na bahagi sa
masining na paglalatag at pagdadala sa estruktura ng
pangungusap
TROPES- isa ring "rhetorical devices" na patungkol sa
pagbabago at pagpapalit ng kahulugan o paggamit ng salita.

MANANALUMPATI- Ang pagsasalita o pagtatalumpa sa harap

SOCIAL TRUTH (Katotohanang Panlipunan)- ito ay nalikha, ng publiko ay isang paraan ng paghaha d ng impormasyon sa
pinatatag at sinubok sa panahon ng mga miyembro ng lipunan mas malawak na tagapakinig. Bukod pa rito, kinagigiliwang
at nakaiimpluwensya sa pagtatamo ng pagkakasundo sa mga pakinggan at panoorin ang isang mananalumpa na taglay ang
desisyong panlipunan at poli ka. katangian ng tunay na orador ng bayan.

Rela bo ang Katotohanang Panlipunan Panlipunan DEMOSTHENES

- Isa sa mga paraan kung paanong mapatutunayan ang • Kinilala bilang “the Father of Ora on”
pagiging rela bo ng katotohanang panlipunan ay sa
pamamagitan ng mga batas at moral mayroon ang • Isang dakilang orador ng Athens
lipunan.
• Kinilala bilang isa sa sampunng dakilang A c Orator.
- Sa kabila ng pagkakaiba-iba, ito ay pinagtatagpo ng
• Ayon kay Cicero, si Demothenes ang “perpektong
retorika ang magiging konsesus at katanggapan ng mga
orador” na walang makikitang kakulangan.
kasunduang mapag bay ng mga sangkot sa usapin.
Pagkakasundong ibinatay sa katwirang makakabu sa • Rhotacism o maling pagbigkas sa ( r ) as ( i )
lahat at walang naging pamimilit.

Ito ang mga salik na isinaalang-alang upang kumbinsihin ng

sinuman ang anumang gagawing dulog sa pang-araw-araw na ANG MABUTING MANANALUMPATI
pakikisalamuha sa buhay. Ang mga konsiderasyon - Gumamit ng lenggwaheng madaling main ndihan ng
pinagbabatayan rin ng pang-araw-araw na retorika. makikinig.
RETORIKA - Ang sining ng argumento o diskurso - Magbigay ng halimbawa.
RETOR - nagsusulat o nagsasalita upang kumumbinsi sa kung - Gumagamit ng ‘body Language’.
anuman ang a ng paniniwalaan.
ti
ti
ti
ti
ti
fi
ti
ti
ti
ti
ti
ti
ti
ti
ti
ti
ti
ti
tti
ti
ti
ti
 - Huwag maging monotono ANG MGA PANGUNAHING RETOR/RETORISYAN

- Aliwin o libangin ang mga nakikinig. PLATO

- Mag tanog • Mayaman

- Mag bigay ng conclusion • Ak bo sa politaka, Athens noong 428 BCE

KASAYSAYAN NG RETORIKA SA DAIGDIG • Unang mag-aaral ni Socrates

Ang retorika ng klasikal na panahon • Bumalik sa Athens at nag tayo ng paaralan kilala bilang
"Akademya"
RETORIKA- Ang retorika ay masining na pagpapahayag na may
epek bong paggamit sa wika sa mga diskursong pasulat o • Gorgias at phaedrus ang ilang sa kanyang mga obra.
pasalita. Ang retorika ay nagmula sa salitang Griyego na
“rhetor” na ang ibig sabihin ay guro o maestro na
mananalumpa o orador. ANG MGA SOPHISTS
Pagpili ng ar s kong estratehiya sa paggawa ng talumpa na • Sa matandang panahon ng Gresya ang mga sophists ay
angkop sa pagkatao o palagiang nararamdaman ng mga ang mga binabayarang guro na nagsasanay ng mga
tagapakinig. mag-aaral upang maging isang mahusay na retor.
PATHOS • Ayon kay Jarrat, ang mga sophists ay naglalakbay
• upang hasain ang kanilang mga karanasan.
emosiyon ng mga nakikinig
• Sa paniniwala ng mga sophists ang katotohanan ay
• Mga pinahahalagahan ng mga nakikinig
nakabatay sa isang konkretong oras at panahon.
LOGOS
ARISTOTLE
• lohika at mga patunay
• Sikat na mag-aaral sa paaralan ni Plato.
• katwiran
• Taga hilagang bahagi ng Gresya
ETHOS
• Anak ng manggagamot
• Kredibilidad ng nagsasalita
• 17 taong gulang nag aral sa Akademya ni Plato sa
• karakter Athens

ANG MGA RETORIKA NG MGA ROMANO
• Isa sa naging tatak ng mga es long Romano ay ang
pagbibigay-diin sa panimula ng isang talumpa .
• Kung kay Aristotle ay ipinalalagay niya na ang publiko
ang boboto o pipili ng magiging desisyon, ipinakita
naman ng mga Romano na tanging ang hurado o lider
lamang ang maaaring makapagpasya.
• Kay Cicero nawag niya itong;
• Ad populum o Ang publiko at
• Nag turo ng 20 taon dahil sa kagalingan may -
kontribusyon sa larangan lonika, retorika, philosopiya
at lilohiya noong 335 BCE
• Gumawa ng paaralan sa athens na nawag na lycem
nakapasulat ng 150 libro
SOCRATES
• Pinaka mahusay at pinakatanyag na guro sa Griyego.
• 436 BCE ipinangak sa mayaman na pamilya sa Athens,
Greece

• Ad senatum o Ang mga hurado at mga lider. • studyante sya ni Socrates at Gorgias

Tandaan, na ang mga kombensyonal na retorika ay retorika ng • Nag tayo ng paaralan sa chios
talumpa sa mga okasyon na siyang karaniwang ginagamit sa
• Nahubog sa larangan ng poli ka sa mga kabataan sa
batas kaya ang tagapakinig ay pawang mga lalaki na sadyang
Athensians
naroon upang makibahagi sa talumpa ng retor.
• Kilala bilang manunulat ng talumpa ng mga orador.
ti
ti
ti
ti
ti
ti
ti
ti
ti
ti
ti
ti
ti
ti
 CIRERO ANG IMBENSYON O INVENTION

• Romanong orador - Ang mga paksa ang nagbibigay-ringal sa mga retor.

• Aristokrata ang pamilya - Ikinumpara ni Antonius na ang paghahanap diumano

ng paksa ay kaparis ng paghahanap ng ginto.
• Abogado
- Ang imbensyon ay tumutukoy sa pagkakamalikhain ng
• nahalal sa maraming matataas na tungkulin kanilang
isang retor upang bumuo ng argumento.
ang senador ng Roma
KATEGORYA NG TALUMPATI
• 60 BC inayayahan ni Julius caesar
ETHOS- base sa karakter.
• 50 BC sapilitan pinadala si cicero sa ceresya.
PATHOS- base sa lohika o kaalaman.
• 44 BC namatay si julius cesar nabalik si cicero sa
no lika LOGOS- base sa emosyon o damdamin.

• pinako sa pulpito o sa speakers podium

• on inven on ( De inven one ) at on orator ( De oratore QUINTILIAN-

)
• Marcus Fabius Quin lianus,orador ng Espanya at
Roma.

ANG HUSAY SA PAGSASALITA O ELOQUENCE • Nagpatayo siya ng pampublikong paaralan at tanyag

ang kaniyang pangalan sa pagsasanay sa mga retor.
- Kauna-unahang instrumento para makahikayat.
• Ins tu o Oritoria-pag-aaral ng isang retor ukol sa
- Ang eloquence ay nakabubu sa tao sapagkat ito ay
pagkakaayos,es lo, at imbensyon sa retorika.
may kakayahang humubog ng karakter at
nagpapasiklab ng lakas ng isang tao. • " A true rhetorician is a good man skilled at
speaking."
- Ang taong nagtataglay ng eloquence ay may
kakayahang magsalita sa harap mg maraming tao.

PAMANA NG KLASIKAL NA RETORIKA

ANG PANGHIHIKAYAT O PURSUASION Upang matawag na isang epik bong tagapagsalita , kailangan
ng isang rector na maging mahusay sa pagsasaulo ng ibat-ibang
Pangunahing layuning ng retor
impormasyon na nais ipamahagi at bigyang punto.
ang pukawin ang simbuyo ng damdamin. Mahalaga ang
Dahil sa sitwasyong ito , naging inoba bo ang mga retor sa
emosyon ng orador/retor sa paksang talakay.
pag-iisip ng paraan kung paanong gagawing madali ang
•Bilang isang retor ay wala nang higit na mahalaga sa pagkamit pagmememorya ng mga detalye na sasabihin.
ng pabor o panigan ng mga tagapakinig at mapukaw ang
kanilang mga damdamin.
Tatlong uri ng Retorika ang matatalakay na n sa ganitong
aspekto
MGA ESTILO NA DAPAT TAGLAYIN NG ISANG RETOR
1. Panghukumang Retorika
- Simpleng es lo at hindi maemosyong pagpapahayag
2. Lehisla bong Retorika
-sa pagpapatunay o paglalahad ng mga pruweba.
3. Demonstra bong Retorika
- Es long pangkaraniwan at la nakikipag-usap-
magbigay ng kasiyahan sa tagapakinig. Apat na katangian ang mga tekstong iyon:

- Es long Maringal- makahikayat na magpakilos na may 1. Berbal

awtoridad.
2. Eksposisyonal
ti
ti
ti
ti
ti
ti
ti
ti
ti
ti
ti
ti
ti
ti
ti
ti
ti
 3. Diskreto

4. Hayraryikal Ikalabingwalong Daang Taon (18th century)

Panahon ng Medieval hanggang sa muling Pagbangon University of Edinburgh - Ito ang pinakamaimpluwensyang
paaralan ng retorika sa panahong ito
- Matapos ang pagbagsak ng Emperyo
Hugh Blair - Siya ang Puno ng Departamento ng retorika at ang
• St Augus ne
Belles Le res
- De Doctrina Chris ana
Sermon - Sa aklat na ito ay inilahad niya kung paano mamuhay
- naging pundasyon at batayan ng homiletcs o ang ng prak kal at may moral bilang isang tao
paggamit ng retorika sa pangangaral.

• Plato (na naghahanap sa ganap na katotohanan" at ni Cicero

ANG MGA MODERNONG RETORISYAN
(nanaghain ng kanon ng retorika")
Chaim parelman
- Ang masining na pagsasalita ay maaring magamit sa
mabu o masama at kri kal lalo't gagami n upang - siya ay isang pilosopo sa batas na nag aral, nuruan at
pasubalian ang kamalian lalo na sa pamamagitan ng namuhay ng maraming taon sa Brussel.
oryo.
- siya rin ay isa sa mga importanteng retorisyan noong
20th century .

IKA-LABING ANIM NA SIGLO (16TH CENTURY)1967 Ang mga gawa ni Chaim Parelman:

•Nailathala ang Ar kulong humanism na tumutukoy sa - Traite de Irgumentasyon

malawak na di pagsang-ayon sa pag-aaral ng lohika at diyalekta
- la nouvelle rhetorique (1528)
noong panahong medieval
- A Trea se on Argumenta on (1969
- rasmus (1466-1563)
Isa sa mga pinakaimpluwensyang konsepto ni Parelman ay
- De duplici Copia Verborum et Rerum (Founda on of
ang mga:
the Abundant Style)
- Dissocia on
- pagtatalakt sa res-verba (nilalaman at porma)
- Quasilogical argument
- eksema at estopa
- Presence
- Inven on
Kenneth Burke
- baryasyon ng mga uri ng diskurso
- Siya ay isang retorisyan, pilosopo at makata. Ilan sa kanyang
Ikalabimpitong Daang Taon (17th century)
mga akda ay ang:
* Petre Ramus “mas marapat pahalagahan ang pagtuturo sa
- A Rhetoric of Mo ves (1966)
katotohanan , kaysa sa retorika
- A Grammar of Mo ves (1945)
- Pagtatalakay na ang inven on , disposi on at memorya ay
bahagi ng dialect (logic) samantalang ang elecu o at pronuncio - Language as Symbolic Ac on (1966)
lamang ang naging bahagi mg retorika.
- Counterstatement (1931)
* Audromarus Talaeusm( Omer Talon)
Isa sa pinakamaimpluwensyang konsepto niya ay ang:
Ins tu ones Oratoriae (1544)
- Iden ca on
Nagbigay ng presentasyon ng retorika na nagbibigay diin sa
es lo na lalong naging popular nang binanggit ni John Brinsley - Consubstan ality
sa kanyang aklat na Ludud Literarius o ang Grammar Schoole - Drama s c pentad
bilang “pinakagami n ng mga paarlan”
ti
ti
ti
ti
ti
ti
ti
ti
fi
ti
tt
ti
ti
ti
ti
ti
ti
ti
ti
ti
ti
ti
ti
ti
ti
ti
ti
ti
ti
ti
 “Ang gamit ng wika bilang simbolo na paraan ng panghihikayat Anaphora : The repe on of the same word or phrase at the
sa kooperasyon ng buhay na natural at ayon sa mga simbolo" beginning of successive clauses or verses.

Example: Unfortunately, I was in the wrong place at

Edwin Black
- Siya ay isang restorisyan na mas na kilala sa kanyang aklat na
Rhetorical Cri cism. A Study in Method (1965) - Dito nya
binigyang puna ang pag dami ng “neo Aristotelian”.
Isa sa pinakamaimpluwensyang mga sanaysay na nalathala
nya ay ang:
- Secrecy and Disclosure as Rgetorical Forms
the wrong me on the wrong day.
Paradox: A statement that appears to contradict itself.
Example: "This is the beginning of the end,"
Apostrophe : Directly addressing a nonexistent person or an
inanimate object as though it were a living being.
Example: "Oh, you stupid car, you never work when I
need you to," Bert sighed.

- The Second Persona Metaphor: An implied comparison between two dissimilar

things that have something in common.
- A Note on Theory and Prac ce in Rhetorical Cri cism
Example: "All the world's a stage."

Simile: A stated comparison (usually formed with "like" or "as")

Marshall Mcluhan - 1943 sa Unebirsidad ng Cambridge
between two fundamentally dissimilar things that have certain
Nagsarbey sa pasalitang sining mula sa panahon ni Cicero quali es in common.
hanggang sa panahon ng Thomas Nashe
Example: Roberto was white as a sheet a er he
Pinakanailathalang palaisip noong ika-20 siglo walked out of the horror movie.

Media ar st Personi ca on : A gure of speech in which an inanimate

object or abstrac on is endowed with human quali es or
“The Medium is the Message” abili es.
“Marapat lamang na ang isang tao ay may pagpapahalaga sa Example: That kitchen knife will take a bite out of your
eksplorasyon at pagtuklas ng kaalaman bilang bahagi ng hand if you don't handle it safely.
karanasan”
Onomatopoeia: The use of words that imitate the sounds
Tulad nga mga sophist na may angking husay sa paghahabi ng associated with the objects or ac ons they refer to.
mga salita.
Example: The clap of thunder went bang and scared
my poor dog.
I.A. Richards

Ivor Armstrong Richards (Pebrero 26,1893- Sep yembre

7,1979)

Kri ko sa literatura at retorika.

Philosophy of Rhetoric- pag-aaral ng hindi pagkakain ndihan

at ang solusyon nito.

Stephen toulmin

gures of speech

Allitera on : The repe on of an ini al consonant sound.

Example: She sells seashells by the seashore.

fi
ti
ti
ti
ti
fi
ti
ti
ti
ti
ti
fi
ti
ti
ti
ti
ti
ti
ti
ft
ti
ti
ti
ti