ANG RETORIKA AT MASINING NA
PAGPAPAHAYAG
RETORIKA
• Mula sa salitang Griyego na “rhetor” na ang
ibig sabihin ay guro o mananalumpati at
ang “ika” naman ay nangangahulugang
sining at kasanayan.
• Isang sining o agham na naipapakita sa
pamamagitan ng paggamit ng wika sa
paraang pasulat o pasalita.
• Proseso ng maayos na pagpili ng wasto,
malinaw, mabisa, at kaaya-ayang pananalita
sa pagpapahayag ng mensahe.
• Paggamit ng mga talinhaga at
pagkukumpara gaya ng paglalagay ng mga
tayutay at idyoma sa mga pahayag.
• Ang retorika ay panghihimok,
pangungumbinsi o pagpapahinuhod.
• Ito ay paggamit ng mapapalabok na salita
sa pangungusap, kaya’t ang mga pahayag
ay hindi direkta ang kahulugan.
RETORIKA AYUN KAY:
ARISTOTLE
• Ito’y isang bahagi ng diskursong
nanghihikayat.
SOCRATES
• Ito’y isang siyensa ng paghimok o
pagpapasang-ayon.
ELEMENTO NG RETORIKA
1. Paksa
2. Pagkasunud-sunod ng kaisipan
3. Estilo ng manunulat o tagapagsalita
4. Pagkakasaulo ng pahayag
5. Paraan ng pagpapahayag
RETORIKA, RETOR AT RETORISYAN
RETORIKA
• Sining ng argumento o diskurso, ito rin ang
sining at agham ng pagpapasang ayon at
panghihikayat.
RETOR
• Ang nagsusulat o nagsasalita upang
kumumbinsi sa kung anuman ang ating
pinaniniwalaan.
RETORISYAN
• Ang nag-aanalisa at sumusuri sa kabisaan
ng isang argumento o diskurso.
TATLONG BASIKONG RETORIKAL NA DULOG
1. LOGOS
• Ito ang pamamaraang umaapela sa isip.
2. PATHOS
• Pamamaraang umaapela sa emopsyonal na
reaksyon ng mga manonood.
ETHOS
• Pamamaraang nagpapakita sa karakter o
rapor na taglay ng isang mananalumpati.
BULAKLAK NG RETORIKA o FLOWERS OF
RHETORIC
1. INVENTIO
• Ito ang Teknik sa pag-iisip ng mga punto ng
talakay sa isang paksa.
2. SCHEMES
• Isa sa mga “rhetorical devices” na bahagi
ng masining na paglalatag at pagdadala sa
estruktura ng pangungusap.
3. TROPES
• Isa rin sa mga “rhetorical devices” na
patungkol sa pagbabago at pagpapalit ng
kahulugan o paggamit ng salita.
DEMOSTHENES
• Kinilala bilang “The Father of Oration” na
mula sa Athens.
IDYOMA
• Lipon ng mga salita o mga pariralang
kinagisnan na sa wikang Filipino.
• Di-tuwirang pagpapahayag ng mga
saloobin.
HALIMBAWA:
• Maghahalo ang balat sa tinalupan –
matinding away o gyera
• Bukas ang dibdib – walang tinatago hinggil sa
kaniyang buhay.
• Taingang kawali – nagbibingi-bingihan
• Pagputi ng uwak – Imposible
• Nagdaan sa butas ng karayom – mahirap at
maraming pagsubok ang napagdaanan
TAYUTAY
• paglayo sa karaniwang paggamit ng
pananalita para sa kasiningan, kabisaan at
kagandahan ng pagpapahayag.
• itinuturing na matalinhagang
pagpapahayag na bunga ng mayamang
guni-guni, karanasan sa buhay at
kasanayan sa pagsasalita.
URI NG MGA TAYUTAY PAGTUTULAD
1. PAGTUTULAD
• Paghahambing ng dalawang tao o bagay na
ginagamitan ng mga salitang tulad, para,
kawangis, kasing at iba pa.
2. PAGWAWANGIS
• Tiyak na paghahambing na hindi
ginagamitan ng mga salitang tulad at iba pa
sa pagtutulad.
3. PAGMAMALABIS
• Nagpapakita ng sitwasyong labis- labis o
kaya’y pinalalabis ang katayuan ng tao,
bagay at mga pangyayari; ginagawang
posible ang mga imposibleng mangyari.
4. PAGBIBIGAY KATAUHAN
• Pagpapakilos sa isang bagay na parang tao
5. PAG-UYAM
• Nangungutya sa tao o bagay ngunit
gumagamit ng magandang pananalita.
6. PAGTATAMBIS
• Nagpapahayag ng mga bagay na
magkasalungat para mabigyang bisa ang
natatanging kahulugan.
7. PAGPAPALIT-TAWAG
• Pagpapalit katawagan sa mga bagay na
may kaugnayan dito.
8. PAGPAPALIT-SAKLAW
• Pagbanggit sa isang bahaging sumasaklaw
sa kabuuan.
9. PAGTANGGI
• Ginagamitan ng HINDI upang bigyang diin
ang mahalagang pagsang-ayon.
Klasikal na Panahon
• pasalita ang retorika ng sinaunang
panahon.
• kasangkapan sa paggawa ng mga polisiya
at sa pagtalakay ng mga isyung
pampolitika ang retorika.
• ibinabatay sa konsensus ng mga
tagapakinig sa ang anumang pagpapasya
ng pamahalaan.
Rhetor
• Ang mga pampublikong mambibigkas.
• Sa kanila nakasalalay ang tagumapay na
pagtanggap, pag-appruba at pag papatibay
sa batas at magiging desisyon ng
pamahalaan.
• Tinaguriang pinamahusay, pinakamatalino
at tunay na tinitingala ng bayan
Aklat na Rhetoric
• Sa aklat ni Aristotle, binigyang diin niya ang
pagsasaalang-alang sa pagkatao at
emosyonal na kalagayan ng mga
tagapakinig at gumawa siya ng sikolohiya
ng mga uri nito na sa tingin niya ay dapat
malaman ng retor.
Ang ugaling Panlalaki: batay sa gulang at
suwerte
1. Batang Lalaki
• ay may malakas na silakbo ng damdamin,
ideyal at sobra kung magtiwala.
2. Matatandang Lalaki
• karaniwang masungit, hindi madaling
maniwala, mapaghinala at makitid ang isip.
3. Lalaking nasa Hustong Edad
• may tamang balanse ng pag-uugali.
Nagtataglay din ng pagtitiwala ngunit may
kaakibat ding paghihinala.
MGA PANGUNAHING RETOR AT RETORISYAN
SOPHIST
• Ang mga binabayarang guro upang
magsasanay ng mga mag- aaral upang
maging isang mahusay na retor.
• Ang mga sophist ay naglakbay upang
hasain ang kanilang mga karanasan. Naging
epektibo silang mga guro ng Retorika
sapagkat bahagi ng kanilang karanasan Ang
kabatiran sa mga kultura at tradisyon ng
iba't-ibang na kanilang napupuntahan.
PLATO
• Ipinanganak si Plato sa isang pamilyang
mayaman at aktibo sa politika, sa Athens
noong humigit-kumulang 428 BCE.
• Isa sa mga pinakaimpluwensyal na sinaunag
teorista, na mariing sumasalungat sa
pagtuturo at pananaw ng mga sophist.
• Nagtayo ng paaralan sa Athens na tinawag
na Akademya.
• Estilo ng Panulat ni Plato ang paggamit ng
diyalogo sa pagitan ng mga tauhan. Ilan sa
kanyang obra ay ang “Gorgias” at
“Phaedrus”
ARISTOTLE
• Ipinanganak sa hilagang bahagi ng Gresya.
Siya ay anak ng isang mangagamot kaya’t
nakatanggap siya ng maagang pagsasanay
sa biyolohiya.
• Sa edad na labimpito, nagtungo siya sa
Athens upang mag-aral sa Akademya ni
Plato. Isa siya sa mga pinakamagaling na
mag-aaral sa akademya kaya’t naging guro
din siya rito sa loob ng dalawampung taon.
• Noong 335 BCE nagsimula siyang gumawa
ng sariling paaralan sa Athens at tinawag
itong Lyceum.
• Kabilang sa kurikulum dito ay ang lohika,
retorika, pilosopiya, pisika at biyolohiya.
ISOCRATES
• Ipinanganak siya noong 436 BC sa isang
mayamang pamilya sa Athens.
• Siya ay naging estudyante ni Socrates
subalit siya’y umalis sa kanyang bayan
noong panahong may kaguluhan sa politika
at nagbukas siya ng paaralan Chios.
• Pagbalik niya sa sariling bayan ay nagtayo
siya ng kauna-unahang permanenteng
institusyon para sa sining na nakapokus sa
politika.
• Sa mahigit limampung taon, siya’y kinilalang
pikatanyag sa pagtuturo at paghubog ng
mga Kabataang Athenian sa larangan ng
politika.
CICERO
• Si Marcus Tullius Cicero ay isang Romanong
Orador sa panahon ng Republika.
• Sa kanyang mga naisulat tungkol sa retorika
tulad ng On Invention (De Inventione) at
ang On the Orator (De Oratore), hinihikayat
ni Cicero ang praktikal na paggamit ng
retorika.
• Nag-iwan siya ng marka sa kanyang mga
kontrobersyal na pananalumpati sa Senado
na nagbigay daan upang magkaroon siya ng
mga kaaway at kritiko. Pinatawan siya ng
parusang kamatayan ng pamahalaan noong
43BC. Upang bigyang-babala ang mga
susunod pang orador, ang mga kamay at
ang ulo ni Cicero ay ipinako sa pulpito o sa
speaker’s podium.
• Naging daan sa pagkamatay sa demokrasya
sa Roma ang uri ng kamatayang ipinataw
kay Cicero.
QUINTILIAN
• Siya ay isang matagumpay na orador ng
Espanya at Roma.
• Nang maging isang mahusay na retor ay
nagpatayo siya ng isang pampublikong
paaralan.
• Isa sa mga aklat niya ang Institutio Oritoria
na tumatalakay sa pag-aaral ng isang retor
• Siya na marahil ang pinakatanyag pagdating
sa pagtuturo ng kaisipan na: “a true
rhetorician is a good man skiled at
speaking”.
Ang Mga Modernong Retorisyan
CHAIM PERELMAN
• Isang pilosopo sa batas na nag-aral,
tinuruan at namuhay ng maraming taon sa
Brussels.
• Siya ay isa sa mga importanteng retorisyan
noong 20th century.
• Ang pangunahing gawa niya ay ang Traite
de Irgumentasyon – La Nouvelle Rhetorique
(1528) kasama si Lucie Olbrechts-Tyteca na
isinalin sa Ingles bilang The New Rhetoric:
A Treatise on Argumentation ni John
Wilkinson at Purcell Weaver (1969)
KENNETH BURKE
• Siya ay isang retorisyan, pilosopo at
makata.
• Inilarawan niya ang retorika bilang “ang
gamit ng wika bilang simbolo na paraan ng
panghihikayat sa kooperasyon ng buhay na
natural at ayon sa mga simbolo”.
• Ilan sa kanyang mga akda ay ang Language
as Symbolic Action (1966), A Rhetoric of
Motives (1950), A Grammar of Motives
(1945) at Counterstatement (1931).
EDWIN BLACK
• Siya ay isang retorisyan na mas kilala sa
kanyang aklat ng Rhetorical Criticism: A
Study in Method (1965) kung saan
binigyang puna niya ang pagdami ng “Neo-
Aristotelian”.
• Naglathala siya ng ilang beses na
pinakamaimpluwensyang sanaysay gaya ng:
Secrecy and Disclosure as Rhetorical Forms,
The Second Persona, at A Note on Theory
and Practice in Rhetorical Criticism. Marshall
McLuhan
• Siya ay isang media artist at pamoso sa
kanyang sinulat na “The Medium is the
Message” na nagpapahayag sa kayang
kaisipan na higit diumanong mahalaga na
hanapin ang kaalaman kaysa ang
magpaliwanag ng kaalaman.
• Siya rin ay tulad ng mga Sophist na may
angking husay sa paghahabi ng mga salita o
mga salitang may tugmaan at talinhaga.
I. A. RICHARDS
• Siya ay isnag kritiko sa panitikan at retorika.
• Ang kanyang The Philosophy of Rhetoric ay
mahalaga sa teksto ng modernong teoryang
retorika dahil binigyan niya ng kahulugan
ang retorika bilang “pag-aaral ng hindi
pagkakaintindihan at ang solusyon nito”.
STEPHEN TOULMIN
• Siya ay isang pilosopong Briton, awtor at
edukador.
• Ang kanyang naging kontribusyon sa
larangan ng retorika ay ang The Toulmin
Model ogArgumentation, ang dayagram na
naglalaman ng mga magkakaugnay na
elemento sa pag-aanalisa ng argumento.
• Nakipagtulungan siya kay Albert R. Jonsen
upang isulat ang The Abuse of Casuistry: A
Historyof Moral Reasoning (1988), na
naglalahad sa pagreresolba ng mga
suliranin sa usaping moral.
• Isa sa kanyang pinakahuling gawa ay ang
Cosmopolis: The Hidden Agenda of
Modernity (1990), ay tiyakang tumuligsa sa
pagbaba ng pagtingin sa moralidad dahil sa
pag-usbong ngmodernong agham