Przyczyny potopu szwedzkiego:

- Sytuacja wewnętrzna i międzynarodowa Rzeczpospolitej.

- Polityka Karola X Gustawa

Przebieg walk polsko-szwedzkich w latach 1655-1657

- W lipcu 1655 r. wojska szwedzkie wkroczyły do Wielkopolski i na Litwę. Nie napotkały oporu - pospolite
ruszenie pod Ujściem poddało się bez walki. W Kiejdanach Janusz Radziwiłł zawarł traktat, w którym
oddawał Litwę pod protektorat Szwecji.

- Wrzesień 1655 r. - król Jan Kazimierz Waza opuścił granice Rzeczpospolitej i udał się na Śląsk. Większość
szlachty łatwo podporządkowała się władzy Karola Gustawa.

- Jesienią 1655 r. w wielu częściach kraju rozpoczęły działania oddziały partyzanckie złożone z chłopów
dowodzonych przez szlachtę. Wojna partyzancka rozgorzała na szeroką skalę po wpływem wieści o
skutecznej obronie klasztoru oo. Paulinów na Jasnej Górze, który próbowali zająć Szwedzi. Obrona Jasnej
Góry miała ogromne znaczenie moralne, stała się symbolem wobec protestanckich najeźdźców.

- W grudniu 1655 r. szlachta zawiązała konfederację w Tyszowcach, a później konfederację ogólnokrajową

w Łańcucie, których celem była walka ze Szwedami.

- Wojna podjazdowa (prowadzona przez Stefana Czarnieckiego) przyniosła wojskom szwedzkim wiele
dotkliwych porażek. Na wieść o mnich w styczniu 1656 r. król Jan Kazimierz powrócił do kraju, wzywając
mieszkańców do walki ze Szwedami.

- W kwietniu 1656 r. w katedrze we Lwowie król Jan Kazimierz złożył tzw. śluby lwowskie.

- Do końca 1656 r. spod szwedzkiego panowania udało się wyzwolić większość państwa. Wzrost potęgi
Szwecji budził niepokój pozostałych krajów. Rzeczpospolita uzyskała pomoc od cesarza Leopolda I i Danii.
Na wojska szwedzkie w Inflantach uderzyła również Moskwa. Latem 1657 r. większość sił szwedzkich
została zmuszona do wycofania się z kraju.

- W 1657 r. w zamian za zerwanie zależności lennej Prus Książęcych po stronie Rzeczypospolitej

opowiedział się elektor Fryderyk Wilhelm (traktaty welawsko-bydgoskie)

- Pokój w Oliwie

Skutki potopu szwedzkiego:

- 3 maja 1660r. Polska i Szwecja podpisały pokój w Oliwie, który zakończył pięcioletnią wojnę między
państwami.