W XV w.

była wielka wojna Polski i Litwy z Krzyżakami (1409-1411) – zwycięstwo Polski i Litwy
(odzyskano Ziemię Dobrzyńską).

W XVI w. była wojna Polski z Moskwą (1577 – 1582)- odzyskano Inflanty.

2 najazdy:
W połowie XVII w. Rzeczpospolita musiała wstawić czoła dwom wrogom:

- Moskwa – w 1654r wojska moskiewskie zajęły większość Ukrainy oraz Litwy, które
wchodziły w skład Rzeczpospolitej;
W 1660r. Polacy i Litwini pokonali wojska moskiewskie, mimo to nie zdołali odzyskać całej
Ukrainy. Ostatecznie podzielono ją na dwie części: polska i moskiewską.

- Szwecja – w 1655-1660 potop szwedzki nazywany tak, ponieważ wojska szwedzkie

w krótkim czasie wręcz ,,zalały’’ całą Rzeczpospolitę.

Królem Polski podczas potopu był Jan Kazimierz, syn Zygmunta III Wazy. Musiał uciekać za
granicę, ponieważ szlachta polska poparła Karola Gustawa. Sądzili, że będzie lepszym władcą
od Jana Kazimierza oraz że odzyska Ukrainę i Litwę.

W początkach 1656r. Jan Kazimierz wrócił do kraju.

PRZYCZYNY NAJZADU SZWEDZKIEGO NA POLSKĘ (1655-1660):

- Szwecja chciała zdobyć wybrzeża Bałtyku i czerpać zyski z handlu,

- Szwecja chciała zagrabić jak najwięcej polskich majątków,

- Polska była osłabiona po wojnie z Moskwą (1654r.)

PRZEBIEG:

- W lipcu 1655r. wojska szwedzkie wkroczyli do Polski.

- W listopadzie wojska szwedzkie oblegli klasztor na Jasnej Górze w Częstochowie, by

zagarnąć jej skarby. Klasztor był niewielka, ale solidna twierdzą. Klasztoru broniło 160
żołnierzy i ponad 20 dział. W murach klasztoru zamknęli się chłopi, mieszczanie, szlachta i
zakonnicy. Dowodził nimi przeor, tzn. przełożony klasztoru ojcieC AUGUSTYN KORDECKI -
mnich z zakonu paulinów. Przygotował klasztor do oblężenia: zaopatrzył go w broń i
żywność, kazał tez wywieść cudowny obraz Madonny, czyli Matki Boskiej. Dodawał otuchy
obrońcom. Był odważny.

Przeciwko obrońcom stanęło ponad 3 tysiące żołnierzy armii szwedzkiej.

- Atak Szwedów protestantów, tzn. chrześcijan, którzy nie uznawali papieża i nie oddawali
czci Matce Bożej, gdzie Polacy byli katolikami i oddawali cześć Matce Bożej, wywołał wielkie
oburzenie w Polsce. Atak na „Matką Boskę” wzbudził powszechną nienawiść do Szwedów.
- W związku z powyższym zaczęły powstawać oddziały partyzanckie, tj. takie, które ukrywały
się w lasach, korzystały z poparcia ludności kraju i atakowały wroga znienacka.

- Wojna szarpana, tj. partyzancka – chłopi i szlachta chwycili za broń, a wojnę poprowadził
STEFAN CZARNIECKI – wybitny dowódca, w 1655r. dochował wierności Janowi Kazimierzowi
i bronił Krakowa przed Szwedami, walczył ze Szwedami w Danii, gdzie wsławił się atakiem na
wyspę ALS, o czym wspominają słowa Mazurka Dąbrowskiego.

- Szwedzi poczuli zagrożenie i zaczęli po 40 dniach oblężenia, pod koniec grudnia 1655r.
wycofywać się spod murów Klasztoru Jasnej Góry.

- W lipcu 1656r. Polacy odbili Warszawę.

- wojna trwała do 1660r.

SKUTKI:

- w 1660r. zawarcie pokoju w Oliwie koło Gdańska między Polska i Szwecją

- na mocy pokoju Szwedzi zrezygnowali z ziem Rzeczpospolitej, lecz zatrzymali większość

Inflant i wymusili na Janie Kazimierzu zrzeczenie się pretensji do tronu szwedzkiego

- Rzeczpospolita została straszliwie zniszczona.