NIESPRAWIEDLIWA WOJNA

Anna Stefaniak kl.3G

Potop szwedzki - najazd Szwecji na Rzeczpospolitą w latach 1655–1660. Szwecja

dążyła do całkowitej dominacji nad Morzem Bałtyckim, wynikiem czego były
wcześniejsze wojny z Polską o ujście  Wisły i Inflanty. Po europejskiej wojnie
trzydziestoletniej Szwecja zyskała silną pozycję na południowych
wybrzeżach Bałtyku, miała wielkie bezczynne armie i puste kasy królewskie.
Sprawą zasadniczą dla Szwedów stało się więc m.in. zdobycie łupów
na żołd dla licznego wojska. Takim łatwym łupem wydawała się
być Rzeczpospolita Obojga Narodów, wyczerpana po wojnach z Kozakami
Chmielnickiego i Rosją. Dodatkowo Szwedom sprzyjał fakt zaangażowania
wojsk Rzeczypospolitej w wojnę polsko-rosyjską.  Zajęcie przez
Rosjan Ukrainy i większości terytorium Wielkiego Księstwa
Litewskiego stanowiło zagrożenie dla szwedzkich wpływów nad Bałtykiem.

19 lipca 1655 roku Karol X Gustaw wyruszył na wyprawę przeciw Rzeczypospolitej.

Wypłynął na czele silnej floty złożonej z trzydziestu dziewięciu okrętów. Na ląd zszedł
w Szczecinie – porcie od ćwierćwiecza znajdującym się pod kontrolą Szwecji.

Na miejscu kazał drukować broszury propagandowe tłumaczące, że wszelka wina

za konflikt spada na barki Jana Kazimierza. W 1655 roku Rzeczpospolita
znajdowała się w najgłębszym kryzysie. Szlachta odmawiała uchwalenia podatków,
król pozbawiony był posłuchu, niebronione granice stały otworem. Pierwsze miesiące
działań wojennych to pasmo bezprzykładnych wprost sukcesów agresorów
szwedzkich. Potop zakończył się absolutnym i błyskawicznym triumfem Karola
Gustawa. Król Szwecji znalazł się w pozycji pozwalającej przyłączyć znaczną część
Wielkiego Księstwa Litewskiego i przynajmniej część ziem koronnych do jego
państwa. Nie to jednak było celem wojny. Szwedzi przystąpili do największej
grabieży w dziejach Polski. 20.10.1965 roku, zawarto układ w Kiejdanach między
królem szwedzkim a Januszem oraz Bogusławem Radziwiłłem. Ci poddali Litwę
Szwedom. Kolejno nastąpiła kapitulacja Warszawy i Krakowa. W listopadzie
kapitulowała armia koronna, a król Jan Kazimierz musiał uciekać na Śląsk. Do
oblężenia Jasnej Góry doszło między 18 listopada a 27 grudnia. Wówczas to
znacznie mniejsze siły Rzeczpospolitej odparły atak strony szwedzkiej. Od tego
momentu można mówić o zmianie charakteru działań wojennych na obszarze
państwa polsko – litewskiego. Stefan Czarnecki był głównym inicjatorem tzw. wojny
szarpanej, w skutek czego strona polska – przy niepodejmowaniu większych bitew,
odnosiła znaczące sukcesy. W roku 1657 Rzeczpospolitą najeżdża sprzymierzony ze
Szwedami władca Siedmiogrodu – Rakoczy. Jego atak zostaje jednak – przy
pomocy strony austriackiej, odparty. W latach 1658 – 1659 zmagania wojenne miały
miejsce na obszarze Danii. Wówczas dochodzi do wypraw dywizji Stefana
Czarnieckiego – zwycięskie walki na wyspie Alsen oraz zdobycie Koldyngi. W
kolejnym roku zakończono działania wojenne – zawarcie pokoju w Oliwie 3 maja
1660.Szacuje się, iż w wyniku działań wojennych ludność Warszawy zmniejszyła się
aż o 90%. Do dziś nie zostały w większości odzyskane zagrabione przez Szwedów
dobra kultury polskiej, m.in. zrabowane z Zamku Królewskiego w Warszawie. Wojna i
okupacja prawie całego kraju przez potop wojsk szwedzkich spowodowały w
Rzeczypospolitej ogromne straty demograficzne na skutek działań wojennych, głodu,
chorób i epidemii (nawet do 40% całej populacji Rzeczypospolitej) zniszczenia
materialne (ponad 50% całego majątku), wielkie straty dóbr kulturalnych,
zagrabionych przez okupanta, oraz utratę zwierzchnictwa nad . Z powyższych
przyczyn uważam potop szwedzki za wielce niesprawiedliwą i okrutną wojnę w
dziejach historii Polski.