POTOP SZWEDZKI

Nowy konflikt ze Szwecją:

 przyczyny:
o dążenie Szwedów do opanowania basenu Morza Bałtyckiego,
o osłabienie Rezczpospolitej (powstanie kozackie i wojna z Moskwą),
o roszczenie króla Jana Kazimierza do tronu szwedzkiego,
 1655 – wybuch wojny polsko-szwedzkiej zwanej potopem szwedzkim, ponieważ
wojska szwedzkie zaatakowały Rzeczpospolitą jednocześnie z obu stron – od strony
Wielkopolski i Litwy, a obszar, na których toczyły się walki i skala zniszczeń była
ogromna,
 szwedzka piechota:
o pikinierzy – uzbrojeni w długie piki,
o muszkieterzy – uzbrojeni w broń palną.

Potop szwedzki – etapy:

 1655 – kapitulacja pospolitego ruszenia:
o kapitulacja polskiej szlachty pod Ujściem,
o kapitulacja litewskiej szlachty w Kiejdanach
o ucieczka króla Jana Kazimierza na Śląsk,
 listopad-grudzień 1655 – obrona klasztoru ojców paulinów na Jasnej Górze:
o 300 obrońców pod dowództwem przeora klasztoru ojca Augustyna
Kordeckiego,
o zwycięstwo nad 10-krotnie liczniejszymi wojskami szwedzkimi dało nadzieję
na pokonanie najeźdźcy,
 1656 – śluby lwowskie:
o powrót króla Jana Kazimierza do Polski,
o złożenie w katedrze we Lwowie ślubów lwowskich, w których obiecał
poprawę losu mieszczan i chłopów, jeśli najeźdźca zostanie pokonany, co
zachęciło ich do walki z wrogami,
 1656 – wojna podjazdowa:
o na czele polskiej armii stanął hetman Stefan Czarniecki,
o stosowano taktykę wojny podjazdowej – małe grupy Polaków atakowały z
zaskoczenia odosobnione oddziały szwedzkiej armii unikając starcia z
głównymi siłami wroga, co spowodowało wyczerpanie przeciwnika i przyniosło
ostateczne zwycięstwo,
o bitwa pod Warką – zwycięstwo wojsk polskich,
 1660 – pokój w Oliwie – zakończył wojnę,
o utrata Inflant na rzecz Szwecji,
o zrzeczenie się pretensji do tronu szwedzkiego przez Jana Kazimierza.

Skutki potopu szwedzkiego:

 utrata ludności ( 11 mln -> 7 mln),
 zniszczenie miast i wsi,
 załamanie się handlu,
 utrata zwierzchności polskiej nad Prusami Książęcymi, które przestały być lennem
Polski,
 zniszczenie kultury (dzieła sztuki, księgozbiory, zabytki).