TÀI CHÍNH - Tháng 12/2022

YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN Ý ĐỊNH ĐẦU TƯ CHỨNG KHOÁN

CỦA CÁC SINH VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC TRÀ VINH
CAO HUỲNH NHẬT NGUYÊN, NGUYỄN THỊ THANH VÂN, NGUYỄN HỒNG HÀ

Nghiên cứu này phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến ý định đầu tư chứng khoán của sinh viên tại Trường
Đại học Trà Vinh. Bằng phương pháp thu thập dữ liệu sơ cấp từ 192 sinh viên tại Trường Đại học Trà Vinh,
nhóm tác giả sử dụng phương pháp định lượng để phân tích số liệu. Nghiên cứu đã tìm ra được 6 yếu tố
ảnh hưởng đến ý định đầu tư chứng khoán của sinh viên Trường Đại học Trà Vinh lần lượt là: Đại dịch
COVID – 19, Sự tự tin, Nhận thức kiểm soát hành vi, Lợi nhuận kỳ vọng, Thái độ, Nhận thức rủi ro. Từ kết
quả nghiên cứu, nhóm tác giả đề xuất một số hàm ý quản trị nhằm khuyến khích và thu hút sinh viên đầu
tư chứng khoán trong thời gian tới.
Từ khóa: Đầu tư, chứng khoán, sinh viên, Trường Đại học Trà Vinh, hàm ý chính sách

FACTORS AFFECTING THE INTENTION TO INVEST

IN SECURITIES OF STUDENTS AT TRA VINH UNIVERSITY
Cao Huynh Nhat Nguyen, Nguyen Thi Thanh Van,
Nguyen Hong Ha
This study analyzes the factors affecting the intention to
invest in securities of students at Tra Vinh University.
By collecting primary data from 192 students at Tra
Vinh University, the authors use quantitative methods
to analyze the data. The study discovers six factors
namely: COVID-19 pandemic, confidence, perceived
behavioral control, profit expectations, attitudes, risk
perceptions. Based on the research results, the authors
propose managerial implications to encourage and
attract students to invest in securities in the near future.
Keywords: Investment, securities, students, Tra Vinh University, policy
implications
Ngày nhận bài: 14/11/2022
Ngày hoàn thiện biên tập: 25/11/2022
Ngày duyệt đăng: 5/12/2022
Đặt vấn đề
Thị trường chứng khoán Việt Nam ra đời từ việc
thành lập Ủy ban Chứng khoán Nhà nước vào ngày
28/11/1996, theo Nghị định số 75/1996/NÐ-CP của
Chính phủ. Ðến ngày 28/7/2000, Trung tâm Giao
dịch chứng khoán TP. Hồ Chí Minh đã chính thức đi
vào hoạt động và thực hiện phiên giao dịch đầu tiên,
đánh dấu một bước ngoặt lịch sử của thị trường
chứng khoán Việt Nam. Đến nay, thị trường chứng
khoán Việt Nam đã thực sự trở thành kênh huy
động vốn trung và dài hạn cho nền kinh tế.
Hiện nay, thị trường chứng khoán được Chính
phủ hỗ trợ mạnh mẽ trong việc ngăn chặn và xử lý
các sai phạm nhằm tăng tính minh bạch của thị
trường để bảo vệ quyền lợi nhà đầu tư. Bên cạnh đó,
hệ thống văn bản pháp luật hướng dẫn Luật Chứng
khoán 2019 và các chính sách phát triển TTCK cũng
đang được tích cực xây dựng và hoàn thiện; cơ sở hạ
tầng về công nghệ thông tin, hệ thống giao dịch
từng bước được hiện đại đảm bảo tính thông suốt và
liên tục. Theo đánh giá của các tổ chức tài chính
trong và ngoài nước, thị trường chứng khoán Việt
Nam vẫn là một kênh đầu tư đầy tiềm năng trong
tương lai.
Lược khảo tài liệu
Mai Trung Hiếu và cộng sự (2022) đã phân tích
các nhân tố ảnh hưởng đến ý định đầu tư chứng
khoán của các nhà đầu tư cá nhân trong bối cảnh đại
dịch COVID-19 tại Việt Nam dựa trên cơ sở dữ liệu
khảo sát 525 cá nhân có quan tâm và ý định đầu tư
chứng khoán tại Việt Nam. Sử dụng mô hình cấu
trúc tuyến tính (SEM) đã được sử dụng để kiểm
định các giả thuyết. Kết quả nghiên cứu đã chỉ ra
rằng các nhân tố: Đại dịch COVID-19, xu hướng
chấp nhận rủi ro, thái độ đối với đầu tư chứng
khoán, hiệu quả tự tài chính và chuẩn chủ quan có
ảnh hưởng tích cực đến ý định đầu tư của các cá
nhân theo mức độ giảm dần. Từ đó, tác giả đưa ra
một số gợi ý đối với các công ty chứng khoán trong
việc thu hút các nhà đầu tư cá nhân.
Phan Trần Trung Dũng (2020) cho thấy, có 5 nhân

139
 THỰC TIỄN - KINH NGHIỆM

BẢNG 1: CƠ SỞ CHỌN BIẾN VÀ KỲ VỌNG BIẾN

Kỳ vọng
STT Mã biến Giải thích Nguồn tổng hợp lược khảo
dấu
Biến phụ thuộc
Y Ý định đầu tư chứng khoán Tổng hợp các nghiên cứu và khảo sát chuyên gia +
X Biến độc lập
Ajen (1991), Sivaramakrishnan và cộng sự (2017), Lee (2009), Hu và cộng
sự (2019), Ali (2011), Lim và cộng sự (2018), Aren và Aydemir (2015), Mai
1 X1 Thái độ Trung Hiếu và cộng sự (2022), Phan Trần Trung Dũng (2020), Bùi Thị
+
Hồng Hà (2012)
Ajen (1991), Phan và cộng sự (2019), East (1993), Mai Trung Hiếu và cộng
2 X2 Chuẩn chủ quan sự (2022), Phan Trần Trung Dũng (2020), Hồ Huy Tựu và cộng sự (2018), +
Hoàng Văn Thành (2018), Bùi Thị Hồng Hà (2012)

Nhận thức kiểm soát hành Ajen (1991), Aren và Aydemir (2015), Sivaramakrishnan và cộng sự
3 X3 (2017), Madden và cộng sự (1992), East (1993), Taylor và Todd (1995), +
vi Phan Trần Trung Dũng (2020), Bùi Thị Hồng Hà (2012).
H. Kent Baker & John R. Nofsinger (2002), Pi-Chuan Sun & Shu Chun Hsiao
(2006), Shiller (2015), Bakar và Yi (2016), Longjie và Anfeng (2017),
4 X4 Sự tự tin Waweru và cộng sự (2008), Kyle và Wang (1997), Gervais và cộng sự +
(2002), Trần Minh và Nguyễn Thị Thùy Dung (2008), Tôn Hoàng Thanh
Huế (2019), Võ Thị Hiếu và cộng sự (2020).
Akhtar và Das (2019), Lim và cộng sự (2018), Trang và Tho (2017), Khitoliya
(2014), Alleyne (2011), Finucane (2002), Lai và Tam (2012), Mai Trung
5 X5 Nhận thức rủi ro Hiếu và cộng sự (2022), Phan Trần Trung Dũng (2020), Ngô Đức
-
Chiến (2015),
Robert A.Nagy và Robert W.Obenberger (1994), Hussen A.Hassan
Al-Tamimi (2005), Ngô Đức Chiến (2015), Tô Thị Mỹ Dung (2006), Nguyễn
6 X6 Lợi nhuận kỳ vọng Thị Ngọc Diệp và Nguyễn Minh Kiều (2011), Trần Minh và Nguyễn Thị
+
Thùy Dung (2008).
Bagozzi (1981), Marsh và Matheson (1983), McQuarrie (1988), Kidwell
7 X7 Kinh nghiệm quá khứ and Jewell (2008), Kidwell và Jewell (2008), Phan Trần Trung Dũng (2020), +
Bùi Thị Hồng Hà (2012), Bentler và Speckart (1979).
Al -Tamimi (2009), Bhushan (2014), Glaser và Walther (2014), Aren và
Aydemir (2015), Aren và Zengin (2016), Sivaramakrishnan và cộng sự
8 X8 Thông hiểu tài chính (2017), Chu và cộng sự (2017), Hsiao và Tsai (2018), Phan Trần Trung
+
Dũng (2020).
Wang và cộng sự (2021), Baker và cộng sự (2020), Pengpeng Yue và cộng
9 X9 Đại dịch COVID – 19 sự (2020), Mai Trung Hiếu và cộng sự (2022), Đinh Thị Thanh Vân (2020).
+

Nguồn: Nhóm nghiên cứu tổng hợp

tố tác động đến ý định đầu tư chứng khoán phái
sinh của nhà đầu tư cá nhân là: Thái độ, nhận thức
kiểm soát hành vi, nhận thức rủi ro, kinh nghiệm
quá khứ và thông hiểu tài chính. Từ đó, tác giả đưa
ra những hiểu biết về động cơ, nhân tố thúc đẩy ý
định của nhà đầu tư nhằm đề xuất những biện pháp
ứng xử, quản lý phù hợp. Đồng thời, Võ Thị Hiếu và
cộng sự (2020) kết luận rằng, có 5 nhân tố ảnh hưởng
đến quyết định và hiệu quả đầu tư của nhà đầu tư
cá nhân trên thị trường chứng khoán TP. Hồ Chí
Minh là: Neo quyết định, Sự quá tự tin, Khuynh
hướng sẵn có, Hiệu ứng đám đông và Tình huống
điển hình với ngụ ý rằng các nhà đầu tư cá nhân nên
cải thiện 05 yếu tố hành vi này để gia tăng hiệu quả
đầu tư của họ trên thị trường chứng khoán.
Ngô Đức Chiến (2015) tìm ra được 5 nhân tố: Tỷ
suất sinh lợi, rủi ro, thời gian công việc, theo dõi thị
trường và kinh nghiệm đầu tư chứng khoán của các
chuyên viên đã ảnh hưởng đến quyết định đầu tư
Chứng khoán của các Nhà đầu tư cá nhân trên địa
bàn TP. Đà Nẵng tại các Sàn Giao dịch Chứng khoán.
Bên cạnh đó, Bùi Thị Hồng Hà (2012) đã chỉ ra rằng
các nhân tố: Thái độ, chuẩn chủ quan, nhận thức
kiểm soát và kinh nghiệm quá khứ đều có ảnh
hưởng cùng chiều đối với ý định, trong đó yếu tố
thái độ chi phối đến ý định thực hiện hành vi đầu tư
cổ phiếu là mạnh nhất.
Aren và Aydemir (2015) sử dụng hồi quy phân
cấp để kiểm tra các mối quan hệ giả thuyết thu được
kết quả cho thấy rằng, tâm lý e ngại rủi ro có tác động
tiêu cực và đáng kể đến hành vi đầu tư rủi ro, đồng
thời sự hiểu biết về tài chính và nhận thức kiểm soát

140
 TÀI CHÍNH - Tháng 12/2022

BẢNG 2: KẾT QUẢ TỔNG HỢP PHÂN TÍCH HỒI QUY BINARY LOGISTIC

Mã biến Hệ số tương quan B Wald Sig. Exp(B) Xác xuất ban đầu 10% Vị trí ảnh hưởng
Thái độ (X1) 0,147** 5,790 0,016 1,158 11,4% 5
Chuẩn chủ quan (X2) 0,080ns 0,768 0,381 1,083 - -
Nhận thức kiểm soát hành vi (X3) 0,178*** 10,118 0,001 1,195 11,7% 3
Sự tự tin (X4) 0,243*** 10,171 0,001 1,275 12,4% 2
Nhận thức rủi ro (X5) -0,394*** 9,754 0,002 0,674 6,9% 6
Lợi nhuận kỳ vọng (X6) 0,170*** 10,343 0,001 1,186 11,6% 4
Kinh nghiệm quá khứ (X7) 0,095 1,113 0,291 ns 1,100 - -
Thông hiểu tài chính (X8) 0,051 0,354 0,552 ns 1,053 - -
Đại dịch COVID-19 (X9) 0,259** 5,598 0,018 1,296 12,6% 1
Hằng số (C) -9,274 12,999 0 0

Ghi chú: ***,** lần lượt với độ tin cậy là 99%, 95%
Nguồn: Tác giả tổng hợp kết quả xử lý số liệu khảo sát (2022)

hành vi đã điều chỉnh các mối quan hệ này.
Sivaramakrishnan và cộng sự (2017) đã chỉ ra rằng
thái độ, nhận thức kiểm soát hành vi, rủi ro và thông
hiểu tài chính có tác động tới ý định đầu tư của nhà
đầu tư chứng khoán. Với kết quả nghiên cứu trên, tác
giả đã đề xuất hàm ý nhằm nâng cao hiệu quả đầu tư.
Phương pháp nghiên cứu
Trong nghiên cứu này, mẫu số liệu được thu
thập theo phương pháp chọn mẫu thuận tiện, phỏng
vấn trực tiếp 192 sinh viên tại Trường Đại học Trà
Vinh. Nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến ý định
đầu tư chứng khoán của sinh viên tại Trường Đại
học Trà Vinh ứng dụng mô hình Binary Logisitc sử
dụng trong bài viết kế thừa nghiên cứu của Greene
(2003) và các nghiên cứu lược khảo như sau:
Mô hình hồi quy Binary logistic sử dụng trong
bài nghiên cứu:
P(Y=1)
Log = β0 + β1X1+β2X2+β3X3+β4X4
P(Y=0)
+β5X5+β6X6+β7X7+β8X8+β9X9
Trong đó:
Y: Ý định đầu tư chứng khoán, nhận 2 giá trị (0:
Không có ý định đầu tư chứng khoán trong thời
gian tới; 1: Có ý định đầu tư chứng khoán trong
thời gian tới)
X1: Thái độ
X2: Chuẩn chủ quan
X3: Nhận thức kiểm soát hành vi
X4: Sự tự tin
X5: Nhận thức rủi ro
X6: Lợi nhuận kỳ vọng
X7: Kinh nghiệm quá khứ
X8: Thông hiểu tài chính
X9: Đại dịch COVID-19
β1, …β9: Hệ số ảnh hưởng của các biến độc lập
đến biến phụ thuộc Y.
Sau khi đánh giá độ tin cậy của thang đo bằng hệ
số Cronbach’s Alpha và phân tích nhân tố khám phá
(EFA), nghiên cứu tiếp tục kiểm định mô hình Hồi
quy Binary Logisitc. Với phương pháp này, biến
phụ thuộc (Y) sẽ nhận giá trị 1 khi sinh viên có ý
định đầu tư chứng khoán trong thời gian tới và biến
phụ thuộc (Y) sẽ nhận giá trị 0 khi sinh viên không
có ý định đầu tư chứng khoán trong thời gian tới.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Qua kết quả phân tích dữ liệu cho thấy, trong số
9 biến độc lập đưa vào mô hình nghiên cứu thì có 6
biến có ý nghĩa thống kê với giá trị sig. < 0,05.
Trong đó, có 5 biến có tác động cùng chiều đến ý
định đầu tư gồm “Thái độ” có giá trị Sig. = 0,016;
biến “Nhận thức kiểm soát hành vi” có giá trị Sig. =
0,001; biến “Sự tự tin” có giá trị Sig. = 0,001; biến
“Lợi nhuận kỳ vọng” có giá trị Sig. = 0,001 và biến
“Đại dịch COVID-19” có giá trị Sig. = 0,018. Biến
“Nhận thức rủi ro” có tác động ngược chiều đến ý
định đầu tư với giá trị Sig. = 0,002.
Biến “Chuẩn chủ quan”, “Kinh nghiệm quá
khứ”, và “Thông hiểu tài chính” không có ý nghĩa
trong mô hình hồi quy nhị phân. Như vậy, các biến
phù hợp có tác động đến biến phụ thuộc được đưa
vào mô hình gồm những biến “Thái độ”, “Nhận
thức kiểm soát hành vi”, “Sự tự tin”, “Nhận thức rủi
ro”, “Lợi nhuận kỳ vọng” và “Đại dịch COVID-19”.
Hàm ý chính sách
Từ kết quả nghiên cứu nêu trên, nhóm tác giả đề
xuất một số hàm ý quản trị nhằm khuyến khích và

141
 THỰC TIỄN - KINH NGHIỆM
thu hút sinh viên Trường Đại học Trà Vinh nói riêng
và sinh viên các trường đại học khác trên cả nước
đầu tư chứng khoán trong thời gian tới gồm:
Đối với yếu tố đại dịch: Các công ty chứng khoán
cần quan tâm nhiều hơn đến biến số vĩ mô của nền
kinh tế để có những chính sách kịp thời và hiệu quả
trong từng bối cảnh của dịch bệnh. Cùng với đó các
công ty chứng khoán cần khuyến khích khách hàng
sử dụng công cụ đòn bẩy tài chính (Margin) tại đơn
vị mình thông qua các chính sách ưu đãi về lãi suất
nhằm thu hút dòng tiền nhàn rỗi của khách hàng tốt
hơn và thu hút khách hàng tiềm năng, thế hệ trẻ,
các sinh viên
Đối với yếu tố sự tự tin: Khuyến khích sinh viên tự
tin, mạnh dạn đầu tư trên thị trường chứng khoán
một cách sớm nhất thông qua các chương trình hội
thảo trực tiếp hoặc bằng các phương tiện trực tuyến.
Song song với hoạt động tuyên truyền khuyến khích
sinh viên đầu tư thì hoạt động tư vấn, hỗ trợ đầu tư
cần được đẩy mạnh bởi đối với sinh viên thì kinh
nghiệm đầu tư chưa thật sự đầy đủ nên họ sẽ không
thực hiện đầu tư nếu chưa nắm bắt được những
thông tin, diễn biến trên thị trường chứng khoán.
Đồng thời, để khuyến khích sinh viên đầu tư thì các
công ty chứng khoán cần hỗ trợ các khóa học nhằm
cung cấp những kiến thức về đầu tư để họ có thể tự
tin hơn và tiến hành đầu tư.
Đối với yếu tố nhận thức kiểm soát hành vi: Các công
ty chứng khoán cần nắm bắt rõ những khó khăn của
sinh viên trong việc tiếp cận với các sản phẩm đầu
tư của đơn vị mình thông qua các phương tiện khảo
sát trực tuyến hoặc tổ chức các buổi hội thảo để sinh
viên có thể chia sẽ những cảm nhận của mình về
đầu tư chứng khoán nhằm kịp thời hỗ trợ tạo điều
kiện tốt nhất để sinh viên có thể tiến hành đầu tư.
Các công ty chứng khoán cần trang bị những phần
mềm hỗ trợ cho sinh viên đầu tư và liên tục cải tiến
về công nghệ, giao diện hiện đại, gần gũi với sinh
viên hơn; Đồng thời, tích cực đẩy mạnh các chương
trình, chính sách ưu đãi dành cho sinh viên nhằm
khuyến khích họ tham gia đầu tư.
Đối với yếu tố lợi nhuận kỳ vọng: Đối với sinh viên
thì việc tạo ra thu nhập thụ động là việc họ rất quan
tâm bởi họ không có nhiều thời gian cho việc đầu tư,
do vậy các công ty chứng khoán cần đáp ứng nhu
cầu này của sinh viên bằng việc đưa ra các sản phẩm
đầu tư đảm bảo thu được lợi nhuận đáng kể trong
tương lai. Cùng với đó các công ty chứng khoán cần
cung cấp số liệu về khả năng tạo ra lợi nhuận của
các sản phẩm đầu tư nhằm tạo niềm tin cho sinh
viên trong việc sử dụng dịch vụ tại đơn vị mình.
Đối với yếu tố thái độ: Các công ty chứng khoán
142
cần quan tâm nhiều hơn trong việc quản lý các
thông tin liên quan đến sản phẩm của mình nhằm
kịp thời ngăn chặn những thông tin sai sự thật gây
ảnh hưởng tiêu cực đến thái độ của sinh viên đối với
việc đầu tư. Các công ty chứng khoán nên tổ chức
các chương trình, các cuộc thi về đầu tư nhằm mang
đến trải nghiệm tốt cho sinh viên từ đó thái độ của
sinh viên với việc đầu tư trở nên tích cực.
Đối với yếu tố nhận thức rủi ro: Tăng cường cải
thiện và đa dạng hóa các sản phẩm, các loại hình
đầu tư an toàn nhưng vẫn đảm bảo thu được lợi
nhuận đáng kể trong tương lai nhằm thu hút sinh
viên hơn. Bên cạnh đó các công ty chứng khoán cần
cập nhập liên tục các thông tin, diễn biến trên thị
trường một cách nhanh chóng kết hợp với những
nhận định và định hướng hành động trong tương
lai nhằm mục đích hỗ trợ sinh viên tốt hơn trong
việc nắm bắt tình hình kịp thời và cách xử lý các rủi
ro liên quan.
Tài liệu tham khảo:
1. Phan Trần Trung Dũng (2020), Các nhân tố tác động tới ý định đầu tư chứng
khoán phái sinh của nhà đầu tư cá nhân: Trường hợp nghiên cứu tại Việt
Nam, Tạp chí Khoa học thương mại, vol 9, số 141;
2. Ngô Đức Chiến (2015), Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến quyết định đầu
tư chứng khoán của các nhà đầu tư cá nhân trên địa bàn TP. Đà Nẵng tại các
sàn giao dịch chứng khoán. Đại học Đà Nẵng trung tâm thông tin – học liệu
và truyền thông;
3. Mai Trung Hiếu và cộng sự (2022), Các nhân tố ảnh hưởng đến ý định đầu
tư chứng khoán của nhà đầu tư cá nhân tại Việt Nam trong bối cảnh
COVID-19;
4. Trần Minh và Nguyễn Thị Thùy Dung (2008), Khảo sát và đo lường các yếu
tố tâm lý ảnh hưởng đến quyết định đầu tư chứng khoán của đầu tư cá
nhân. Đại học Duy Tân, Số 30, Trang 35-37;
5. Võ Thị Hiếu và cộng sự (2020), Tác động của các yếu tố hành vi đến quyết
định và hiệu quả đầu tư của nhà đầu tư cá nhân trên thị trường chứng
khoán TP. Hồ Chí Minh. Tạp chí Kinh tế - Kỹ Thuật, số 3, trang 31;
6. Dean, M., Raats, M.M., & Shepherd, R. (2012), The role of self-identity, past
behavior, andtheir interaction in predicting intention to purchase fresh and
processed organic food, Journalof Applied Social Psychology,
42(3), 669–688;
7. Aren, S. & Zengin, A. N. 2016, Influence of financial literacy and risk
perception on choice of investment, Procedia-Social and Behavioral
Sciences, 235, 656-663;
8. Aren, S. & Aydemir, S. D. 2015, The moderation of financial literacy on the
relationship between individual factors and risky investment intention,
International Business Research, 8, 17.
Thông tin tác giả:
Cao Huỳnh Nhật Nguyên, Nguyễn Thị Thanh Vân, PGS. TS. Nguyễn Hồng Hà
Trường Đại học Trà Vinh
Email: 114520021@st.tvu.edu.vn; hongha@tvu.edu.vn