Samra Dzizić:

Prakticna nastava u medicinskoj skoli Tuzla

Prakstična nastava u medicinskoj školi Tuzla je jako loša i ne plaćena. Učenici su dužni dolaziti na Ukc
Tuzla svake sedmice, a za to ostaju ne plaćeni. Dok u drugim školamaa se praktična nastava plaća, u
medicinskoj to nije slučaj. Učenici ne zahtijevaju mnogo, ona osnovna sredstva kojima bi mogli platiti
autobus i potrebne stvari. Postoji to i da učenici od 1. do 3.razreda nisu imali praktičnu nastavu u
javnim zdravstvenim ustanovama nego u školi gdje i nisu mogli naučiti neke bitnije stvari što se tiče
mediicine.Iako se profesorice praktične nastave trude da nauče što više to ipak nije moguće ako
učenici npr neki hitni slučaj ne vide uživo. U medicinsku školu treba uvesti što više časova prakse da
bi učenici bili spremni nakon škole raditi kao medicinari.

Ajla Smajić:

Praxis (iz starogrčkog: πρᾶξις, romanizirano: paraxis ) je proces kojim se lekcija, vještine i teorija
utjelovljuju ili ostvaruju. "Praxis" se također može odnositi na čin primjene, vježbanja, realizacije ili
prakticiranja ideja. Ovo je ponavljena tema u području filozofije, raspravljalo u spisima Platona,
Aristotela, Augustina, Francis Bacon, Immanuel Kant, Søren Kierkegaarda, Karl Marx, Antonio
Gramsci, Martina Heideggera, Hannah Arendt, Paulo Freire, Ludwig von Mises i mnogi drugi. Ima
značenje u političkim, obrazovnim, duhovnim i medicinskim područjima.

Svjesni činjenice koliko je kvalitetan praktični rad važan za jednu ovako ozbiljnu profesiju, za naše
učenike obezbijedili smo, pored kabinetske, izuzetno temeljnu praktičnu nastavu tokom sve četiri
godine školovanja u relevantnim zdravstvenim ustanovama.

• Kvalitetna praktična nastava, pod mentorstvom stručno edukovanih predavača za vođenje

praktične nastave, sprovodi se u bogato opremljenim kabinetima zdravstvene njege i anatomije

• Savremeno opremljena laboratorija kojom raspolaže naša institucija

• Naša Škola se ističe po tome što učenici imaju priliku da dio svoje prakse obavljaju u zdravstvenim
ustanovama, te u realnim uslovima, na realnim pacijentima praktično primjenjuju znanja koja su
stekli tokom teorijskog rada na nastavi i praktčne obuke u kabinetima

• Praktično obrazovanje na različitim odjelima UNIVERZITETSKE BOLNICE KLINIČKI CENTAR BANJA

LUKA. Uz pomoć profesora – mentora praktične nastave upoznaju se sa svim specifičnostima
bolničkog liječenja i tretmana, učeći praktično njegu bolesnika različitih kategorija

• Iskusan stručni tim, koga čini ljekar i medicinske sestre, na raspolaganju su našim učenicima, kao i
sva savremena oprema i materijali koji im pomažu da savladaju neophodna znanja kroz praktičan rad

Edina Jahic :
Manjak finansija, nedorečene i nepostojeće zakonske regulative i manjak komunikacije svih
uključenih aktera – uzroci su koji koče razvoj praktične nastave u srednjim školama u Bosni i
Hercegovini. “Srednjoškolci istražuju: realizacija praktične nastave u srednjim školama u BiH” naziv je
publikacije koja je proizašla kao rezultat istraživanja kojeg su implementirali srednoškolci, a koja je
predstavljena 5. aprila u “Drugoj Gimnaziji” u Sarajevu. Konferencija je osim srednjoškolaca, okupila
profesore i predstavnike škola kao i nadležnih ministarstava obrazovanja i privrednike.

Asocijacija srednjoškolaca u Bosni i Hercegovini (ASuBiH) je uz podršku “Fondacije Schüler Helfen

Leben” (SHL) i “Fonda otvoreno društvo BiH” (OSF BiH) implementirala istraživanje o realizaciji
praktične nastave u srednjim školama u Banjoj Luci, Brčko Distriktu, Gradačcu, Istočnom Sarajevu,
Mostaru i Sarajevu. Cilj je bio istražiti organizaciju i načine realizacije praktične nastave u srednjim
školama, sa posebnim fokusom na iskustva učenika i njihovo učešće u organizaciji i realizaciji
praktične nastave. U svih 6 gradova formirane su dvije grupe koje su se sastajale tokom proteklih
godinu dana. Srednjoškolske istraživačke grupe okupljale su tokom 10 sastanaka u toku istraživanja
učenike koji pohađaju srednje škole u navedenim lokalnim zajednicama. Grupe za podršku brojale
oko 20 članova i sastajali su se dva puta tokom istraživačkog perioda, a one su uključivale nastavnike,
rukovodstva škola, predstavnike gradskih/općinskih uposlenika, ministarstava obrazovanja,
predstavnike organizacija civilnog društva kao i preduzeća. Istraživanje je provedeno koristeći
metodologiju participatornog akcionog istraživanja, pri čemu je fokus bio na aktivnom učešću
srednjoškolaca u svim fazama istraživanja, oslanjajući se na njihova iskustva kao grupe koja aktivno
učestvuje u realizaciji praktične nastave u srednjim školama. Pri tome su korištene kvalitativne i
kvantitativne istraživačke metode, te je provedena analiza dokumentacije vezane za načine
organizacije i realizaciju praktične nastave u srednjim školama, kako bi se utvrdile činjenice o
različitim dimenzijama problema.

Istraživanje je pokazalo kako načini organizacije i realizacija praktične nastave u srednjim školama, u
različitim lokalnim zajednicama, ovise o lokalnim kapacitetima i resursima. Ovako postavljen sistem
dovodi do toga da učenici koji pohađaju istu srednju školu, istog usmjerenja, u različitim sredinama
nemaju iste uslove za obrazovanje u smislu pohađanja organizirane praktične nastave što ih stavlja u
neravnopravan položaj i u početku ih čini nejednako konkurentnima na tržištu rada. Stoga, jedan od
prvih koraka ka rješavanju izazova u ovoj oblasti treba da bude postavljanje minimalnih standarda za
organizaciju i realizaciju praktične nastave u svim srednjim školama na području Bosne i Hercegovine.

Tokom istraživanja, srednjoškolci su došli do zaključka da oblast stručnog obrazovanja, pa time i

pitanje organizacije praktične nastave učenika starosne dobi od 14 do 19 godina u preduzećima je
nedovoljno i neadekvatno regulisano analiziranim propisima, navedeno je na konferenciji.
Obrazovanje u Bosni Hercegovini je u nadležnosti 13 ministarstava i postoji izuzetno puno regulativa,
međutim one su nedorečene, nejasne i zastarjele. Jedan od ključnih nedostataka u ovoj oblasti jeste
činjenica da vlasti nisu prepoznale potrebu da stručno obrazovanje bude predmet zasebnog
zakonskog regulisanja. Većina kantonalnih zakona o srednjem odgoju i obrazovanju, predviđa
mogućnost izvođenja praktične nastave i ferijalne prakse u preduzećima, ali regulisanje odnosa
između aktera uključenih u realizaciju takvog vida nastave prepuštaju autonomiji preduzeća i škola.
Situacija je identična i u RS, gdje također postoji mogućnost obavljanja praktične nastave i
profesionalne prakse u saradnji sa preduzećima, bez definiranja na koji način se ta saradnja ostvaruje.
U ZHK u FBiH i BD BiH relevanti propisi ne reguliraju pitanje osnova obavljanja praktične nastave.
Tokom trajanja konferencije, u sali “Druge Gimnazije” indirektno se dešavao i jedan oblik sajma
srednjih škola, odnosno promocije stručnih usmjerenja. Učesnici programa konferencije su za vrijeme
prezentacije rezultata koristili namještaj koji su izradili učenici i učenice srednje drvoprerađivačke
škole. Medicinski tim je pružao usluge iz svoje oblasti a oni iz frizerske škole bili su zaduženi za frizure
gostiju konferencije, dok je umjetnička škola ukrasila ambijent događaja svojim radovima. Kuhari i
konobari srednje ugostiteljske škole bili su zaduženi da niko na konferenciji ne ostane gladan.
Pripremili su ručak a potom na sam događaj dostavili hranu po principu keteri

Almira Begunić :

Srednjoškolci iz lokalnih zajednica (Mostar, Sarajevo, Istočno Sarajevo, Brčko, Gradačac i Banja Luka)
su prezentovali rezultate istraživanja, kojim su se ispitivala razna pitanja poput: kakva je literatura za
praktičnu nastavu i da li je zastarjela, kakvi su načini izvođenja nastave, opremljenost kabineta,
nepostojanje Ugovora koji regulišu prava i obaveze učenika i poslodavaca prilikom obavljanja
praktične nastave, (ne)postojanje učeničkih zadruga i sl.

Rezultati istraživanja su pokazali da su manjak finansija, loši kapaciteti, neadekvatno regulisane i

nepostojeće zakonske regulative pitanja praktične nastave u preduzećima, nepovezanost
obrazovanja sa tržištem rada, te manjak komunikacije svih uključenih aktera - uzroci koji koče razvoj
praktične nastave u srednjim stručnim školama u Bosni i Hercegovini.

Postojeći sistem dovodi do toga da učenici koji pohađaju istu srednju školu, istog usmjerenja, u
različitim sredinama nemaju jednake uslove za obrazovanje u smislu pohađanja organ

Meliha Husić:

U protekle dvije godine skolovanja u medicinskoj skoli nase ucenje na prakticnoj nastavi je bilo
solidno, ali je to ucenje bilo u vecini slucajeva ucenje napamet tako da kao da nismo ni ucili. Sto se
tice prakticnog dijela za vrijeme boravka u skoli nije se nesto previse to stavljalo medju vazne stavari,
tako da nismo mnogo toga prakticnog ni naucili.Manjak znanja u tom dijelu prakse je bio vidljiv
barem u mok slucaju za vrijeme ferijalne prakse gdje neke osnovne a bitne stvari nisam znala jer se
nisu u tolikoj mjeri potencirale. Bilo je bitno znati lekciju napamet i ti si tako dobar zdravstveni radnik,
a to sto su se bitne stvari izostavljale to nije bitno. Imala sam dobru ocjenu iz zdravstvene njega al
nisam zadovoljna sa njom jer ocigledno da nisam mnoge stvari naucila, stvari koje su mi sada kada se
radi prakticni dio po bolnicama potrebne. Mogu reci da sam zadovoljna jer ssam ipak neke stvari i
naucila ali sam sa druge strane i nezadovoljna sa nekim propustenim stvarima koje bih trebala da
znam a ne znam