𝗙𝗜𝗟𝗜𝗣𝗜𝗡𝗢 𝗡𝗢𝗧𝗘𝗦

➪ MGA TEORYA NG PINAGMULAN NG WIKA

1. BOW-WOW –kalikasan
2. DING-DONG – bagay
3. POOH-POOH – masidhing damdamin
4. YO-HE-HO – pwersang pisikal
5. SING-SONG- ang wika ay buhat sa di mawatasang pag-awit ng mga kauna-unahang tao
6. TA-RA-RA-BOOM-DE-AY-tunog na nalilikha sa mga ritwal
7. YUM-YUM- ang tao ay tumutugon sa pamamagitan ng pagkumpas sa alinmang bagay na nangangailangan ng
aksyon. Ang pagtugong ito ay isinasagawa sa pamamagitan ng bibig ayon sa posisyon ng dila.
8. BIBLIKAL/TORE NG BABEL- ang pinagmulan ng wika ay naaayon sa Banal na Kasulatan.
9. TA-TA- ang kumpas o galaw ng kamay ng tao na kanyang ginagawa sa bawat partikular na okasyon ay ginaya ng
dila at naging sanhi ng pagkatuto ng taong lumikha ng tunog at kalauna’y nagsalita.

➪ SINTAKS/SINTAKSIS/PALAUGNAYAN
- sangay ng barirala na tumatalakay sa masistemang pagkaka-ayus-ayos ng mga salita sa pagbuo ng mga parirala at
pangungusap

➪ MGA URI NG PANGUNGUSAP

WALANG PAKSA:
1. EKSISTENSYAL – mayroong isa o higit pang tao
Halimbawa: Mayroon daw puno sa bakuran.
2. MODAL – nais/pwede/maari (Gusto ko matulog.)
3. PANLIPUNAN – pagbati, pagbigay galang atbp.
4. SAGOT LAMANG – “Talaga?”, “Oo”
5. SAMBITLA – masidhing damdamin (Aray!)
6. TEMPORAL – panandaliang kalagayan o panahon

➪ KAYARIAN:
1. PAYAK – iisang kaisipan
2. TAMBALAN – dalawang sugnay na ‘di makapag-iisa
3. HUGNAYAN – madalas nagsisimula sa kung, dahil sa
4. LANGKAPAN – mahabang pangungusap

➪ ASPEKTO NG PANDIWA
1. PERPEKTIBO – tumakbo
2. IMPERPEKTIBO – tumatakbo
3. KONTEMPLATIBO – tatakbo

➪ KAANTASAN NG PANG-URI
1. LANTAY – walang pinaghahambingan
2. PAHAMBING ¬– inihahalintulad
3. PASUKDOL – nangingibabaw (H: pinakamataas)

➪ PANITIKAN
Panitikan- ay nagpapahayag ng mga damdamin ng tao hinggil sa mga bagay-bagay sa daigdig, sa pamumuhay at
pamahalaan, at sa kaugnayan ng kaluluwa sa Bathalang Lumikha.

➪ MGA URI NG KWENTO

1. PABULA (fable) – hayop
2. PARABULA (parable)– Bibliya
3. ANEKDOTA (anecdote) – maikling kuwento ng isang nakakawiling insidente sa buhay ng isang tao.
4. MITOLOHIYA (myth) – diyos at diyosa (pinagmulan)

➪ MGA URI NG TULA

1. PATULA (Moro-moro)
2. PASALAYSAY (Epiko, Awit, Korido)

➪ MGA AWITING BAYAN

1. DALIT/HIMNO – pagsamba sa anito o pang-relihiyon
2. DIONA – kasal
3. DUNG-AW – patay (pagdadalamhati)
4. KALUSAN – paggawa
5. KUMINTANG – tagumpay (pandigma)
6. KUNDIMAN – pag-ibig
7. OYAYI – pagpapatulog ng bata
8. SOLIRANIN – pagsasagwan
9. TALINDAW – pamamangka

➪ MGA AKDANG NA MAY IMPUWENSYA SA MUNDO

AKLAT NG MGA ARAW – China (by Confucius)
AKLAT NG MGA PATAY – Egypt cults & myths (by Osiris)
AWIT NI ROLANDO-France (by Doce Pares, Roncesvalles)
BIBLIYA – Palestino at Greece
CANTEBURY TALES – America (by Chaucer)
DIVINE COMEDIA – Italy (by Dante)
EL CID COMPEADOR – katangian at history ng Spain
ILIAD o ODYSSEY – Myths of Greece made by Homer.
ISANG LIBO’T ISANG GABI – Ugali sa Arabia at Persia
KORAN – Arabia (Muslim Bible)
MAHABRATA – India
UNCLE TOM’S CABIN – about slaves that becomes the basis of democracy. (by Harriet Beecher Stowe of U.S.)

➪ Labindalawang Kilalang Akda sa Buong Daigdig

1. Ang Banal na Kasulatan- mula sa Palestina at Gresya na naging batayan sa sangkaKristyanuhan.
2. Ang Qur’an- banal na aklat ng mga Muslim na galing sa Arabia.
3. Ang Iliad at Odyssey- ni Homer, batayan ng kaligiran ng mitolohiya o paalamatan ng Gresya.
4. Ang Mahabharata- ng India, kasaysayan ng mga dating Indo at ng kanilang pananampalataya.
5. Ang Divina Comedia- ni Dante ng Italya, na nagtataglay ng ulat hinggil sa pananampalataya, moralidad at pag-
uugali ng panahon ng kinauukulan.
6. Ang El Cid Campeador- ng Espanya, nagpapahayag ng katangiang panlahi ng mga Kastila at ng alamat at
kasaysayang pambansa noong unang panahon.
7. Ang Song of Roland- kinapapalooban ng Roncesvalles at Doce Pares ng Pransya na nagsasalaysay ng gintong
panahon ng kaKristyanuhan at ng dating makulay na kasaysayan ng mga Pranses.
8. Ang Book of the Sun (Analects)- ni Confucius, na naging batayan ng pananampalataya, kalinangan at karunungan
ng mga Intsik.
9. Ang Book of the Dead- ng Ehipto, na kinapapaalaman ng Kulto ni Osiris mga mitolohiya at teolohiyang Ehipsyo.
10. Ang 1001 Tales of Arabian Nights- ng Arabia at Persya, na nagsasaad ng mga ugaling pampamahalaan,
panlipunan, pangkabuhayan at panrelihiyon ng mga Silanganin.
11. Ang Canterburry Tales- ni Chaucer, sa Inglatera, na naglalarawan ng pananampalataya at pag-uugali ng mga
Ingles noong unang panahon.
12. Ang Uncle Tom’s Cabin- ni Harriet Beecher Stowe, ng Estados Unidos na nakatawag ng pansin sa karumaldumal
na kalagayan ng mga alipin at naging batayan ng simulain ng demokrasya.

➪ Akdang Pandulaan na Makarelihiyon

1. Ang Panuluyan- isa uri ng dulang pang relihiyon; ang pinakadiwa ay ang paghahanap ng bahay na matutuluyan ng
mag-asawang San Jose at Birhen Maria noong bisperas ng Pasko.
2. Ang Senakulo- isang uri ng dulang makarelihiyon na ang pinakamanuskripto ay ang Pasyon.
3. Ang Moro-moro- dalawang pangkat