‫آرﻣﺎن ﻫﺎ و اﻫﺪاف ﺑﺴﯿﺞ‬

‫ﺑﺴﯿﺞ ﮐﻪ از ﻟﺤﺎظ ﻟﻐﻮى از ﻋﻨﺎﺻﺮ »اراده«‪» ،‬آﮔﺎﻫﻰ«‪» ،‬ﺳﺎﻣﺎن ﺑﺨﺸﻰ« و »ﻋﺎم اﻧﺪﯾﺸﻰ« ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬از‬
‫ﻟﺤﺎظ ﻣﻔﻬﻮﻣﻰ روﻧﺪى اﻧﺪﯾﺸﻪ اى ـ ﻋﻤﻠﻰ اﺳﺖ‪ .‬روﻧﺪى ﻣﻌﻘﻮل‪ ،‬ﻣﻨﻄﻘﻰ‪ ،‬آزاداﻧﮥ‪ ،‬آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ و ﻣﺒﺘﻨﻰ ﺑﺮ ﻓﻄﺮت اﻧﺴﺎﻧﻰ‬
‫ﻧﻮع ﺑﺸﺮ ﮐﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﻋﻘﻞ‪ ،‬ﺗﻌﻘﻞ و ﺗﺪﺑﺮ اوﺳﺖ‪ .‬در ﺑﻌﺪ ﻧﻬﺎدى ﻧﯿﺰ اﯾﻦ روﻧﺪ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻰ ﯾﺎﺑﺪ و در ﻟﻮاى رﻫﺒﺮى‬
‫آزاداﻧﺪﯾﺶ و ﻓﺮزاﻧﻪ ‪ -‬ﭼﻮﻧﺎن اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﻰ)س( ـ ﻗﺮار ﻣﻰ ﮔﯿﺮد‪ .‬ﺑﺴﺘﺮ و ﮐﺎرﻣﺎﯾﮥ اﺻﻠﻰ ﺑﺴﯿﺞ‪ ،‬اﻧﺪﯾﺸﻪ و ﺗﻔﮑﺮ و‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺴﯿﺠﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺪﯾﺸﻪ و ﺗﻔﮑﺮ ﺑﺴﯿﺠﻰ ﻧﯿﺰ ﻣﺤﺼﻮل ﻋﻘﻞ اﻧﺴﺎن آزاد و ﻋﺎﻣﻞ ﺷﮑﻮﻓﺎﯾﻰ آن اﺳﺖ ﮐﻪ در‬
‫ﮐﻠﯿﺖ ﺧﻮد ﺟﻬﺎن ﻧﮕﺮى و ﺑﺎﻟﺘﺒﻊ اﯾﺪﺋﻮﻟﻮژى ﺑﺴﯿﺠﻰ را ﺷﮑﻞ ﻣﻰ دﻫﺪ‪ .‬ﭘﺲ اﯾﺪﺋﻮﻟﻮژى ﺑﺴﯿﺠﻰ‪ ،‬اﯾﺪﺋﻮﻟﻮژى ﮔﺮوﻫﻰ‬
‫ﯾﺎ ﻃﺒﻘﺎﺗﻰ ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ اﯾﺪﺋﻮﻟﻮژى ﻧﻮع اﻧﺴﺎن اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺣﺎﺻﻞ اﻧﺪﯾﺸﻪ‪ ،‬ﻧﮕﺮش و اﯾﺪﺋﻮﻟﻮژى ﺑﺴﯿﺠﻰ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺴﯿﺠﻰ اﺳﺖ و آن ﻧﻈﺎﻣﻰ از اﻧﺪﯾﺸﻪ ﻫﺎ و ﻣﻌﺎﻧﻰ و ارﺗﺒﺎط‬
‫ﻣﯿﺎن آﻧﻬﺎ و ﻧﯿﺰ ارﺗﺒﺎط آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻟﮕﻮﻫﺎى رﻓﺘﺎرى »اﻧﺴﺎن ﺑﺴﯿﺠﻰ«‪ .‬در ﭼﻨﯿﻦ ﻧﻈﺎم ﻣﻌﻨﺎدار ارﺗﺒﺎﻃﻰ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻤﺎم‬
‫ﮐﻨﺸﻬﺎ و رﻓﺘﺎرﻫﺎ ﻣﻌﻨﺎ ﯾﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ارزش و ﻗﺪاﺳﺖ ﻣﻰ ﯾﺎﺑﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻈﺎم ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﮐﻪ از ﺟﻮﻫﺮة ﻋﻘﻠﻰ ـ دﯾﻨﻰ ﺑﺮﺧﻮردار‬
‫اﺳﺖ ﺑﺎ ﻓﻄﺮت ﺑﺸﺮى ﻧﯿﺰ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻰ دارد و داراى وﯾﮋﮔﯿﻬﺎﯾﻰ ﭼﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﺪا ﮔﻮﻧﻪ اﻧﺪﯾﺸﻰ‪ ،‬اﺗﮑﺎ ﺑﺮ ﻓﻄﺮت ﺳﻠﯿﻢ‬
‫اﻧﺴﺎﻧﻰ‪ ،‬ﻋﻘﻼﯾﻰ و ﻣﻨﻄﻘﻰ ﺑﻮدن‪ ،‬واﻗﻌﯿﺖ ﻧﮕﺮى‪ ،‬آرﻣﺎن ﮔﺮاﯾﻰ‪ ،‬اﯾﻤﺎن ﭘﺬﯾﺮى‪ ،‬ﻋﻠﻢ ﺑﺎورى‪ ،‬ﻣﺘﻌﻬﺪ ﺑﻮدن‪ ،‬ﺗﺨﺼﺺ‬
‫ﮔﺮاﯾﻰ‪ ،‬وﺣﺪت ﮔﺮاﯾﻰ و وﻓﺎق اﻧﺪﯾﺸﻰ‪ ،‬ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺷﻨﺎﺳﻰ‪ ،‬ﻧﻮآورى و ﺗﺤﻮل‪ ،‬ﻋﺪاﻟﺖ ﺧﻮاﻫﻰ و ﻇﻠﻢ ﺳﺘﯿﺰى‪ ،‬ﻧﮕﺮش‬
‫ﻋﺎﺷﻮراﯾﻰ‪ ،‬ﺷﻬﺎدت ﻃﻠﺒﻰ و اﺳﻮه ﮔﺮاﯾﻰ اﺳﺖ و ﻟﺬا ﻫﺮﮔﺰ ﻧﻤﻰ ﺗﻮاﻧﺪ در ﻗﺎﻟﺐ ﻫﺎى ﺗﻨﮓ ﮔﺮوﻫﻰ و ﻃﺒﻘﺎﺗﻰ‬
‫ﯾﺎ ﺟﻨﺎﺣﻰ و ﺻﻨﻔﻰ ﺑﺎﻗﻰ ﺑﻤﺎﻧﺪ ورﻧﻪ ﺑﺴﯿﺠﻰ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫در اﯾﺮان ﺑﻌﺪ از ﭘﯿﺮوزى اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻰ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﭘﺪﯾﺪ آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﭘﯿﺶ از اﻧﻘﻼب و ﻧﯿﺰ‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺟﻮاﻣﻊ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺧﻮد‪ ،‬ﺗﻔﺎوﺗﻬﺎى ﺑﻨﯿﺎدﯾﻦ دارد‪ .‬ﭘﺮﺳﺸﻰ ﮐﻪ در اﯾﻨﺠﺎ ﻣﻄﺮح ﻣﻰ ﺷﻮد اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاﺳﺘﻰ‬
‫وﺟﻪ ﺗﻤﺎﯾﺰ اﯾﻦ دو ﻓﺮﻫﻨﮓ ﭼﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻤﺎﯾﺰ دو ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻰ ﮔﺮدد و ﺟﺎﻣﻌﻪ اى اﻧﻘﻼﺑﻰ را در ﺑﺮاﺑﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ اى‬
‫ﻣﻨﺤﻂ و آﺷﻔﺘﻪ ﻗﺮار ﻣﻰ دﻫﺪ‪ .‬آﯾﺎ وﺟﻪ ﺗﻤﺎﯾﺰ و ﺧﺼﻠﺖ ﺑﺎرز اﯾﻦ ﻓﺮﻫﻨﮓ اﻧﻘﻼﺑﻰ و ﺑﺎﻟﺘﺒﻊ ﺟﺎﻣﻌﮥ اﻧﻘﻼﺑﻰ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺠﻰ‬
‫ﺑﻮدن آن ﻧﯿﺴﺖ و اﮔﺮ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺴﯿﺠﻰ ﺑﻪ ﭼﻪ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ؟ و ﻗﺒﻞ از آن ﺗﻔﮑﺮ‪ ،‬ﻧﮕﺮش و ﺑﯿﻨﺶ ﺑﺴﯿﺠﻰ‬
‫ﭼﻪ ﻣﻌﻨﺎﯾﻰ دارد؟ اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺒﻰ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ در اﯾﻦ ﻧﻮﺷﺘﺎر ﻣﺨﺘﺼﺮ و ﮐﻮﺗﺎه در ﭘﻰ ﺑﺮرﺳﻰ آن ﻫﺴﺘﯿﻢ‪.‬‬
 ‫ﺑﺴﯿﺞ‬

‫‪1‬ـ ﻣﻌﻨﺎى ﻟﻐﻮى‬

‫واژه »ﺑﺴﯿﺞ« ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﻟﻐﻮى ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى »ﻗﺼﺪ‪ ،‬اراده‪ ،‬ﻋﺰم‪ ،‬آﻣﺎدﮔﻰ‪ ،‬ﺳﺎﻣﺎن‪ ،‬آﻣﺎده ﺷﺪن‪ ،‬ﺳﺎﻣﺎن دادن‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻈﻢ‬
‫آوردن‪ ،‬ﺳﺎز و ﺑﺮگ ﺟﻨﮓ‪ ،‬آﻣﺎده ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻧﯿﺮوﻫﺎى ﻧﻈﺎﻣﻰ ﺑﺮاى ﺟﻨﮓ و‪ «...‬ﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاى ﻧﻤﻮﻧﻪ در ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻓﺎرﺳﻰ‬
‫ﻣﻌﯿﻦ ﻫﻔﺖ ﻣﻌﻨﻰ ﮐﻠﻰ ﺑﺮاى آن ذﮐﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪1 :‬ـ ﺳﺎﻣﺎن‪ ،‬ﺟﻬﺎز‪ ،‬اﺳﺒﺎب‪ ،‬وﺳﺎﯾﻞ ‪2‬ـ ﺳﻼح‪ ،‬ﺳﺎز ﺟﻨﮓ ‪3‬ـ‬
‫رﺧﺖ ﺳﻔﺮ ‪4‬ـ )اﻣﺺ( ﺳﺎﺧﺘﮕﻰ‪ ،‬آﻣﺎدﮔﻰ‪ ،‬آﻣﺎدة ﺳﻔﺮ ﺷﺪن ‪5‬ـ ﻗﺼﺪ‪ ،‬اراده‪ ،‬ﻋﺰم‪ ،‬ﻋﺰﯾﻤﺖ ‪6‬ـ آﻣﺎده ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻧﯿﺮوى‬
‫‪8‬‬
‫ﻧﻈﺎﻣﻰ و ﺗﻤﺎﻣﻰ ﺳﺎز و ﺑﺮگ ﺳﻔﺮ و ﺟﻨﮓ ‪7‬ـ ﺗﺠﻬﯿﺰات‪«.‬‬

‫ﺑﻄﻮر ﮐﻠﻰ ارﮐﺎن واژة ﺑﺴﯿﺞ را ﺳﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﯾﺎ ﺳﻪ ﻋﻨﺼﺮ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﻰ دﻫﺪ ﮐﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬اﻟﻒ( ﻧﻈﻢ و ﺳﺎﻣﺎﻧﺪﻫﻰ‪ ،‬ب(‬
‫ﻋﺰم و اراده‪ ،‬ج( آﻣﺎدﮔﻰ و ﺗﺠﻬﯿﺰ؛ و در ﻫﺮ ﮐﻨﺶ ﯾﺎ رﻓﺘﺎرى ﮐﻪ اﯾﻦ ﺳﻪ ﻋﻨﺼﺮ ﺟﻤﻊ ﺷﻮد‪ ،‬ﮐﻤﺎل ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم واﻗﻌﻰ‬
‫ﺗﺠﺴﻢ ﻣﻰ ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﮐﻪ اراده اى ﺗﺤﻘﻖ ﻣﻰ ﯾﺎﺑﺪ‪ ،‬آﻣﺎدﮔﻰ و ﺣﺮﮐﺖ ﺻﻮرت ﻣﻰ ﮔﯿﺮد و اﻣﺮ ﻧﻈﻢ و ﺳﺎﻣﺎن ﻣﻰ‬
‫ﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫‪2‬ـ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ و ﻣﻌﺎﻧﻰ اﺻﻄﻼﺣﻰ‬

‫ﺑﺴﯿﺞ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﻣﻔﻬﻮﻣﻰ و اﺻﻄﻼﺣﻰ داراى ﻣﻌﺎﻧﻰ ﭘﯿﭽﯿﺪه اى اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﯾﻦ ﻣﻌﺎﻧﻰ ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﻮده و ﺗﺎ‬
‫ﺣﺪودى ﺑﺮ ﻫﻢ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﻄﺒﺎق ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻨﺠﺎ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﻣﻔﻬﻮم و ﻣﻌﻨﺎى ﮐﻠﻰ از ﺑﺴﯿﺞ اﺷﺎره ﻣﻰ ﻧﻤﺎﯾﯿﻢ‪:‬‬
 ‫اﻟﻒ ـ در ﻗﺎﻣﻮس ﺳﯿﺎﺳﻰ‪ ،‬ﮔﺎه ﺑﺴﯿﺞ ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﻓﻌﺎل ﺷﺪن‪ ،‬وارد ﺻﺤﻨﻪ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺷﺪن و ﻣﺸﺎرﮐﺖ در اﻣﻮر ﺳﯿﺎﺳﻰ‬
‫ﯾﺎ در ﻗﺪرت در ﺟﻬﺖ ﺗﺤﻘﻖ ﻧﻮﻋﻰ اﯾﺪﺋﻮﻟﻮژى ﻣﺒﺘﻨﻰ ﺑﺮ ﺟﻬﺎن ﻧﮕﺮى ﺧﺎص آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ »ﺑﺴﯿﺞ« اراده و‬
‫آﻣﺎدﮔﻰ ﮐﺎﻣﻞ اﺳﺖ در ﺟﻬﺖ ﺗﺤﻘﻖ آرﻣﺎﻧﻬﺎى اﯾﺪﺋﻮﻟﻮژى ﻣﻄﻠﻮب در ﺑﺮاﺑﺮ وﺿﻊ ﻣﻮﺟﻮد و ﮔﺎه ﺟﻨﺒﺶ و ﻗﯿﺎمِ‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ را ﺷﮑﻞ ﻣﻰ دﻫﺪ و اﻧﻘﻼب را ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻰ آورد‪.‬‬

‫»ﺑﺴﯿﺞ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻰ ﻓﻌﺎل ﺷﺪن از ﻧﻈﺮ ﺳﯿﺎﺳﻰ و ﮐﺎرﺑﺮد ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻗﺪرت ﮔﺮوه در ﺟﻬﺖ اﻫﺪاﻓﻰ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫‪9‬‬
‫وﺳﯿﻠﮥ اﯾﺪﺋﻮﻟﻮژى آن ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﻰ ﮔﺮدد‪«.‬‬

‫در اﯾﻦ ﻧﮕﺮش »ﺑﺴﯿﺞ« ﻣﻔﻬﻮﻣﻰ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ روﻧﺪ ﮐﻠﻰ ﻫﺮ ﺣﺮﮐﺖ ﺳﯿﺎﺳﻰ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ اﻃﻼق ﻣﻰ ﮔﺮدد و ﺣﺎﺻﻞ‬
‫اراده‪ ،‬آﻣﺎدﮔﻰ و ﺣﺮﮐﺖ اﺳﺖ و اﯾﻦ روﻧﺪ از اراده ﺷﺮوع ﻣﻰ ﺷﻮد و ﺗﺎ ﻧﻈﻢ و ﺳﺎﻣﺎﻧﺪﻫﻰ ﭘﯿﺶ ﻣﻰ رود‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ در‬
‫ﻋﺮف ﺳﯿﺎﺳﺖ ـ در ﻧﮕﺮش ﻏﺮﺑﻰ آن ـ ﺗﺤﻘﻖ اﯾﻦ ﺳﺎﻣﺎﻧﺪﻫﻰ در ﻗﺎﻟﺐ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﺗﺎم در ﺳﯿﺎﺳﺖ ﯾﺎ ﮐﻨﺘﺮل ﻫﺮ ﭼﻪ‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻗﺪرت ﺻﻮرت ﻣﻰ ﮔﯿﺮد‪ .‬اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ؛ »روﻧﺪى اﺳﺖ ﮐﻪ در آن ﯾﮏ واﺣﺪ اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﺑﻪ‬
‫‪10‬‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺮ ﻣﻨﺎﺑﻌﻰ ﮐﻪ ﭘﯿﺸﺘﺮ ﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﮐﻨﺘﺮل ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﮐﻨﺘﺮل ﭘﯿﺪا ﻣﻰ ﮐﻨﺪ‪«.‬‬

‫ب ـ ﺑﺴﯿﺞ ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﻧﻮﻋﻰ ﻧﮕﺮش و ﺑﯿﻨﺶ ﮐﻠﻰ و ﺧﺮدﻣﻨﺪاﻧﻪ ﯾﺎ ﻣﻌﻘﻮل؛ ﯾﻌﻨﻰ ﻧﮕﺮﺷﻰ ﮐﻪ ﻣﺒﺘﻨﻰ ﺑﺮ اراده و ﻋﺰم‬
‫ﻣﻮﺟﻮدات ﺧﺮدﻣﻨﺪ و ﻣﺨﺘﺎر اﺳﺖ‪ .‬زﯾﺮا اراده ﺣﺎﺻﻞ اﻧﺘﺨﺎب آزاداﻧﻪ و آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ اﺳﺖ و ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻌﻘﻞ ﺻﻮرت ﻣﻰ‬
‫ﮔﯿﺮد‪ .‬ﻧﮕﺮﺷﻰ ﮐﻪ در ﻣﯿﺪان زﻧﺪﮔﺎﻧﻰ‪ ،‬آدﻣﻰ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﻫﻤﯿﺸﻪ در ﺣﺎﻟﺖ آﻣﺎدﮔﻰ و ﺗﺤﺮك ﮐﺎﻣﻞ ﻗﺮار‬
‫ﻣﻰ دﻫﺪ‪ .‬آﻣﺎدﮔﻰ ﻣﺴﺘﻤﺮ و ﭘﺎﯾﺪار‪ ،‬آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ و ﻣﺒﺘﻨﻰ ﺑﺮ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮى ﻋﺎﻗﻼﻧﻪ و ﭘﻮﯾﺎﯾﻰ و ﺗﺤﺮك در راﺳﺘﺎى ﭼﻨﯿﻦ‬
‫آﻣﺎدﮔﻰ؛ ﻧﮕﺮﺷﻰ ﮐﻪ ﺳﺎﻣﺎن ﺑﺨﺶ و ﺑﻪ اﻋﺘﺪال آورﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬ارﮐﺎن اﯾﻦ ﻧﮕﺮش را ﻋﻘﻞ‪ ،‬اﺧﺘﯿﺎر‪ ،‬اراده‪ ،‬آﮔﺎﻫﻰ و‬
‫ﻋﺪاﻟﺖ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﻰ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﯾﻦ ﻧﮕﺮش ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻓﻄﺮت آدﻣﻰ اﺳﺖ و ﺣﺮﮐﺘﻰ اﺳﺖ در ﻣﺴﯿﺮ ﺣﻨﯿﻔﯿﺖ و‬
‫رﺑﻮﺑﯿﺖ و ﻣﻌﻨﺎى ﺣﻘﯿﻘﻰ و ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺑﺴﯿﺞ ﻧﯿﺰ ﻫﻤﯿﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮ اﯾﻦ ﻣﺒﻨﺎ در ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺑﺴﯿﺞ ﻣﻰ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ‪» :‬روﻧﺪى‬
‫اﺳﺖ اﻧﺪﯾﺸﻪ اى ـ ﻋﻤﻠﻰ ﮐﻪ در آن ﻓﺮد ﯾﺎ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﮕﺮش ﻣﻌﻘﻮل‪ ،‬آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ و آزاداﻧﻪ در ﺟﻬﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺎﻣﺎن آوردن و اﻋﺘﺪال ﺑﺨﺸﯿﺪن ﺑﻪ اﻣﻮر ﺧﻮد ﮔﺎم ﺑﺮﻣﻰ دارد و از ﻃﺮﯾﻖ ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﯿﺮى ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ ،‬اﻫﺪاف و‬
‫آرﻣﺎﻧﻬﺎى ﻣﻄﻠﻮب ﻣﺒﺘﻨﻰ ﺑﺮ ﺟﻬﺎن ﻧﮕﺮى ﺧﻮد را ﺗﺤﻘﻖ ﻣﻰ ﺑﺨﺸﺪ‪«.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ روﻧﺪ اﻧﺪﯾﺸﻪ اى ـ ﻋﻤﻠﻰ ﺑﺴﯿﺞ ﮐﻠﯿﺖ رﻓﺘﺎر ﻓﺮدى و اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ را در ﺑﺮﻣﻰ ﮔﯿﺮد و از ﺗﻌﻘﻞ ﺷﺮوع ﻣﻰ ﺷﻮد‬
‫و ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻖ اﻋﺘﺪال و ﺳﺎﻣﺎﻧﺪﻫﻰ در اﻣﻮر ﺧﺘﻢ ﻣﻰ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫واﻻﺗﺮﯾﻦ ﮔﻮﻫﺮى ﮐﻪ در اﺧﺘﯿﺎر »اﻧﺴﺎن« ﻗﺮار دارد ـ ﺧﻮاه او را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻓﺮد درﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ ﺧﻮاه ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺟﻤﻊ ـ‬
‫ﻋﻘﻞ و ﺧﺮد اوﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻤﺎم وﺟﻮد و ﻣﺎﯾﮥ ﻫﺴﺘﻰ او را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﻰ دﻫﺪ‪:‬‬

‫ﺑﻪ ﺑﯿﺎن رﺳﻮل اﻟﻠّﻪ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪» :‬ﻣﺎ ﻗﺴﻢ اﻟﻠّﻪ ﻟﻠﻌﺒﺎد ﺷﯿﺌﺎً اﻓﻀﻞ ﻣﻦ اﻟﻌﻘﻞ‪ 11«...‬ﯾﻌﻨﻰ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ‬
‫ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ ﭼﯿﺰى ﺑﻬﺘﺮ از ﻋﻘﻞ ﻧﺪاده اﺳﺖ‪.‬‬

‫در ﻣﻔﻬﻮم »ﺑﺴﯿﺞ«‪» ،‬اﺣﺴﺎس« ﺑﻌﺪ از ﻋﻘﻞ ﻗﺮار دارد ﻧﻪ ﻗﺒﻞ از آن‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻓﺮد ﺑﺴﯿﺠﻰ ﯾﺎ ﺟﺎﻣﻌﮥ ﺑﺴﯿﺠﻰ‬
‫ﺑﺮﺧﻼف ﺗﺼﻮر راﯾﺞ »اﺣﺴﺎﺳﻰ« ﻧﯿﺴﺖ؛ ﺑﻠﮑﻪ اﺣﺴﺎس را در ﺧﺪﻣﺖ ﻋﻘﻞ ﻗﺮار ﻣﻰ دﻫﺪ‪ .‬اﻧﺴﺎن ﻋﺎﻗﻞِ ﻣﺨﺘﺎر ﺧﻮد را‬
‫»ﻣﺴﺌﻮل« ﻣﻰ ﯾﺎﺑﺪ ﭼﻮن ﻧﻤﻰ ﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺧﻮد و ﺟﺎﻣﻌﮥ ﺧﻮد ﺑﻰ ﺗﻔﺎوت ﺑﺎﻗﻰ ﺑﻤﺎﻧﺪ و ﻣﺴﻮوﻟﯿﺘﺶ او‬
‫را ﺑﻪ »ﻋﺰم« و »اراده« واﻣﻰ دارد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ »اراده« ﺣﺎﺻﻞ ﻋﻘﻞ‪ ،‬آﮔﺎﻫﻰ و ﺷﻮق ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺘﻪ از اﺣﺴﺎسِ دروﻧﻰِ‬
‫ﺗﺎﺑﻊ ﻋﻘﻞ ﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬آﻣﺎدﮔﻰ در ﺟﻬﺖ ﺗﺤﻘﻖ اراده اى اﯾﻨﭽﻨﯿﻦ ﺻﻮرت ﻣﻰ ﮔﯿﺮد و ﺣﺎﺻﻞ آن ﻋﻤﻞ در ﻗﺎﻟﺐ‬
‫»ﻋﺪاﻟﺖ« و »ﺳﺎﻣﺎن ﺑﺨﺸﻰ« اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺣﺮﮐﺖ ﯾﺎ روﻧﺪ ﻣﺴﺘﻤﺮ اﻧﺴﺎﻧﻰ ﺣﺮﮐﺘﻰ اﺳﺖ ﻣﺒﺘﻨﻰ ﺑﺮ ﻓﻄﺮت و ﻟﺬا ﺣﺮﮐﺘﻰ‬
‫اﺳﺖ ﻋﻘﻼﻧﻰ‪ ،‬ﻓﻄﺮى و اﻧﺴﺎﻧﻰ‪ .‬ﭼﻨﯿﻦ ﺣﺮﮐﺘﻰ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻓﻄﺮى ﺑﻮدﻧﺶ ﺣﺮﮐﺘﻰ اﺳﺖ در ﻣﺴﯿﺮ ﺗﻮﺣﯿﺪ و ﻋﺒﻮدﯾﺖ‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎر ﺟﻬﺎﻧﯿﺎن و ﺷﺎﯾﺪ اﯾﻦ رﻣﺰ ﮐﻼم زﯾﺒﺎى ﻋﻠﻰ ﻋﻠﯿﻪ اﻟﺴﻼم اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻰ ﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬ﺑﺎﻟﻌﻘﻞ ﮐﻤﺎل‬
‫اﻟﻨﻔﺲ«‪ 12‬ﯾﻌﻨﻰ‪ :‬ﮐﻤﺎل ﻧﻔﺲ اﻧﺴﺎﻧﻰ ﺑﻪ ﻋﻘﻞ و ﺧﺮدﻣﻨﺪى اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در اﯾﻦ ﻧﮕﺮش »ﺑﺴﯿﺞ« ﻣﻔﻬﻮﻣﻰ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﺮﮐﺖ اﻧﺴﺎن ﻋﺎﻗﻞِ ﻣﺨﺘﺎر را در ﻣﺴﯿﺮ ﻓﻄﺮت اﻟﻬﻰ ﺧﻮﯾﺶ‬
‫ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻣﻰ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ »ﺑﺴﯿﺞ« از اﯾﻦ ﻧﻈﺮ‪ ،‬ﺣﺮﮐﺖ ﻣﺮدﻣﻰ و ﺗﻮده اى ﯾﮏ ﺟﺎﻣﻌﻪ در ﻣﺴﯿﺮ ﺻﺤﯿﺢ اﻧﺴﺎﻧﯿﺖ و‬
‫ﻓﻄﺮت ﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺗﻌﺮﯾﻒ راﯾﺞ در داﻧﺶ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺟﺪﯾﺪ در ﻣﻮرد ﺑﺴﯿﺞ ﮐﻪ ﻗﺒﻼً ﺑﯿﺎن ﺷﺪ ﻧﯿﺰ ﺟﺪا از اﯾﻦ ﺗﻌﺮﯾﻒ‬
‫ﻧﻤﻰ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺟﺰ آﻧﮑﻪ در ﻧﮕﺮش دوم ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺮ روى ﻗﺪرت‪ ،‬ﮐﺴﺐ آن ﯾﺎ ﻣﺸﺎرﮐﺖ در آن ﯾﺎ ﮐﻨﺘﺮل آن ﻣﻰ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺣﺮﮐﺖ اﻧﺴﺎن در ﻣﺴﯿﺮ ﻓﻄﺮت اﻟﻬﻰ و ﺗﻮﺣﯿﺪى ﺧﻮد‬

‫ﺑﺮ اﺳﺎس آﻧﭽﻪ ﮔﺬﺷﺖ ﺑﺴﯿﺞ در ﻣﻌﻨﺎى اﺻﻄﻼﺣﻰ آن داراى ﭼﻨﺪ ﻣﻔﻬﻮم ﮐﻠﻰ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﺮﺗﺒﻂ و ﺗﺎ ﺣﺪودى‬
‫ﺑﺮ ﻫﻢ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﻄﺒﺎق ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬

‫‪1‬ـ ﺑﺴﯿﺞ ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﻧﻮﻋﻰ ﻧﮕﺮش و ﺑﯿﻨﺶ ﮐﻠﻰ ﺧﺮدﻣﻨﺪاﻧﻪ؛ ﯾﻌﻨﻰ ﺑﺴﯿﺞ ﻧﮕﺮش ﯾﺎ ﺑﯿﻨﺸﻰ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺒﺘﻨﻰ ﺑﺮ اراده‬
‫ﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ و اراده ﻧﯿﺰ ﺣﺎﺻﻞ اﻧﺘﺨﺎب آزاداﻧﻪ اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﺠﻤﻮع اﯾﻦ ﻧﮕﺮﺷﻰ ﻣﺒﻨﻰ ﺑﺮ ﻋﻘﻞ‪ ،‬اﺧﺘﯿﺎر و ﻋﺪاﻟﺖ و آﮔﺎﻫﻰ‬
‫ﺑﻮده‪ ،‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻓﻄﺮت و ﺣﻨﯿﻔﯿﺖ ﺑﺸﺮ ﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ و ﺣﻘﯿﻘﺖ »ﺑﺴﯿﺞ« ﻧﯿﺰ ﺟﺰ اﯾﻦ ﻧﻤﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪2‬ـ ﮐﺎرﺑﺮد ﻣﻔﻬﻮم ﺑﺴﯿﺞ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻣﻔﻬﻮم »ﻣﺮدم«؛ در دﻫﻪ ﻫﺎى اﺧﯿﺮ ـ ﺑﻪ وﯾﮋه در اﯾﺮان ﺑﻌﺪ از ﭘﯿﺮوزى اﻧﻘﻼب‬
‫اﺳﻼﻣﻰ ـ ﻣﻔﻬﻮم ﺑﺴﯿﺞ ﺑﺎ واژة ﻣﺮدم ﻫﻤﺮاه ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ ﯾﮏ واﻗﻌﯿﺖ ﺧﺎرﺟﻰ ﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﺴﯿﺞ در‬
‫اﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﺗﺤﻘﻖ ﻋﯿﻨﻰ در ﻋﺎﻟﻢ ﺧﺎرج را دارد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﮐﺎرﺑﺮد ﺑﺴﯿﺞ ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻧﯿﺰ ﺟﺪا از ﻣﻔﻬﻮم ﺣﻘﯿﻘﻰ ﺑﺴﯿﺞ ﯾﻌﻨﻰ‬
‫ﺣﺮﮐﺖ ﺧﺮدﻣﻨﺪاﻧﮥ ﻣﻮﺟﻮد ﻣﺨﺘﺎر در ﻣﺴﯿﺮ ﻓﻄﺮت ﻧﯿﺴﺖ ـ اﻣﺎ آﻧﭽﻪ در اﯾﻨﺠﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ اﯾﻦ اﺳﺖ‬
‫‪13‬‬
‫ﮐﻪ‪» :‬ﺣﮑﺎﯾﺖ از وﺟﻮد ﺣﺮﮐﺖ ﺟﻤﻌﻰ ﺑﺮاﺳﺎس ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻰ واﺣﺪ ﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬

‫اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺮاى ﺑﯿﺎن ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻔﻬﻮﻣﻰ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً اﺻﻄﻼﺣﻰ ﭼﻮن »ﺑﺴﯿﺞ ﻣﺮدﻣﻰ« ﯾﺎ »ﺑﺴﯿﺞ ﻧﯿﺮوﻫﺎى ﻣﺮدﻣﻰ« ﺑﮑﺎر ﻣﻰ‬
‫رود‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس اﯾﻦ ﻧﮕﺮش در ﺑﺴﯿﺞ ﺑﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫»اﻟﻒ( ﻫﺪف و ﻣﻘﺼﺪى ﻣﻌﯿﻦ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ب( ﺑﺮاى دﺳﺘﯿﺎﺑﻰ ﺑﻪ اﻫﺪاف‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻰ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ج( ﮔﺮدﻫﻤﺎﯾﻰ ﺗﺨﺼﺼﻰ و ﺣﺮﻓﻪ اى ﮐﻤﺘﺮ در آن ﻧﻔﻮذ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬د( از ﮔﺮوه ﮔﺮاﯾﻰ‪،‬‬
‫اﻧﺤﺼﺎرﻃﻠﺒﻰ و ﺗﺴﻠﻂ ﮔﺮاﯾﺸﻰ ﺧﺎص ﺑﺪور ﺑﺎﺷﺪ و در ﻧﺘﯿﺠﻪ در ﺟﻬﺖ ﻣﻨﻔﻌﺖ ﻣﻠﻰ و ﻋﺎم ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻗﺪم‬
‫ﺑﺮدارد ﺗﺎ در ﺧﺪﻣﺖ ﻣﻨﻔﻌﺖ ﮔﺮوﻫﻰ و ﺣﺰﺑﻰ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ه( ﺷﺪت ﺣﺮﮐﺖ و ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻰ آن ﺑﺴﺘﮕﻰ ﺑﻪ‬
‫‪14‬‬
‫ﺷﺮاﯾﻂ‪ ،‬ﻧﯿﺎزﻫﺎ و ﻧﺤﻮة ﺑﺮوز ﻫﺪف داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬

‫ﻧﮑﺘﻪ اى ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺑﯿﺎن از ﺑﺴﯿﺞ ﺑﯿﺶ از ﻫﻤﻪ ﺟﻠﺐ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻰ ﮐﻨﺪ‪» ،‬ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻋﺎم« اﺳﺖ ﮐﻪ »ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻰ‬
‫ﻧﯿﺮوﻫﺎى ﻣﺮدﻣﻰ ﯾﺎ اﻓﺮاد« در راﺳﺘﺎى آن ﺻﻮرت ﻣﻰ ﮔﯿﺮد‪ .‬ﺣﺮﮐﺖ ﺑﺴﯿﺞ‪ ،‬ﺣﺮﮐﺘﻰ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ در ﺟﻬﺖ ﻣﻨﺎﻓﻊ اﻓﺮاد‬
‫ﯾﺎ ﮔﺮوﻫﻬﺎى ﺧﺎﺻﻰ ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺣﺮﮐﺘﻰ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻫﺪف ﺗﺄﻣﯿﻦ »ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻋﻤﻮﻣﻰ« و ﺑﺮﻫﻤﯿﻦ اﺳﺎس ﻣﺎ اﯾﻦ‬
‫ﺣﺮﮐﺖ را ﺣﺮﮐﺖ در ﻣﺴﯿﺮ ﻓﻄﺮت اﻟﻬﻰ ﻧﻮع اﻧﺴﺎن ﻣﻰ داﻧﯿﻢ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺣﺮﮐﺘﻬﺎى »ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻰ ﺷﺪة ﮔﺮوﻫﻰ« ﮐﻪ در‬
‫ﭘﻰ ﺗﺄﻣﯿﻦ اﻫﺪاف ﮔﺮوه‪ ،‬ﺟﻨﺎح ﯾﺎ ﺣﺰب ﺧﺎﺻﻰ اﺳﺖ و ﺟﻨﺒﮥ اﻧﺤﺼﺎرى و اﻧﺤﺼﺎرﮔﺮاﯾﺎﻧﻪ دارد ﺣﺮﮐﺖ ﺑﺴﯿﺠﻰ و‬
‫ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ‬ﺑﺴﯿﺞ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬

‫‪3‬ـ ﺑﺴﯿﺞ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﯾﮏ ﻧﻬﺎد اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻋﻤﻮﻣﻰ و ﻣﺮدﻣﻰ؛ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ از ﺑﺴﯿﺞ ﻣﺘﺮادف ﺑﺎ »ﻧﯿﺮوى ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﺴﯿﺞ« ﻣﻰ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از ﭘﯿﺮوزى اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻰ اﯾﺮان و اﺳﺘﻘﺮار ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﻰ)س( ﺑﻪ‬
‫ﺗﺪرﯾﺞ ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺖ و از ﺳﻮى آن ﺑﺰرﮔﻮار ﺑﻪ ﻋﻨﻮان »ﺑﺴﯿﺞ ﻣﺴﺘﻀﻌﻔﺎن« ﻣﻄﺮح ﺷﺪ‪ .‬ﻧﻬﺎد ﺑﺴﯿﺞ از ﺟﻤﻠﻪ ﺛﻤﺮات‬
‫ﮔﺮاﻧﺒﻬﺎ و ﭘﺮارزش اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻰ و ﺟﻨﮓ ﻫﺸﺖ ﺳﺎﻟﮥ اﯾﺮان و ﻋﺮاق )دﻓﺎع ﻣﻘﺪس( اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﻰ)س( در‬
‫ﺑﯿﺎﻧﻰ ﻋﺎم در ﻣﻮرد ﺑﺴﯿﺞ ﻣﺴﺘﻀﻌﻔﺎن ﻣﻰ ﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬رﺣﻤﺖ و ﺑﺮﮐﺎت ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺰرگ ﺑﺮ ﺑﺴﯿﺞ ﻣﺴﺘﻀﻌﻔﺎن ﮐﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺣﻖ ﭘﺸﺘﻮاﻧﮥ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ و ﺑﻪ ﮐﻮﺷﺶ ارزﻧﺪه ﺧﻮد اداﻣﻪ داده و ﺑﻪ ﺣﻤﺪاﻟﻠّﻪ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﺑﺎ ﻫﻤﺖ‬
‫ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺮوﻣﻨﺪ و داوﻃﻠﺒﺎن ﮔﺮوه ﻣﯿﻠﯿﻮﻧﻰ‪ ،‬رزﻣﻨﺪه ﺗﺮﺑﯿﺖ و اﻣﯿﺪ آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺷﺮﮐﺖ ﻓﻌﺎل ﻗﺸﺮﻫﺎى‬
‫ﻣﻌﻈﻢ ﻣﻠﺖ و ﺷﻮر و ﺷﻌﻔﻰ ﮐﻪ در ﺟﻮاﻧﺎن ﻋﺰﯾﺰ از ﺑﺮﮐﺖ اﺳﻼم ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻰ ﺷﻮد‪ ،‬ارﺗﺶ ‪ 20‬ﻣﯿﻠﯿﻮﻧﻰ ﮐﻪ‬
‫‪15‬‬
‫ﻧﮕﻬﺒﺎن ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ و ﮐﺸﻮر ﻋﺰﯾﺰ از ﺷﺮ ﺟﻬﺎﻧﺨﻮاران اﺳﺖ ﺗﺤﻘﻖ ﯾﺎﺑﺪ‪«.‬‬

‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﺑﯿﺎن اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﻰ)س( »ﺑﺴﯿﺞ ﻣﺴﺘﻀﻌﻔﺎن« داراى وﯾﮋﮔﯿﻬﺎى زﯾﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪1‬ـ ﺑﺴﯿﺞ ﻧﻬﺎدى ﻋﻤﻮﻣﻰ و ﻣﺮدﻣﻰ اﺳﺖ؛ ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﮐﻪ از ﺗﻤﺎﻣﻰ اﻗﺸﺎر ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻰ آﯾﺪ و اﻧﺴﺎﻧﻬﺎﯾﻰ ﮐﻪ ﻣﻌﻨﺎ‬
‫و ﻣﻔﻬﻮم ﺣﻘﯿﻘﻰ ﺑﺴﯿﺞ و ﺣﻘﯿﻘﺖ آن را درك ﮐﺮده اﻧﺪ از ﻫﺮ ﻗﺸﺮ‪ ،‬ﮔﺮوه‪ ،‬ﻗﻮم و دﺳﺘﻪ اى وارد آن ﻣﻰ ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ در ﺟﺎى دﯾﮕﺮ ﻣﻰ ﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬ﻣﻦ اﻣﯿﺪوارم ﮐﻪ اﯾﻦ ﺑﺴﯿﺞ ﻋﻤﻮﻣﻰ اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬اﻟﮕﻮ ﺑﺮاى ﺗﻤﺎم‬
‫‪16‬‬
‫ﻣﺴﺘﻀﻌﻔﯿﻦ ﺟﻬﺎن و ﻣﻠﺘﻬﺎى ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬

‫‪2‬ـ ﺑﺴﯿﺞ ﻧﻬﺎدى داوﻃﻠﺒﺎﻧﻪ اﺳﺖ و ﻟﺬا داراى ﺟﻨﺒﮥ اﺧﺘﯿﺎرى و اﻧﺘﺨﺎﺑﻰ ﺑﻮدن اﺳﺖ؛ اﺻﻄﻼح »داوﻃﻠﺒﺎن ﮔﺮوه‬
‫ﻣﯿﻠﯿﻮﻧﻰ« و ‪ ...‬ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ اﯾﻦ وﯾﮋﮔﻰ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ 3‬ـ ﻫﺪف ﻣﺘﻌﺎﻟﻰ ﺑﺴﯿﺞ »ﺣﻤﺎﯾﺖ و ﺣﺮاﺳﺖ از اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻰ و ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﻰ از ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ و ﮐﺸﻮر اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﭘﺎﺳﺪارى از ﺗﻤﺎﻣﻰ ارزﺷﻬﺎى اﻧﻘﻼﺑﻰ و اﺳﻼﻣﻰ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﺳﺖ و از ﻫﻤﯿﻦ روى ﺑﺴﯿﺞ »ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﭘﺎﺑﺮﻫﻨﮕﺎن‬
‫و ﻣﻌﺮاج اﻧﺪﯾﺸﮥ ﭘﺎك اﺳﻼﻣﻰ«‪ 17‬و »ﺷﺠﺮة ﻃﯿﺒﻪ و درﺧﺖ ﺗﻨﺎور و ﭘﺮﺛﻤﺮ«‪ 18‬و‪ ...‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪4‬ـ از ﻟﺤﺎظ ﺗﺮﮐﯿﺐ‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪة ﻧﻬﺎد ﺑﺴﯿﺞ ﻣﺴﺘﻀﻌﻔﺎن را ﻧﯿﺮوﻫﺎى ﺟﻮان و ﻟﺬا ﻧﯿﺮوﻫﺎى ﻓﻌﺎﻟﺘﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﻰ‬
‫دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻌﺮﯾﻔﻰ ﮐﻪ از آن ﻧﻬﺎد ﺷﺪه اﻫﺪاف ﺑﺴﯿﺞ در ﮐﺘﺎب ﺳﭙﺎه از دﯾﺪ ﻗﺎﻧﻮن‪ ،‬در ﺑﺨﺶ اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﮥ ﺑﺴﯿﺞ ﻣﺴﺘﻀﻌﻔﯿﻦ در‬
‫ﺑﺴﯿﺞ ﻧﻬﺎدى اﺳﺖ ﺗﺤﺖ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻰ ﻋﺎﻟﻰ ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮى ﮐﻪ ﻫﺪف آن « ‪:‬اﺳﺖ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺷﮑﻞ آﻣﺪه اﺳﺖ‬
‫ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﻰ از اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻰ و دﺳﺘﺎوردﻫﺎى آن و ﺟﻬﺎد در راه ﺧﺪا و ﮔﺴﺘﺮش ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ ﻗﺎﻧﻮن ﺧﺪا در‬
‫ﺟﻬﺎن ﻃﺒﻖ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ اﯾﺮان و ﺗﻘﻮﯾﺖ ﮐﺎﻣﻞ ﺑﻨﯿﮥ دﻓﺎﻋﻰ از ﻃﺮﯾﻖ ﻫﻤﮑﺎرى ﺑﺎ ﺳﺎﯾﺮ‬
‫‪.»19‬ﻧﯿﺮوﻫﺎى ﻣﺴﻠﺢ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﮐﻤﮏ ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺮوز ﺑﻼ و ﯾﺎ ﺣﻮادث ﻏﯿﺮ ﻣﺘﺮﻗﺒﻪ ﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﺟﺎﻣﻌﺘﺮﯾﻦ ﻫﺪﻓﻰ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺑﯿﺎن ﺑﺮاى ﺑﺴﯿﺞ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ »ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ ﻗﺎﻧﻮن ﺧﺪا در ﺟﻬﺎن« ﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﮐﻪ در اﺻﻞ ارﺟﺎع ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم اوﻟﻰ ﺑﺴﯿﺞ ﯾﻌﻨﻰ ﺣﺮﮐﺖ در ﻣﺴﯿﺮ ﻓﻄﺮت اﻟﻬﻰ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬از دﯾﺪ اﻣﺎم‬
‫ﺧﻤﯿﻨﻰ)س( »ﺑﺴﯿﺠﻰ« ﺗﻨﻬﺎ ﮐﺴﻰ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﯾﺎ ﻧﻬﺎد ﺗﺸﮑﯿﻼﺗﻰ و ﺳﺎزﻣﺎﻧﻰ وارد ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻠﮑﻪ‬
‫ﺗﻤﺎم ﺿﻌﻔﺎى ﻋﺎﻟﻢ‪ ،‬ﭘﺎﺑﺮﻫﻨﮕﺎن درﻣﺎﻧﺪه و اﻧﺴﺎﻧﻬﺎى درﺑﻨﺪ و ﻣﻈﻠﻮم در ﺑﺮاﺑﺮ دﯾﮑﺘﺎﺗﻮرﻫﺎ و ﻇﺎﻟﻤﯿﻦ ـ‬
‫»ﺑﺴﯿﺠﻰ« ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ زﯾﺮا ﻣﻮﺟﻮدات آﮔﺎه‪ ،‬ﻋﺎﻗﻞ‪ ،‬ﻣﺨﺘﺎر‪ ،‬ﻋﺪاﻟﺘﺨﻮاه و ﻇﻠﻢ ﺳﺘﯿﺰ ﻣﻰ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪» :‬ﻗﺪرﺗﻬﺎ و اﺑﺮﻗﺪرﺗﻬﺎ و‬
‫ﻧﻮﮐﺮان آﻧﻬﺎ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﺎﺷﻨﺪ اﮔﺮ ﺧﻤﯿﻨﻰ ﯾﮑﻪ و ﺗﻨﻬﺎ ﻫﻢ ﺑﻤﺎﻧﺪ ﺑﻪ راه ﺧﻮد ﮐﻪ راه ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﮐﻔﺮ و ﻇﻠﻢ و‬
‫ﺷﺮك و ﺑﺖ ﭘﺮﺳﺘﻰ اﺳﺖ اداﻣﻪ ﻣﻰ دﻫﺪ و ﺑﻪ ﯾﺎرى ﺧﺪا در ﮐﻨﺎر ﺑﺴﯿﺠﯿﺎن ﺟﻬﺎن اﺳﻼم‪ ،‬اﯾﻦ ﭘﺎﺑﺮﻫﻨﻪ‬
‫ﻫﺎى ﻣﻐﻀﻮب دﯾﮑﺘﺎﺗﻮرﻫﺎ‪ ،‬ﺧﻮاب راﺣﺖ را از دﯾﺪﮔﺎن ﺟﻬﺎﻧﺨﻮاران و ﺳﺮﺳﭙﺮدﮔﺎن ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺘﻢ و ﻇﻠﻢ‬
‫‪20‬‬
‫ﺧﻮﯾﺶ اﺻﺮار ﻣﻰ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ ﺳﻠﺐ ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد‪«.‬‬

‫ﺑﻪ ﻋﻼوه اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﻰ)س( ﺧﻮد را ﻧﯿﺰ ﯾﮏ ﺑﺴﯿﺠﻰ ﻣﻰ داﻧﺪ و ﺑﺪان اﻓﺘﺨﺎر ﻣﻰ ورزد و از ﺧﺪا ﻣﻰ ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ‬
‫‪21‬‬
‫ﻣﺤﺸﻮرش ﮔﺮداﻧﺪ‪ ...» :‬در اﯾﻦ دﻧﯿﺎ اﻓﺘﺨﺎرم اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﻮد ﺑﺴﯿﺠﻰ ام‪«.‬‬

‫ﻫﺪف از ﺷﮑﻞ ﮔﯿﺮى ﻧﻬﺎد ﺑﺴﯿﺞ‬

‫ﺑﺮﺧﻰ ﭘﻨﺪاﺷﺘﻪ اﻧﺪ ﮐﻪ ﻋﻠﺖ اﺻﻠﻰ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻧﻬﺎد‪ ‬ﺑﺴﯿﺞ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﻧﻬﺎد وﺟﻮد دﺷﻤﻦ ﺧﺎرﺟﻰ و داﺧﻠﻰ ﺑﻮده اﺳﺖ‬
‫ﻟﺬا ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ اﻏﺘﺸﺎﺷﺎت داﺧﻠﻰ و دﺷﻤﻦ ﺧﺎرﺟﻰ ﺑﻪ ﭘﯿﺪاﯾﺶ آن اﻧﺠﺎﻣﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﮕﺮش ﺑﻪ ﺑﺴﯿﺞ ﻧﻮﻋﻰ ﻧﮕﺮش ﻣﺤﺪود‪،‬‬
‫و ﺑﺴﺘﻪ و ﺻﺮﻓﺎً ﻧﻈﺎﻣﻰ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺞ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﻧﻬﺎد ﻧﻈﺎﻣﻰ ﺻﺮف ﻣﻰ ﺑﯿﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮔﺎه ﺿﺮورت ـ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﻧﯿﺮوﻫﺎى ﺳﺮﺑﺎز ـ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻰ از اﻗﺪاﻣﺎت ﻏﯿﺮﻧﻈﺎﻣﻰ ﻧﻈﯿﺮ ﮐﻤﮏ ﺑﻪ آﺳﯿﺐ دﯾﺪﮔﺎن در وﻗﻮع ﺣﻮادث ﻏﯿﺮﻣﺘﺮﻗﺒﻪ و‪...‬‬
‫دﺳﺖ ﻣﻰ ﯾﺎزد‪ .‬در ﺣﺎﻟﻰ ﮐﻪ اﯾﻨﮕﻮﻧﻪ ﻧﮕﺎه ﺑﺎ ﻫﺪف اﺻﻠﻰ و ﺑﻨﯿﺎﻧﻰ ﺑﺴﯿﺞ ﻓﺮﺳﻨﮕﻬﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ دارد‪.‬‬

‫آﻧﭽﻪ ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ ﺿﺮورت ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻧﻬﺎد ﻧﯿﺮوى ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﺴﯿﺞ اﯾﺮان ﺑﻌﺪ از ﭘﯿﺮوزى اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ ﺣﻔﻆ اﻧﻘﻼب‬
‫اﺳﻼﻣﻰ و دﺳﺘﺎوردﻫﺎى آن و ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ ﻗﺎﻧﻮن ﺧﺪا در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﺟﻬﺎن و ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﻇﻠﻢ و ﺳﺘﻢ و ﺑﯿﺪاد ﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ‬
‫در اﺻﻞ ﺿﺮورت ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺳﺘﻢ و ﺑﻰ ﻋﺪاﻟﺘﻰ و ﮔﺴﺘﺮش ﻋﺪاﻟﺖ در ﺟﺎﻣﻌﮥ ﺑﺸﺮى و ﺗﺤﻘﻖ ﺗﻮﺣﯿﺪ در ﺟﻬﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﻧﻬﺎد ﺑﺴﯿﺞ را ﺑﻮﺟﻮد آورده اﺳﺖ ﻧﻪ ﺻﺮﻓﺎً وﺟﻮد دﺷﻤﻦ ﺧﺎرﺟﻰ و اﻏﺘﺸﺎﺷﺎت داﺧﻠﻰ‪ .‬ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻧﻬﺎد ﺑﺴﯿﺞ ﺑﺮاى‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن دادن ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ ﺑﺴﯿﺞ ﻣﺮدﻣﻰ در ﻣﺴﯿﺮ ﻓﻄﺮت و ﺗﻮﺣﯿﺪ ﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻪ ﺻﺮﻓﺎً ﺑﺮاى ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ دﺷﻤﻦ ﺧﺎرﺟﻰ و‬
‫ﯾﺎ آﺷﻮﺑﻰ در داﺧﻞ ﮐﺸﻮر‪.‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺴﯿﺞ در ﺟﻬﺖ ﺗﺤﻘﻖ اﻫﺪاف ﻋﻤﻮﻣﻰ ﺑﺸﺮ و ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻋﻤﻮﻣﻰ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ و ﻧﻤﻰ ﺗﻮاﻧﺪ‬
‫در اﻧﺤﺼﺎر ﻫﯿﭻ ﺟﻨﺎﺣﻰ درآﯾﺪ زﯾﺮا در اﯾﻦ ﺻﻮرت از اﻫﺪاف و آرﻣﺎﻧﻬﺎى ﺧﻮد ﻓﺎﺻﻠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ و دﯾﮕﺮ ﻋﺎرى از‬
‫ﺣﻘﯿﻘﺖ اﺳﺖ‪ .‬از اﯾﻦ زاوﯾﻪ ﻧﻬﺎد ﺑﺴﯿﺞ را ﻣﻰ ﺗﻮان ﯾﮑﻰ از ﻧﻬﺎدﻫﺎى ﺟﺎﻣﻌﮥ ﻣﺪﻧﻰ و ﺷﺎﯾﺪ ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ آﻧﻬﺎ ﻣﺤﺴﻮب‬
‫ﮐﺮد‪.‬‬
‫اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﻰ)س( از ﺑﺴﯿﺠﯿﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان »ﭘﯿﺸﮕﺎﻣﺎن رﻫﺎﯾﻰ« ﯾﺎد ﻣﻰ ﮐﻨﺪ‪ ...» :‬ﻣﻦ دﺳﺖ ﯾﮑﺎﯾﮏ‬
‫ﺷﻤﺎ ﭘﯿﺸﮕﺎﻣﺎن رﻫﺎﯾﻰ را ﻣﻰ ﺑﻮﺳﻢ و ﻣﻰ داﻧﻢ ﮐﻪ اﮔﺮ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﻦ ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﻰ از ﺷﻤﺎ ﻏﺎﻓﻞ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫‪22‬‬
‫آﺗﺶ دوزخ اﻟﻬﻰ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺳﻮﺧﺖ‪«.‬‬

‫اﺑﺰار دﺳﺖ ﻫﺮ ﮔﺮوه‪ ،‬ﺟﻨﺎح ﯾﺎ ﺑﻪ ﻋﻼوه ﻧﮕﺮش ﻣﺤﺪود و ﺻﺮﻓﺎً ﻧﻈﺎﻣﻰ ﺑﻪ ﺑﺴﯿﺞ‪ ،‬ﻧﮕﺮﺷﻰ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻰ ﺗﻮاﻧﺪ آﻧﺮا ﺑﻪ‬
‫اﻫﺪاف و آرﻣﺎﻧﻬﺎى ﻣﺘﻌﺎﻟﻰ ﮐﻪ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻧﻮع اﻧﺴﺎن اﺳﺖ ﻗﺪرﺗﻰ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻧﻬﺎد ﺑﺴﯿﺞ ﺑﺎ اﺑﻌﺎد وﺟﻮدى ﮔﺴﺘﺮده و‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬از دﯾﺪﮔﺎه ﺑﻨﯿﺎﻧﮕﺬارِ ﻧﻬﺎد ﺑﺴﯿﺞ ﻧﯿﺰ اﯾﻦ ﻧﻬﺎد ﺑﻪ ﻫﯿﭻ ﻋﻨﻮان ﺑﮑﻠﻰ از ﻧﯿﺮوﻫﺎى اﻧﺘﻈﺎﻣﻰ و ﻧﻈﺎﻣﻰ‬
‫ﻫﯿﭽﮕﺎه ﻧﻤﻰ ﺻﺮﻓﺎً ﻧﻬﺎدى اﺑﺰارى ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ‪» .‬ﻣﯿﻘﺎت ﭘﺎﺑﺮﻫﻨﮕﺎن« و »ﻣﻌﺮاج اﻧﺪﯾﺸﻪ ﭘﺎك اﺳﻼﻣﻰ« را ﻧﻤﻰ ﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﻧﻤﻮد‪ .‬زﯾﺮا ﻣﯿﻘﺎت ﺑﻮدن ﺑﺴﯿﺞ از آن ﻧﻈﺮ ﺗﻮان ﻣﺤﺪود ﺑﻪ اﺑﺰارى ﺑﺮاى ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ دﺷﻤﻨﻰ ﺧﺎرﺟﻰ ﯾﺎ آﺷﻮﺑﻰ داﺧﻠﻰ‬
‫ﺗﺤﺠﺮﮔﺮاﯾﻰ‪ ،‬و ﻣﻘﺪس ﻧﻤﺎﯾﻰ« اﺳﺖ و اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮﻋﻰ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎرﻫﺎ از اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﺎ »اﺳﺘﮑﺒﺎر‪ ،‬ﭘﻮل ﭘﺮﺳﺘﻰ‪،‬‬
‫‪:‬ﺧﻤﯿﻨﻰ)س( ﻣﻮرد ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﺳﻮى اﻣﺎم‬

‫»ﻣﻠﺘﻰ ﮐﻪ در ﺧﻂ اﺳﻼم ﻧﺎب ﻣﺤﻤﺪى ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﺎ اﺳﺘﮑﺒﺎر و ﭘﻮل ﭘﺮﺳﺘﻰ و ﺗﺤﺠﺮﮔﺮاﯾﻰ و‬
‫ﻣﻘﺪس ﻧﻤﺎﯾﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﻫﻤﮥ اﻓﺮادش ﺑﺴﯿﺠﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺴﯿﺞ ﻣﯿﻘﺎت ﭘﺎﺑﺮﻫﻨﮕﺎن و ﻣﻌﺮاج اﻧﺪﯾﺸﮥ ﭘﺎك اﺳﻼﻣﻰ‬
‫‪23‬‬
‫اﺳﺖ‪«...‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﻼوه در ﻣﻨﻈﺮ اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﻰ)س( ﺑﺴﯿﺞ‪ ،‬ﻟﺸﮑﺮ ﻣﺨﻠﺺ ﺧﺪا و ﻫﻤﮥ ﻣﺠﺎﻫﺪﯾﻦ راه ﺧﺪا را درﺑﺮﻣﻰ ﮔﯿﺮد‪» .‬ﺑﺴﯿﺞ‬
‫‪24‬‬
‫ﻟﺸﮕﺮ ﻣﺨﻠﺺ ﺧﺪاﺳﺖ ﮐﻪ دﻓﺘﺮ ﺗﺸﮑﯿﻞ آن را ﻫﻤﮥ ﻣﺠﺎﻫﺪان از اوﻟﯿﻦ ﺗﺎ آﺧﺮﯾﻦ اﻣﻀﺎ ﻧﻤﻮده اﻧﺪ‪«.‬‬

‫ارﮐﺎن ﺑﺴﯿﺞ‬

‫ﺑﺴﯿﺞ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﯾﮏ ﻧﻬﺎد اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ و ﺳﯿﺎﺳﻰ ﻣﺴﺘﻘﻞ داراى ﺳﻪ رﮐﻦ اﺻﻠﻰ اﺳﺖ؛‬

‫اﻟﻒ ـ ﻃﺮز ﺗﻔﮑﺮ‪ ،‬ﺟﻬﺎن ﻧﮕﺮى و اﯾﺪﺋﻮﻟﻮژى‪ :‬روﻧﺪ ﺑﺴﯿﺞ ﺗﺎﺑﻊ ﯾﮏ ﻃﺮز ﺗﻔﮑﺮ و ﺟﻬﺎن ﻧﮕﺮى ﯾﺎ ﺑﯿﻨﺶ ﮐﻠﻰ اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﻧﺤﻮه ﻧﮕﺮش اﻓﺮاد ﺑﻪ ﺟﻬﺎن‪ ،‬اﻧﺴﺎن و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺴﯿﺠﯿﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺟﻬﺎن ﻧﮕﺮى ﻣﺘﻌﻬﺪ ﻣﻰ‬
‫ﮔﺮدﻧﺪ ﭼﻮن آن را ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻓﻄﺮت ﺧﻮﯾﺶ ﻣﻰ ﯾﺎﺑﻨﺪ و از ﻟﺤﺎظ ﻋﻘﻠﻰ و ﻓﻠﺴﻔﻰ ﺑﺮاى آﻧﻬﺎ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ‬
‫ﺟﻬﺎن ﻧﮕﺮى ﺑﺴﯿﺠﻰ‪ ،‬ﺟﻬﺎن ﻧﮕﺮى ﺗﻌﻘﻠﻰِ وﺣﯿﺎﻧﻰ اﺳﺖ ﻧﻪ ﺟﻬﺎن ﻧﮕﺮى ﺗﻌﺒﺪى و ﺗﻘﻠﯿﺪى و ﻟﺬا ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ دﻓﺎع دارد و‬
‫ﺗﻤﺎم آرﻣﺎﻧﻬﺎ و اﻫﺪاف ﻣﻄﻠﻮب و ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﺴﯿﺞ از آن ﻧﺸﺄت ﻣﻰ ﮔﯿﺮد‪ .‬اﯾﺪﺋﻮﻟﻮژى ﺑﺴﯿﺞ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺗﮑﯿﻪ ﺑﺮ ﺟﻬﺎن‬
‫ﻧﮕﺮى ﻋﻘﻠﻰ ـ وﺣﯿﺎﻧﻰ‪ ،‬ﺣﺎﻟﺖ اﻧﻘﻼﺑﻰ دارد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه ﺟﻨﺒﮥ ﻋﻤﻠﻰ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻰ ﮔﯿﺮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﯾﻦ اﯾﺪﺋﻮﻟﻮژى ﻋﻘﻼﻧﻰ‪،‬‬
‫آرﻣﺎن ﮔﺮاﯾﺎﻧﻪ و ﻋﻤﻞ ﮔﺮاﯾﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ب ـ ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻰ و ﺗﺸﮑﯿﻼت‪ :‬ﯾﮑﻰ از ﺷﺮاﯾﻂ ﻧﻬﺎدى ﺷﺪن ﺑﺴﯿﺞ در ﺟﻬﺖ ﺗﺤﻘﻖ اﻫﺪاف و آرﻣﺎﻧﻬﺎى‬
‫ﺧﻮد‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻰ و ﺗﺸﮑﯿﻼت ﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﺸﮑﯿﻼت و ﺳﺎزﻣﺎن ﻓﻰ ﻧﻔﺴﻪ ﺑﺮاى روﻧﺪ ﺑﺴﯿﺞ ﻧﻤﻰ ﺗﻮاﻧﺪ ﻫﺪف ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻠﮑﻪ‬
‫ﺻﺮﻓﺎً ﺟﻨﺒﮥ اﺑﺰارى دارد؛ ﭼﻮن در ﺟﻬﺖ ﺗﺤﻘﻖ اﻫﺪاف ﺑﺴﯿﺞ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻰ آﯾﺪ‪.‬‬

‫ج ـ رﻫﺒﺮى ﺑﺴﯿﺞ‪ :‬ﺑﺴﯿﺞ‪ ،‬ﺑﻪ وﯾﮋه در ﺷﺮاﯾﻂ اﻧﻘﻼﺑﻰ‪ ،‬ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ رﻫﺒﺮى اﺳﺖ‪ .‬رﻫﺒﺮى ﺑﺮاى ﺑﺴﯿﺞ در ﺣﮑﻢ ﻣﺤﻮر‬
‫ﯾﺎ ﻗﻄﺒﻰ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺗﺒﯿﯿﻦ آرﻣﺎﻧﻬﺎ و اﻫﺪاف‪ ،‬ﻧﯿﺮوﻫﺎ را ﯾﺎرى ﻣﻰ ﮐﻨﺪ و از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ در ﻧﯿﺮوﻫﺎ ﺷﻮق و ﺗﺤﺮك‬
‫اﯾﺠﺎد ﻣﻰ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ وﻇﺎﯾﻒ و ﮐﺎر وﯾﮋه ﻫﺎى رﻫﺒﺮى ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬اﯾﺠﺎد ﯾﮕﺎﻧﮕﻰ و ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻰ ﻧﯿﺮوﻫﺎ؛ اﯾﺠﺎد‬
‫ﺷﻮق و رﻏﺒﺖ در ﻧﯿﺮوﻫﺎ؛ ﮐﻤﮏ در ﺗﺒﯿﯿﻦ و روﺷﻦ ﮐﺮدن اﻫﺪاف و ﻋﺮﺿﮥ »اﻧﺪﯾﺸﮥ ﺟﻤﻌﻰ« ﺑﺮ اﺳﺎس ﺟﻬﺎن ﻧﮕﺮى‬
‫ﺑﺴﯿﺞ‪.‬‬

‫ﺗﻔﮑﺮ و اﻧﺪﯾﺸﮥ ﺑﺴﯿﺠﻰ‬

‫ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ وﯾﮋﮔﻰ ﺑﺴﯿﺞ را اﻧﺪﯾﺸﻪ ﺑﺴﯿﺠﻰ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﻰ دﻫﺪ و ﺑﺪﯾﻬﻰ اﺳﺖ ﺗﻔﮑﺮ و اﻧﺪﯾﺸﮥ ﺑﺴﯿﺠﻰ‪ ،‬ﺗﻔﮑﺮى ﻣﻨﻄﻘﻰ‪،‬‬
‫ﻣﻌﻘﻮل‪ ،‬ﻣﻨﺴﺠﻢ و اﺻﻮﻟﻰ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﻔﻬﻮم »ﺑﺴﯿﺞ« ﺷﮑﻞ ﻣﻰ ﮔﯿﺮد‪ .‬ﭘﺲ ﺗﻔﮑﺮ و ﻧﮕﺮش ﺑﺴﯿﺠﻰ‪ ،‬ﺗﻔﮑﺮ‬
‫اﺣﺴﺎﺳﻰ ﯾﺎ ﻧﮕﺮش ﺗﺠﺮﺑﻰ ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﻧﮕﺮش و اﻧﺪﯾﺸﻪ اى اﺳﺖ ﻋﻘﻼﻧﻰ ـ وﺣﯿﺎﻧﻰ و ﺣﮑﯿﻤﺎﻧﻪ و ﻋﺎرﻓﺎﻧﻪ‪ .‬ﻧﮕﺮش‬
‫و ﺗﻔﮑﺮ ﺑﺴﯿﺠﻰ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻋﻘﻠﻰ ﺑﻮدﻧﺶ‪ ،‬ﻋﻤﯿﻖ و ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ از داﻧﺶ و آﮔﺎﻫﻰ اﺳﺖ و اﮔﺮ ﺟﺰ اﯾﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻤﻰ ﺗﻮان ﻧﺎم‬
‫ﺑﺴﯿﺠﻰ را ﺑﺮ آن ﻧﻬﺎد‪ .‬ﻣﮕﺮ ﻣﻰ ﺗﻮان »ﺷﺠﺮة ﻃﯿﺒﻪ«‪» ،‬درﺧﺖ ﺗﻨﺎور«‪» ،‬ﻣﺪرﺳﻪ ﻋﺸﻖ«‪» ،‬ﻣﮑﺘﺐ ﺷﺎﻫﺪان«‪» ،‬ﻣﯿﻘﺎت‬
‫ﭘﺎﺑﺮﻫﻨﮕﺎن«‪» ،‬ﻣﻌﺮاج اﻧﺪﯾﺸﮥ ﭘﺎك اﺳﻼﻣﻰ«‪» ،‬ﻟﺸﮑﺮ ﻣﺨﻠﺺ ﺧﺪا« و‪ ...‬را داراى ﻧﮕﺮﺷﻰ ﺳﻄﺤﻰ و ﻣﺒﺘﻨﻰ ﺑﺮ‬
‫اﺣﺴﺎس و ﺗﻌﺼﺐ داﻧﺴﺖ‪ .‬اﺻﻮﻻً ﺗﺤﺠﺮﮔﺮاﯾﻰ و ﻣﻘﺪس ﻣﺂﺑﻰ ﯾﺎ ﺗﻘﺪس ﻧﻤﺎﯾﻰ‪ ،‬ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﮕﺮى و واﭘﺲ اﻧﺪﯾﺸﻰ‪،‬‬
‫ﺗﻘﻠﯿﺪ ﮐﻮرﮐﻮراﻧﻪ و ﭘﯿﺮوى از آﺑﺎء و ﻧﯿﺎﮐﺎن و ﺗﺴﻠﯿﻢ ﺑﻰ ﭼﻮن و ﭼﺮا در ﺑﺮاﺑﺮ دﯾﮕﺮان ﻧﻤﻰ ﺑﺎﯾﺪ از ﺧﺼﺎﯾﺺ ﭼﻨﯿﻦ‬
‫اﻧﺪﯾﺸﻪ اى ﺑﺎﺷﺪ و اﮔﺮ ﺟﺰ اﯾﻦ ﺑﻮد اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﻰ)س( در ﻣﻮرد ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺷﺎﯾﺎن ﺗﻔﮑﺮ ﺑﺴﯿﺠﻰ اﯾﻨﮕﻮﻧﻪ داد ﺳﺨﻦ ﻧﻤﻰ‬
‫داد‪» :‬اﮔﺮ ﺑﺮ ﮐﺸﻮرى ﻧﺪاى دﻟﻨﺸﯿﻦ ﺗﻔﮑﺮ ﺑﺴﯿﺠﻰ ﻃﻨﯿﻦ اﻧﺪازد‪ ،‬ﭼﺸﻢ ﻃﻤﻊ دﺷﻤﻨﺎن و ﺟﻬﺎﻧﺨﻮاران از‬
‫‪25‬‬
‫آن دور ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮدﯾﺪ‪«.‬‬

‫ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﻬﻢ ﺗﻔﮑﺮ ﺑﺴﯿﺠﻰ]‪ [2‬ﺑﻪ اﺧﺘﺼﺎر ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬

‫‪1‬ـ واﻗﻊ ﻧﮕﺮى و آرﻣﺎن ﮔﺮاﯾﻰ ـ ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺗﻔﮑﺮ واﻗﻌﯿﺘﻬﺎى ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻮرد ﻋﻨﺎﯾﺖ و ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﻣﻰ ﮔﯿﺮﻧﺪ‬
‫و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ‪ ،‬آرﻣﺎﻧﻬﺎى ﻣﻄﻠﻮب ـ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻘﻖ ـ در اﻧﺪﯾﺸﻪ ﺷﮑﻞ ﻣﻰ ﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫‪2‬ـ ﻋﻘﻞ ﮔﺮاﯾﻰ و اﯾﻤﺎن ﮔﺮوى ـ اﯾﻤﺎن ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺑﺎﻻﯾﻰ در ﺗﻔﮑﺮ ﺑﺴﯿﺠﻰ دارد وﻟﻰ اﯾﻤﺎن ﺑﺴﯿﺠﻰ‪ ،‬اﯾﻤﺎﻧﻰ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ‬
‫»ﻋﻘﻞ« ﺑﻨﺎ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪3‬ـ آزادى و آﮔﺎﻫﻰ ﯾﺎ دو ﺑﺎﻟﻰ ﮐﻪ ﺗﻔﮑﺮ ﺑﺴﯿﺠﻰ ﺑﺎ آن ﺑﻪ ﭘﺮواز ﻣﻰ آﯾﺪ‪.‬‬

‫‪4‬ـ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ و اراده ـ ﺣﺎﺻﻞ آزادى و آﮔﺎﻫﻰ دو اﻣﺮى اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ از آﻧﻬﺎ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ و اراده ﯾﺎد ﻣﻰ‬
‫ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ در ﻧﺘﯿﺠﮥ آزادى و آﮔﺎﻫﻰ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻰ آﯾﺪ و اﮔﺮ آزادى ﻣﻮﺟﻮد ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻰ ﺗﻮان ﺳﺨﻦ از‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ و اراده ﺑﻪ ﻣﯿﺎن آورد‪ .‬ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﺑﺮآﯾﻨﺪ ﻋﻘﻞ‪ ،‬آزادى و داﻧﺶ و ﻣﻌﺮﻓﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ آزادى ﻣﻘﺪم ﺑﺮ‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ و اراده اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪5‬ـ ﺣﻀﻮر و آﻣﺎدﮔﻰ‪.‬‬

‫‪6‬ـ ﻋﺸﻖ و ﻋﻤﻞ ـ ﺣﺎﺻﻞ و ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺣﻀﻮر و آﻣﺎدﮔﻰ‪ ،‬ﻋﺸﻖ و ﻋﻤﻞ اﺳﺖ و اﯾﻦ دو از ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺟﺪا ﻧﻤﻰ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ :‬اﯾﻦ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﻰ)س( در ﺑﯿﺎن ﺑﺴﯿﺞ ﻣﻰ ﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬ﺑﺴﯿﺞ ﻣﺪرﺳﮥ ﻋﺸﻖ و ﻣﮑﺘﺐ ﺷﺎﻫﺪان و ﺷﻬﯿﺪان‬
‫‪26‬‬
‫ﮔﻤﻨﺎﻣﻰ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﯿﺮواﻧﺶ ﺑﺮ ﮔﻠﺪﺳﺘﻪ ﻫﺎى رﻓﯿﻊ آن‪ ،‬اذان ﺷﻬﺎدت و رﺷﺎدت ﺳﺮداده اﻧﺪ‪«.‬‬

‫ﺟﻬﺎن ﺑﯿﻨﻰ و اﯾﺪﺋﻮﻟﻮژى ﺑﺴﯿﺞ‬

‫ﺣﺎﺻﻞِ ﺗﻌﻘﻞ و ﺗﺪﺑﺮ و اﻧﺪﯾﺸﮥ ﺑﺴﯿﺠﻰ‪ ،‬ﻧﮕﺮش ﮐﻠﻰ ﯾﺎ ﺟﻬﺎن ﺑﯿﻨﻰ )ﺟﻬﺎن ﻧﮕﺮى( ﺑﺴﯿﺞ ﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﮐﻪ‬
‫»ﺑﺴﯿﺠﻰ« ﺑﻪ ﺟﻬﺎن‪ ،‬اﻧﺴﺎن و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺎ ﻧﮕﺎه ﺗﻌﻘﻠﻰ و آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ و ﻣﺒﺘﻨﻰ ﺑﺮ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻰ ﻧﮕﺮد‪ .‬ﺗﻤﺎم وﯾﮋﮔﯿﻬﺎى ﺗﻔﮑﺮ او‬
‫ﺑﻪ ﻧﮕﺮش و ﺟﻬﺎن ﻧﮕﺮى اش ﺳﺮاﯾﺖ ﻣﻰ ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬در واﻗﻊ ﺟﻬﺎن ﺑﯿﻨﻰ ﺑﺴﯿﺞ‪ ،‬ﺟﻤﻊ ﺑﻨﺪى و ﮐﻠﯿﺖ ﯾﺎﻓﺘﻦ ﺗﻔﮑﺮ ﺑﺴﯿﺠﻰ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﯾﺪﺋﻮﻟﻮژى ﻧﯿﺰ ﺣﺎﺻﻞ ﺟﻬﺎن ﺑﯿﻨﻰ اﺳﺖ ﯾﻌﻨﻰ از آن ﻧﺸﺄت ﻣﻰ ﮔﯿﺮد و ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻰ ﺣﮑﻤﺖ ﻋﻤﻠﻰ‬
‫ﺣﺎﺻﻞ ﺣﮑﻤﺖ ﻧﻈﺮى ﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ وﻇﺎﯾﻒ و ﮐﺎروﯾﮋه ﻫﺎى اﺳﺎﺳﻰ ﺟﻬﺎن ﺑﯿﻨﻰ ﺑﺴﯿﺠﻰ و ﺑﺎﻟﺘﺒﻊ اﯾﺪﺋﻮﻟﻮژى ﺣﺎﺻﻞ از آن ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬

‫‪1‬ـ ﻧﻔﻰ وﺿﻊ ﻣﻮﺟﻮد ﯾﺎ ﻧﮑﻮﻫﺶ آن و ﺗﻼش و ﮐﻮﺷﺶ در ﺟﻬﺖ ﭘﯿﺪا ﮐﺮدن رﯾﺸﻪ ﻫﺎ و ﻋﻠﻞ ﻧﺎﺑﺴﺎﻣﺎﻧﻰ ﻫﺎ و ﺑﻰ‬
‫ﻋﺪاﻟﺘﻰ ﻫﺎ و ﻧﺎراﺳﺘﻰ ﻫﺎى ﻣﻮﺟﻮد‪.‬‬

‫‪2‬ـ ﻃﺮح و ﺗﺮﺳﯿﻢ وﺿﻊ آرﻣﺎﻧﻰ و ﻣﻄﻠﻮب و ﺗﻌﯿﯿﻦ آرﻣﺎﻧﻬﺎ و اﻫﺪاف و ﻧﯿﺰ وﺳﺎﯾﻞ‪ ،‬اﺑﺰارﻫﺎ و راﻫﻬﺎى رﺳﯿﺪن ﺑﻪ‬
‫آرﻣﺎﻧﻬﺎى ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‪.‬‬

‫‪3‬ـ ﺑﯿﺎن و ﻋﺮﺿﮥ ﺗﺼﻮﯾﺮى از ﺗﺎرﯾﺦ در ﺟﻬﺖ ﻧﻔﻰ وﺿﻊ ﻣﻮﺟﻮد و دﻓﺎع از وﺿﻊ ﻣﻄﻠﻮب‪ .‬اﯾﻦ ﺗﺼﻮﯾﺮ در ﻗﺎﻟﺐ ﺗﺤﻠﯿﻞ‬
‫ﻫﺎ و ﺗﺒﯿﯿﻦ ﻫﺎى ﺗﺎرﯾﺨﻰ ﺗﺠﻠﻰ ﻣﻰ ﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺴﯿﺠﻰ‬

‫ﺗﻔﮑﺮ‪ ،‬ﻧﮕﺮش و ﻓﺮﻫﻨﮓ‬

‫ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺤﺼﻮل اﻧﺪﯾﺸﻪ و ﻓﮑﺮ اﻧﺴﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﮐﻪ ﻓﮑﺮ واﻧﺪﯾﺸﻪ در ﻗﺎﻟﺐ آداب‪ ،‬رﺳﻮم‪ ،‬ﻗﻮاﻧﯿﻦ‪ ،‬ﻣﻘﺮرات‪،‬‬
‫ﺳﻨﺖ ﻫﺎ‪ ،‬ﻧﮕﺮﺷﻬﺎ‪ ،‬ﺑﯿﻨﺶ ﻫﺎ‪ ،‬اﯾﺪﺋﻮﻟﻮژﯾﻬﺎ‪ ،‬ﻋﻘﺎﯾﺪ‪ ،‬ﺑﺎورﻫﺎ‪ ،‬ﻫﻨﺮﻫﺎ‪ ،‬ﻋﻠﻮم‪ ،‬ﻣﻌﺎرف و‪ ...‬ﺗﺠﻠﻰ ﻣﻰ ﯾﺎﺑﺪ و ﻣﺠﻤﻮع اﯾﻨﻬﺎ ﮐﻪ‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻧﺎم ﻣﻰ ﮔﯿﺮد ﺑﺮآﯾﻨﺪ و ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻓﮑﺮ و اﻧﺪﯾﺸﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻔﮑﺮ ﺑﺴﯿﺠﻰ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻣﻰ اﻧﺠﺎﻣﺪ ﮐﻪ‬
‫آﻧﺮا »ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺴﯿﺠﻰ« ﻣﻰ ﻧﺎﻣﯿﻢ‪ .‬ﻟﺬا در اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ از ﻧﻮﺷﺘﺎر اﺑﺘﺪا ﺑﻪ اﺟﻤﺎل ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﻓﺮﻫﻨﮓ اﺷﺎره اى ﻣﻰ ﺷﻮد‬
‫و ﺑﻌﺪ از آن ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺴﯿﺠﻰ و وﯾﮋﮔﯿﻬﺎ و ﺷﺎﺧﺼﻬﺎى آن ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﻣﻰ ﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫ﺗﻌﺎرﯾﻒ ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺴﯿﺠﻰ‬

‫در ﻣﻮرد ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺗﻌﺎرﯾﻒ ﻣﺘﻌﺪدى اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ ـ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎى ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان اﯾﻦ ﺣﻮزه ـ آﻧﻬﺎ را‬
‫در ﭼﻨﺪ دﺳﺘﮥ ﺑﺰرگ ﺟﺎى ﻣﻰ دﻫﯿﻢ‪ .‬ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ اﯾﻨﻬﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ﺗﻌﺎرﯾﻒ ارزﺷﻰ‪ ،‬ﺷﻤﺎرﺷﻰ‪ ،‬ﺗﺎرﯾﺨﻰ‪ ،‬ﻫﻨﺠﺎرى‪،‬‬
‫رواﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻰ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﺎرى و ﺗﮑﻮﯾﻨﻰ‪ .27‬در ﺗﻌﺎرﯾﻒ ارزﺷﻰ‪ ،‬ﺑﺮ ﺟﺎﯾﮕﺎه‪ ،‬اﻫﻤﯿﺖ و ارزش ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺗﮑﯿﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در‬
‫ﺣﺎﻟﻰ ﮐﻪ در ﺗﻌﺎرﯾﻒ ﺷﻤﺎرﺷﻰ ﯾﺎ ﺗﻮﺻﯿﻔﻰ ﻋﻨﺎﺻﺮ و اﺟﺰاى ﺗﺸﮑﯿﻞ دﻫﻨﺪه ﻓﺮﻫﻨﮓ ﭼﻮﻧﺎن داﻧﺶ‪ ،‬ﻫﻨﺮ‪ ،‬ﺑﯿﻨﺶ‪ ،‬رﺳﻮم‬
‫و‪ ...‬ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﻣﻰ ﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬در ﺗﻌﺎرﯾﻒ ﺗﺎرﯾﺨﻰ ﺑﺮ روﻧﺪ ﺗﺎرﯾﺨﻰ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﯿﺮاث اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻣﻰ‬
‫ﺷﻮد وﻟﻰ در ﺗﻌﺎرﯾﻒ ﻫﻨﺠﺎرى ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان راه‪ ،‬روش و روﯾﻪ ﻣﻮرد ﻋﻨﺎﯾﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻌﺎرﯾﻒ رواﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻰ ﻓﺮﻫﻨﮓ‬
‫را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان وﺳﯿﻠﮥ ﺳﺎزوارى و ﺣﻞ ﻣﺴﺎﯾﻞ ﯾﺎ ﻃﺮح زﻧﺪﮔﻰ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﻣﻰ دﻫﻨﺪ‪ .‬در ﺗﻌﺎرﯾﻒ ﺳﺎﺧﺘﻰ ﯾﺎ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﺎرى ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﯾﮏ ﻧﻈﺎم ﯾﺎ ﺳﺎزﻣﺎن و ﭘﯿﮑﺮه ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ و در ﺗﻌﺎرﯾﻒ ﺗﮑﻮﯾﻨﻰ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﭼﻮﻧﺎن ﯾﮏ‬
‫ﻓﺮآورده ﯾﺎ ﺳﺎﺧﺘﻪ ارﺗﺒﺎﻃﻰ اﺟﺘﻤﺎع ﺑﺸﺮى و ﻣﺤﺼﻮل اﻧﺴﺎن دﯾﺪه ﻣﻰ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺗﻌﺎرﯾﻒ ﻧﻮع ارزﺷﻰ و ﺷﻤﺎرﺷﻰ در ﻋﯿﻦ اﯾﻨﮑﻪ ﺷﺎﯾﻊ ﺗﺮﯾﻦ ﻧﻮع ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ وﻟﻰ ﺷﮑﻨﻨﺪه ﻣﻰ ﺑﺎﺷﻨﺪوﺑﺮاى‬
‫ﺗﺒﯿﯿﻦ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﮐﻤﺘﺮﻣﻰ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮارﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬ﺗﺎﯾﻠﺮ از ﺟﻤﻠﻪ ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮاﻧﻰ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﻤﺎرﺷﻰ از‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮓ اراﯾﻪ ﻣﻰ ﮐﻨﺪ‪.‬ﺑﻪ ﻋﻘﯿﺪه ﺑﺮﺗﺮان ﺑﺪﯾﻊ »او ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪات ﺗﮑﺮارﺷﻮﻧﺪة ﻋﻤﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ اﺷﺎره دارد و‬
‫‪28‬‬
‫ﻫﯿﭻ ﺗﻮﺟﯿﻪ ﻧﻈﺮى در ﻣﻮرد اﺻﻞ ﭘﯿﻮﺳﺘﮕﻰ )‪ (coherence‬ﮐﻪ اﺗﺤﺎد ﺑﺨﺶ آﻧﻬﺎﺳﺖ اراﺋﻪ ﻧﻤﻰ دﻫﺪ‪«.‬‬

‫در ﺣﺎﻟﻰ ﮐﻪ اﺻﻞ ﭘﯿﻮﺳﺘﮕﻰ اﺟﺰا و ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﭘﯿﻮﺳﺘﮕﻰ زﻣﺎﻧﻰ آن ﺑﺮاى ﺗﺒﯿﯿﻦ اﻫﻤﯿﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮى دارد‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﻫﻤﯿﻦ ﺟﻬﺖ در اﯾﻦ ﺑﺤﺚ ﻣﺎ ﻓﺮﻫﻨﮓ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اى از ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﻧﻤﻰ دﻫﯿﻢ‪ .‬در ﺗﻌﺎرﯾﻒ ﻧﻮع‬
‫ﺗﺎرﯾﺨﻰ ﻧﯿﺰ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ اﺻﻞ ﭘﯿﻮﺳﺘﮕﻰ زﻣﺎﻧﻰ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان »روﻧﺪ ﻣﯿﺮاث اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ« و »اﻧﺘﻘﺎل ارزﺷﻬﺎ«‪ 29‬ﻣﻮرد‬
‫ﻋﻨﺎﯾﺖ اﺳﺖ وﻟﻰ ﺷﺮاﯾﻂ اﯾﺠﺎد ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﻧﺤﻮة ﺗﺤﻮل و ﺑﺎزﺗﻮﻟﯿﺪ آن ﻣﻬﻤﺘﺮ اﺳﺖ و اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﯾﻌﻨﻰ اﯾﺠﺎد‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮓ‪ ،‬ﺗﺤﻮل‪ ،‬ﺑﺎزﺗﻮﻟﯿﺪ و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﭘﺬﯾﺮى ﺑﺮاى ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺴﯿﺠﻰ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫در ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﻫﻨﺠﺎرى دو اﺻﻞ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺗﺒﯿﯿﻦ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺴﯿﺠﻰ ﺑﺮاى ﻣﺎ ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﯿﺖ‬
‫اﺳﺖ‪1 :‬ـ ﺟﺎﯾﮕﺎه ﻣﺬﻫﺐ و ﻣﻌﻨﻮﯾﺎت در ﻣﯿﺎن ﭘﺪﯾﺪه ﻫﺎى ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ و اﺟﺰاى ﯾﮏ ﻧﻈﺎم ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ؛ ‪2‬ـ راﺑﻄﻪ ﮐﺎرﮐﺮدى‬
‫ﻣﯿﺎن ﮐﻨﺶ اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ و ﻓﺮﻫﻨﮓ‪.‬‬

‫اﯾﺮاد وارد ﺑﺮ اﯾﻦ ﻧﻮع ﺗﻌﺮﯾﻔﺎت اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺎﻗﺪ ﺗﻮﺟﯿﻬﺎت ﻧﻈﺮى ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻟﺬا ﺑﺮاى ﻣﺜﺎل ﺑﻪ ﺗﺤﻠﯿﻞ رواﺑﻂ اﻣﺮ‬
‫ﻣﻌﻨﻮى و اﻣﺮ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻧﻤﻰ ﭘﺮدازﻧﺪ و ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﺗﻮﺻﯿﻒ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮔﺮاﯾﺎﻧﻪ دارﻧﺪ‪.‬‬

‫در ﺗﻌﺎرﯾﻒ رواﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻰ ﻧﯿﺰ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﺮ ﻓﺮد و اﺑﻌﺎد ﺷﺨﺼﯿﺘﻰ او ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻣﻰ ﺷﻮد وﻟﻰ در ﻣﻮرد ارﺗﺒﺎط ﻓﺮد و ﺟﺎﻣﻌﻪ‬
‫ﯾﺎ ﺳﻄﻮح ﻋﻮاﻣﻞ ﭘﯿﻮﺳﺘﮕﻰ ﺑﯿﻦ اﻟﮕﻮﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﺣﻞ ﻣﺴﺎﯾﻞ‪ ،‬ﭼﯿﺰى را در اﺧﺘﯿﺎر ﻣﺎ ﻗﺮار ﻧﻤﻰ دﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻧﮕﺮش ﺳﺎﺧﺘﺎرى ﺑﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ را ﺷﺎﯾﺪ ﺑﺘﻮان ﻓﺎﻗﺪ ﻣﻌﺎﯾﺐ اﻧﻮاع ﺗﻌﺎرﯾﻒ ﺑﺎﻻ داﻧﺴﺖ زﯾﺮا در اﯾﻦ ﻧﻮع ﻧﮕﺮش‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓ‬
‫ﻧﻈﺎم و اﻟﮕﻮى زﻧﺪﮔﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﯿﺎن ﮐﻠﻮك ﻫﻮﻫﻦ و ﮐﻠﻰ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﻰ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ‪» :‬ﻧﻈﺎﻣﻰ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ‬
‫ﺗﺎرﯾﺨﻰ از اﻟﮕﻮﻫﺎى ﺿﻤﻨﻰ ﯾﺎ آﺷﮑﺎر زﻧﺪﮔﻰ ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻣﻰ ﺗﻮاﻧﺪ وﺟﻪ اﺷﺘﺮاك ﻫﻤﻪ ﯾﺎ ﺑﺨﺸﻰ از‬
‫‪30‬‬
‫ﯾﮏ ﮔﺮوه ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪«.‬‬

‫در ﻧﮕﺮش ﺗﮑﻮﯾﻨﻰ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﮕﺎه ﺑﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺤﺼﻮل ﺟﺎﻣﻌﮥ ﺑﺸﺮى ﯾﺎ »ﺗﻤﺎﻣﻰ رﻓﺘﺎرﻫﺎى ﺟﻤﻌﻰ«‪ 31‬ﮐﻪ‬
‫در ﻗﺎﻟﺐ ﺷﺒﮑﻪ اى ﻧﻈﺎﻣﻮار از اﻧﺪﯾﺸﻪ ﻫﺎ ﯾﺎ ﺳﻤﺒﻠﻬﺎ ﺗﺤﻘﻖ ﻣﻰ ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﮑﺘﻪ اى ﺟﺪﯾﺪ ﻣﻰ رﺳﯿﻢ و آن وﺟﻮد ﻧﻮﻋﻰ‬
‫ﺷﯿﻮه ارﺗﺒﺎﻃﻰ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻤﺎﻣﻰ ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن ﻓﺮﻫﻨﮓ را ﺑﺎ ﻫﻢ ﯾﮑﻰ ﻣﻰ ﺳﺎزد و از رﻓﺘﺎرﻫﺎى آﺷﮑﺎر و اﺟﺰاى ﺗﺸﮑﯿﻞ‬
‫دﻫﻨﺪة آن ﻓﺮاﺗﺮ ﻣﻰ رود و ﻟﺬا ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ ﻧﻈﺎﻣﻰ ﻣﻌﻨﺎدار ﻣﻰ ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﮐﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺗﺎر و ﭘﻮد و ﺑﻨﯿﺎن‬
‫رﻓﺘﺎرﻫﺎى ﻣﻌﻨﺎدار آدﻣﯿﺎن را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﻰ دﻫﺪ‪.‬‬
 ‫ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺴﯿﺠﻰ ﺑﻪ ﮐﺪام ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ؟‬

‫ﺗﻌﺮﯾﻒ‪ ‬ﻣﺎ از ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺴﯿﺠﻰ ﺗﺮﮐﯿﺒﻰ از ﺗﻌﺎرﯾﻒ ﺳﺎﺧﺘﺎرى و ﺗﮑﻮﯾﻨﻰ اﺳﺖ و آﻧﮕﺎه ﮐﻪ ﻣﻰ ﮔﻮﯾﯿﻢ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺴﯿﺠﻰ‬
‫ﺑﻪ ﻧﻈﺎﻣﻰ ﺗﻮﺟﻪ دارﯾﻢ ﮐﻪ از اﻟﮕﻮﻫﺎى ﺧﺎص و آﺷﮑﺎر زﻧﺪﮔﻰ ﺑﺴﯿﺠﻰ و روﻧﺪ ﺑﺴﯿﺞ ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ و وﺟﻪ‬
‫اﺷﺘﺮاك ﺗﻤﺎم ﺑﺴﯿﺠﯿﺎن راﺳﺘﯿﻦ در ﻃﻮل ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ و اﯾﻦ ﻧﻈﺎم ﺧﻮد ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﮐﻨﺸﻬﺎى اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻧﺸﺄت‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ از ﺷﯿﻮة ارﺗﺒﺎﻃﻰ ﮐﻪ ﺗﻤﺎﻣﻰ ﺑﺴﯿﺠﯿﺎن را ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﺘﺤﺪ و ﯾﮑﻰ ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﻣﻰ ﺗﻮاﻧﺪ در ﺳﻄﺤﻰ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺮاﺗﺐ اﻧﺘﺰاﻋﻰ ﺗﺮ و ﻓﺮاﮔﯿﺮﺗﺮ از رﻓﺘﺎرﻫﺎى ﺻﺮﯾﺢ اﻓﺮاد ﺑﺴﯿﺠﻰ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫اﯾﻦ ﻧﻈﺎم ﭘﯿﭽﯿﺪه ﺑﺎ رواﺑﻂ ﻣﻌﻨﺎدار اﻧﺘﺰاﻋﻰ و ﻓﺮاﮔﯿﺮ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﮔﺴﺘﺮده ﺗﺮ از رﻓﺘﺎرﻫﺎﯾﻰ اﺳﺖ ﮐﻪ در اوﺿﺎع و اﺣﻮال‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﯾﺎ ﻣﮑﻤﻞ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﯾﺎ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻣﻰ ﺑﺎﺷﻨﺪ و روﯾﮥ ﻇﺎﻫﺮى ﻓﺮﻫﻨﮓ را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﻰ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ در ﺗﻌﺮﯾﻒ‬
‫ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺧﻮد از ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺴﯿﺠﻰ ﺑﻪ دو اﺻﻞ ﻣﻬﻢ ﺗﻮﺟﻪ دارﯾﻢ‪:‬‬

‫‪1‬ـ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺴﯿﺠﻰ ﯾﮏ ﻧﻈﺎم ﺧﺎص و ﮔﺴﺘﺮدة ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ اﺳﺖ ﮐﻪ از اﻟﮕﻮﻫﺎى ﺧﺎﺻﻰ ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﮐﻪ وﺟﻪ اﺷﺘﺮاك‬
‫ﺑﺴﯿﺠﯿﺎن در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﺸﺮ و در ﻫﻤﮥ ﺟﻮاﻣﻊ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪2‬ـ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺴﯿﺠﻰ ﻧﻈﺎﻣﻰ اﺳﺖ ﻓﺮاﺗﺮ از اﯾﻦ اﻟﮕﻮﻫﺎ و ﻧﯿﺰ رﻓﺘﺎرﻫﺎى اﻓﺮاد و ﺟﻮاﻣﻊ ﺑﺴﯿﺠﻰ‪ ،‬ﻟﺬا ﺧﻮد ﻧﻈﺎﻣﻰ ﻣﻌﻨﺎدار‬
‫و ارﺗﺒﺎﻃﻰ اﺳﺖ‪.‬‬

‫و ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺎس »ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺴﯿﺠﻰ‪ ،‬ﻧﻈﺎﻣﻰ از اﻧﺪﯾﺸﻪ ﻫﺎ و ﻣﻌﺎﻧﻰ و ارﺗﺒﺎط ﻣﯿﺎن آﻧﻬﺎ و ارﺗﺒﺎط ﻣﯿﺎن آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻟﮕﻮﻫﺎ و‬
‫رﻓﺘﺎرﻫﺎ و ﮐﻨﺶ ﻫﺎﺳﺖ‪ .‬اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ از ﻃﺮﯾﻖ اﯾﻦ اﻧﺪﯾﺸﻪ ﻫﺎ و ﻣﻌﺎﻧﻰ ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗﺮار ﻣﻰ ﺳﺎزﻧﺪ و ﻃﺮز ﻧﮕﺮش و‬
‫ﺷﯿﻮه ﻫﺎى زﻧﺪﮔﺎﻧﻰ ﺧﻮد را ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻰ ﺑﺨﺸﻨﺪ‪ «.‬ﺑﻪ ﺑﯿﺎن ﻣﺎرى ﺑﻼك‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓ را‪» :‬ﭼﻮﻧﺎن ﻧﻈﺎﻣﻰ از ﻣﻌﺎﻧﻰ در‬
‫‪32‬‬
‫ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ ﮐﻪ وﺟﻪ اﺷﺘﺮاك اﻋﻀﺎى ﮔﺮوﻫﻰ اﺳﺖ ﮐﻪ آن را در ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺑﮑﺎر ﻣﻰ ﮔﯿﺮﻧﺪ‪«.‬‬
‫در ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺴﯿﺠﻰ ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻓﮑﺮى و ﻋﻘﻼﻧﻰ‪ ،‬ﺗﻌﺎﻣﻠﻰ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎى آﮔﺎﻫﻰ و اﺧﺘﯿﺎر ﺷﮑﻞ ﻣﻰ ﮔﯿﺮد وﺟﻮد دارد و اﯾﻦ‬
‫ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻣﻌﻨﺎدار‪ ،‬ﻧﻈﺎﻣﻰ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ و ﻣﻌﻨﺎدار را ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻰ آورد‪ .‬ﻋﮑﺲ اﯾﻦ ﺳﺨﻦ ﻧﯿﺰ ﺻﺤﯿﺢ اﺳﺖ ﯾﻌﻨﻰ وﺟﻮد ﻧﻈﺎم‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻋﻘﻠﻰ و ﻣﻌﻨﺎدار ﺑﻪ ﮐﻨﺸﻬﺎ و ﺗﻌﺎﻣﻼت ﺑﺴﯿﺠﯿﺎن ﻣﻌﻨﺎ ﻣﻰ دﻫﺪ و ﺑﻪ ﺑﯿﺎن ﻣﺎﮐﺲ وﺑﺮ آدﻣﯿﺎن‪» :‬ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ‬
‫ﻣﻮﺟﻮداﺗﻰ ﻣﺘﻤﺪن و ﺻﺎﺣﺐ اراده و داراى ﺗﻮان اﺗﺨﺎذ آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ ﻣﻮﺿﻊ در ﻣﻘﺎﺑﻞ دﻧﯿﺎ و ﻣﻌﻨﻰ دادن ﺑﻪ‬
‫‪33‬‬
‫آن«‬

‫ﻣﻰ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬از اﯾﻨﺠﺎ ﻣﻰ رﺳﯿﻢ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﻣﻔﻬﻮﻣﻰ ﮐﻪ از واژه ﺑﺴﯿﺠﻰ ﺑﯿﺎن ﮐﺮدﯾﻢ ﯾﻌﻨﻰ ﺣﺮﮐﺘﻰ ﻋﺎﻗﻼﻧﻪ و ﻣﺒﺘﻨﻰ ﺑﺮ‬
‫اﺧﺘﯿﺎر و آﮔﺎﻫﻰ ﮐﻪ از ﺳﻮى ﻣﻮﺟﻮدات ﻣﺴﺌﻮل و داراى اراده و ﺗﻮان ﺻﻮرت ﻣﻰ ﮔﯿﺮد ﻟﺬا اﯾﻦ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﻌﻨﺎ دارد و‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﭼﯿﺰ دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺰ ﻣﻌﻨﺎ ﻣﻰ دﻫﺪ‪.‬‬

‫‪34‬‬
‫ﭼﻨﯿﻦ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ از اراده و آﮔﺎﻫﻰ ﺟﻤﻌﻰ اﺳﺖ و ﺑﻪ ﺗﻌﺒﯿﺮ دورﮐﯿﻢ »روان ﺟﺎﻣﻌﻪ« را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﻰ دﻫﺪ و‬
‫دﯾﻦ در ﻣﺮﮐﺰ اﯾﻦ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻗﺮار ﻣﻰ ﮔﯿﺮد و ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ »ﻧﻈﺎﻣﻰ ﻣﺤﮑﻢ از ﺑﺎورﻫﺎ و اﻋﻤﺎل ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻣﻘﺪﺳﺎت« ﻣﻰ‬
‫‪35‬‬
‫ﺷﻮد ﮐﻪ در »ﯾﮏ اﺟﺘﻤﺎع اﺧﻼﻗﻰ واﺣﺪ« ﺗﺠﻠﻰ ﻣﻰ ﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺪﯾﻨﺴﺎن در ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺴﯿﺠﻰ ﻋﻘﻞ و دﯾﻦ ﺑﺮ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﻣﻰ ﮔﺮدﻧﺪ و ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺣﺎﺻﻞ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‬
‫ﻋﻘﻠﻰ و در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل دﯾﻨﻰ زﯾﺮا ﻫﺮ دو ﺑﻨﯿﺎن واﺣﺪى ﺑﻪ ﻧﺎم »ﻓﻄﺮت« دارﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﻰ ارﮐﺎن ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺴﯿﺠﻰ را »ﺗﻌﺎﻣﻞ«‪» ،‬ﻣﻌﻨﺎدارى«‪» ،‬ﺑﺎورِ اﺻﻮﻟﻰ«‪» ،‬ﻫﻤﺰﺑﺎﻧﻰ« و »ﻫﻤﺪﻟﻰ« ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﻰ‬
‫دﻫﺪ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﯾﻦ ﻧﻮع ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ اﻧﻄﺒﺎق ﮐﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﻓﺮﻫﻨﮓ اﺳﻼﻣﻰ را ﻣﻰ ﺗﻮاﻧﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬زﯾﺮا ﻫﺮ دو‪،‬‬
‫اﻧﺴﺎﻧﻰ و ﻓﻄﺮى ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻓﺮﻫﻨﮓ اﯾﺮان اﺳﻼﻣﻰ ـ ﺑﻪ ﺗﻌﺒﯿﺮ اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﻰ)س( ـ ﻧﯿﺰ ﺟﺰ اﯾﻦ ﻧﻤﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪» :‬اﺳﺘﺎدان‬
‫ﻋﺰﯾﺰ ﺑﺎﯾﺪ ﺧﻮد اﯾﻦ اﻋﺘﻘﺎد را ﺑﯿﺎﺑﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻓﺮﻫﻨﮓ اﯾﺮان اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺠﺎﺗﺒﺨﺶ ﮐﺸﻮر و ﻣﻠﺖ‬
‫ﻣﺎن ﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ 36«.‬و ﯾﺎ‪» :‬ﺑﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻏﻨﻰ اﯾﺮان اﺳﻼﻣﻰ ﺗﮑﯿﻪ ﮐﻨﯿﺪ و ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﮐﻪ ﭘﯿﺮوزى از‬
‫‪37‬‬
‫آن ﺷﻤﺎﺳﺖ‪«.‬‬

‫ﺷﺎﺧﺼﻬﺎ و وﯾﮋﮔﯿﻬﺎى ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺴﯿﺠﻰ‬

‫ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ راه ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺴﯿﺠﻰ ـ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﺣﻘﯿﻘﻰ آن ـ ﺑﺮرﺳﻰ ﺷﺎﺧﺼﻬﺎ و وﯾﮋﮔﯿﻬﺎى آن ﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻣﻮرد‬
‫اﯾﻦ ﺷﺎﺧﺼﻬﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﻧﮑﺘﻪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ‪:‬‬

‫اﻟﻒ ـ اﯾﻦ ﺷﺎﺧﺼﻬﺎ وﺿﻌﯿﺖ آرﻣﺎﻧﻰ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺴﯿﺠﻰ را ﻧﺸﺎن ﻣﻰ دﻫﻨﺪ و ﻟﺬا ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه وﺿﻊ ﻣﻄﻠﻮب ﻣﻰ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻧﻪ وﺿﻊ ﻣﻮﺟﻮد‪ .‬ب ـ اﯾﻦ ﺷﺎﺧﺼﻬﺎ ﻧﺴﺒﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ج ـ ﻓﻘﺪان ﺑﻌﻀﻰ از اﯾﻦ ﺷﺎﺧﺼﻬﺎ ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ ﻧﺒﻮدن‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺴﯿﺠﻰ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﮐﺎﻣﻞ آن اﺳﺖ وﻟﻰ ﻣﻰ ﺗﻮان ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺴﯿﺠﻰ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﻧﺎﻗﺺ ﯾﺎ ﺗﺤﺮﯾﻒ ﺷﺪه آن را ﻧﯿﺰ‬
‫داﺷﺖ‪ .‬د ـ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻣﺎ ﺑﺮ آﻧﭽﻪ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﻫﺴﺖ ﻧﻪ آﻧﭽﻪ ﮐﻪ وﺟﻮد دارد‪ .‬در اﯾﻨﺠﺎ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻰ از ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﺷﺎﺧﺼﻬﺎ‬
‫و وﯾﮋﮔﯿﻬﺎى ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺴﯿﺠﻰ اﺷﺎره ﻣﻰ ﺷﻮد‪:‬‬

‫‪1‬ـ ﻋﻘﻠﻰ ـ دﯾﻨﻰ ﺑﻮدن؛ ﯾﮑﻰ از ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﺻﻔﺎت ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺴﯿﺠﻰ ﻋﻘﻠﻰ ـ دﯾﻨﻰ ﺑﻮدن آن اﺳﺖ؛ ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﮐﻪ ﻧﻈﺎم‬
‫اﻧﺪاﻣﻮار و ﻣﻌﻨﺎدار ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ از ﻋﻘﻞ و دﯾﻦ اﺳﺎس و ﺑﻨﯿﺎن ﻣﻰ ﮔﯿﺮد و در ﻧﮕﺮش ﺧﻮد ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺴﯿﺠﻰ ﺗﻌﺎرﺿﻰ ﻣﯿﺎن‬
‫دﯾﻦ و ﻋﻘﻞ وﺟﻮد ﻧﺪارد زﯾﺮا ﻫﺮ دو اﻣﺮى ﻓﻄﺮى و ﻟﺬا اﻣﺮى اﻧﺴﺎﻧﻰ ـ اﻟﻬﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺟﻬﺖ ﮔﯿﺮى ﻋﻘﻠﻰ ـ دﯾﻨﻰ در‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺴﯿﺠﻰ ﮐﺎﻣﻼً آﺷﮑﺎر اﺳﺖ‪ .‬اﻣﻮرى ﭼﻮن ﺗﻔﮑﺮ‪ ،‬آﮔﺎﻫﻰ‪ ،‬آزادى و اﺧﺘﯿﺎر در ﺗﻌﺎﻣﻼت و اﻟﮕﻮﻫﺎى رﻓﺘﺎرى‪،‬‬
‫ﺣﺰم اﻧﺪﯾﺸﻰ و‪ ...‬از ﯾﮏ ﺳﻮ‪ ،‬اﯾﻤﺎن ﺑﻪ ﺑﺎورﻫﺎ و ﻣﻘﺪﺳﺎت ﻣﺬﻫﺒﻰ‪ ،‬ﺗﻮﮐﻞ‪ ،‬رﺟﺎء‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﺎد و ﺣﺴﺎب و ﮐﺘﺎب در‬
‫اﻋﻤﺎل و‪ ...‬ﻧﯿﺰ از ﺳﻮى دﯾﮕﺮ ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ وﯾﮋﮔﻰ ﻋﻘﻠﻰ ـ دﯾﻨﻰ ﺑﻮدن اﯾﻦ ﻓﺮﻫﻨﮓ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻋﺒﺎرات اﻣﺎم‬
‫ﺧﻤﯿﻨﻰ)س( ﻧﯿﺰ ﮔﺎه از آن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻓﺮﻫﻨﮓ »اﺳﻼﻣﻰ اﻧﺴﺎﻧﻰ« و ﮔﺎه ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻓﺮﻫﻨﮓ »اﯾﺮاﻧﻰ اﺳﻼﻣﻰ« ﯾﺎ‬
‫‪38‬‬
‫»اﺳﻼﻣﻰ ـ اﯾﺮاﻧﻰ« و‪ ...‬ﯾﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪2‬ـ اﻧﺴﺎﻧﻰ ـ ﻓﻄﺮى ﺑﻮدن؛ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺴﯿﺠﻰ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻓﻄﺮى اﺳﺖ ﯾﻌﻨﻰ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ از ﻓﻄﺮت ﭘﺎك ﻧﻮع اﻧﺴﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻓﺮدى‪ ،‬ﮔﺮوﻫﻰ‪ ،‬ﺟﻨﺎﺣﻰ و ﻃﺒﻘﻪ اى‪ ،‬ﻣﻠﻰ‪ ،‬ﻗﻮﻣﻰ و‪ ...‬ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬

‫‪3‬ـ ﻣﺮدﻣﻰ و ﻋﻤﻮﻣﻰ ﺑﻮدن؛ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺴﯿﺠﻰ‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﯿﻞ اﻧﺴﺎﻧﻰ ﺑﻮدن و ﻓﻄﺮى ﺑﻮدن‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ اﺳﺖ ﻣﺮدﻣﻰ‪ ،‬ﻋﻤﻮﻣﻰ‬
‫و ﻋﺎم ﮔﺮا‪ .‬ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﮐﻪ اﺧﺘﺼﺎص ﺑﻪ ﮔﺮوه ﯾﺎ ﺣﺰب و ﯾﺎ ﺟﻨﺎح ﺧﺎﺻﻰ ﻧﺪارد و ﻧﻤﻰ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ اﻧﺤﺼﺎر درآﯾﺪ‪.‬‬
‫»اﻧﺤﺼﺎرﮔﺮاﯾﻰ« اﻣﺮى اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﯿﭻ ﺟﺎﯾﻰ در درون ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺴﯿﺠﻰ ﻧﺪارد و اﮔﺮ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ اﻧﺤﺼﺎرﮔﺮا ﺑﺎﺷﺪ ﻗﻄﻌﺎً‬
‫ﻧﻤﻰ ﺗﻮان آن را ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺴﯿﺠﻰ داﻧﺴﺖ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ وﺟﻪ ﻣﺸﺘﺮك ﺗﻤﺎم ﻧﯿﺮوﻫﺎى ﺑﺴﯿﺠﻰ ﻣﺮدﻣﻰ ﺑﻮدن اﺳﺖ‪ .‬ﻟﺬا ﺑﺴﯿﺞ‬
‫داراى روﻧﺪى ﻣﺮدﻣﻰ و روﺣﯿﻪ اى ﺟﻤﻌﻰ اﺳﺖ و در ﺟﻬﺖ ﮔﯿﺮى ﺑﻪ »ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻋﺎم« و »ﺧﻮاﺳﺖ ﻋﻤﻮﻣﻰ« ﺗﻮﺟﻪ‬
‫دارد ﻧﻪ ﻣﻨﻔﻌﺖ ﻓﺮد ﯾﺎ ﺟﻨﺎح و ﮔﺮوﻫﻰ ﺧﺎص‪.‬‬

‫ﺑﺴﯿﺠﻰ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺟﻤﻌﻰ را ﻫﺪف ﻗﺮار داده اﺳﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﺟﺰ ﺑﺪان ﻧﻤﻰ اﻧﺪﯾﺸﺪ و ﻣﻬﻤﺘﺮ از آن اﯾﻨﮑﻪ ﻫﻮﯾﺖ و‬
‫ﺷﺨﺼﯿﺖ وﺟﻮدى ﺧﻮد را در راﺳﺘﺎى ﺣﺮﮐﺖ و ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺟﻤﻊ ﻣﻰ ﺑﯿﻨﺪ و ﺧﻮد را ﻧﯿﺮوﯾﻰ در ﺧﺪﻣﺖ ﺟﻤﻊ ﻣﻰ داﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺴﯿﺠﻰ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺗﻤﺎﻣﻰ ﻣﺴﺘﻀﻌﻔﺎن ﺟﻬﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺘﯿﺠﮥ آن ﺑﺮ اﺳﺎس وﻋﺪة اﻟﻬﻰ ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ ﻣﺴﺘﻀﻌﻔﯿﻦ‬
‫ﺑﺮ روى زﻣﯿﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪» :‬و ﻧﺮﯾﺪ ان ﻧﻤ‪‬ﻦ ﻋﻠﻰ اﻟﺬﯾﻦ اﺳﺘﻀﻌﻔﻮا ﻓﻰ اﻻرض و ﻧﺠﻌﻠﻬﻢ اﺋﻤﮥً و‬
‫‪39‬‬
‫ﻧﺠﻌﻠﻬﻢ اﻟﻮارﺛﯿﻦ«‬

‫ﺑﺴﯿﺞ ﻣﯿﻘﺎت ﭘﺎﺑﺮﻫﻨﮕﺎن و ﻣﻌﺮاج اﻧﺪﯾﺸﮥ ﭘﺎك اﺳﻼﻣﻰ « ‪:‬اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﻰ)س( در ﺑﯿﺎن اﯾﻦ ﺧﺼﻠﺖ ﻣﻰ ﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‬
‫‪...»40‬اﺳﺖ‬

‫‪4‬ـ واﻗﻌﯿﺖ ﻧﮕﺮى و آرﻣﺎن ﮔﺮاﯾﻰ ـ ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﮐﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺴﯿﺠﻰ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﮕﺎه ﺑﻪ واﻗﻌﯿﺘﻬﺎى ﻣﻮﺟﻮد ﺷﮑﻞ ﻣﻰ‬
‫ﮔﯿﺮد و آرﻣﺎﻧﻬﺎى ﻣﻄﻠﻮب ﺧﻮد را از آﻧﻬﺎ اﺧﺬ ﻣﻰ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﻣﻔﺎﻫﯿﻤﻰ ﭼﻮن ﺧﺪا‪ ،‬ﻣﻌﺎد‪ ،‬وﺟﻮد اﻣﺎم ﻏﺎﯾﺐ ﻋﻠﯿﻪ اﻟﺴﻼم‪،‬‬
‫ﺷﺠﺎﻋﺖ‪ ،‬ﻓﺪاﮐﺎرى و اﯾﺜﺎر‪ ،‬ﺷﻬﺎدت و‪ ...‬ﮐﻪ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﺑﻨﯿﺎﻧﻰ ﺗﻔﮑﺮ ﺑﺴﯿﺠﻰ را ﺷﮑﻞ ﻣﻰ دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻪ داراى ﻧﻤﻮدﻫﺎى‬
‫ﻋﯿﻨﻰ و واﻗﻌﻰ اﻧﺪ‪ .‬آرﻣﺎن ﮔﺮاﯾﻰ آن ﻧﯿﺰ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ از ﻫﻤﯿﻦ واﻗﻌﯿﺎت ﻋﯿﻨﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﻗﺮب اﻟﻰ اﻟﻠّﻪ ‪ ،‬اﻧﺘﻈﺎر اﻣﺎم ﻏﺎﯾﺐ‬
‫ﻋﻠﯿﻪ اﻟﺴﻼم‪ ،‬ﺟﺎن دادن در راه ﺣﻖ و‪ ...‬ﻫﻤﻪ و ﻫﻤﻪ آرﻣﺎﻧﻬﺎﯾﻰ اﻧﺪ ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از واﻗﻌﯿﺎت و ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻘﻖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪5‬ـ اﯾﻤﺎن و ﻋﻠﻢ)ﺑﺎورى(؛ در ﻧﮕﺮش و ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺴﯿﺠﻰ؛ ﺑﺎور ﺑﻪ ﻋﻠﻢ و ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﯿﺮى دﺳﺘﺎوردﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ در ﺟﻬﺖ‬
‫ﺑﻬﺒﻮد زﻧﺪﮔﻰ ﻫﻤﺮاه و ﻫﻤﮕﺎم ﺑﺎ اﯾﻤﺎن و ﺑﺎورﻫﺎى ﻣﻌﻨﻮى اﺳﺖ‪ .‬در واﻗﻊ ﺑﺴﯿﺠﻰ ﺑﻪ اﯾﻤﺎن و ﻋﻠﻢ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ دو ﺑﺎل‬
‫ﺑﺮاى ﭘﺮواز ﻣﻰ ﻧﮕﺮد ﮐﻪ ﻫﺮ ﯾﮏ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﯾﻰ و ﺑﺪون دﯾﮕﺮى ﻣﻌﻨﻰ ﻧﻤﻰ دﻫﺪ ﻣﺮﺗﻀﻰ ﻣﻄﻬﺮى اﯾﻦ ﻧﮕﺮش دوﮔﺎﻧﻪ را‬
‫اﯾﻦ ﭼﻨﯿﻦ ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻣﻰ ﮐﻨﺪ‪» :‬ﻋﻠﻢ ﺑﻪ ﻣﺎ روﺷﻨﺎﯾﻰ و ﺗﻮاﻧﺎﯾﻰ ﻣﻰ ﺑﺨﺸﺪ و اﯾﻤﺎن ﻋﺸﻖ و اﻣﯿﺪ و ﮔﺮﻣﻰ؛ ﻋﻠﻢ‬
‫اﺑﺰار ﻣﻰ ﺳﺎزد و اﯾﻤﺎن ﺗﻌﻬﺪ؛ ﻋﻠﻢ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻰ دﻫﺪ و اﯾﻤﺎن ﺟﻬﺖ؛ ﻋﻠﻢ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻦ اﺳﺖ و اﯾﻤﺎن ﺧﻮب‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﻦ‪ ...‬ﻋﻠﻢ زﯾﺒﺎﯾﻰ ﻋﻘﻞ اﺳﺖ و اﯾﻤﺎن زﯾﺒﺎﯾﻰ روح‪ ...‬ﻋﻠﻢ اﻣﻨﯿﺖ ﺑﺮوﻧﻰ ﻣﻰ دﻫﺪ و اﯾﻤﺎن اﻣﻨﯿﺖ‬
‫‪41‬‬
‫دروﻧﻰ‪«...‬‬

‫ﺑﺎﻟﺘﺒﻊ ﺗﮑﯿﻪ ﺑﺮ اﯾﻤﺎن و ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﻬﺪ و ﺗﺨﺼﺺ؛ را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل دارد‪ .‬اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﻰ)س( اﺣﯿﺎﮔﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺴﯿﺠﻰ‬
‫در زﻣﺎن ﻣﺎ ﺑﻪ اﯾﻦ اﻣﺮ ﻣﻬﻢ اﯾﻨﮕﻮﻧﻪ اﺷﺎره دارد‪» :‬ﺻﻨﻌﺖ ﻣﺎ ﻋﺪاى اﯾﻤﺎن ﻓﺴﺎد ﻣﻰ آورد‪ ،‬ﻋﻠﻢ ﻣﺎ ﻋﺪاى اﯾﻤﺎن‪،‬‬
‫ﻓﺴﺎد ﻣﻰ آورد‪ ...‬اﮔﺮ اﯾﻤﺎن ﭘﻬﻠﻮى ﺗﺨﺼﺺ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺨﺼﺺ ﻣﻀﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺨﺼﺺ در ﯾﮏ ﮐﺸﻮرى‬
‫‪42‬‬
‫ﮐﻪ اﯾﻤﺎن ﺗﻮﯾﺶ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺗﺨﺼﺺ ﮐﺸﻮر را ﺑﻪ ﻫﻼﮐﺖ ﻣﻰ رﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ]وا[ﺑﺴﺘﮕﻰ ﻣﻰ رﺳﺎﻧﺪ‪«.‬‬

‫‪6‬ـ وﺣﺪت ﮔﺮاﯾﻰ و ﻫﻤﻪ ﺑﻌﺪى ﺑﻮدن؛ ﯾﮑﻰ دﯾﮕﺮ از ﺷﺎﺧﺼﻬﺎ و وﯾﮋﮔﯿﻬﺎى ﻣﻬﻢ در ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺴﯿﺠﻰ ﻫﻤﻪ ﺑﻌﺪى‬
‫ﺑﻮدن و ﻟﺬا دارا ﺑﻮدن ﮐﻤﺎل و ﺟﺎﻣﻌﯿﺖ ﻣﺤﺘﻮاﯾﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﮐﻪ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺧﺎﺻﻰ از ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﻌﻨﻮى و ﻣﺎدى‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮓ در آن ﻣﻄﺮح اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ در ﺑﺮﺧﻰ از ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺎدى ﭼﻮن دﻧﯿﺎﮔﺮاﯾﻰ‪ ،‬ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژى‪ ،‬ﺗﺨﺼﺺ‪،‬‬
‫ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎى ﻓﻨﻰ و ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻗﺘﺼﺎدى ﺗﻮﺟﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮى ﺷﺪه اﺳﺖ ﯾﺎ در ﺑﺮﺧﻰ از ﻓﺮﻫﻨﮕﻬﺎى دﯾﮕﺮ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﻌﻨﻮى ﭼﻮن‬
‫ﻋﺒﺎدت‪ ،‬زﻫﺪ‪ ،‬آﺧﺮت ﮔﺮاﯾﻰ و ﺣﺘﻰ رﻫﺒﺎﻧﯿﺖ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻮده و ﻫﺴﺖ‪ ،‬در ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺴﯿﺠﻰ ﻧﻮﻋﻰ ﺗﻌﺎدل ﺑﯿﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ‬
‫ﻣﻌﻨﻮى و ﻣﺎدى ﻓﺮﻫﻨﮓ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﮐﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺴﯿﺠﻰ ﻓﺮﻫﻨﮓ دﻧﯿﻮى ـ اﺧﺮوى و ﻣﺎدى ـ ﻣﻌﻨﻮى‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻧﻮﻋﻰ وﺣﺪت ﮔﺮاﯾﻰ در ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺴﯿﺠﻰ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﺒﯿﺮى ﭘﯿﺎم آور ﺷﺨﺼﯿﺖ ﺟﺎﻣﻊ اﻻﺿﺪاد‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ ﻋﻠﯿﻪ اﻟﺴﻼﻣﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫‪7‬ـ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺷﻨﺎﺳﻰ )ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ زﻣﺎن و ﻣﮑﺎن(؛ در ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺴﯿﺠﻰ ﻣﻘﺘﻀﯿﺎت زﻣﺎن و ﻣﮑﺎن و ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺘﻐﯿﺮ‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﻣﻰ ﮔﯿﺮد و ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺎس ﻧﻮﻋﻰ ﻣﺼﻠﺤﺖ داﻧﻰ و ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻗﯿﻖ ﺗﺮ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺷﻨﺎﺳﻰ در‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺴﯿﺠﻰ وﺟﻮد دارد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻨﻈﻮر از »ﻣﺼﻠﺤﺖ داﻧﻰ« ﯾﺎ »ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺷﻨﺎﺳﻰ«‪ ،‬ﻧﺎن ﺑﻪ ﻧﺮخ روز ﺧﻮردن و ﻫﻤﻪ‬
‫ﭼﯿﺰ را ﻓﺪاى ﻣﻨﺎﻓﻊ ﮐﺮدن ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬در ﻧﮕﺮش ﺑﺴﯿﺠﻰ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ زﻣﺎن و ﻣﮑﺎن و ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺗﻌﺎرﯾﻔﻰ ﺧﺎص دارﻧﺪ‪ .‬زﻣﺎن و‬
‫ﻣﮑﺎن و ﻣﺼﻠﺤﺖ در زﻧﺪﮔﻰ روزﻣﺮه اﻓﺮاد و ﮔﺮوﻫﻬﺎ و ﻧﻬﺎدﻫﺎى ﻣﻌﻤﻮﻟﻰ ﺑﺮ ﻓﺮد‪ ،‬ﮔﺮوه‪ ،‬ﻧﻬﺎد و ﺷﺨﺼﯿﺖ و ﻣﻨﺶ آﻧﻬﺎ‬
‫ﺗﺴﻠﻂ دارد و ﻫﻮﯾﺖ و ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻓﺮد و ﮔﺮوه و‪ ...‬را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﻰ ﮐﻨﺪ وﻟﻰ در ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺴﯿﺠﻰ ﻓﺮد‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﻧﻬﺎد زﻣﺎن‬
‫ﺷﻨﺎس و ﻣﮑﺎن ﺷﻨﺎس اﺳﺖ و ﻣﺼﺎﻟﺢ و ﻣﻘﺘﻀﯿﺎت را ﻣﻰ ﺳﻨﺠﺪ و ﻋﺎﻟﻤﺎﻧﻪ و ﻣﺨﺘﺎر و ﻋﺎﻗﻼﻧﻪ ﺑﺎ آن ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﻰ‬
‫ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪8‬ـ ﺑﺎرورى‪ ،‬ﻧﻮآورى و ﺗﺤﻮل ﭘﺬﯾﺮى ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺴﯿﺠﻰ؛ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ ﮔﺬﺷﺖ ﺑﺴﯿﺞ روﻧﺪى اﻧﺴﺎﻧﻰ و‬
‫ﻓﻄﺮى و ﻟﺬا روﻧﺪى ﻫﻤﯿﺸﮕﻰ اﺳﺖ‪ ،‬روﻧﺪى ﮐﻪ ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﺗﺎرﯾﺦ اﻧﺴﺎن را ﭘﻮﺷﺶ ﻣﻰ دﻫﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺴﯿﺠﻰ‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ اﺳﺖ زﻣﺎن ﺷﻨﺎس و ﻣﮑﺎن ﺷﻨﺎس و ﺑﺮ ﻫﻤﯿﻦ اﺳﺎس ﺑﺎرور ﻣﻰ ﮔﺮدد‪ ،‬ﻧﻮ ﻣﻰ آﻓﺮﯾﻨﺪ و ﻣﺘﺤﻮل ﻣﻰ ﺷﻮد و‬
‫ﻟﺬا ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻤﻰ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﭘﻮﯾﺎﯾﻰ و ﺗﺤﺮك و ﻧﻮآﻓﺮﯾﻨﻰ از وﯾﮋﮔﯿﻬﺎى ﻓﺮﻫﻨﮕﻬﺎى ﺳﺎﻟﻢ و رو ﺑﻪ ﮐﻤﺎل اﺳﺖ و ﭼﻮن‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺴﯿﺠﻰ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ اﻧﺴﺎﻧﻰ اﺳﺖ و ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻓﻄﺮت و ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻫﺎ و ﻧﯿﺎزﻫﺎى ﻧﻮع اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﻟﺬا ﺣﺎﻟﺖ ﭘﻮﯾﺎﯾﻰ و‬
‫ﺗﺤﻮل و ﻧﻮآورى در آن وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﺑﺮ ﻫﻤﯿﻦ اﺳﺎس ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺴﯿﺠﻰ ـ آﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﺑﺮﺧﻰ ﭘﻨﺪاﺷﺘﻪ اﻧﺪ ـ ﺧﺮده‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺘﺪرﯾﺞ رو ﺑﻪ زوال رود ﯾﺎ راﮐﺪ و ﻣﻨﺠﻤﺪ ﺑﺎﻗﻰ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﻠﮑﻪ داﺋﻤﺎً در ﺣﺎل ﺗﺤﻮل‪ ،‬ﺗﺤﺮك‪ ،‬ﭘﻮﯾﺎﯾﻰ‬
‫و ﻧﻮآﻓﺮﯾﻨﻰ و ﺑﺎرورى اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﻐﯿﯿﺮ و ﺑﺎرورى ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺴﯿﺠﻰ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬

‫اﻟﻒ ـ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﮔﺮاﯾﻰ و ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﺘﻀﯿﺎت زﻣﺎن و ﻣﮑﺎن؛ ب ـ اﻧﺘﻈﺎراﺗﻰ ﮐﻪ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ از اﯾﻦ ﻓﺮﻫﻨﮓ اﻧﺴﺎﻧﻰ دارﻧﺪ؛ ج‬
‫ـ ﺗﺤﻮﻻت ﻓﮑﺮى‪ ،‬ﻋﻠﻤﻰ و ﻓﻠﺴﻔﻰ در ﺟﻬﺎن؛ د ـ ﻣﯿﺰان ﻓﻌﺎل ﺳﺎزى ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﻌﻨﻮى و ﻣﺎدى ﺟﺎﻣﻌﻪ؛ ه ـ ﻧﻮع و ﻣﯿﺰان‬
‫ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﺣﺎﻣﻼن اﯾﻦ ﻓﺮﻫﻨﮓ در ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎرور ﮐﺮدن و ﻣﺘﺤﻮل ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﺟﺎﻣﻌﻪ؛‬

‫‪9‬ـ ﻋﺪاﻟﺘﺨﻮاﻫﻰ و ﻋﺪاﻟﺖ ﻃﻠﺒﻰ و ﻇﻠﻢ ﺳﺘﯿﺰى؛ ﯾﮑﻰ از ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﺧﺼﺎﯾﺺ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺴﯿﺠﻰ‪ ،‬ﻇﻠﻢ ﺳﺘﯿﺰى و ﭘﯿﮑﺎر‬
‫ﺑﺎ ﺳﺘﻢ و ﺑﯿﺪاد و اﻧﺤﺮاﻓﺎت ﻓﺮدى و اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ از ﯾﮏ ﺳﻮ و ﻋﺪاﻟﺖ ﺧﻮاﻫﻰ از ﺳﻮى دﯾﮕﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺮوﯾﺞ ﻋﺪاﻟﺖ در‬
‫ﺗﻤﺎم اﺑﻌﺎد ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ آرﻣﺎن ﺑﺴﯿﺠﯿﺎن اﺳﺖ و ﺷﺎﯾﺪ ﯾﮑﻰ از ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ دﻟﯿﻞ اﯾﻨﮑﻪ ﻣﻰ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺴﯿﺠﻰ‪،‬‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻣﺎﻧﺪﻧﻰ و ﭘﺎﯾﺪار و ﺟﺎذب ﺑﺮاى اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ ﻫﻤﯿﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ اﺳﺖ‪ .‬دﻓﺎع از ﺣﻘﻮق ﻣﻈﻠﻮﻣﺎن و ﺗﺎﺧﺘﻦ ﺑﺮ‬
‫ﻇﺎﻟﻤﺎن و ﺗﺤﻘﻖ داد و ﻗﺴﻂ ﻣﺴﺄﻟﻪ اى اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻓﻄﺮت ﺳﻠﯿﻢ ﻫﺮ اﻧﺴﺎن ﭘﺎك ﻧﻬﺎدى ﺳﺎزﮔﺎرى دارد و ﻫﻤﮕﺎن‬
‫ﺧﻮاﻫﺎن ﺗﺤﻘﻖ و اﺟﺮاى ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻮﺿﻮﻋﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺗﻌﺒﯿﺮ اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﻰ)س(‪ ...» :‬وآن ]ﻋﺪاﻟﺖ[ از اﻣﻬﺎت ﻓﻀﺎﯾﻞ اﺧﻼﻗﯿﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻋﺪاﻟﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ‪،‬‬
‫ﺗﻤﺎم ﻓﻀﺎﯾﻞ ﺑﺎﻃﻨﯿﻪ و ﻇﺎﻫﺮﯾﻪ و روﺣﯿﻪ و ﻗﻠﺒﯿﻪ و ﺟﺴﻤﯿﻪ اﺳﺖ‪ 45«...‬و ﯾﺎ ﻣﻰ ﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬ﻣﺎ وﻇﯿﻔﻪ دارﯾﻢ‬
‫ﭘﺸﺘﯿﺒﺎن ﻣﻈﻠﻮﻣﯿﻦ و دﺷﻤﻦ ﻇﺎﻟﻤﯿﻦ ﺑﺎﺷﯿﻢ‪ .‬ﻫﻤﯿﻦ وﻇﯿﻔﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻣﯿﺮ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻋﻠﯿﻪ اﻟﺴﻼم در وﺻﯿﺖ‬
‫ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ دو ﻓﺮزﻧﺪ ﺑﺰرﮔﻮارش ﺗﺬﮐﺮ ﻣﻰ دﻫﺪ و ﻣﻰ ﻓﺮﻣﺎﯾﺪ »وﮐﻮﻧﻮا ﻟﻈﺎﻟﻢ ﺣﻀﻤﺎً و ﻟﻠﻤﻈﻠﻮم ﻋﻮﻧﺎً« دﺷﻤﻦ‬
‫‪46‬‬
‫ﺳﺘﻤﮕﺮ و ﯾﺎور و ﭘﺸﺘﯿﺒﺎن ﺳﺘﻤﺪﯾﺪه ﺑﺎﺷﯿﺪ‪«.‬‬

‫‪10‬ـ ﻧﮕﺮش ﻋﺎﺷﻮراﯾﻰ و ﺷﻬﺎدت ﻃﻠﺒﻰ؛ ﻋﺪاﻟﺖ ﺧﻮاﻫﻰ و اﻧﺴﺎﻧﻰ ﺑﻮدن ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺴﯿﺠﻰ ﮔﺮاﯾﺶ ﺑﻪ ﺷﻬﺎدت ﻃﻠﺒﻰ‪،‬‬
‫اﯾﺜﺎر و ﻓﺪاﮐﺎرى ﺣﺴﯿﻨﻰ و ﻋﺎﺷﻮراﯾﻰ ﺑﻮدن را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل دارد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺴﯿﺠﻰ‪ ،‬ﺷﻬﺎدت و اﯾﺜﺎر‪ ،‬ﻋﺸﻖ‬
‫اﺳﺖ و ﻫﺪﯾﻪ اﻟﻬﻰ و ﺑﻪ ﺗﻌﺒﯿﺮ اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﻰ)س(‪» :‬ﺷﻬﺎدت در راه ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬زﻧﺪﮔﻰ اﻓﺘﺨﺎرآﻣﯿﺰ اﺑﺪى و ﭼﺮاغ‬
‫ﻫﺪاﯾﺖ ﺑﺮاى ﻣﻠﺘﻬﺎﺳﺖ‪ 47«...‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در ﻧﮕﺮش ﺑﺴﯿﺠﻰ »ﻋﺸﻖ ﺑﻪ ﺷﻬﺎدت«‪ ،‬ﭘﯿﺮوزى ﺧﻮن ﺑﺮ ﺷﻤﺸﯿﺮ‪ ،‬و‬
‫»اﺣﺪى اﻟﺤﺴﻨﯿﻦ« و‪ ...‬از ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﺑﻨﯿﺎﻧﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪11‬ـ اﺳﻮه ﮔﺮاﯾﻰ؛ ﯾﮑﻰ از وﯾﮋﮔﻰ ﻫﺎ و ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﻬﻢ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺴﯿﺠﻰ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﺳﻮه ﻫﺎ و اﺳﻮه ﮔﺮاﯾﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﺳﻮه‪،‬‬
‫ﺳﺮﻣﺸﻖ و اﻟﮕﻮى ﺑﺮﺗﺮى اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻰ ﺗﻮاﻧﺪ ﻫﻢ در ﺑﺎرورى ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺴﯿﺠﻰ اﯾﻔﺎى ﻧﻘﺶ ﮐﻨﺪ و ﻫﻢ در ﺗﻌﺎﻣﻞ اﻓﺮاد‬
‫ﺑﺴﯿﺠﻰ و ﻣﻌﻨﺎدادن ﺑﻪ رﻓﺘﺎر و اﻟﮕﻮﻫﺎى رﻓﺘﺎرى آﻧﻬﺎ‪ .‬از ﻧﻈﺮ ﻗﺮآن ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺑﺰرگ اﺳﻼم ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ »اﺳﻮة‬
‫‪50‬‬
‫ﺣﺴﻨﻪ« اﺳﺖ‪» :‬ﻟﻘﺪ ﮐﺎن ﻟﮑﻢ ﻓﻰ رﺳﻮل اﻟﻠّﻪ اﺳﻮةٌ ﺣﺴﻨﮥٌ«‬

‫در ﻣﮑﺘﺐ اﺳﻼم‪ ،‬اﺳﻮه ﻫﺎ و ﺗﺄﺛﯿﺮ آﻧﻬﺎ در زﻧﺪﮔﻰ اﻧﺴﺎن ﺟﺎﯾﮕﺎه واﻻﯾﻰ دارﻧﺪ‪ .‬ﭘﺬﯾﺮش اﺳﻮه و اﻟﮕﻮ ﻗﺮاردادن اﻧﺪﯾﺸﻪ و‬
‫ﻋﻤﻞ وى ﻧﯿﺰ اﻣﺮى اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻓﻄﺮت و ﻧﯿﺎزﻫﺎى ﻃﺒﯿﻌﻰ ﺑﺸﺮ ﺳﺎزﮔﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﯾﻌﻨﻰ اﻧﺴﺎن ﻣﻮﺟﻮدى »اﺳﻮه ﺟﻮ« و‬
‫»اﻟﮕﻮ ﻃﻠﺐ« و »ﺳﺮﻣﺸﻖ ﮔﺮا« ﻫﺴﺖ‪ .‬ﺑﺮ ﻫﻤﯿﻦ اﺳﺎس اﻫﻤﯿﺖ اﺳﻮه ﮔﺮاﯾﻰ در ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺴﯿﺠﻰ آﺷﮑﺎر ﻣﻰ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﭘﺬﯾﺮش اﺳﻮه ﻧﻮﻋﻰ ﺣﻀﻮر را ﻣﻰ ﻃﻠﺒﺪ ﮐﻪ اﻧﺴﺎن ﺧﻮد را در ﻣﺤﻀﺮ اﺳﻮه ﺧﻮد اﺣﺴﺎس ﮐﻨﺪ و ﭼﻮﻧﺎن او ﺑﯿﻨﺪﯾﺸﺪ و‬
‫ﻋﻤﻞ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
 ‫ﺣﻤﺎﺳﻪ ﮔﺮاﯾﻰ‪ ،‬ﺳﺎده زﯾﺴﺘﻰ‪ ،‬ﻏﻔﻠﺖ ﺑﺮﺧﻰ دﯾﮕﺮ از وﯾﮋﮔﻰ ﻫﺎى ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺴﯿﺠﻰ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﭘﺸﺘﻮاﻧﮥ ﻣﺮدﻣﻰ‪،‬‬
‫ﻏﺮﺑﺰدﮔﻰ‪ ،‬اﺳﺘﻘﻼل و ﻧﻔﻰ واﺑﺴﺘﮕﻰ‪ ،‬اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻮﻋﻮد‪ ،‬ﻧﮑﻮﻫﺶ ﺳﺘﯿﺰى‪ ،‬ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ‪ ،‬ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﺳﻠﻄﻪ ﻏﺮب و‬
‫‪...‬ﻧﻔﻰ ﻣﺮﻓﻬﯿﻦ ﺑﻰ درد‪ ،‬ﻫﻤﮕﺎﻣﻰ و ﻫﻤﺪﻟﻰ ﺑﺎ ﻣﺤﺮوﻣﯿﻦ و ﻓﻘﺮاى ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﺻﺎﺣﺒﺎن زر و زور و ﺗﺰوﯾﺮ‪،‬‬

‫ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﯿﺮى‬

‫ﺑﺮاﺳﺎس آﻧﭽﻪ ﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺴﯿﺠﻰ در ﻣﻌﻨﺎى ﺣﻘﯿﻘﻰ و ﮐﺎﻣﻞ آن‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ اﺳﺖ ﻓﻄﺮى و اﻧﺴﺎﻧﻰ و ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ‬
‫دﻟﯿﻞ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ اﺳﺖ ﻋﻘﻠﻰ و دﯾﻨﻰ؛ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻋﺎرى از ﺗﻌﺼﺐ‪ ،‬ﺟﺰﻣﯿﺖ‪ ،‬اﻧﺤﺼﺎر‪ ،‬ﮔﺮوه ﮔﺮاﯾﻰ‪ ،‬ﺧﺎص اﻧﺪﯾﺸﻰ‪،‬‬
‫رﻫﺒﺎﻧﯿﺖ‪ ،‬ﺗﻌﺒﺪ ﺑﺪون ﺗﻌﻘﻞ و ﻣﻬﻤﺘﺮ از ﻫﻤﻪ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ اﺳﺖ اﺳﻼﻣﻰ و ﺟﻬﺖ ﮔﯿﺮى آن ﺑﺴﻮى ﻓﻄﺮت‪ ،‬ﺣﻨﯿﻔﯿﺖ‪،‬‬
‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‪ ،‬ﺗﻌﻘﻞ‪ ،‬ﺣﻤﺎﺳﻪ‪ ،‬ﻋﺮﻓﺎن‪ ،‬ﺷﻬﺎدت و اﯾﺜﺎر‪ ،‬ﻋﺪاﻟﺘﺨﻮاﻫﻰ‪ ،‬ﺳﻌﺎدت ﻃﻠﺒﻰ‪ ،‬ﮐﻤﺎل ﺟﻮﯾﻰ و در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﺧﺪاﺧﻮاﻫﻰ و‬
‫ﻃﻠﺐ ﺟﺎﻧﺎن اﺳﺖ‪.‬‬

‫و ﺑﺮ ﻫﻤﯿﻦ اﺳﺎس »ﺑﺴﯿﺠﻰ« در ﺑﻨﺪ اﻏﯿﺎر ﻧﻤﻰ ﮔﻨﺠﺪ‪ ،‬دل او ﺧﺎﻧﮥ ﯾﺎر و ﺷﯿﻔﺘﮥ ﺟﺎﻧﺎن اﺳﺖ وﻻﻏﯿﺮ و ﻟﺬا »ﻋﺎﺷﻖ‬
‫اﺳﺖ ﺑﺮ ﻫﻤﻪ ﻋﺎﻟﻢ ﮐﻪ ﻫﻤﻪ ﻋﺎﻟﻢ از اوﺳﺖ« و ﻫﻤﻪ را ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﺑﺮادر و ﻫﻤﻨﻮع ﻣﻰ ﺑﯿﻨﺪ‪ .‬ﺑﺴﯿﺠﻰ »ز ﻫﺮ ﭼﻪ رﻧﮓ‬
‫ﺗﻌﻠﻖ ﭘﺬﯾﺮد آزاد اﺳﺖ« رﻧﮓ ﺑﺴﯿﺠﻰ‪ ،‬رﻧﮓ و ﺻﺒﻐﮥ اﻧﺴﺎن دو ﻣﺮدم اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﻪ ﺑﺮاى او اﻧﺴﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻫﻤﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ و در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل ﺑﺮادر‪.‬‬

‫ﺑﺴﯿﺠﻰ ﺳﺮﺑﺎز اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﺮﺑﺎز راه ﻋﺸﻖ‪ ،‬راه ﺣﻖ‪ ،‬راه ﺧﯿﺮ‪ ،‬راه ﻋﺪاﻟﺖ و ﻓﻀﯿﻠﺖ‪ ،‬وﻟﻰ ﻫﺮ ﺳﺮﺑﺎزى ﻧﻤﻰ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺴﯿﺠﻰ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺴﯿﺠﻰ ﻗﻄﻌﺎً ﭘﺎﺳﺪار اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺪار اﻧﺴﺎن و اﻧﺴﺎﻧﯿﺖ ﭘﺎﺳﺪار ﺣﻖ و ﻓﻀﯿﻠﺖ و ﻣﻌﻨﻮﯾﺖ وﻟﻰ ﻫﺮ ﭘﺎﺳﺪارى ﻧﻤﻰ‬
‫ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺴﯿﺠﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺴﯿﺠﻰ ﻣﺘﺮادف ﺑﺎ ﻧﻈﺎﻣﻰ ﺑﻮدن ﯾﺎ ﺳﭙﺎﻫﻰ و ارﺗﺸﻰ ﺑﻮدن ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺴﯿﺞ درﯾﺎﺳﺖ‬
‫و ﺑﺴﯿﺠﻰ درﯾﺎﯾﻰ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﺰﯾﻰ از وﺟﻮد او را ﻧﻈﺎﻣﻰ ﺑﻮدن ﯾﺎ ﺳﭙﺎﻫﻰ ﺑﻮدن ـ آن ﻫﻢ ﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﯾﮏ وﺿﻌﯿﺖ‬
‫ﺷﻐﻠﻰ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺧﺼﻠﺖ و ﺟﻠﻮه اى از ﺗﺠﻠﯿﺎت وﺟﻮد او ـ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﻰ دﻫﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ درآﻣﺪن ﺑﺴﯿﺠﻰ در ﺑﻨﺪ‬
‫ﻧﻈﺎﻣﻰ ﮔﺮى ﺣﺮﻓﻪ اى دور ﺷﺪن از آرﻣﺎن ﺑﺴﯿﺞ و ﺑﺴﯿﺠﯿﺎن اﺳﺖ و ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺠﻰ ﻧﻤﻰ ﺗﻮاﻧﺪ رﺳﻤﻰ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﻧﻤﻰ ﺗﻮاﻧﺪ درﺑﻨﺪ رﺳﻢ ﻧﯿﺰ‬

‫درآﯾﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺴﯿﺠﻰ درﺑﻨﺪ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻫﻢ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬او ﻧﯿﺮوﯾﻰ ﻣﺮدﻣﻰ اﺳﺖ و ﻟﺬا ﺑﺴﯿﺞ ﻧﻬﺎدى ﻏﯿﺮ رﺳﻤﻰ و ﻏﯿﺮ ﺣﮑﻮﻣﺘﻰ اﺳﺖ و‬
‫ﻧﻬﺎدى ﮐﺎﻣﻼً ﻣﺮدﻣﻰ اﺳﺖ و اﮔﺮ ﺟﺰ اﯾﻦ دﯾﺪه ﺷﻮد دور ﺷﺪن از ﻣﻌﻨﺎ و ﻣﻔﻬﻮم ﺑﺴﯿﺞ و ﺑﺴﯿﺠﻰ اﺳﺖ و ﺑﺮ ﻫﻤﯿﻦ‬
‫ﻣﺒﻨﺎ »ﺑﺴﯿﺞ« ﯾﮏ ﻧﻬﺎد ﻣﻬﻢ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪﻧﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن ﻧﻤﺎﯾﻨﺪه ﻣﺮدم اﺳﺖ و ﺟﺪا از ﺣﮑﻮﻣﺖ و ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮﺗﺮﯾﻦ ﻧﻬﺎد‬
‫ﺟﺎﻣﻌﮥ ﻣﺪﻧﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺴﯿﺠﻰ ﯾﮏ راﺑﻂ و واﺳﻄﻪ اﺳﺖ راﺑﻂ ﺑﯿﻦ ﻣﺮدم و ﻗﺪرت‪ ،‬ﻣﺮدم و ﻧﻬﺎد ﺣﮑﻮﻣﺖ‪ .‬ﭘﺲ »ﺑﺴﯿﺞ«‬
‫ﻣﻈﻬﺮ روﺷﻦ و ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ اى از وﺟﻮد ﺟﺎﻣﻌﮥ ﻣﺪﻧﻰ اﺳﺖ وﻟﻰ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻰ ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺞ اﯾﻦ ﺟﺎﯾﮕﺎه را درﻧﯿﺎﺑﺪ و در آن ﻗﺮار‬
‫ﻧﮕﯿﺮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺄن ﺧﻮد واﻗﻒ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫و ﻧﻬﺎﯾﺖ اﯾﻨﮑﻪ ﺑﺴﯿﺞ و ﺑﺴﯿﺠﻰ در ﺑﻨﺪ وﻻى ﺣﻖ و ﺣﻘﯿﻘﺖ اﺳﺖ ﻧﻪ در ﺑﻨﺪ وﻻى ﻓﺮد‪ .‬آﻧﻬﺎ رﻫﺮوان ﻃﺮﯾﻘﺘﻨﺪ ﻧﻪ‬
‫ﭘﯿﺮوان آدﻣﯿﺎﻧﻰ ﭼﻮن ﺧﻮد و ﻟﺬا اﮔﺮ ﺑﻪ آدﻣﯿﺎن ﻋﺸﻖ ﻣﻰ ورزﻧﺪ و در ﺳﻠﮏ ﺣﺐ اﻓﺮاد درﻣﻰ آﯾﻨﺪ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع‬
‫ﻋﺎرﺿﻰ اﺳﺖ زﯾﺮا ﮐﻪ آدﻣﯿﺎن ﭘﺎﯾﺪار ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺣﻖ و ﻋﺪاﻟﺖ و ﻓﻀﯿﻠﺖ ﭘﺎﺑﺮﺟﺎ ﻣﻰ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮐﺎﻣﻞ ﺑﺴﯿﺠﻰ‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ و اﻣﯿﺮﻣﺆﻣﻨﺎن ﻋﻠﻰ ﻋﻠﯿﻪ اﻟﺴﻼم اﺳﺖ و ﺑﻌﺪ از آن ﺑﺰرﮔﺎﻧﻰ ﭼﻮن اﺑﻮذر ﻏﻔﺎرى‪ ،‬ﻣﺎﻟﮏ‬
‫اﺷﺘﺮ‪ ،‬اﯾﻦ ﺷﯿﺮان روز و زاﻫﺪان ﺷﺐ‪.‬‬

‫ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻘﺎﻻت ﮐﻨﮕﺮه ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ)س( و ﺗﺒﯿﯿﻦ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ )‪:1378‬ﺗﻬﺮان(‪ ،‬اﯾﺪﺋﻮﻟﻮژي‬
‫رﻫﺒﺮي و ﻓﺮآﯾﻨﺪ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ ‪ /‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻘﺎﻻت )‪ ،(1‬ص ‪29-1‬‬