คำประสม

คือ คำที่เกิดจำกกำรนำคำมูลตัง้ แต่ ๒ คำขึน้ ไป

และมีควำมหมำยต่ ำงกันมำประสมกันเป็ นคำ
ใหม่ คำมูลที่นำมำประสมกันอำจเป็ นคำนำม
สรรพนำม กริยำ วิเศษณ์ และบุพบท เช่ น
นำม+นำม หัวใจ
นำม+กริยำ บ้ ำนเช่ ำ
นำม+วิเศษณ์ นำ้ แข็ง
นำม + บุพบท คนนอก
วิเศษณ์ +กริยำ ดือ้ ดึง
วิเศษณ์ +วิเศษณ์ หวำนเย็น
หน้ ำที่ของคำประสม
๑. ทำหน้ ำที่เป็ นนำม, สรรพนำม เช่ น
พ่ อครั ว พ่ อบ้ ำน แม่ พระ ลูกเสือ นำ้ ตก
ช่ ำงไม้ ชำวบ้ ำน เครื่ องบิน
หัวใจ นักกำรเมือง หมอตำแย
ของเหลว ลูกช้ ำง
๒. ทำหน้ ำที่เป็ นกริยำ เช่ น เสียเปรี ยบ
กินแรง กินนอกกินใน อ่ อนใจ ดีใจ
เล่ นตัว วำงตัว ออกหน้ ำ หักหน้ ำ
ลองดี ไปดี
๓. ทำหน้ ำที่เป็ นวิเศษณ์ เช่ น กินขำด
ใจร้ ำย ใจเพชร ใจร้ อน หลำยใจ คอ
แข็ง
๔. ใช้ ในเชิงเปรี ยบเทียบ เช่ น - ก้ ม
หน้ ำ หมำยถึง จำทน
แกะดำ หมำยถึง คนที่ทำอะไรผิดจำก
ผู้อ่ นื ในกลุ่ม
ถ่ ำนไฟเก่ ำ หมำยถึง หญิงชำยที่
เลิกร้ ำง เมื่อมำพบกันใหม่ ย่อมรัก
ใคร่ หรือปลงใจกันได้ ง่ำยขึน้
ไก่ อ่อน หมำยถึง ยังไม่ ชำนำญ
นกต่ อ หมำยถึง คนที่ตดิ ต่ อหรือ
ชักจูงผู้อ่ นื ให้ หลงเชื่อ
กำรสร้ ำงคำประสม
๑. สร้ ำงจำกคำไทยทุกคำ เช่ น แม่ นำ้ ที่รำบ
ลูกช้ ำง หมดตัว กินที่ แม่ ยำย
๒. สร้ ำงจำกคำไทยกับคำภำษำต่ ำงประเทศ
เช่ น นำยตรวจ ของโปรด
๓. สร้ ำงจำกคำภำษำต่ ำงประเทศทัง้ หมด
เช่ น รถเมล์ รถบัส รถเก๋ ง
๔. สร้ ำงคำเลียนแบบคำสมำส แต่ ปนกับคำ
ไทย เช่ น ผลไม้ คุณค่ ำ พระอู่ เทพเจ้ ำ พระ
ที่น่ ัง ทุนทรัพย์
ลักษณะของคำประสม
 คำประสมที่นำคำมูลที่มีเนือ้ ควำมต่ ำงๆ มำประสมกัน
แล้ วได้ ใจควำมเป็ นอีกอย่ ำงหนึ่ง เช่ น
“หำง” หมำยถึง ส่ วนท้ ำยของสัตว์ กับ “เสือ” หมำยถึง
สัตว์ ชนิดหนึ่ง
รวมกันเป็ นคำประสมว่ ำ “หำงเสือ” แปลว่ ำ เครื่ องถือท้ ำย
เรื อ
และคำอื่นๆ เช่ น ลูกนำ้ แม่ นำ้ แสงอำทิตย์ (งู) เป็ นต้ น
คำเหล่ ำนีม้ ีควำมหมำยต่ ำงกับคำมูลเดิมทัง้ นัน้ คำประสม
พวกนีถ้ งึ แม้ ว่ำมีใจควำมแปลกออกไปจำกคำมูลเดิมก็ดี
แต่ กต็ ้ องอำศัยเค้ ำควำมหมำยของคำมูลเดิมเป็ นหลัก
เหมือนกัน ถ้ ำเป็ นคำที่ไม่ มีเค้ ำควำมเนื่องจำกคำมูลเลย
แต่ เผอิญมำแยกออกเป็ นคำมูลได้ นับว่ ำเป็ นคำประสมจะ
นับเป็ นคำมูล
๒. คำที่มีอำกำรนำม คือคำว่ ำกำร
หรือควำมนำหน้ ำ ถือเป็ นคำประสม
เช่ น กำรกีฬำ ควำมเมือง
๓. คำประสมเกิดจำกคำภำษำบำลี
และสันสกฤตรวมกัน เรียกว่ ำ
คำสมำส เช่ น รำชกุมำร (ลูกหลวง)