You are on page 1of 8

FILIPINO SA PILING LARANG

bungang-isip at mga pagdaramdam. Dahil din sa pagsulat ,


Ang pagsusulat ay isa sa mga makrong nakikilala ng tao ang kanyang sarili,ang kanyang mga
kasanayang dapat mahubog sa mga mag-aaral. kahinaan at kalakasan, ang lawak at tayog ng kanyang isipan,
Ayon kay Cecilia Austera et al. (2009), may-akda at ang mga naaabot ng kanyang kamalayan. Ang
ng Komunikasyon sa Akademikong Filipino (2009) ang pangunahing layunin ng pagsulat ay ang mapabatid sa mga
pagsusulat ay isang kasanayang naglulundo ng kaisipan at tao o lipunan ang paniniwala, kaalaman at mga karanasan ng
damdaming nais ipahayag ng tao gamit ang pinaka- taong sumusulat. Kaya naman,napakahalaga na bukod sa
epektibong midyum ng paghahatid ng mensahe, ang wika. mensaheng taglay ng akdang susulatin, kailangan ang
Ayon naman kay Edwin Mabilin et al. (2012) sa katangiang mapanghikayat upang mapaniwala at makuha
aklat na Transpormatibong Komunikasyon sa ang atensyon ng mga mambabasa. Mahalagang isaalang-
Akademikong Filipino, ito ay isang pambihirang gawaing alang ang layuning ito sapagkat masasayang ang mgaisinulat
pisikal at mental dahil sa pamamagitan nito ay kung hindi ito magdudulot ng kabatiran at pagbabago sa
naipapahayag ng tao ang nais niyang ipahayag sa pananaw ,pag-iisip at damdamin ng makababasa nito.
pamamagitan ng paglilipat ng kaalaman sa papel o
LAYUNIN SA PAGSASAGAWA NG PAGSULAT
anumang kagamitang maaaring pagsulatan. Sa
Ayon naman kay Mabilin ,sa kanyang aklat na
pamamagitan ng pagsusulat, maisatitik ang nilalaman ng
Transpormatibong Komunikasyon sa Akademikong
isipan, damdamin, paniniwala , at layunin ng tao sa tulong
Filipino (2012), ang layunin sa pagsasagawa ng pagsulat
ng mga salita, ayos ng pangungusap sa mga talata
ay maaaring mahati sa dalawang bahagi.
hanggang sa mabuo ang isang akda o sulatin.
1. Personal o Ekspresibo
ang layunin ng pagsulat ay nakabatay sa pansariling
IBA’T IBANG DAHILAN ANG TAO SA PAGSUSULAT
pananaw,karanasan,naiisip o nadarama ng manunulat.
1. Para sa iba, ito ay nagsisilbing libangan sapagkat sa
Ang ganitong paraan ng pagsulat ay maaaring magdulot
pamamagitan nito ay naibabahagi nila sa iba ang kanilang
sa bumabasa ng kasiyahan,kalungkutan , pagkatakot o
mga ideya at kaisipan sa paraang kawili-wili o kasiya-siya
pagkainis depende sa layunin ng taong sumusulat. Ang
para sa kanila.
karaniwang halimbawa nito ay ang ginagawa ng mga
2. Sa mga mag-aaral, ang kalimitang dahilan ng pagsusulat
manunulat ng sanaysay ,maikling kwento , tula , dula<
ay ang matugunan ang pangangailangan sa pag-aaral
awit at iba pang akdang pampanitikan.
bilang bahagi ng pagtamo ng kasanayan.
2. Panlipunan o Sosyal/ Transaksiyonal
3. Sa mga propesyunal namang manunulat tulad ng mga
ang layunin ng pagsulat ay ang makipag-ugnayan sa ibang
awtor, peryodista, sekretarya, guro, at iba pa, ito ay
tao o sa lipunang ginagalawan. Ang mga halimbawa nito
kanilang ginagawa bilang bahagi ng pagtugon sa bokasyon
ay ang pagsulat ng liham, balita, korespondensya ,
o trabaho na kanilang ginagampanan sa lipunan.
pananaliksik ,sulating panteknikal ,tesis, disertasyon at iba
4. Anuman ang dahilan ng pagsusulat , ito ay nagdudulot ng
pa.
malaking tulong sa nagsusulat,sa mga taong nakabasa
Ginagawa ang mga sulating ito taglay ang isang tiyak na
nito, at maging sa lipunan sa pangkalahatan sapagkat ang
layunin at ito ay walang iba kundi ang layuning makipag-
kanilang mga sinulat ay magiging dokumento ng nakalipas
ugnayan sa tao o sa lipunan. Sa kabilang dako, maaari rin
na pangyayari o panahon na magsisilbing tulay
naming magkasabay na maisagawa ang layuning personal
at panlipunan particular sa mga akdang pampanitikang
Ayon kay Mabilin (2012) ang pagsusulat ay isang
naisulat bunga ng sariilng pananaw ng may-akda na
pagpapahayag ng kaalamang kailanman ay hindi
maaaring magkaroon ng tiyak na kaugnayan sa lipunan
naglalaho sa isipan ng mga bumasa at babasa sapagkat ito
tulad halimbawa ng talumpati na karaniwang
ay maaaring magpasalin-salin sa bawat panahon.
binibigkas sa harap ng madla upang maghatid ng
Maaaring mawala ang alaala ng sumulat ngunit ang
mensahe at manghikayat sa mga nakikinig .
kaalamang kanyang ibinahagi ay manatiling kaalaman.

LIMANG MAKRONG KASANAYANG PANGWIKA KAHALAGAHAN O ANG MGA BENEPISYO


NA MAAARINGMAKUHA SA PAGSUSULAT
Ang pagsulat ay isa sa mga dapat pagtuunan ng
1. Masasanay ang kakayahang mag-organisa ng mga
pansin na malinang at mahubog sa mga mag-aaral
kaisipan at maisulat ito sa pamamagitan ng
sapagkat dito masusukat ang kanilang kahandaan at
obhetibong paraan.
kagalingan sa iba’t ibang disiplina.
2. Malilinang ang kasanayan sa pagsusuri ng mga datos
Sa mga makrong kasanayang tulad ng pakikinig,
na kakailanganin sa isinasagawang imbestigasyon
pagbabasa, panonood, madalas ang isang indibidwal na
pananaliksik.
gumagawa nito ay kumukuha o nagdaragdag ng mga
3. Mahuhubog ang isipan ng mga mag-aaral sa
kaalaman sa kanyang isipan. (Passive Skills)
mapanuring pagbasa sa pamamagitan ng pagiging
Subalit sa pagsasalita at pagsusulat ang taong
obhetibo sa paglalatag ng mga kaisipang isusulat
nagsagawa nito ay nagbabahagi ng kanyang mga kaisipan
batay sa mga nakalap na impormasyon.
at nalalaman tungkol sa isang tiyak na paksa sa
4. Mahihikayat at mapauunlad ang kakayahan sa
pamamagitan ng kanyang sinabi at isinulat. (Active Skills)
matalinong paggamit ng aklatan sa paghahanap ng
LAYUNIN AT KAHALAGAHAN NG PAGSULAT mga materyales at mahahalagang datos na
Ayon kay Royo, na nasulat sa aklat ni Dr. Eriberto Astorga, 5. kakailanganin sapagsulat.Magdudulot ito ng
Jr. na Pagbasa, Pagsulat at Pananaliksik (2001), malaki ang kasiyahan sa pagtuklas ng mgabagong kaalaman at
naitutulong ng pagsulat sa paghubog ng damdamin at pagkakaroon ng pagkakataong makapag-ambag ng
isipan ng tao. Sa pamamagitan nito, naipahahayag niya kaalaman sa lipunan.
ang kanyang damdamin, mithiin, pangarap, agam-agam,
6. Mahuhubog ang pagpapahalaga sa paggalang at e. Pamaraang Argumentatibo
pagkilala sa mga gawa at akda ng kanilang pag-aaral Naglalayong manghikayat o mangumbinsi sa mga
at akademikong pagsisikap. mambabasa. Madalas ito ay naglalahad ng mga isyu ng
7. Malilinang ang kasanayan sa pangangalap ng mga argumentong dapat pagtalunan o pag-usapan.
5. Kasanayang Pampag-iisip
impormasyong mula sa iba’tibang batis ng kaalaman
Sa pagsulat, dapat taglayin ng manunulat ang
para sa akademikong pagsusulat. kakayahang mag-analisa o magsuri ng mga datos na
mahalaga o hindi gaanong mahahlaga, o maging mga
URI NG PAGLALARAWAN impormasyong dapat isama sa akdang isusulat.
a. Subhetibo Kailangang maging lohikal din ang kanyang pag-iisip
ang manunulat ay naglalarawan ng napakalinaw at upang makabuo siya ng malinaw at mabisang
halos madama na ng mambabasa subalit ang pagpapaliwanag o pangangatwiran. Higit sa lahat,
paglalarawan ay nakabatay lamang sa kaniyang kailangang maging obhetibo siya sa pagsusuri at
mayamang imahinasyon at hindi nakabatay sa isang pagpapaliwanag ng mga impormasyon at kaisipang
katotohanan sa totoong buhay. ilalahad sa sulatin.
b. Obhetibo 6. Kaalaman sa Wastong Pamamaraan ng Pagsulat
Dapat ding isaalang-alang sa pagsulat ang pagkakaroon
paglalarawan na may pinagbabatayang katotohanan
ng sapat na kaalaman sa wika at retorika partikular sa
ito ay maaaring magbahagi ng sariling pananaw basta
wastong paggamit ng malaki at maliit na titik, wastong
ito ay nakabatay sadatos o makatotohanang batis pagbaybay, paggamit ng batas, pagbuo ng talata, at
masining at obhetibong paghabi ng mga kaisipan
MGA GAMIT AT PANGANGAILANGAN SA PAGSULAT upang makabuo ng isang mahusay na sulatin.
Masasabing ang pagsulat ay isang talento dahil hindi 7. Kasanayan sa Paghahabi ng Buong Sulatin
lahat ng tao ay may kakayahang lumikha ng isang Tumutukoy ito sa kakayahang mailatag ang mga
makabuluhang akda o komposisyon. Kaya naman upang kaisipan at impormasyon sa isang maayos, organisado,
makabuo tayo ng isang magandang sulatin ay kailangang obhetibo, at masining na pamamaraan mula sa
mapukaw ang ating interes. Kailangan nating mabatid ang mga panimula ng akda o komposisyon hanggang sa wakas
dapat tandaan sa pagsusulat partikular ng akademikong nito.
pagsulat.
1. Wika
Nagsisilbing behikulo para maisatitik ang mga kaisipan, MGA URI NG PAGSUSULAT
kaalaman, damdamin, karanasan, impormasyon, at iba 1. Malikhaing Pagsulat (Creative Writing)
pang nais ipabatid ng taong nais sumulat. Dapat Pangunahing layunin nitong maghatid ng aliw,
matiyak kung anong uri ng wika ang gagamitin upang makapukaw ng damdamin, at makaantig sa imahinasyon
madalingmaunawaan sa uri ng taong babasa ng akda. at isipan ng mga mambabasa. Karaniwan itong bunga ng
Nararapat magamit ang wika sa malinaw, masining, malikot na isipan ng sumusulat na maaaring batay sa
tiyak, at payak na paraan. tunay na pangyayari o kaya naman ay bunga ng
2. Paksa imahinasyon o kathang-isip lamang. Maibibilang sa uri ng
Ang pagkakaroon ng isang tiyak at maganda na tema pagsulat na ito ang maikling kuwento, dula, tula, maikling
ng isusulat ay isang magandang simula dahil dito iikut sanaysay, gayundin ang mga komiks, iskrip ng teleserye,
ang buong sulatin. Kailangan na magkaroon ng sapat kalyeserye, pelikula, at iba pa.
na kaalaman sa paksang isusulat upang maging 2. Teknikal na Pagsulat (Technical Writing)
makabuluhan, at wasto ang mga datos na ilalagay sa Ang uring ito ay ginagawa sa layuning pag-aralan
akda o komposisyong susulatin. ang isang proyekto o kaya naman ay bumuo ng isang
3. Layunin pag-aaral na kailangan para lutasin ang isang problema o
Ang layunin ang magsisilbing gabay sa paghabi ng mga suliranin. Bagama’t maituturing na malawak ang kaisipang
datos o nilalaman ng iyong isusulat. Kailangang nasasakop ng ganitong uri ng sulatin, ang inaasahang
matiyak na matutugunan ng iyong isusulat ang motibo higit na makauunawa lamang nito ay ang mgamambabasa
ng iyong pagsusulat nang sa gayon ay maganap nito na may kaugnayan sa tinatalakay na proyekto o suliranin
ang iyong pakay sa katauhan ng mga mambabasa. na may kinalaman sa isang tiyak na disiplina o larangan.
4. Pamaraan ng Pagsulat Isang praktikal na komunikasyong ginagamit sa
May limang paraan ng pagsulat upang mailahad ang pangangalakal at ng mga propesyunal na tao upang
kaalaman at kaisipan ng manunulat batay na rin sa maihatid ang teknikal na impormasyon sa ibat ibang uri ng
layunin o pakay sapagsusulat. mambabasa. Ang ilan sa mga halimbawa nito ay ang
a. Paraang Impormatibo Feasibility Study on the Construction of Platinum Towers
Ang pangunahing layunin nito ay magbigay ng bagong in Makati, Project on the Renovation of Royal Theatre in
impormasyon o kabatiran sa mga mambabasa. Caloocan City, Proyekto sa Pagsasaayos ng Ilog ng
b. Paraang Ekspresibo Marikina.
Ang manunulat ay naglalayong magbahagi ng sariling 3. Propesyonal na Pagsulat (Professional Writing)
opinyon, paniniwala, ideya, obserbasyon, at kaalaman Ang uri ng pagsulat na ito ay may kinalaman sa
hingil sa isang tiyak na paksa batay sa kanyang sariling mga sulating may kinalaman sa isang tiyak na larangang
karanasan o pag-aaral. natutuhan sa akademya o paaralan. Sulatin ito hinggil sa
c. Pamaraang Naratibo napiling propesyon o bokasyon ng isang tao. Halimbawa
Ang pangunahing layunin nito ay magkuwento o sa guro, pagsulat ng lesson pla, paggawa at pagsusuri ng
magsalaysay ng mga pangyayari batay sa kurikulum, para sa doctor o nars-paggawa ng medical
magkakaugnay at tiyak na pagkakasunod-sunod. report tungkol sa physical examination sa pasyente at iba
d. Pamaraang Deskriptibo pa.
Ang pangunahing pakay ng pagsulat ay maglarawan 4. Dyornalistik na Pagsulat (Journalistic Writing)
ng katangian, anyo, hugis ng mga bagay o pangyayari Ito ay may kinalaman sa mga sulating may
batay sa mga nakikita, naririnig, natunghayan, kaugnayan sa pamamahayag tulad ng pagsulat ng balita,
naranasan at nasaksihan.Ito’y maaaring obhitibo at editorial, lathalain, artikulo at iba pa. Mahalagang ang
subhetibo. mag taong sumusulat nito tulad ng mga journalist,
mamamahayag, reporter at iba pa ay maging bihasa sa malikhain at malayang magbago at makapagbago.Ganito
pangangalap ng mga totoo, obhetibo, at makabuluhang ang isang mag-aaral na lalo pang hinuhubog ng
mga balita at isyung nagaganap sa lipunan sa kasalukuyan akademiya.
na kanilang isusulat sa mga pahayagan, magasin, o kaya
naman ay iuulat sa radyo at telebisyon.
5. Reperensiyal na Pagsulat (Referencial Writing)
Layunin ng sulating ito na bigyang-pagkilala ang
mga pinagkunang kaalaman o impormasyon sa paggawa
ng konseptong papel, tesis, at disertasyon. Layunin din ng
pagsulat na ito na irekomenda sa iba ang mga
sangguniang maaaring mapagkunan ng mayamang
kaalaman hinggil sa isang tiyak na paksa. Karaniwang
makikita ang sulating ito sa huling bahagi ng
isinasagawang pananaliksik o kaya naman ay sa
kabanatang naglalaman ng Review of Related Literature
(RRL). Ang RRL o kaugnay ng mga literatura ay mga pag-
aaral na pinaghanguan ng mga prinsipyo at batayan
upang makapagbalangkas ng mga konsepto sa pagbuo ng
isinasagawang pananaliksik.
6. Akademikong Pagsulat (Academic Writing)
Ang akademikong pagsulat ay isang intelektuwal
na pagsulat. Ang gawaing ito ay nakatutulong sa
pagpapataas ng kaalaman ng isang indibidwal sa iba’t
ibang larangan.
Ayon kay Carmelita Alejo, et al., sa aklat na
Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Pananaliksik (2005), ang
akademikong pagsulat ay may sinusunod na partikular na
kumbensiyon tulad ng pagbibigay ng suporta sa mga Malikhain at Mapanuring Pag-iisip
ideyang pinangangatwiranan. Layunin nitong maipakita Ang mapanuring pag-iisip ay ang paggamit ng
ang resulta ng pagsisiyasat o ng ginawang pananaliksik. kaalaman, kakayahan, pagpapahalaga at talino upang
Ayon naman kay Edwin Mabilin, et al. (2012), ang epektibong harapin ang mga sitwasyon at hamon sa
lahat ng uri ng pagsulat ay produkto o bunga lamang ng buhay -akademiko at maging sa gawaing di-akademiko.
akademikong pagsulat. Lubod ding pinatataas ng uri ng Nagtutulungan ang dalawang kakayahang ito upang
pagsulat na ito ang kaalaman ng mga mag-aaral sa iba’t makabuo ng mga paniniwala sa buhay at pagdedesisyon.
ibang larangan bunga ng masusing pag-aaral sa Hindi kailangang maging henyo o talentado upang maging
pamamagitan ng pagsisiyasat at pananaliksik. Kaya malikhain. Sa Akademiya ,ang mga katangiang ito ay
naman, sa aklat na ito aylubos na tatalakayin ang nilinang at pinauunlad sa mga mag-aaral. Malaki ang
mahahalagang paksa hinggil dito na tiyak na maitutulong nito upang mapagtagumpayan ang mga
makatutulong nang malaki sa pagharap mo sa totoong hamon sa kolehiyo , trabaho at araw-araw na
buhay lalo na sa larangan ng edukasyon at pagtatrabaho. pamumuhay.
AKADEMIKO VS. DI-AKADEMIKO
ANG AKADEMIKONG SULAT Ang salitang akademiko o academic ay mula sa
mga wikang Europeo (Pranses :Academique; Medieval
Mahalagang matutuhan ang akademikong Latin: Academicus noong gitnang bahagi ng ika-16 na
pagsulat sapagkat kung marunong sumulat nang maayos siglo.Tumutukoy ito o may kaugnayan sa edukasyon,
at may kabuluhan ang isang tao, maituturing na iskolarship , institusyon , o larangan ng pag-aaral na
nakakaangat siya sa iba dal ana rin ng mahigpit na nagbibigay-tuon sa pagbasa, pagsulat ,at pag-aaral kaiba
kompetisyon sa kalusukuyan sa larangan ng edukasyon at sa praktikal o teknikal na gawain.
trabaho.
MGA KATANGIANG DAPAT TAGLAYIN NG
Sa mundong empleyo, ang isangtao ay kailangan AKADEMIKONG PAGSULAT
marunongsumulat ng liham ng aplikasyon, may
kakayahang gumawa ng project proposal, gumawa ng 1. Obhetibo
anunsiyo, umapela sa paglikom ng pondo, sumagot sa Mahalaga ang tunay at pawang katotohanan na mga
mga pakiusap at tanong ng mga kliyente, makapagpasa impormasyon. Iwasan ang mga pahayag na batay sa
ng makabuluhang ulat na pinapagawa ng manedyer at aking pananaw o ayon sa aming haka-haka o opinyon.
marami pang iba. 2. Pormal
Iwasan ang paggamit ng mga salitang kolokyal o balbal.
Kaya naman sa mga paaralan at unibersidad ay Sa halip, gumamit ng mga salitang pormal na madali ng
sinasanay ang bawat mag aaral na matuto at magkaroon maunawaan ng mga mambabasa. Ang tono o ang himig
ng sapat na kasanayan sa akademikong pagsulat. ng impormasyon ay dapat maging pormal din.
3. Maliwanag at Organisado
Ang salitan Akademiya ay mula sa salitang Sa paglalahad ay nararapat na maging malinaw at
Pranses na academie, sa Latin academia , at sa Griyego organisado ng mga kaisipan at datos. Nakikittaan ng
na academeia. Ito ay isang institusyon ng kinikilala at maayos na pagkakasunod-sunod at pagkakaugnay-ugnay
respetadong mga iskolar ,artista, at siyentista na ang ng mga pangungusap nabinubuo nito. Ang pangunahing
layunin ay isulong ,paunlarin, palalimin,at palawakin ang paksa ay dapat nabibigyang-diin sa sulatin.
kaalaman at kasanayang pangkaisipan upang mapanatili 4. May Paninindigan
ang mataas na pamantayan ng partikular na larangan. Isa Mahalagang mapanindigan ng sumusulat ang paksang
itong komunidad ng mga iskolar. Ang tao o ang sarili ay nais niyang bigyang-pansin o pag-aralan, ibig sabihin hindi
isang dinamikong puwersa ng buhay na may kakayahang maganda ang mapagbago-bago ng paksa. Ang layunin
mag-isip nang kritikal o mapanuri ,maging mapanlikha at nito ay mahalagang mapanindigan niya hanggang sa
matapos niya ang kanyang isusulat. Maging matiyaga sa
pagsasagawa ng pananaliksik at pagsisiyasat ng mga
datos para matapos ang pagsulat ng napiling paksa. 1. Abstrak
5. May Pananagutan 2. Sintesis
Ang mga sanggunian na ginamit sa mga nakalap na datos 3. Bionote
o impormasyon ay dapat na bigyan ng nararapat na 4. Panukalang Proyekto
pagkilala. Ito ay isang etika at pagbibigay galang sa 5. Talumpati
awturidad na ginamit bilang sanggunian. 6. Agenda at memorandum
7. Katitikan ng pulong
Upang mabigyan ka ng pangkalahatang ideya 8. Posisyon Papel
hingil sa kursong ito, narito ang ibat ibang uri ng 9. Repliktibong sanaysay
akademikong sulatin na isa-isang tatalakayain sa kabuoan 10. Pictorial essay
ng inyongpag aaral. Hindin mo lamang matutuhan ang 11. Lakbay sanaysay
mga ito, kundimagkaroon ka rin ng sapat na kaalaman at
kasanayankung paano gawin o isulat ang mga ito

disertasyon na makikita sa unahan ng pananaliksik


PAGLALAGOM
pagkatapos ng title page o pahina ng pamagat. Ito ay
naglalaman ng pinakabuod ng akdang akademiko o ulat.
URI NG PAGLALAGOM Ayon kay Philip Koopman sa kanyang aklat na
Isa sa mga dapat matutunan ng bawat mag-aaral ay ang How to Write an Abstract(1997), bagama’t ang abstrak ay
kakayahang bumuo ng isang paglalagom o buod. maikli lamang, tinataglay nito ang mahahalagang
Ang lagom ay ang pinasimple at pinaikling bersyon ng elemento o bahagi ng sulating akademiko tulad ng
isang sulatin o akda. Mahalagang makuha ng sinumang Rasyunali / Introduksyon, metodolohiya, saklaw at
nagbabasa o nakikinig ang kabuuang kaisipang delimitasyon, resulta at konklusyon. Naiiba nito ang
nakapaloob sa paksang nilalaman ng sulatin o akda. kongklusyon sapagkat ito ay naglalaman ng pinakabuod
Bukod sa nahuhubog ang mga kasanayang maunawaan at ng bawat bahagi ng sulatin o ulat.
makuha ang pinakanilalaman ng isang teksto ay marami
pang ibang kasanayan ang nahuhubog sa mga mag-aaral MGA ELEMENTO NG ABSTRAK
habang nagsasagawa ng paglalagom. 1. Pamagat
 Una, natututunan ang pagtitimbang-timbang ng mga Pinakapaksa o tema ng isang akda/sulatin.
kaisipang nakapaloob sa binabasa. Natutukoy niya 2. Introduksyon o Panimula
kung ano ang pinakamahalagang kaisipang nagpapakita ng malinaw na pakay o layunin,
nakapaloob dito gayundin ang mga pantulong na mapanghikayat ang bahaging ito upang makapukaw ng
kaisipan. Tandaan na sa pagsulat ng lagom, interes sa mambabasa at sa manunulat.
mahalagang matukoy ang pinakasentro o pinakadiwa 3. Kaugnay na literatura
ng akda o teksto. Batayan upang makapagbibigay ng malinaw na
 Pangalawa, natututunan niyang sumuri ng nilalaman kasagutan o tugon sa para sa mga mambabasa.
ng kanyang binabasa. Natutukoy niya kung alin ang 4. Metodolohiya
mga kaisipan o mga detalye ang dapat bigyan ng Isang plano o sistema para matapos ang isang gawain.
malalim na pansin ng pagsusulat ng lagom at kung 5. Resulta
alin naman ang hindi gaanong importante. Sagot o tugon para mapunan ang kabuuan ng nasabing
 Pangatlo, nahuhubog ang kasanayan ng mag-aaral sa sulatin.
pagsulat ng partikular na ideya at ang tamang 6. Konklusyon.
paghabi ng mga pangungusap sa talata sapagkat sa Panapos na pahayag na naglalaman ng ideya o opinyon
pagsulat ng lagom, mahalagang ito ay mailahad nang na mag-iiwan ng pala-isipan kaugnay sa paksa.
malinaw, hindi maligoy o paulit-ulit.
 Pang-apat, ito rin ay nakatutulong sa pagpapaunlad o MGA DAPAT TANDAAN SA PAGSULAT NG ABSTRAK
pagpapayaman ng bokabularyo sapagkat sa pagsulat 1. Bilang bahagi ng alituntunin ng pagsulat ng mga
nito ay importanteng makagamit ng mga salitang akdang pang-akademiko, lahat ng mga detalye o
angkop sa nilalaman ng tekstong binubuod. kaisipang ilalagay rito ay dapat na makikita sa
kabuoan ng papel ; ibig sabihin, hindi maaaring
Bukod sa ang kasanayang ito ay kapaki-pakinabang sa maglagay ng mga kaisipan o datos na hindi binanggit
mga mag-aaral, ito rin ay nakatutulong nang malaki sa sa ginawang pag- aaral o sulatin.
larangan ng edukasyon, negosyo, at propesyon. Dahil sa 2. Iwasan din ang paglalagay ng mga statistical figures o
mabilis na takbo ng buhay sa kasalukuyan,at ang marami table sa abstrak sapagkat hindi ito nangangailangan
ay parang nagmamadali sa mga gawaing dapat tapusin o ng detalyadong pagpapaliwanag na magiging dahilan
puntahan, nakatutulong nang malaki ang pagbabasa ng para humaba ito.
maiikling sulatin na kalimitang naglalaman ng pinakabuod 3. Gumamit ng mga simple ,malinaw at direktang mga
ng isang mahabang babasahin, teksto o pag-aaral. Bilang pangungusap. Huwag maging maligoy sa pagsulat
paghahanda sa totoong buhay ng propesyon at nito.
pagtatrabaho, mahalagang matutunan mo ang paggawa 4. Maging obhetibo sa pagsulat. Ilahad lamang ang mga
ng iba’t ibang uri ng lagom na madalas gamitin sa mga pangunahing kaisipan at hindi dapat ipaliwanag ang
pag-aaral, negosyo at sa iba’t ibang uri ng propesyon. mga ito.
Kaya naman, sa arling ito ay lubos mong matututunan ang 5. Higit sa lahat ay gawin lamang itong maikli ngunit
pagsulat ng ilang uri ng lagom o buod – ang abstrak, komprehensibo kung saan mauunawaan ng babasa
synopsis o buod at bionote. ang pangkalahatang nilalaman at nilalayon ng pag-
aaral ng ginawa.
PAGSULAT NG ABSTRAK
Ang Abstrak ay isang uri ng lagom na karaniwang
ginagamit sa pagsulat ng mga akademikong papel tulad MGA HAKBANG SA PAGSULAT NG ABSTRAK
ng tesis, papel siyentipiko at teknikal, lektyur at mga Ang Abstrak ang bahagi ng akademikong papel o
report. Ito ay kadalasang bahagi ng isang tesis o ulat na pinakahuling isinusulat ngunit kadalasang unang
binabasa ng mga propesor o mga eksaminer ng 5. Tiyaking wasto ang gramatika, pagbabaybay,at mga
panel.Kaya naman, nakapahalagang maging maingat sa bantas na ginamit sapagsulat.
pagsulat nito. Narito ang mga hakbang na maaaring 6. Huwag kalimutang isulat ang sangguniang ginamit kung
gamitin sa pagsulat ng Abstrak. saan hinango o kinuha ang orihinal na sipi ng akda.
1. Basahing mabuti at pag-aralan ang papel o
akademikong sulatin na gagawan ng Abstrak. MGA HAKBANG SA PAGSULAT NG SINOPSIS
2. Hanapin at isulat ang mga pangunahing kaisipan o 1. Basahin ang buong seleksyon o akda at unawaing
ideya ng bawat bahagi ng sulatin mula sa mabuti hanggang makuha ang buong kaisipan o paksa
introduksyon ,kaugnay na literatura, metodolohiya ng diwa nito.
resulta at kongklusyon. 2. Suriin at hanapin ang pangunahin at di pangunahing
3. Buuin gamit ang mga talata, ang mga pangunahing kaisipan.
kaisipang taglay ng bawat bahagi ng sulatin.Isulat ito 3. Habang nagbabasa,magtala kung maaari ay
ayon sa pagkakasunod-sunod ng mga bahaging ito sa magbalangkas.
kabuoan ng papel . 4. Isulat sa sariling pangungusap at huwag lagyan ng
4. Iwasang maglagay ng ilustrasyon, graph, table at iba sariling opinyon o kuro-kuro ang isinusulat.
pa. Maliban na lamang kung sagyang kinakailangan . 5. Ihanay ang ideya sang-ayon sa orihinal na
5. Basahing muli ang ginawang Abstrak. Suriin kung may pagkakasunod-sunod. Laging sa pangkasalukuyan ang
nakaligtaang mahalagang kaisipang dapat isama rito gamit ng pandiwa. Gamitan din ng malaking titik ang
mabuti ang abstrak. pangalan ng karakter sa unang pagbanggit
6. Isulat ang pinal na sipi nito. nito.Tiyakin ang pananaw o punto de vista kung sino
ang nagkukwento.
PAGSULAT NG SINOPSIS/PAGBUBUOD 6. Basahin ang unang ginawa, suriin at kung mapaikli pa
Ang sinopsis o buod ay isang uri ng lagom na ito nang hindi mababawasan ang kaisipan ay lalong
kalimitang ginagamit sa mga akdang nasa tekstong magiging mabisa ang isinusulat na buod.
naratibo tulad ng kwento, salaysay, nobela, dula,
parabula, pelikula,video, pangyayari, at talumpati iba pang MGA HAKBANG SA PAGSULAT NG SINOPSIS
anyo ng panitikan. Ito ay maaaring buoin ng isang talata o 7. Basahin ang buong seleksyon o akda at unawaing
higit pa o maging ng ilang pangungusap lamang. Maaaring mabuti hanggang makuha ang buong kaisipan o paksa
1/3 ng pahina lamang ng buong nabasang teksto o mas ng diwa nito.
maikli pa nito ang sinopsis o buod. Sa pagsulat nito, 8. Suriin at hanapin ang pangunahin at di pangunahing
mahalagang maibuod ang nilalaman ng binasang akda kaisipan.
gamit ang sariling salita. 9. Habang nagbabasa,magtala kung maaari ay
Ang pagbubuod o pagsulat ng sinopsis ay magbalangkas.
naglalayong makatulong sa madaling pag-unawa sa diwa 10. Isulat sa sariling pangungusap at huwag lagyan ng
ng seleksyon o akda, kung kaya’t nararapat na maging sariling opinyon o kuro-kuro ang isinusulat.
payak ang mga salitang gagamitin. Layunin din nitong 11. Ihanay ang ideya sang-ayon sa orihinal na
maisulat ang pangunahing kaisipang taglay ng akda sa pagkakasunod-sunod. Laging sa pangkasalukuyan ang
pamamagitan ng pagtukoy sa pahayag ng tesis nito. Ang gamit ng pandiwa. Gamitan din ng malaking titik ang
pahayag ng tesis ay maaaring lantad na makikita sa akda pangalan ng karakter sa unang pagbanggit
o minsan naman, ito ay di-tuwirang nakalahad kaya nito.Tiyakin ang pananaw o punto de vista kung sino
mahalagang basahing mabuti ang kabuoan nito. Sa ang nagkukwento.
pagkuha ng mahahalagang detalye ng akda, mahalagang 12. Basahin ang unang ginawa, suriin at kung mapaikli pa
matukoy ang sagot sa sumusunod: Sino? Ano? Kailan? ito nang hindi mababawasan ang kaisipan ay lalong
Saan? Bakit? Paano? Sa pamamagitan ng pagsagot sa magiging mabisa ang isinusulat na buod.
mga tanong na ito, magiging madali ang pagsulat ng
buod. Sa pagsulat ng sinopsis o buod ,mahalagang
maipakilala samga babasa nito kung anong akda ang
iyong ginawan ng buod sa pamamagitan ng
pagbanggit sa pamagat at pinanggalingan ng akda
Makatutulong ito upang maipaunawa sa mga mambabasa PAGSULAT NG BIONOTE
na ang mga kaisipang iyong inilahad ay hindi galing sa iyo Ang Bionote ay maituturing ding isang uri ng
kundi ito ay buod lamang ng akdang iyong nabasa. lagom na ginagamit sa pagsulat ng personal profile ng
Iwasan din ang magbigay ng iyong sariling pananaw o isang tao. Marahil ay nakasulat ka na ng iyong talambuhay
paliwanag tungkol sa akda at kailangang maging obhetibo o tinatawag sa Ingles na autobiography o kaya ng
sa pagsulat nito . kathambuhay o katha sa buhay ng isang tao o biography.
Parang ganito rin ang bionote ngunit ito ay higit na maikli
MGA DAPAT TANDAAN SA PAGSULAT NG kompara sa mga ito. Ayon kay Duenas at Sanz (2012) sa
SINOPSIS O BUOD kanilang aklat na Academic Writing for Health Sciences,
1. Gumamit ng ikatlong panauhang panghalip na (isahan o ang bionote ay tala sa buhay ng isang tao na naglalaman
maramihan) sa pagsulat nito. ng buod ng kanyang academic career na madalas ay
2. Isulat ito batay sa tono ng pagkasulat ng orihinal na sipi makikita o mababasa sa mga journal, aklat, abstrak ng
nito. Kung ang damdaming naghahari sa akda ay mga sulating papel, websites, at iba pa.
malungkot ,dapat na maramdaman din ito sa buod na Kadalasan, ito ay ginagamit sa paggawa ng bio-data,
gagawin. resume, o anumang kagaya ng mga ito upang ipakilala
3. Kailangang mailahad o maisama rito ang mga ang sarili para sa isang propesyonal na layunin. Ito rin ang
pangunahing tauhan maging ang kanilang mga madalas na mababasa sa bahaging “Tungkol sa Iyong
gampanin at mga suliranin kanilang kinakaharap. Sarili” na makikita sa mga social network o digital
4. Gumamit ng mga angkop na pang-ugnay (gayunpaman, communication sites. Layunin din ng bionote na
kung gayon, samakatuwid, gayundin, sa kabilang maipakilala ang sarili sa madla sa pamamagitan ng
daku ,bilang kongklusyon) sa paghabi ng mga pangyayari pagbanggit ng mga personal na impormasyon tungkol sa
sa kwentong binubuod lalo na kung ang sinopsis ay sarili at maging ng mga nagawa o ginagawa sa buhay.
ginawa ay binubuo ng dalawa o higit pang talata.
MGA DAPAT TANDAAN SA PAGSULAT NG BIONOTE:
1. Sikaping maisulat lamang ito nang maikli. Kung ito ay 3. Kinikilala ang mga mambabasa o ang target market –
gagamitin sa resume, kailangang maisulat ito gamit kailangang isaalang-alang ang mambabasa sa
ang 200 salita. Kung ito naman ay gagamitin para sa pagsulat ng bionote. Kung ang target na mambabasa
networking site, sikaping maisulat ito sa loob ng lima ay mga administrador ng paaralan , kailangang
(5) hanggang anim (6) na pangungusap. hulmahin ang bionote ayon sa kung ano ang
2. Magsimula sa pagbanggit ng mga personal na hinahanap nila.
impormasyon o detalye tungkol sa iyong buhay. 4. Gumagamit ito ng baligtad na tatsulok –
Maglagay rin ng mga detalye tungkol sa iyong mga tulad sa pagsulat ng balita at iba pang obhetibong
interes. Itala rin ang iyong mga tagumpay na nakamit, sulatin, talagang inuuna ang pinakamahalagang
gayunman, kung ito ay marami, piliin lamang ang impormasyon sa bionote.
dalawa (2) o tatlong (3) na pinakamahalaga. 5. Nakatuon lamang sa mga angkop na kasanayan o
3. Isulat ito gamit ang ikatlong panauhan upang maging katangian –
litaw na obhetibo ang pagkakasulat nito. mamili lamang ng mga kasanayan o katangian na
4. Gawing simple ang pagkakasulat nito. Gumamit ng angkop sa layunin ng bionote.
mga payak na salita upang madali itong maunawaan Halimbawa: “Si Pedro ay guro, manunulat, negosyante,
at makamit ang totoong layunin nitong maipakilala environmentalist at chef “. Kung ibig pumasok bilang guro
ang iyong sarili sa iba sa maikli at tuwirang paraan. sa panitikan , halimbawa hindi na kailangan banggitin sa
5. May ibang gumagamit ng kaunting pagpapatawa para bionote ang pagiging negosyante at chef.
higit na maging kawili- wili ito sa mga babasa, 6. Binabanggit ang degree o tinapos kung kinakailangan –
gayunman iwasang maging labis sa paggamit nito. Kung may PhD halimbawa at nagsusulat ng artikulo
Tandaan na ito ang mismong maglalarawan kung ano tungkol sa kultura ng Ibanag sa Cagayan,
at sino ka. Basahing muli at muling isulat ang pinal na mahalagang isulat sa bionote ang kredensyal na ito.
sipi ng iyong bionote. Maaring ipabasa muna ito sa iba 7. Maging matapat sa pagbabahagi ngimpormasyon
bago tuluyan itong gamitin upang matiyak ang Walang masama kung paminsan-minsan ay
katumpakan at kaayusan nito. magbubuhat ka ng sariling bangko kung ito naman ay
kailangan upang matanggap sa inaplayan o upang
ipakita sa iba ang kakayahan. Siguruhin lamang na
KATANGIAN NG BIONOTE tama o totoo ang impormasyoN
1. Maikli ang nilalaman –
Sikaping paikliin ang iyong bionote at isulat lamang
ang mahahalagang impormasyon,
2. Gumagamit ng ikatlong panauhang pananaw –
Tandaan laging gumagamit ng pangatlong panauhang
pananaw kahit na ito pa ay tungkol sa sarili.
Halimbawa: Si Juan dela Cruz ay nagtapos ng BA at MA
Economics sa UP-Diliman. Siya ay kasalukuyang nagtuturo
ng MacroeconomicTheory sa parehong pamantasan.
bago bigkasin sa harap ng mga tagapakinig. May
oportunidad na magkaroon ng pakikipag-ugnayan sa
TALUMPATI tagapakinig sapagkat hindi binabasa ang ginawang
manuskrito kundi sinasaulo at binibigkas ng
Pagsulat ng Talumpati tagapagsalita.

Ang pagtatalumpati ay isang proseso ng Mga Dapat Isalang-alang sa Pagsulat ng Talumpati


pagpapahayag ng ideya o kaisipan sa paraang A. Uri ng Tagapakinig
pasalita na tumatalakay sa isang partikular na Sa pagsulat ng isang mahusay na talumpati,
paksa. Ito ay karaniwang isinusulat upang mahalagang magkaroon ng kabatiran ang mananalumpati
bigkasin sa harap ng mga tagapakinig. Ang isang tungkol sa kaalaman, pangangailangan, at interes ng
talumpating isinulat ay hindi magiging ganap na kanyang tagapakinig. Ayon kay Lorenzo, et al. sa kanilang
talumpati kung ito ay hindi mabibigkas sa harap aklat na Sining ng Pakikipagtalastasang Panlipunan
ng madla. (2002), ang ilan sa dapat mabatid ng mananalumpati sa
May apat na uri ang talumpati batay sa kung kanyang tagapakinig ay ang mga sumusunod:
paano ito binibigkas sa harap ng mga tagapakinig. Ang 1. Ang edad o gulang ng mga makikinig
mga ito ay ang mga sumusunod: Iakma ang nilalaman ng paksa at maging ang
1. Biglaang Talumpati (Impromptu) wikang gagamitin sa edad ng mga makikinig.
Ang talumpating ito ay ibinibigay nang biglaan o 2. Ang bilang ng mga nakikinig
walang paghahanda. Kaagad na ibinibigay ang paksa Mapaghandaan nang husto ang talumpati kung
sa oras ng pagsasalita. batid ang dami ng makikinig.
2. Maluwag (Extemporaneous) 3. Kasarian
Sa talumpating ito, nagbibigay ng ilang minuto para Madalas magkaiba ang interes, kawilihan,
sa pagbuo ng ipahahayag na kaisipan batay sa karanasan at kaalaman ng kalalakihan sa kababaihan.
paksang ibinibigay bago ito ipahayag. Nagkaroon din ng magkaibang pananaw ang dalaw hinggil
3. Manuskrito sa isang partikular na paksa.
Ang talumpating ito ay ginagamit sa mga 4. Edukasyon o antas sa lipunan
kumbensyon, seminar, o programa sa pagsasaliksik Malaki ang kinalaman ng edukasyon sa
kaya pinag-aaralan ito nang mabuti at dapat na kakayahan ng mga tagapakinig na umunawa sa paksa.
nakasulat. Kung ang mga makikinig ay kabilang sa masang pangkat,
4. Isinaulong Talumpati mahalagang gumamit ng mga salita na akma para sa
Ito ay kagaya rin ng manuskrito sapagkat ito ay kanila. Kung ang karamihan naman sa mga makikinig ay
mahusay ding pinag- aralan at hinabi nang maayos mga edukado at kabilang sa mataas na antas ng lipunan,
iba ring pamamaraan ng pagtatalakay ang dapat gamitin
sa kanila.
5. Mga saloobin at dati nang alam ng mga Ito ay naghahanda sa mga nakikinig para sa nilalaman ng
nakikinig talumpati kaya dapat angkop ang pambungad sa katawan
Dapat mabatid din kung gaano na kalawak ang ng talumpati.
kaalaman at karanasan ng mga nakikinig tungkol sa Ang mahusay na panimula ay dapat:
paksa. a. Mapukaw ang kaisipan at damdamin ng mga makikinig
B. Tema o Paksang Tatalakayin b. Makuha ang kanilang interes at atensyon
Ang isa pang pangunahing bagay na dapat c. Maihanda ang tagapakinig sa gaganaping pagtalakay
isaalang-alang sa pagsulat ng talumpati ay ang tema o sa paksa
okasyon ng pagdiriwang o pagtitipon ng pagtatalumpatian. d. Maipaliwanag ang paksa
Mahalagang matiyak ang tema ng pagdiriwang e. Mailahad ang balangkas ng paksang tatalakayin
upang ang bubuuing talumpati ay may kinalaman sa f. Maihanda ang kanilang puso at isipan sa mensahe
layunin ng pagtitipon. 2. Diskusyon o Katawan-
Dito tinalakay ang mahahalagang punto o kaisipang nais
Mga hakbang na maaaring isagawa sa pagsulat ng ibahagi sa mga nakikinig. Ito ang pinakakaluluwa ng
talumpati: talumpati.
1. Pananaliksik ng datos at mga kaugnay na Mga katangiang dapat taglayin ng katawan ng
babasahin talumpati:
Ito ay maaaring maisagawa sa pamamagitan ng a. Kawastuan – Dapat na totoo at maipaliwanag nang
pagbabasa at pangangalap ng impormasyon sa mabisa ang lahat na kailangang detalye upang
ensaklopedya, aklat, pahayagan, magasin at maipaliwanag ang paksa. Kailangan gumamit ng
dyornal. Mula rito maaaring kumuha ng angkop na wika at may kawastuhang pambalarila ang
mahahalagang datos o kakailanganing talumpati.
impormasyon tungkol sa paksa kasama ang b. Kalinawan- kailangan maliwanag ang pagkakasulat
sanggunian. at pagkabigkas ng talumpati upang mauunawaan ng
2. Pagbuo ng Tesis nakikinig
Ito ang pangunahing kaisipan sa paksang Mahalagang tandaan ang mga sumusunod:
tatalakayin. Ang nagsisilbing pangunahing ideya 1. Gumamit ng angkop na salitang mauunawaan ng mga
kung ang layunin ng talumpati ay magbigay makikinig.
kabatiran, ito naman ay magsisilbing pangunahing 2. Umiwas sa madalas na paggamit ng mahahabang
argumento o posisyon kung ang layunin ng hugnayang pangungusap.
talumpati ay manghihikayat, nagsisilbi naman 3. Sikaping maging direkta sa pagsasalita at iwasan
itong pokus sa paksang tatalakayin. magpaligoy- ligoy sa pagpagpapahayag ng paksa.
3. Pagtukoy ng mga Pangunahing Kaisipan o Punto 4. Gawing parang karaniwang pagsasalita ang pakikipag-
Kapag may tiyak nang tesis para sa talumpati, usap sa mga tagapakinig.
maaaari nang alamin ng mananalumpati ang mga 5. Gumamit ng mga halimbawa at patunay sa
pangunahing punto na magsisilbing batayan ng pagpapaliwanag ng paksa.
talumpati. Mahalagang mahimay o matukoy ang
mahahalagang detalyeng bibigyang-pansin upang C. Kaakit-akit - Gawing kawili-wili ang paglalahad sa
maging komprehensibo ang susulatin at katwiran o paliwanag para sa paksa.
bibigkasing talumpati. Sikaping makabuo ng nilalaman na kaugnay sa paksa at
gigising sa kaisipan at amdamin ng mga makikinig.
C. Hulwaran sa Pagbuo ng Talumpati
Ito ang gagamiting hulwaran o balangkas sa 3. Katapusan o konklusyon
pagbuo ng talumpati. Malaki ang epekto ng paraan ng Dito kalimitang nilalagom ang mga patunay at
pagbabalangkas ng nilalaman ng talumpati sa pag-unawa argumentong inilahad sa katawan ng talumpati. Ito ay
nito. Mahalgang gumamit ng paraan o hulwarang akma sa kalimitang maikli ngunit malaman. Maaaring ilagay rito an
uri o katangian ng mga makikinig. pinakamatibay na paliwanag at katwiran upang mapakilos
Ayon kina Casanova at Rubin (2001), may tatlong ang mga tao ayon sa layunin ng talumpati.
hulwarang maaaring gamitin sa pagbuo ng talumpati:
1. Kronolohikal na Hulwaran Bakit nga ba mahalaga ang kaalaman tungkol sa
Ang mga detalye o nilalaman ng talumpati ay talumpati?
nakasalalay sa pagkasunod-sunod ng pangyayari Ang talumpati ay pinakamahalagang
sa panahon. akademikong sulatin sa pagbubukas ng sesyon ng
2. Topikal na Hulwaran Kongreso(Kapulungan ng mga Kinatawan at Senado)
Ang paghahanay ng mga materyales ng talumpati Ang Talumpati sa Kalagayan ng Bansa o State of the
ay nakabatay sa pangunahing paksa. Mainam na Nation Address (SONA) ay taunang kaganapan sa
gamitin ito upang buo at malinaw na nauunawaan Republika ng Pilipinas, na kung saan inuulat ng Pangulo
ng mga nakikinig ang tinatalakay na paksa ng Pilipinas ang kalagayan ng bansa.
3. Hulwarang Problema- Solusyon Tungkulin ito ng Pangulo na nakasaad sa Artikulo
Kalimitang nahahati sa dalawang bahagi ang VII, Seksiyon 23 ng Saligang Batas ng 1987.
pagkakahabi ng talumpati, gamit ang hulwarang Ipinapahayag ang talumpati bawat ikaapat na Lunes ng
ito-ang paglalahad ng suliranin at ang pagtalakay Hulyo sa Bulwagang Plenaryo ng Hugnayan ng Batasang
sa solusyon na maaaring isagawa. Pambansa sa Batasan Hills, Lungsod Quezon, Maynila.
Taunang tradisyon ang SONA.
D. Kasanayan sa Paghabi ng mga Bahagi ng Dito inilalahad ng pangulo ang kasalukuyang
Talumpati kalagayan ng bansa. Ipinahahayag niya ang mga layunin
Ang paghahabi o pagsulat ng nilalaman ng at tunguhin ng pamahalaan para sa darating na taon, at
talumpati mula sa umpisa hanggang sa matapos ito ay nagmumungkahi sa Kongreso ng mga hakbang para sa
napakahalaga ring isaalang-alang upang higit na maging lehislatura.
mahusay, komprehensibo, at organisado ang bibigkasing
talumpati.
Ayon kay Alcmitser P. Tumangan, Sr.et. al., may
akda ng Retorika sa Kolehiyo, ang isang talumpati ay
kailangang magtaglay ng tatlong bahagi.

1. Introduksyon – ang pinakapanimula ng talumpati.

You might also like