Professional Documents
Culture Documents
یپایوكانیئیسالم
ێناسو پ
3 مامۆس تا كرێاكر
پێناسوی پایواكین
ئیسالم
نووسینی:
مامۆستا كرێكار
پێناسوی پایواكین ئیسالم 4
یپایهكانی
پێناسه
ئیسالم
یپایهكانی
پێناسه كــــــتـــــــێــــــبــــــــــــــــــى:
ئیسالم
نوســـــــــــــــــــــــــــــــــینی :مامۆستاكرێكار
كهمیندایه
بۆپـــــــــــــــــــــــــــــــــــۆ ی :
3419ك1038-ز
ساڵــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــی:
5 مامۆس تا كرێاكر
ىط ب ِ ْ ُ ُ َّ َ ْ َ َ ْ َ ُ ُ َ َ ْ َ ُ ُ َ ْ َ ْ ُ ُ َ َ ُ ُ
وع اهلل ِمً قغ ِ هلل هدمضٍ ووؿخ ِؾُىه ووؿخق ِنغٍ ،ووؾ ِ ِئن الخمض ِ
ض ِل ِل هللا َمال ُمض َّل َل ُهَ ،و َم ًْ ًُ ْ أؽ َمالىاَ ،م ًْ َي ْهضٍ ُ ْ َ ْ َّ ُْ
ِ ِِ ئاث ِ أهن ِؿىا و ِمً ؾ ِِ ِ
ُ قه ُض َّأن مدمـض ًا َؽ ُ اّٰلل َو َأ ََ َ ُ َ ْ َ ُ ْ َ ََٰ َ َّ ە َ
بض ٍُ َو َع ُؾىل ُه. َاصي له .أقهض أن َل ِئله ِئَل مال ِ
َّ َ َ ًَا َأ ُّي َها َّالظ َ
اّٰلل َخ ًَّ ُج َيا ِج ِه َوَل َج ُم ُىج ًَّ ِئَل َوأ ُهخم ُّم ْؿ ِل ُمى َن ًً َآم ُىىا َّاج ُيىا َّ َ
ِ
ََ
ـ َو ِاخ َض ٍة َوزل ًَ ِم ْن َها اؽ َّاج ُيىا َ َّب ُُ ُم َّالظي َز َل َي ُُم ّمً َّه ْ
ن ع ُ ًَا َأ ُّي َها َّ
الى
ٍ ِ ِ
َ ْ َ َ َ َ َّ ْ ُ َ َ ً َ ً َ َ ً َ َّ ُ َّ َ َّ َ َ َ ُ نَ
ػوحها وبث ِمنهما ِعحاَل ٍ ِثحرا و ِوؿاء ۚ واجيىا اّٰلل ال ِظي حؿاءلى ِب ِه
َ ْ َ ْ َ َ َّ َّ َ َ َ َ ُ
ان َؽل ُُْ ْم َع ِى ًُبا وْلاعخام ۚ ِئن اّٰلل َ
َ َ ُّ َ َّ َ َ ُ َّ ُ َّ َ َ ُ ُ َ ْ ً َ ً ُ ْ َ ُ َ َ ُ
ه ِل ْر لُ ْم أ ْؽ َمالُ ْم ًا أيها ال ِظًً آمىىا اجيىا اّٰلل وىىلىا ىىَل ؾ ِضًضا * ً
َ ََ َ َ َو ََ ْقن ْغ َل ُُ ْم ُط ُه َىب ُُ ْم ۗ َو َمً ًُطؿ َّ َ
اّٰلل َو َع ُؾىل ُه مي ْض م َاػ م ْى ًػا َؽ ِغ ًُما ِِ ِ
هللاَ ،و َز َحر َ ن َض َو َ َّ َ ْ ُ َ َّ َ
اله ِضي ََ ْض ُي مدمـض ِ
ًث ٍ ُ
خاب ِ ِ ِ ض الخ ْ أ أما بؾض :م ِان
َ ََ َُ َ
اّٰلل َؽل ُْ ِه َو َؾل َم نلی
َ َ َّ ُ ُ ُ ْ َ ُ َ ُ َّ ُ ْ َ َ ْ َ ٌ َ ُ َّ ْ َ َ َ ٌ ُ
ضاللتَ ،وَ َّل ىع مدضزاتها ،وَل مدضز ٍت ِبضؽت وَل ِبضؽ ٍت
وقغ ْلام ِ
َ َ
ضاللت في َّ َ
الى ِاع. ٍِ
پێناسوی پایواكین ئیسالم 6
7 مامۆس تا كرێاكر
َّ َ َّ َّ ُ َ
اّٰلل َؽل ُْ ِه َو َؾل َم صٍمهعمىێ: پێقهمبهعي زىا نلی
َ َ َ َ ْ َ ََ ا اُ َ ا َ ََ َ
اَّلل َوأن ن ِاإل ْسال ُم عَل خ ْمس :شهاد ِة أن َل إله إَل ( ُب ِ َ
ي
َ ْ َ ِّ اَ ا َ َ َ ُ َ ا ً َ ُ ُ ا َ َ
اَّلل ،وِإق ِام الصال ِة ،وِإيت ِاء الزك ِاة ،والحج، محمدا رسول ِ
َ َ ْ َ َ َ َ ُ َّ َ ٌ َ َ ْ 1
وصو ِم رمضان) مخنً ؽلُ ِه.
-1قایهجمان
-2هىێژٍغصن
-3ػٍَاجضان
-4خهحُغصن
گهورهیی شایهثمان:
-زىاي گهوعٍ زۆي ئهو قاَێضییهیضاوٍٍ ،ه مهعمىویهحىَ ( :قه َض َّ ُ
اّٰلل ِ
َّ َ َ ْ ْ ََ َ ُ ُ ُ ْ ْ َ َ َ َ َّ
أ َّه ُه َل ِئل َه ِئَل َُ َى َواْلال ِئُت َوأولى ال ِؾل ِم ىا ِئ ًما ِبال ِي ْؿ ِط َل ِئل َه ِئَل َُ َى
ُم) آْ ؽمغان 18/واجه :زىاي گهوعٍ قاَێضیضاوٍ ٍه ْال َؾؼ ٍُؼ ْال َخُ ُ
ِ ِ
َیچ زىایهَى خهىیيى حگه لهو هییه ،مغیكخهَاهیل ئهوٍ صٍػاهً و
قاَێضییان لهؾهع صاوٍَ ،هعوٍَا ئهو ٍهؾاههي ٍه قاعٍػاي
ػاوؿذ بىونٍ ،ه زىاي گهوعٍ صاصپهعوٍعي پیاصٍصٍَاثَ .یچ
زىایهٌ له خهىیيهجضا زىا هییه حگه لهو ..ئهو صەؾەاڵجضاعو
صاهایه..
1بىزاعی (.)128
پێناسوی پایواكین ئیسالم 11
َ ُ َّ َ َّ َّ ُ َ
اّٰلل َؽل ُْ ِه َو َؾل َم صٍمهعمىێ( :أ ِم ْغ ُث أ ْن پێقهمبهعي زىاف نلی
َّ ُ َ َ َّ ُ َ َّ ً َ ُ ُ َّ 1 ُ َ َ َّ َ َ َّ َ ْ ُ َ ْ َ َ َ َّ
اؽ ختى ٌك َهضوا أن َل ئله ئَل اّٰلل وأن مدمضا عؾىْ ِ
اّٰلل). أىا ِجل الى
واجە :مهعماهمپێضعاوٍ ٍه لهگهڵ زهڵُیضا بجههگێم ،جا بڕیاعصٍصٍن ٍه
ن َّلی َّ ُ
اّٰلل َیچ زىایهٌ له خهىیيهجضا حگه له (هللا) هییهو مدـمضیل َ
َّ َ
َؽل ُْ ِه َو َؾل َم هێرعاوي زىایه..
بڕگهي یهكهمی
شایهثماههكه ( اَل اإل اه اإَل ا ه
اَلل)
-به َ(َل َئل َه َّئَل َّ ُ
اّٰلل) صٍوجغێذ (ووقهي جەوخیض) چىهُه ئیؾترامُغصهه
بهوٍي ٍه زىاي پهعوٍعصگاع یهٍه .یهٍه له پهعوٍعصگاعێدیضا ،واجه له
ٍغصگاعێتى و زاوٍهێتى و ػیىضوێتى و ژیاهضن و مغاهضن و عۆػیضان و
ػیاهگهیاهضن و ؾىوصبهزكحنَ ..هعوٍَا َەع یهٍه لە بىێؿىىعیی
(عٍَایی) ؾینهجهَاوى جغیكیضا ،وٍَى :ػاهایی و صاهایی و جىاهایی و
صٍؾهاڵث وَ...خض.
َ -هعوٍَا ئیؾترامه بهوٍ ٍه زىاي گهوعٍ جاٌ و جهنهایهو یهٍه ،له
زىایهجییضا ،واجه :له جەىضیمُغصوى صعوقمهَاوى پهعؾدىضا بۆي.
صعوقمى پهعؾتن صٍقێذ به صڵ بێذ ،وٍَى زىاوویؿتى (إلازالم)،
یان به ػمان َەع وەَى ىىعئاهسىێىضن ،یان به ٍغصٍوٍ ،وٍَى هىێژ،
یان بهبهزكحن ،وٍَى ػٍَاجضان ،یان عٍمخاعیتر ،وٍَى ؾهعصاوى
ههزۆفٍ ،ه صٍبێ جهنها لهبهعزاجغي زىا بێذ.
َ -هعوٍَا ئیؾترامه بهوٍي ٍه جهنها زىاي گهوعٍ ٍغصگاعو
پهعوٍعصگاعەو مافى یاؾاو ڕێؿاصاڕقتن (قهعیؾهجضاهان)ي َهیه...
ٍهؽ بهَیچ قێىٍیهٌ بۆي هییه یاؾایهٌ صاڕێژێذ ٍه پێچهواههي
قهعیؾهجهٍهي ئهو بێذٍ ،ه بغیدیه له ىىعئان و ؾىهىهث...
پێناسوی پایواكین ئیسالم 12
وٍَى:
-مهرجهكاوى باوهڕ:
ئهوٍهؾهي ٍه باوٍڕي به (یهٌ) بىووى زىاي گهوعٍ َێىاوٍ ،صٍبێ
ئهم مهعحاههي جێضابێذَ .ههضێّ له ػاهایایاوى ئیؿالم صٍمهعمىون
ػیاجغیكه:
-1ػاهحن :ماهاي ََل َئل َه َّئَل َّ ُ
اّٰلل بؼاهێذٍ ،هچى صٍگهیههێذ.
-2صڵىییایی :لـێى صڵىیا بێذ ،ههٌ عاڕا و صووصڵ یان گىماوى جێضا مابێذ.
1گىهاح صوو حۆعٍ :گىهاحى َىمغیًٍ ،ه بُهعٍٍهي له صیً و ئىممهث صٍچێخه
صٍعٍوٍ ،وٍَى ئهوٍي ؾىوَایهحى بهىىعئان صٍَاث ،گىهاحى مؿيحنٍ :ه
بُهعٍٍهي له صیً و ئىممهث هاباجه صٍعٍوٍ وٍَى قهعابسىاعصههوٍ ماصام بە
خەاڵڵی هەػاهێذ.
15 مامۆس تا كرێاكر
رەفتاری
رەفتاری جەستەی رەفتاری دڵی کەسەکە
زمانی
بە کردەوە سەلماندوێتی بڕیاریداوە باوەڕی ىەیە موسوڵمان
دووڕوو
بە کردەوە سەلماندوێتی بڕیاریداوە باوەڕی نییە
(مونافیق)
رەفتاری ئیسالمییانەی باوەڕی ىەیە
بڕیاری نەداوە کافر
ىەبێت یان نا یان نا
رەفتاری غەیرەکوفرینی
فاسق (گوناحبار) باوەڕی ىەیە بڕیاری داوە
ىەیە
* ئهو ٍهؾهي به ىهصٍع گهعصیلهیهٌ باوٍڕي له صڵضابێذ له ئاگغي
صۆػٍزضا هامێىێخهوٍ ،بهڵِى ئهوٍهضٍي جێضا صٍمێىێخهوٍ بهىهصٍع
عاصەو بڕی جاوان و گىهاخهَاوى و پاقان صٍزغێخهبهَهقخهوٍ.
اّٰلل َؽ َل ُْه َو َؾ َّل َم صمهعمىێْ ًَ ( :س ُغ ُج م ًَ َّ
الى ِاع َم ًْ ن َّلی َّ ُ پێقهمبهعي زىا َ
ِ ِ
ُ َ ً ُ ْ ْ َ َ َ َ َ َ َّ َّ ُ َ َ َ َ ْ
ان ِفي ىل ِب ِه ِم ًَ الخ ْح ِر َما ًَ ِؼن ق ِؾ َحرة ز َّم ًَس ُغ ُج ِم ًَ ىاْ َل ِئله ِئَل اّٰلل وَ
ْ ُ ُ ً َ ْ ْ َ
ان ِفي ىل ِب ِه ِم ًَ الخ ْح ِر َما ًَ ِؼن ُب َّغة ز َّم ًَس ُغ ُج
َ اْ ََل ئ َل َه ئ ََّل َّ ُ
اّٰلل َوَ َ الىاع َم ًْ َى َ
َّ
ِ ِ ِ
پێناسوی پایواكین ئیسالم 16
ُ َ ً ْ َ َ َّ َ ْ َ َ َ َ َ َّ َّ ُ َ َ َ َ ْ
ان ِفي ىل ِب ِه ِم ًَ الخ ْح ِر َما ًَ ِؼن ط َّعة).
1
ِمً الى ِاع مً ىاْ َل ِئله ِئَل اّٰلل وَ
اّٰلل و به ىهصٍع صٍهُهحۆیهٌ واجەَ :هع ٍهؾێّ وجبێتى ََل َئل َه َّئَل َّ ُ
باوٍڕي له صڵضا بىوبێذ ،له ئاگغي صۆػٍزضا هامێىێخهوٍو صێخهصٍعٍوٍ
(وصٍچێخه بهَهقخهوٍ) ،پاقان َهع ٍهؾێّ ووجبێتى ََل َئل َه َّئَل َّ ُ
اّٰلل و
بهىهصٍع صٍهُه گههمێّ باوٍڕي له صڵضا بىوبێذ ،له ئاگغي صۆػٍر
صێخهصٍعەوٍ ،پاقان َهع ٍهؾێّ وجبێتى ََل َئل َه َّئَل َّ ُ
اّٰلل و بهىهصٍع
گهعصیلهي جۆػ باوٍڕي لهصڵضا بىوبێذ له ئاگغي صۆػٍر صێخهصٍعٍوٍ..
َ
ُ 1م َّخ َن ًٌ َؽل ُْ ِه .واجە بىزاعیی و مىؾلیم بە َەمان لەمؼ گێراویاهەجەوە .بىزاعی
( ،)7410مىؾلُم (.)193
17 مامۆس تا كرێاكر
بڕگهي دووهمى
ا
شایهثماههكهُّ ( :م اح ام ٌد ار هسى هل اللـه)
ئهمهف باوٍڕَێىان و بڕیاعصان و قاَێضیضان و ىبىڵُغصوى
َّ َ َّ َّ ُ َ
اّٰلل َؽل ُْ ِه َو َؾل َم ،بهو ؾینهجهي پێكهوایهحى پێقهمبهعي زىایه نلی
ٍه هێرعاوی زىاي گهوعٍیهو له عێى وٍخیهوٍ پهیامهٍهي زىاي
َّ َّ ُ َ َ َّ
اّٰلل َؽل ُْ ِه َو َؾل َم بێُهمىػیاص نلی پـێگهیكخىوٍو حههابیص ى
گهیاهضوێتى ...مىؾىڵمان بهم بڕگهقایهجماهه عاصٍگهێىێذ ٍه مدـمض
َّ َ َّ َّ ُ َ
اّٰلل َؽل ُْ ِه َو َؾل َم َۆجا پێقهمبهعي زىایهو پهیامهٍهي َامڵ و نلی
جهواوو گكخگحرٍ .ئهمهي له هازضا چهؾپیىوٍو به ػماهیل
عایگهیاهضووٍو به ٍغصٍوٍف ؾهْلاهضوێتىٍ ،ه قىێىُهوجىوي ئهم
َّ َ َّ َّ ُ َ
اّٰلل َؽل ُْ ِه َو َؾل َمَ ،همىو ئهو مهعماهاههي پێقهمبهعە بهڕێؼٍیه نلی
حێبهحێضٍَاث ٍه مەعماهیپێضاون و جىزنى ئهواههف هاٍهوێذ ٍه
بهعَهڵؿتى لێُغصوون و له َهوڵى بهعصٍوامیكضایه زۆي به پـێى ؾیحرٍ
َّ َ َّ َّ ُ َ
اّٰلل َؽل ُْ ِه َو َؾل َم صابڕێژێذ.. و ؾىهىهحى حههابى نلی
َ َّ
نلی ئهم بڕگهیهي قایهجماههٍه قاَێضیضاهیكه بهوٍي ٍه مدـمض
َّ َّ ُ َ
اّٰلل َؽل ُْ ِه َو َؾل َم پهیامهٍهي زىاي گهوعٍ به جهواوي ڕۆقىیى و
عاقِاویی گهیاهضووٍو ئىممهجهٍهي لهؾهع عێباػي عاؾذ
حێهێكخىوٍ..
21 مامۆس تا كرێاكر
َ
ُ 1م َّخ َن ًٌ َؽل ُْ ِه .ئەمە لەمؼی بىزاعی ()6941یە.
23 مامۆس تا كرێاكر
َّ َ َّ َّ ُ َ
اّٰلل َؽل ُْ ِه َو َؾل َم گىێڕایهڵییه له بُهیً ..چىهُه گىێڕایهڵى حههابى نلی
ُ
زىاي گهوعٍ ،ئهمهف مایهي زۆقىیؿخنى زىاي پهعوٍعصگاعٍ ( :ى ْل
اّٰلل َو ََ ْقن ْغ َل ُُ ْم ُط ُه َىب ُُ ْم َو َّ ُ
اّٰلل اّٰلل َم َّاجب ُؾىوي ًُ ْدب ْب ُُ ُم َّ ُ
ئ ْن ٍُ ْى ُخ ْم ُجد ُّبى َن َّ َ
ِ ِ ِ ِ ِ ِ
ىع َع ِخ ٌ ُ
فن ٌ َ
ُم) اْ ؽمغان 31/واجە :ئهگهع زىاجان زۆقضٍوێذ و
صٍجاههوێذ زۆقیبىێً وٍعن قىێنى مً بُهون ،زىاي گهوعٍ َهم
زۆقیضٍوێً و َهم له گىهاخهَاهیكخان صٍبىعێذ ..زىاي گهوعٍ
لێسۆقبىو بهبهػییه..
َّ َ َّ َّ ُ َ َ ْ َ َ َّ َ َ َ َ َ ُ َ َ َّ َ ُ َ َ ُ َ ُ
اؽت؟ اّٰلل نلی اّٰلل ؽلُ ِه وؾلم وؾأله :متى الؿ ( -حاء َعح ٌل ِئلى َعؾى ِْ ِ
اْاّٰلل َؽ َل ُْ ِه َو َؾ َّل َمَ :و َم َاطا َأ ْؽ َض ْص َث َل َها؟ َم َي َ ن َّلی َّ ُ َ َ َ ُ َ َّ
اّٰلل َ
اْ َعؾىْ ِ مي
َ َ َ َ َ ْ َ َ َ َ َ َّ َّ َ َ َ
الغ ُح ُلَ :ما أ ْؽ َض ْص ُث ل َها ِم ًْ ٍ ِث ِحر نال ٍة وَل نى ٍم وَل نضى ٍتِ ،ئَل أ ِوي َّ
ن َّلی َّ ُ
اّٰلل َُ ُّ َّ َ َ َع ُ َ ُ َ َّ َّ ُ َ َ ْ َ َ َّ َ َ َ َ ُ َ َّ
اّٰلل اْ َعؾىْ ِ أ ِخب اّٰلل و ؾىله نلی اّٰلل ؽلُ ِه وؾلم .مي
َ َّ َ ْ َ
َؽل ُْ ِه َو َؾل َم :أه َذ َم َؿ َم ًْ أ ْخ َب ْب َذ) 1.واجەَ :ابغایهٌ َاجه زؼمهث
َّ َ َّ َّ ُ َ
اّٰلل َؽل ُْ ِه َو َؾل َم لـێى پغس ى ٍهي عۆژي ىیامهجه؟ پێقهمبهعي زىا نلی
مهعمىوي :چیذ بۆ ئاماصٍٍغصووٍ؟ َابغا ؽهعػیُغص (پێى ووث) :هىێژو
عۆژوو و زێرێِى ػۆعم بۆ ئاماصەههٍغصووٍ ،بەاڵم ئهوٍ َهیه ٍه مً
َّ َّ ُ َ َ َّ
اّٰلل َؽل ُْ ِه َو َؾل َم زۆقضٍوێذ، نلی زىاو پێقهمبهعي زىام
َّ َ َّ َّ ُ َ
اّٰلل َؽل ُْ ِه َو َؾل َم پـێى مهعمىو :جۆ لهگهڵ ئهو پێقهمبهعي زىا نلی
ٍهؾه صٍبیذ ٍه زۆقخىویؿخىوٍ.
-زىاي گهوعٍ له هؼیُهي ههوٍص ئایهجضا باس ى هىێژي ٍغصووٍ ،چ وٍَى
مهعماهپێُغصن ،چ وٍَى َاهضاوى ٍغصوىٍ .ه َهمىوي پهیىٍؾخُغصووٍ
َّ َ َ َّ َّ َ َ َ َ َ ََ
الهالة َاه ْذ َؽلى به َاجهوٍ ،وٍَى صەمەعمىێ ..( :مأ ِى ُُمىا الهالة ِئن
ُ ُْْ
اْلإ ِم ِى َحن ٍِ َخ ًابا َم ْىى ًىجا) اليؿاء 103/واجە :هىێژٍَان بُهن ،هىێژٍغصن
له َاجە صیاعیکغاوەکاوى زۆیاهضا لهؾهع مىؾىڵماهان مهعػٍ..
1مىؾلُم (.)140
پێناسوی پایواكین ئیسالم 26
باهگ و قامهت
1مىؾلیم (.)379
پێناسوی پایواكین ئیسالم 31
1مىؾلیم (.)378
31 مامۆس تا كرێاكر
َ ُ َ َ َ ُ َ َ َ ْ َ َ َ َ ْ َ َ َ َ َّ ْ َ َ ْ َّ َ َ ُ
اؽت) 1.واجە :ئهگهع أَىن أها َى ومً ؾأْ ِلي الى ِؾُلت خلذ ؽلُ ِه الكن
2
گىێخان له باهگ بىو ،وٍَى باهگضٍعٍٍه بڵێىهوٍ ،پاقان نهلهواث
لهؾهع مً بضٍنَ ،هعٍهؾێّ حاعێّ نهڵهواث بضاث ،به صٍ حاع
بۆي صٍهىوؾغێذ .پاقان صوؽام بۆ بُهن زىاي گهوعٍ (وٍؾیله)م
بهوؿیببِاثٍ ،ه پله و مههؼیلهیهٍه لهبهَهقخضاو جهنها بۆ یهٌ
ٍهؽ صٍبێذ ،بهڵِى زىا بِاث بۆ مً بێذَ ،هع ٍهؾێّ صاواي ئهو
پلهي (وٍؾیله)یهي بۆ ٍغصم ،جِاٍغصهم بۆي صٍٍهوێخه ؾهعم.
مهرجهكاوى هىێژ
-1مىؾىڵماهبىون
-2ژیغێتى
-3باڵك بىون
-5صاپۆقینى ؽهوعٍث
-6صازڵبىووى َاجهٍهي
-7هییهحى هىێژٍغصن
1مىؾلُم (.)384
َ َ َ َّ ُ َّ 2
ن ِ ّل َؽلى ُم َد َّم ٍض َو َؽلى ِآْ ُم َد َّم ٍض). (اللهم
پێناسوی پایواكین ئیسالم 32
روكىهكاوى هىێژ
-1عاوٍؾخان بۆ به جىاها.
َّ ُ َ ْ
اّٰلل أٍ َبر)ی صٍؾپێّ. -2جهٍبحرٍ (ووجنى:
-3ىىعئاهسىێىضن (ماجیده).
-6ؾىحضٍ بغصن.
-8ؾىچضەی صووەم.
-10ؾەڵەواجضان.
.-11ؾەَلمضاهەوە.
33 مامۆس تا كرێاكر
-2ئههجامىهصاوى عوٍىێّ.
-4پكخُغصهه ىیبله.
-10پێُههحن به ىاىا.
مهرجهكاوى زهكات
أ -مهرجهكاوى زهكاثدهر:
-1مىؾىڵماهێتى
-2باڵك و ژیغێتى
-2ػێڕ (ئاڵخىون).
-3ػیىو.
-5بهعوبىوم و صاههوێڵه.
8ػٍوي صاهغاو.
1بىزاعی (.)2769
47 مامۆس تا كرێاكر
خهج :واجه ػیاعٍث .له قهعؽضا ػیاعٍحى ماڵى زىا (ٍهؽبه)یه ٍه له
مهٍُهیه ،لهؽهعٍبؿخان ،به هییهحى ئههجامضاوى چههضیً صعوقمى
جایبهحى زىاپهعؾتى ،وٍَى جهوال و لۆىهي هێىان ؾهماو مهعواو
وٍؾخان له چیاي ؽهعٍماث.
1بىزاعی (.)1519
49 مامۆس تا كرێاكر
مهرجهكاوى حهج
-1مىؾىڵماهبىون.
-2ژیغێتى.
-3باڵقبىون.
ب -قىێنى صٍؾپێِى خهج :واجه :ئهو حێگایاههي مهعاؾیمى خهج لـێى
صٍؾخپێضٍَاث :
-1طو َ
الخلینت :گىهضێِى بچىوٍه له هؼیّ مهصیىه ،زهڵِى مهصیىهو
ئەو ٍهؾاههي ڕێیان بهؾهعیهوەیەحى صٍچىه ئهو قىێىەو لهوێىٍ
صٍؾذ به عٍمخاعٍَاوى خهج صٍٍهن.
51 مامۆس تا كرێاكر
َ َ
الج ْخنت :گىهضێُه له هؼیّ (عابؿ) ،ئهمه قىێنى صٍؾپێُه بۆ -2
زهڵِى قام و میؿغو ئهواههي ڕێیان بهؾهعیەوەیەحى.
َُْ
اْلىاػْ :میياحى ئهَلى ههحضو ئهواهەي عێىان بهؾهعیهوٍحى.
-3ىغن ِ
َ َ
ًَ -4ل ْملم :میياحى زهڵِى یهمهن و ئهواههیه ٍه ڕێیان بهؾهعییهوٍحى.
روكىهكاوى حهج:
-1ئیدغام.
واجباثهكاوى حهج:
-1ئیدغامپۆقحن له میياحى زۆیضا.
-2وؾخان له ؽهعٍماث.
-5قهیخان عٍحمُغصن.
-7جهوافى ماڵئاوایی.
ئادابی حهج:
َ -1هع لهؾهعەجاي هیاػي خهحهوٍ هییهحى زۆي بۆ زىا پاٍبِاجهوٍو
ههٍهوێخه عیاباػیی و قاهاػیی و خهػي مهصحى زهڵِى و هاػهاوي
(خاجى)!
ئیحرام:
ئیدغام هییهحى صٍؾپێِى خهحهٍهیهٍ ،هلهوێىٍ:
َ َّ ْ َ َّ ُ َّ َ َّ ْ َ َ َّ ْ َ َ َ َ َ َ َ َّ ْ َ َّ ْ َ ْ َ َ ّ َ
الى ْؾ َمت
( -1لبُّ اللهم لبُّ ،لبُّ َل ق ِغٍّ لّ لبُِّ ،ئن الخمض و ِ
َ َ َ ْ ُْ َ َ َ َ َ
ٍّ ل َّ) صٍؾخپێضٍَاث ٍهپێً صٍڵێن (جهلبیه).
لّ واْللَّ ،ل ق ِغ
ثهواف:
ؾىڕاههوٍ (زىَلههوٍ :گهڕان)ـە بهصٍوعي ٍهؽبهصاٍ ،ه خهوث
حاعٍ ،له بهعصٍ عٍقهوٍ _ٍە صٍٍهوێخه َلي چهپى زۆیهوٍ_
صٍؾخپێضٍَاث و هییهحى بهحێهێىاوى زىاپهعؾتى صٍبێذ.
مهرجهكاوى ثهواف:
-1هییهحى زىاپهعؾتى بێذ ،کە بۆ زىاي گهوعەی صەکاث.
-2پاٌ و و بهصٍؾدىىێژ.
-3صاپۆقینى ؽهوعٍث.
مهرجهكاوى:
-1صواي جهواوٍغصوى جهوامه ..جهوافى جهواوو عاؾخىصعوؾذ.
مهرجهكاوى:
-1وٍؾخاههٍه له هاوچهي ؽهعٍماجضا بێذ (ٍه ئێؿخا ؾىىعٍٍهي
حىان صیاعًُغاوەو ئاقُغایه).
-2صٍبێ له َاحى زۆیضا بێذٍ ،ه قهعؼ صیاعًُغصووٍٍ ،ه َلي حمهىعي
قهعؽىاؾان له زۆع َلعبىوههوٍ بهعٍو عۆژئاوا (ػٍواْ)ي عۆژی هۆیهمى
ػیللخیجهیه جا ؾپێضٍي قهوي صٍیهمى.
ماههوهي له مىزدهلیفه:
واجه ئاماصٍبىون لهوێ (له مىػصٍلینه) لهقهوي صٍیهمى ػیللخیجهوٍ
جاصوای هیىٍقهوٍٍهي.
شهیحان رهجمكردن:
بهؽهعٍبی صٍوجغێذ (عمی الجمغاث) واجهَ :هڵضاوى بهعصوچُه (کە
بهىهصٍع هۆٍێُە) .قىێىهٍهف ٍه َىعص پێى صٍڵـێ (قهیخان) به
ؽهعٍبیهٍهي َ
(ح ْمغة)یه چىهُه بهعصووچُهَاوى لـێِۆصٍبێخهوٍ.
پێناسوی پایواكین ئیسالم 56
-2حهمغٍي هاوٍهض.
1
-3حهمغٍي بچىوٌ ٍه هؼیُتریيیاهه له (میىا)وٍ .قهیخاهه چِۆله)!
عىمره:
َهع ػیاعٍحى ٍهؽبهیه و ئیدغام و جهوال و لۆىهي ؾهماو مهعواو
ؾهعجاقحن و مىوَىعجُغصههوٍي َهیه ،بەاڵم وٍَى خهج هییه،
پهیىٍؾذ بێذ به َاجێِى جایبهجهوٍ ..ؽىمغٍ بۆ فهیغي خاجى _ٍه
لهَاحى خهحهٍهصا بێذ_ له َهمىو عۆژاوى ؾاڵهٍهصایه.
روكىهكاوى:
-1ئیدغام
-2جهوافى ٍهؽبه
واجباثهكاوى:
-1ئیدغام لهَاث و قىێً (میياث)ي زۆیضا.
باشتره بۆ دیدهوان:
-1پاٌ و بهصٍؾىىێژ بێذ.
ْ َّ َ َّ َ
الؿال ُم ٍ -2هچىوٍ ژووعٍوٍ ىاچى عاؾتى پێشخاث و بڵێ ( ِبؿ ِم ِ
اّٰلل و
افن ْغ لي ُط ُهىبي َو ْام َخ ْذ لي َأ ْب َى َ
اب َع ْخ َم ِخ َّ) 1.واجە:
َ َ َ ُ ْ َّ َّ ُ َّ ْ
اّٰلل اللهم
ِ ِ ِ ِ ؽلى عؾى ِ ِ
بههاوي زىاي گهوعٍوٍ ،صعوص و ؾڵوي زىا لهؾهع پێقهمبهعي زىا
بهسهرهاثێكى پڕماها:
لهڕووي قهعؽییهوٍ َهعٍهؾێّ لهَاحى خهج و ؽهمغٍصا َهع
قدێّ بضۆػێخهوٍ ،یان ببیىێذ _ٍه بێساوٍهه_ بۆي هییه َهڵیگغێخهوٍ،
چىهُه عێؼو خىعمهحى ٍهؽبه ئهماههحى جهواوي مهعػٍغصووٍ ،ئهماوى
59 مامۆس تا كرێاكر
ؾهْلان صەڵێ :صٍچێخه َلي َابغاو پـێى صٍڵـێ ئهگهع پغیاؾُهٍهث بۆ
پهیضاٍهمهوٍ صٍ صیىاعم صٍصٍیتً؟
ؾهْلان صٍڵـێ :جۆ عاػي ههبىویذ پێىج صیىاعیم بضٍیتً ئیؿخا َهمىویم
صٍصٍیتً؟ یان گاڵخهم پێضٍٍهیذ؟
1بىزاعی (.)2014
63 مامۆس تا كرێاكر
-5عقاههوٍي ئههيهؾذ.
ئادابی رۆژووهوان:
أ -ئهو عٍمخاعاههي مهعػن لهؾهعي:
-1صعۆههٍغصن.
-2فهیبهجىهٍغصن و صوػماهیىهٍغصن.
-4قاَێضییىهصان بهصعۆ.
65 مامۆس تا كرێاكر
بهشهكاوى رۆژوو:
أ -ئهو عۆژاههي مهعػن بگحرێً:
-1ماهگى عٍمهػان.
-2عۆژووي ههػع.
َ -4ۆجا عۆژي ماهگى قهؽبان ٍه عۆژي گىماههو ئهگهعي ئهوٍي َهیه
عٍمهػان بێذ ،ئهمما ئهگهع ٍهوجه ئهو عۆژاههوٍ ٍه لهؾهع
عۆژووگغجيیان عاَاجىوٍ ،وٍَى صووقهممهو ؾێكهممان ىهیضي هییهو
صٍجىاهێذ پێبێذ( .واجه به عۆژوو بێذ جێیضا).
ثهراویح:
َهع ٍە صٍوجغێذ ماهگى عٍمهػان یهٍؿهع عۆژووي عۆژو و
قهوهىێژي حهماؽهحى (جهعاویذ) قهواوى بحرصٍٍهوێخهوٍ ،چىهُه
جهعاویذ له ؾىهىهجه ؾهعٍٍیهَاوى عٍمهػاههٍ ،ه پێص ى صٍوجغێذ
قهوهىێژ (ىیام)..
1مىؾلیم (.)761
پێناسوی پایواكین ئیسالم 71
ٍ -3ه ؾهیضها ؽىمەع زىا لـێى ڕاػي بێذ لهؾهعصٍماوى زهلینایهحى
زۆیضا صیتى زهڵُهٍە جاٌ و جهعا بۆ زۆیان جهعاویدضٍٍهن یان چههض
ٍهؾێّ له پكذ ئیمامێُهوٍ صٍیُهن .ئیتر مهعماهییضا ٍه َهمىویان
له صواي ئیمامێُهوٍ بیُهن .لهو عۆژٍوٍ مىؾىڵماهان لهؾهعاوؿهعي
صهیاصا جهعاویذ به حهماؽهث له مؼگهوجضا صٍٍهن.
انوهڕۆك
ڕه
الپو
سورباس
ماڵپهع
zadyreman.com
مهیؿبىوٌ
fb.com/zadyreman
َهژماعی جىیخهع
twitter.com/zadyreman
َهژماعی ئیيؿخاگغام
instagram.com/zadyreman
ئیمێڵ
zadyreman@gmail.com